Μια από τις βασικές απαιτήσεις της ρωσικής πλευράς στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι, για συμφωνηθεί ειρήνη, να αποχωρήσουν οι Ουκρανοί από τις 4 περιφέρειες, Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, αποδίδοντας δηλαδή στη Μόσχα και εκείνο το μέρος τους, που ακόμη κατέχουν. Αυτό κυρίως είναι στις 3 τελευταίες, μιας και το Λουχάνσκ έχει ουσιαστικά καταληφθεί πλήρως.
Το ζήτημα πέρα από πολιτικό, είναι και κρίσιμα επιχειρησιακό, καθώς η σαφής προώθηση της Ρωσίας από το 2023 έως σήμερα, είναι απίστευτα αργή και αιματηρή (και για τις δύο πλευρές) και δείχνει και τη στατικότητα του συγκεκριμένου πολέμου αλλά και την αποδεδειγμένη αδυναμία κάθε πλευράς να επιτύχει κάποια μεγάλη διάσπαση στο μέτωπο.
- Έτσι, όπως καταγράφει το Institute for the Study of War (ISW), η Ρωσία ξεκίνησε την προσπάθεια να καταλάβει το Κουπιάνσκ στην περιφέρεια του Χαρκόβου από τον Οκτώβριο του 2023 και 22 μήνες αργότερα δεν το έχει καταφέρει.
- Αντίστοιχα στην προσπάθεια για κατάληψη του Τορέτσκ στο Ντονέτσκ, χρειάστηκαν 14 μήνες μαχών από τον Ιούνιο του 2024, στο διάστημα των οποίων η Ρωσία κατάφερε προώθηση 10 χιλιομέτρων, από τα περίχωρα της πόλης στο κέντρο της.
- Για το Ποκρόβσκ στο Ντονέτσκ, η μάχη για την κατάληψη του έχει αρχίσει από τον Φεβρουάριο του 2024 και 18 μήνες μετά, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Να σημειώσουμε εδώ πως στην ελληνική δημόσια σφαίρα, είναι εκατοντάδες τα δημοσιεύματα, τουλάχιστον από τα μέσα του 2024, πως “έπεσε το Ποκρόβσκ και το Τορέτσκ”, χωρίς βέβαια επαφή με την πραγματικότητα των μετώπων.
- Για την κατάληψη του Τσάσιβ Γιάρ, στο Ντονέτσκ, αυτή ξεκίνησε ως επιχείρηση το Μάιο του 2023, μετά την πτώση του Μπαχμούτ (εκεί που η ρωσική μισθοφορική ομάδα Wagner, κατά δήλωση του Πριγκόζιν είχε “20.000 απώλειες”), και απαιτήθηκαν 26 μήνες για προώθηση 11 χιλιομέτρων: για να φθάσουν τα ρωσικά στρατεύματα από το δυτικό Μπαχμούτ στο δυτικό άκρο του Τσάσιβ Γιάρ.
Ακόμη, η διάσπαση που πέτυχε πριν λίγες μέρες η ρωσική επίθεση στην κατεύθυνση της Ντομπροπίλια, βόρεια του Ποκρόβσκ, έχει πλέον αναχαιτιστεί καθώς οι Ουκρανοί κατάφεραν να φέρουν ενισχύσεις από άλλα σημεία του μετώπου (με ρίσκο βέβαια) και να ανακαταλάβουν μέρος των εδαφών που είχαν αναπτυχθεί οι Ρώσοι.
Έτσι ο πόλεμος φθοράς των δύο πλευρών, όπου η Ρωσία διατηρεί το πλεονέκτημα λόγω περισσότερων διαθέσιμων πόρων, ναι μεν εξελίσσεται αρνητικά για την Ουκρανία, αλλά είναι και τόσο αργός που για να κατακτήσει στο έδαφος η Ρωσία τα όσα περισσότερα διεκδικεί, θα χρειαστεί χρόνια με τον τρέχοντα ρυθμό επιχειρήσεων. Βέβαια εδώ και οι δύο πλευρές, και κυρίως η Μόσχα, προσδοκούν και επιδιώκουν πως κάποια στιγμή η απέναντι πλευρά θα κάνει την “απότομη κατάρρευση”. Φθάνοντας δηλαδή σε ένα σημείο που είτε θα αφεθεί κάποιος τομέας του μετώπου κενός, άρα εκεί θα γίνει μια ραγδαία προώθηση, είτε μια πλευρά της σύγκρουσης θα διαπιστώσει το κοντινό αδιέξοδο και θα δεχθεί συνθηκολόγηση.
Οι δύο πλευρές του πολέμου
Άγνωστος παράγοντας και κρίσιμος; Ποια είναι η πραγματική κατάσταση των δύο εμπολέμων στο μέτωπο. Η Ουκρανία ξέρουμε πως αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα προσωπικού, παρότι έχει κάνει γενική επιστράτευση, ενώ έχει από τις αρχές του 2025 και δυσκολίες στη ροή στρατιωτικής βοήθειας από τη Δύση. Από την άλλη, έχει εξελίξει τον πόλεμο των drones σε κεντρικό εργαλείο μάχης, παράγοντας εκατομμύρια το έτος (μικρού μεγέθους), τα οποία χρησιμοποιούνται για να δημιουργούν με χρήση λίγου προσωπικού και πλέον ειδικών μονάδων χειριστών με μεγάλη εμπειρία, μεγάλες “ζώνες θανάτου”, δηλαδή αποκλεισμού της ρωσικής κινητικότητας. Έτσι εν μέρει υποκαθιστά το έλλειμα επάνδρωσης, καλύπτοντας περιοχές όπου κάθε αντίπαλη κίνηση σφυροκοπείται από δεκάδες drones, δίνοντας και το σχετικό χρόνο κινητοποίησης της όποιας μικρής εφεδρείας, αν παρατηρηθεί μεγάλη επίθεση.
