Η Κυρία και το Spitfire –και πολλά άλλα αεροπλάνα!

Πολύ πριν καθιερωθεί η «Ημέρα της Γυναίκας» οι γυναίκες έκαναν καθημερινά κάτι που τότε εθεωρείτο ανδρική δουλειά: Πετούσαν και μάλιστα πολεμικά αεροπλάνα. Και το έκαναν εν καιρώ πολέμου, συμμετέχοντας με τον τρόπο τους στην πολεμική προσπάθεια. Έμειναν γνωστές ως ‘The Attagirls’, από τα αρχικά του βοηθητικού σώματος Air Transport Auxiliary της RAF, και το ντελικάτο σημάδι τους στην Ιστορία είναι ανεξίτηλο.
Η Mary Ellis, η εύθραυστη γηραιά κυρία που αστειευόμενη έλεγε ότι είναι μεγαλύτερη σε ηλικία από την ίδια την RAF, «πέταξε» το 2018 πολύ ψηλότερα απ’ ότι πετά αεροπλάνο σε ηλικία 101 ετών. Σίγουρα δεν ήταν μια συνηθισμένη συνταξιούχος. Όταν έκλεισε τα 100, αντί να γιορτάσει ήσυχα τα γενέθλιά της όπως θα έκαναν άνθρωποι της ηλικίας της προτίμησε να πετάξει με 275 μίλια την ώρα στο πίσω κάθισμα ενός Spitfire! Άλλωστε η σχέση της με το Spit είχε παρελθόν.

To Spitfire, «σύμβολο ελευθερίας» όπως το αποκαλούσε, ήταν «μια κυρία στον αέρα, αλλά σκύλα στο έδαφος». Το ήξερε γιατί το είχε πετάξει. Όπως και πολλούς άλλους τύπους, μερικούς δε με… περισσότερες από μια έλικες.
Η Εllis, μια από τις γυναίκες πιλότους του Air Transport Auxiliary, κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μετέφερε σχεδόν κάθε τύπου αεροπλάνα από τα εργοστάσια στις Μοίρες απελευθερώνοντας χειριστές για μάχιμα καθήκοντα. Το log book της θα το ζήλευαν πολλοί αεροπόροι: περισσότερα από 1.000 αεροσκάφη 76 διαφορετικών τύπων, εκ των οποίων 400 και πλέον Spitfires.

Την πρώτη επαφή της με την αεροπορία την είχε σε ηλικία μόλις 8 ετών, όταν το Ιπτάμενο Τσίρκο του Sir Alan Cobham επισκέφθηκε την πόλη της. Έπεισε τον πατέρα της να της πληρώσει μια πτήση κι αυτό ήταν, τα αεροπλάνα έκτοτε έγιναν το πάθος της. «Ήμουν τόσο μικροκαμωμένη που χρειάστηκε να μου βάλουν μαξιλάρια να μπορέσουν να με δέσουν» θυμόταν.
Εκείνη η πτήση εθισμού ήταν το έναυσμα για να αρχίσει έφηβη μαθήματα πτήσης, παίρνοντας πτυχίο χειριστού στα 21 της. Όμως το ξέσπασμα του πολέμου έδωσε τέλος στις πολιτικές πτήσεις και η Μαίρυ επέστρεψε στο αγρόκτημα της οικογένειάς της στο Brize Norton του Oxfordshire ώσπου κάποια μέρα άκουσε στο ραδιόφωνο μια αγγελία για εθελόντριες που θα στελέχωναν μια γυναικεία μονάδα.

Στην αρχή του πολέμου δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να πετούν στρατιωτικά αεροσκάφη. Όμως το 1940, πιεζόμενη από τις επιχειρησιακές ανάγκες, η RAF άλλαξε στάση καθώς είχε ανάγκη από χειριστές και οι άνδρες ήταν απαραίτητοι στην πρώτη γραμμή εναντίον της Luftwaffe.
«Τους έγραψα και με προσκάλεσαν για συνέντευξη. Έκανα τον γύρο του αεροδρομίου Hatfield με ένα Tiger Moth και μου είπαν ‘σε θέλουμε άμεσα’. Έπρεπε να προετοιμάσω τους γονείς μου για το σοκ» διηγείτο μετά τον πόλεμο. Το 1941 κατετάγη στο Air Transport Auxiliary και άρχισε την εκπαίδευσή της πετώντας με DH Tiger Moth και διπλάνα Hawker Hart και Hind της εποχής του Μεσοπολέμου.
Κόκκινα νύχια και αεροπλάνα με καμουφλάζ: «The Attagirls» 
Θα ήταν μια από τις συνολικά 168 γυναίκες με καταγωγή από 24 διαφορετικές χώρες που θα παρέδιδαν αεροπλάνα στις βάσεις μαχητικών και βομβαρδιστικών της RAF σε ολόκληρη την Βρετανία. Ακούγεται πιο εύκολο απ’ ότι ήταν. Στις βάσεις του AΤΑ στο Hamble και στο Cosford τα «Attagirls» εκπαιδεύονταν να πετούν 38 διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών και μάλιστα χωρίς χρήση ασυρμάτου καθώς οι ραδιοσυχνότητες έπρεπε να μένουν ελεύθερες για τους πιλότους των μαχητικών.
Πετούσαν έως και πέντε φορές την ημέρα, συχνά με απαίσιες καιρικές συνθήκες, κάτι που εξηγεί τις απώλειες 15 γυναικών χειριστών του ΑΤΑ μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο ρυθμός απωλειών ήταν μία στις δέκα, υψηλός όσο και ο αντίστοιχος της Fighter Command. Το 1945 η Έλλις ήταν μια από τις τελευταίες έξι γυναίκες πιλότους που πετούσαν ακόμη για το ΑΤΑ.

