Τεχνολογική μοναδικότητα (technological singularity) ονομάζεται η εμφάνιση μιας υπερευφυΐας με τεχνολογικά μέσα. Αφού οι δυνατότητες μιας τέτοιας ευφυΐας θα ήταν δύσκολο να γίνουν καταληπτές από τον ανθρώπινο νου, η εμφάνιση μιας τεχνολογικής μοναδικότητας αντιμετωπίζεται ως ένας διανοητικός ορίζοντας γεγονότων, πέραν του οποίου τα συμβάντα δεν μπορούν να προβλεφθούν ή να κατανοηθούν.
Μερικοί συγγραφείς χρησιμοποιούν τον όρο «μοναδικότητα» με μια ευρεία έννοια για να αναφέρονται σε ριζικές αλλαγές της κοινωνίας μας οι οποίες εμφανίζονται μέσω των νέων τεχνολογιών, όπως η μοριακή νανοτεχνολογία. Χωρίς όμως την υπερευφυΐα, τέτοιες αλλαγές δεν θα χαρακτηρίζονταν ως πραγματική μοναδικότητα.
Η ιδέα ότι η ανθρώπινη ιστορία προσεγγίζει μια «μοναδικότητα», δηλαδή ότι οι συνηθισμένοι άνθρωποι θα ξεπεραστούν κάποια μέρα από τεχνητά έξυπνα μηχανήματα ή γνωσιακά ενισχυμένη βιολογική νοημοσύνη, ή και τα δύο, έχει ξεφύγει προ πολλού από τη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Μερικοί επιστήμονες προβλέπουν ότι αν το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) συνεχίσει να αναπτύσσεται με τον τρέχοντα ρυθμό του, η μοναδικότητα θα μπορούσε να συμβεί στα μέσα του παρόντος αιώνα.
Η εκθετική ανάπτυξη της υπολογιστικής τεχνολογίας που προτείνεται από τον Νόμο του Μουρ παρατίθεται συχνά ως λόγος ή αιτία για να αναμένουμε την μοναδικότητα στο σχετικά εγγύς μέλλον και ορισμένοι συγγραφείς έχουν προτείνει γενικεύσεις του Νόμου του Μουρ. Ο επιστήμων πληροφορικής και μελλοντολόγος Hans Moravec σε ένα βιβλίο του το 1988 πρότεινε ότι, η καμπύλη της εκθετικής ανάπτυξης μπορεί να επεκταθεί προς τα πίσω μέσω πρωιμότερων πληροφορικών τεχνολογιών προγενέστερων του ολοκληρωμένου κυκλώματος. Ο μελλοντολόγος Ray Kurzweil προτείνει τον νόμο των επιταχυνόμενων επιστροφών κατά τον οποίο η ταχύτητα της τεχνολογικής αλλαγής (και γενικότερα κάθε εξελικτική διαδικασία αυξάνεται εκθετικά, γενικεύοντας τον Νόμο του Μουρ με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και η πρόταση του Moravec, και επίσης συμπεριλαμβάνοντας την τεχνολογία των υλικών (ιδιαίτερα όπως αυτή εφαρμόζεται στην νανοτεχνολογία), την ιατρική τεχνολογία και άλλες.
Η ιστορία της ιδέας
Το 1847 ο R. Thornton, συγγραφέας του The Expounder of Primitive Christianity, έγραψε για την πρόσφατη εφεύρεση ενός μηχανικού υπολογιστή τεσσάρων πράξεων:
...τέτοιες μηχανές, με τις οποίες κάποιος λόγιος μπορεί, γυρίζοντας μια μανιβέλα, να ανακαλύψει την λύση ενός προβλήματος δίχως να κοπιάσει διανοητικά, θα μπορούσαν μέσω της εισαγωγής τους στα σχολεία να προκαλέσουν ανυπολόγιστες συνέπειες. Ποιος όμως γνωρίζει, αν αυτές οι μηχανές τελειοποιούνταν στο μέγιστο, δεν θα σκέφτονταν κάποιο σχέδιο θεραπείας των δικών τους σφαλμάτων και να συλλάβουν ιδέες πέρα από τις δυνατότητες του θνητού νου!