Αντίστοιχη δράση έχει βέβαια και η ρωσική πλευρά που ενσωμάτωσε την φιλοσοφία ενός “δρονο-κεντρικού” πολέμου και να φέρει στο μέτωπο τις δικές μαζικές χρήσεις και καινοτομίες.
Η Ρωσία επίσης αντιμετωπίζει προβλήματα επάνδρωσης τα οποία φαίνονται έμμεσα: Από τη συνεχή αύξηση των αμοιβών και των μπόνους που δίνονται στους επαγγελματίες στρατιώτες για να καταταχθούν με συμβόλαιο (με τριπλασιασμό έως και πενταπλασιασμό σε κάποιες περιπτώσεις εντός του 2024), στην αύξηση της μέσης ηλικίας των επαγγελματιών (αυτό αφορά και τους δύο αντιπάλους, που παρατάσσουν στρατεύματα κυρίως σαραντάρηδων και άνω, στο μέτωπο), στην χρήση βορειοκορεατικών στρατευμάτων, στην αύξηση της πρόσληψης μισθοφόρων από πολλές χώρες του κόσμου (από Νεπάλ, έως Κούβα και Νιγηρία). Φυσικά η Μόσχα διαθέτει την ικανότητα να κάνει τεράστια υποχρεωτική επιστράτευση αν χρειαστεί. Αλλά αυτό θα προκαλέσει μεγάλο αντίκτυπο στην κοινωνία, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου ο πληθυσμός δεν μετέχει σημαντικά στην επαγγελματική κατάταξη. Καθώς εκεί προσέρχονται περισσότεροι από την επαρχία και ειδικά τις πολλές αυτόνομες δημοκρατίες της Ομοσπονδίας στη Σιβηρία, όπου το εισόδημα είναι χαμηλό.
Και οι δύο πλευρές τους τελευταίους μήνες δείχνουν και μείωση της χρήσης μηχανοκίνητων δυνάμεων, σε πολλά σημεία του μετώπου, με ενδείξεις πως είτε δεν μπορούν να αναπληρώσουν τις απώλειες, είτε και να εμφανίσουν άρματα και τεθωρακισμένα σε κάποιους αριθμούς, αυτά εξουδετερώνται γρήγορα, καθώς στοχοποιούνται κατά προτεραιότητα από τα αντίπαλα drones και πυροβολικό. Με ενέργειες πλέον να γίνονται με χρήση μοτοσικλετών, ιδιωτικών αυτοκινήτων, ακόμη και ηλεκτρικών σκούτερ…
Ακόμη οι εκατέρωθεν αναφορές για κόπωση των στρατευμάτων στην 1η γράμμη είναι πολλές. Οι Ουκρανοί δεν μπορούν λόγω έλλειψης εφεδρειών να συντηρήσουν εναλλαγή μονάδων στο μέτωπο, ώστε να διατηρήσουν τη μαχητικότητα τους και να επιτρέψουν την απαραίτητη ανάπαυση. Οπότε έχουν πλέον και φαινόμενα λιποταξιών. Οι Ρώσοι από την άλλη αντιμετωπίζουν μεγάλες απώλειες στις κύριες επιθετικές τους ενέργειες, ενώ διατηρείται το καθεστώς διοικητικής διαφθοράς, έλλειψης υλικών και κτηνώδους συμπεριφοράς των αξιωματικών προς τους απλούς στρατιώτες, χρόνια δηλαδή προβλήματα των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ενδιάφέρον έχει και η φημολογία μετά τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα, πως η ρωσική πλευρά αντιπρότεινε να της παραχωρήσουν οι Ουκρανοί τις ζώνες που κατέχουν μόνο σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, ουσιαστικά δηλαδή στο Ντονέτσκ, και να “παγώσει” η μάχη στο υπόλοιπο μέτωπο στην σημερινή γραμμή αντιπαράθεσης. Έτσι -αν ισχύει η πρόταση αυτή- η Μόσχα περιορίζει την απαίτηση της, κυρίως στο κερδίσει όλο το Ντονμπάς (δηλαδή Λουχάνσκ-Ντονέτσκ), που για την ίδια έχει και μεγάλη ιστορική και πολιτική σημασία να το καταγράψει ως “πολεμικό κέρδος”.
Μόνο που ειδικά στο Ντονέτσκ η Ουκρανία, αντιμετωπίζοντας τη συνεχή, σχεδόν 24μηνη πίεση των Ρώσων (εκεί διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος των επίγειων συγκρούσεων), έχει δημιουργήσει εδώ και μήνες ένα νέο πλέγμα οχυρώσεων και γραμμών αμύνης. Πίσω από το σημερινό μέτωπο, ως επόμενη ζώνη μαχών που μπορεί να κρατήσουν πολλούς μήνες μέχρι να γίνει -αν γίνει- κάποια διάσπαση. Κάτι που μάλλον θέλει να αποφύγει η Ρωσία, να εμπλακεί δηλαδή για μια ακόμη φορά σε μάχη οργανωμένων χαρακωμάτων/με χρήση drones σε ανοιχτά πεδία εμπρός τους.