Η ίδια είχε χάσει αρκετές στενές φίλες της. «Είχαμε πόλεμο και μας χαλύβδωνε το γεγονός ότι έπρεπε να συνεχίσουμε. Όταν είσαι σε αυτή την ηλικία δεν σκέφτεσαι τον κίνδυνο. Όσο ξέραμε τι κάναμε, δεν φοβόμασταν» έλεγε. Παραδόξως, μια από τις φορές που κινδύνεψε η ζωή της ήταν όταν βρετανικά αντιαεροπορικά εξέλαβαν το αεροπλάνο της για γερμανικό και έβαλλαν εναντίον της.
Μια άλλη φορά συναντήθηκε με ένα γερμανικό αεροσκάφος –η έκπληξη στο πρόσωπο του Γερμανού πιλότου όταν κατάλαβε πως ο χειριστής στο εγγλέζικο αεροπλάνο ήταν γυναίκα ήταν το κάτι άλλο. Τα κορίτσια του Air Transport Auxiliary πετούσαν κυριολεκτικά τα πάντα: μεταφορικά, μαχητικά ακόμη και πολυκινητήρια βομβαρδιστικά. Η Μαίρυ Έλλις μόνη της πέταξε 47 βομβαρδιστικά Wellington, μια από τις λίγες γυναίκες που το έκαναν.

Μετά την παράδοση ενός Wellington σε κάποιο αεροδρόμιο, το προσωπικό εδάφους την ρώτησε μόλις βγήκε πού είναι… ο πιλότος! Χρειάσθηκε να μπουν μέσα και να ψάξουν το αεροπλάνο για να πεισθούν ότι αυτή ήταν που πετούσε το «Wimpy» και όχι κάποιος άλλος. «Όλοι τους έμειναν εμβρόντητοι που μια κοπέλα σαν κι εμένα μπορούσε να πετά τα μεγάλα αυτά αεροπλάνα και μάλιστα μόνη της».
Σαν να μην έφθαναν οι εγγενείς δυσκολίες της αποστολής τους, οι πρωτοπόρες ιπτάμενες του ΑΤΑ είχαν να δώσουν και άλλες μάχες, όπως το δικαίωμα να φορούν παντελόνια στο κόκπιτ αντί για φούστες. Το 1943 έπεσε ένα ακόμη «οχυρό» όταν έγιναν από τις πρώτες γυναίκες στην Βρετανία που ελάμβαναν μισθό ίδιο με των ανδρών.

Ήταν μια σημαντική νίκη σε μια εποχή που θεωρείτο τουλάχιστον περίεργο για μια γυναίκα ακόμη και να θέλει να πετάξει. «Όταν οι γυναίκες πιλότοι θα πάψουν να αποτελούν είδηση, τότε η μάχη για την ισότητα θα έχει κερδηθεί» έγραφε στα απομνημονεύματά της. Τότε είχαν να κερδίσουν έναν πόλεμο και το κατάφεραν. Τα χρόνια του πολέμου οι πιλότοι του ΑΤΑ παρέδωσαν περισσότερα από 308.000 αεροσκάφη 140 τύπων στην RAF, συμβάλλοντας στην τελική νίκη.
Μετά τον Β΄ ΠΠ η Μαίρυ Έλλις επέστρεψε στο Brize Norton όπου ασχολήθηκε με την αγροτική ζωή πριν μετακομίσει στο Isle of Wight για να αναλάβει την διεύθυνση του αεροδρομίου Sandown από το 1950 έως το 1970. Αν και η ζωή της στον πόλεμο ήταν κάθε άλλο παρά βαρετή, η ίδια υπήρξε μετριόφρων. Στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε πριν αποβιώσει, επέμενε ότι «δεν είμαι κάτι ξεχωριστό, είμαι συνηθισμένη…». Είναι πολλοί αυτοί που θα διαφωνήσουν.
Αλέξανδρος Θεολόγου