Το 1951 ο Άλαν Τούρινγκ μίλησε για μηχανές που ξεπερνούν διανοητικά τους ανθρώπους:
όταν ξεκινήσει η μέθοδος της μηχανικής σκέψης, δεν θα αργήσει να ξεπεράσει τις ανίσχυρες δυνάμεις μας. …Για τον λόγο αυτό, σε κάποιο στάδιο θα πρέπει να αναμένουμε τις μηχανές να πάρουν τον έλεγχο με τον τρόπο που αναφέρεται στο βιβλίο Erewhon του Samuel Butler.
Στα μέσα τις δεκαετίας του 50 ο Stanislaw Ulam είχε μια συζήτηση με τον Τζον φον Νόιμαν στην οποία ο φον Νόιμαν μίλησε για «διαρκώς επιταχυνόμενη πρόοδο της τεχνολογίας και για αλλαγές στην λειτουργία της ανθρώπινης ζωής, η οποία μας εμφανίζει ότι προσεγγίζεται μια ουσιαστική μοναδικότητα στην ιστορία του γένους, πέραν της οποίας οι ανθρώπινες υποθέσεις, όπως τις γνωρίζουμε, δεν θα μπορούν να συνεχιστούν.»
Το 1965 ο I. J. Good πρώτος έγραψε για μια «έκρηξη ευφυΐας», εισηγούμενος ότι αν οι μηχανές υπερβούν την ανθρώπινη διανόηση έστω και λίγο, θα μπορούν να βελτιώσουν οι ίδιες τον σχεδιασμό τους με τρόπους αδιανόητους για τους κατασκευαστές τους, και έτσι να μεγεθύνουν αναδρομικά κατά πολύ την ευφυΐα τους. Οι πρώτες από αυτές τις βελτιώσεις ίσως είναι μικρές, αλλά καθώς η μηχανή θα γίνεται ευφυέστερη θα γίνει καλύτερη και πιο ευφυέστερη, πράγμα που θα οδηγούσε διαδοχικές αυτο-βελτιώσεις και σε απότομη αύξηση της υπερευφυΐας (ή της μοναδικότητας).
Το 1983 ο μαθηματικός και συγγραφέας Βέρνορ Βιντζ διέδωσε την ιδέα του Good περί εκρήξεως ευφυΐας μέσα από μερικά γραπτά του και η πρώτη τυπωμένη διατύπωση του θέματος έγινε στο τεύχος Ιανουαρίου 1983 του περιοδικού Omni. Σε αυτό το σημείωμα ο Βιντζ φαίνεται ότι είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί τον όρο «μοναδικότητα» με τρόπο που είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένος με την δημιουργία των ευφυών μηχανών, γράφοντας:
Σύντομα θα δημιουργήσουμε ευφυΐες μεγαλύτερες των δικών μας. Όταν συμβεί αυτό η ανθρώπινη ιστορία θα έχει φθάσει σε ένα είδος μοναδικότητας, μια διανοητική μετάβαση τόσο αδιαπέραστη όσο και ο περιπεπλεγμένος χωροχρόνος στον κέντρο μιας μαύρης τρύπας και ο κόσμος θα μεταβεί πολύ πέραν της κατανόησης μας. Η μοναδικότητα, πιστεύω, κατατρέχει ήδη μερικούς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Καθιστά την ρεαλιστική παρέκταση προς ένα διαστρικό μέλλον, αδύνατη. Για να γράψει κάποιος μια ιστορία που εκτυλίσσεται εκατό και πλέον χρόνια στο μέλλον, χρειάζεται να παρεμβάλλει έναν πυρηνικό πόλεμο … ώστε ο κόσμος να παραμένει καταληπτός.
Ο Ray Kurzweil, Διευθυντής μηχανικής της Google, είναι ένας γνωστός φουτουριστής με υψηλή επιτυχία σε ακριβείς προβλέψεις. Από τις 147 προβλέψεις του από τη δεκαετία του 1990, ο Kurzweil ισχυρίζεται ότι έχει ποσοστό ακρίβειας 86%. Τον περασμένο Μάρτιο, στο συνέδριο SXSW στο Ώστιν του Τέξας, ο Kurzweil έκανε μια ακόμη πρόβλεψη: η τεχνολογική ιδιαιτερότητα θα συμβεί κάποια στιγμή τα επόμενα 30 χρόνια.
Σε μια δήλωση προς το Futurism, ο Kurzweil αναφέρει:
Το 2029 είναι η συνεπής ημερομηνία που πρόβλεψα για το πότε μια τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα περάσει το τεστ του Turing και κατά συνέπεια θα επιτύχει επίπεδα ανθρώπινης νοημοσύνης. Έχω θέσει ως όριο για τη «μοναδικότητα» το 2045, που θα είναι το έτος που θα πετύχουμε να πολλαπλασιάσουμε την νοημοσύνη επί ένα δισεκατομμύριο φορές συνδυάζοντας την με τη (τεχνητή) νοημοσύνη που δημιουργήσαμε. Μέχρι το 2029, οι υπολογιστές θα έχουν νοημοσύνη σε ανθρώπινο επίπεδο«.
Το μέλλον
Αποτελεί κοινή παραδοχή πως η «μοναδικότητα» θα συμβεί αργά ή γρήγορα. Το ερώτημα που βασανίζει τους περισσότερους όμως είναι εάν η ανθρωπότητα θα πρέπει να φοβάται αυτή τη στιγμή. Όλοι γνωρίζουν ότι όταν οι μηχανές γίνουν πιο έξυπνες από τα ανθρώπινα όντα, θα θελήσουν να κυριαρχήσουν. Ή μήπως όχι; Πολλοί από τους μεγάλους επιστήμονες – όπως ο Stephen Hawking, ο Elon Musk και ακόμη και ο Bill Gates – προειδοποιούν για αυτό το μελλοντικό ενδεχόμενο.
Ο Kurzweil όμως διαφωνεί. Η ιδιαιτερότητα είναι μια ευκαιρία για τη βελτίωση της ανθρωπότητας. Ο ίδιος οραματίζεται την τεχνολογία που θα κάνει την AI πιο έξυπνη, δίνοντας στον άνθρωπο μια ώθηση προς τα εμπρός.
«Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι οι μηχανές τροφοδοτούν όλους μας. Μας κάνουν πιο έξυπνους. Μπορεί να μην είναι ακόμα μέσα στο σώμα μας, αλλά από τη δεκαετία του 2030 θα συνδέσουμε το φλοιό, το μέρος του εγκεφάλου μας, όπου κάνουμε τη σκέψη μας, στο cloud».
Εξαφάνιση ή υπέρβαση;
Ο φουτουριστής Nikola Danaylov, ο οποίος διαχειρίζεται το ιστολόγιο Singularity Weblog, πιστεύει πως η σωστή ερώτηση για την επίτευξη της ιδιαιτερότητας, είναι είναι αν αυτή θα είναι καλή ή κακή για την ανθρωπότητα.
«Θα προκαλέσει την εξαφάνισή μας ως είδος, ή θα μας βοηθήσει να αποικίσουμε το σύμπαν, όπως ο Carl Sagan ονειρευόταν; Αυτή τη στιγμή, είναι πολύ ασαφές για μένα προσωπικά.»
Ο Danaylov υποστηρίζει ότι οι σημερινοί υποστηρικτές της «μοναδικότητας», αγνοούν τις κοινωνικές αναταραχές που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. «Η ιδέα ότι «η τεχνολογία θα μας σώσει» δεν θα σώσει όλους τους ανθρώπους από τη φτώχεια ούτε θα επεκτείνει την ανθρώπινη ζωή εάν οι τεχνολογικές καινοτομίες ωφελήσουν μόνο όσους έχουν χρήματα«.
«Δεν είμαι πεπεισμένος ότι η μοναδικότητα πρόκειται να συμβεί με τον τρόπο που νομίζουμε ότι πρόκειται να συμβεί«. Προσθέτει ωστόσο πως «Έχουμε όμως τεράστιες δυνατότητες να κάνουμε τη μοναδικότητα κάτι πολύ καλό(για την ανθρωπότητα)».
Θάνος Σ. Επαχτίτης
Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/Τεχνολογική_μοναδικότητα
