Η Κίνα βρήκε νέο –ζωτικό– ρόλο για τα παλιά Tu-154M

Tupolev Tu-154M: παλιά, άβολα, με ακόρεστη δίψα για τεράστιες ποσότητες αεροπορικού καυσίμου, εμφανώς ξεπερασμένα μετά από τέσσερεις δεκαετίες υπηρεσίας και διαβόητα για τα θανατηφόρα δυστυχήματα που αμαυρώνουν την φήμη τους. Κι όμως, η Κίνα έχει μεταμορφώσει το πάλαι ποτέ σύμβολο της σοβιετικής αεροναυπηγικής σε βασικό «παίκτη» στο κλιμακούμενο γεωστρατηγικό της παίγνιο στην Ανατολική Σινική Θάλασσα.
Τα τροποποιημένα Tu-154M/D της Αεροπορίας του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας που τελευταία αναχαιτίζονται όλο και συχνότερα από ιαπωνικά μαχητικά επιφυλακής, καταδεικνύουν την σημασία που έχουν τα κατασκοπευτικά αυτά αεροσκάφη για τις κινεζικές επιχειρήσεις ELINT. Πρόσφατα, η κινεζική Αεροπορία έδωσε στην δημοσιότητα μια φωτογραφία ενός Tu-154M/D λέγοντας σιβυλλικά πως το αεροσκάφος συμμετείχε σε γυμνάσια μακράς ακτίνας «εξερευνώντας διαδρομές και περιοχές στις οποίες δεν είχε πετάξει ποτέ πριν».

Ο τύπος υπήρξε το βασικό επιβατικό αεροσκάφος των αεροπορικών συγκοινωνιών στην κινεζική ενδοχώρα τα πρώτα χρόνια του ανοίγματος της Κίνας στον έξω κόσμο, στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Τα δύο πολύνεκρα αεροπορικά δυστυχήματα με κινεζικά Tu-154M το 1994 και το 1999 που στοίχισαν την ζωή σε 224 άτομα προσέθεσαν νέες μαύρες σελίδες στο ήδη βεβαρυμμένο ιστορικό ασφαλείας του αεροπλάνου. Γιατί λοιπόν η κινεζική Αεροπορία επένδυσε στα παλιά αυτά τζετ αναθέτοντάς τους ζωτικής σημασίας αποστολές ηλεκτρονικής αναγνώρισης;
Κατ’ αρχάς, το Γραφείο Σχεδίασης Τούπολεβ έφτιαξε ένα αεροπλάνο ικανό να επιχειρεί χωρίς πρόβλημα υπό τις ακραίες ρωσικές κλιματολογικές συνθήκες –ορισμένες από τις οποίες απαντώνται και σε αρκετά μέρη της αχανούς Κίνας. Επίσης, είναι φθηνά και άμεσα διαθέσιμα ως πλατφόρμες ηλεκτρονικής συλλογής πληροφοριών. Όταν αγοράσθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και την δεκαετία του ’90 ήταν πολύ φθηνότερα από τα αντίστοιχα δυτικά αεροσκάφη μέσης εμβέλειας, όπως τα Α320 και τα Β737, τα οποία κόστιζαν πέντε φορές περισσότερο.
Η προσθήκη μιας πληθώρας ηλεκτρονικών συσκευών κινεζικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένου ενός ραντάρ συνθετικής απεικόνισης SAR (Synthetic Aperture Radar) ήταν μια λογική κίνηση, στο πρότυπο του Ρ-8 Poseidon του αμερικανικού Ναυτικού που βασίζεται στο πολιτικό Β737. Άλλωστε η χρησιμοποίηση πολιτικών τύπων ως πλατφόρμες αναγνώρισης κάθε άλλο παρά σπάνια είναι: τα αεροσκάφη της κατηγορίας διαθέτουν ικανοποιητική εμβέλεια, δυνατότητα πολύωρης πτήσης, άφθονο χώρο για εξειδικευμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό και πολυμελή πληρώματα ενώ η πολιτική τους προέλευση τα κάνει να «μπλέκονται» πιο εύκολα με την εναέριο κυκλοφορία δυσκολεύοντας τον εντοπισμό τους.

Πέραν του χαμηλού κόστους απόκτησης, το Tu-154 είναι ένα αεροσκάφος με το οποίο οι Κινέζοι πιλότοι είναι απόλυτα εξοικειωμένοι και αυτό μέτρησε υπέρ της επιλογής του. Σε αντίθεση με την πολιτική Αεροπορία, το προσωπικό της Αεροπορίας του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού είχε καλύτερη εκπαίδευση και αυστηρότερες διαδικασίες συντήρησης και υποστήριξης οι οποίες ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο μετά τα δύο δυστυχήματα –για τα οποία δεν έφταιγε το πλήρωμα ή κάποια καταστροφική αστοχία στο αεροσκάφος αλλά μοιραία σφάλματα των τεχνικών εδάφους.

Μετά την απόσυρση του τύπου το 2002 από την πολιτική Αεροπορία, περισσότερα από 100 τζετ ξεκίνησαν μια δεύτερη καριέρα με τα κινεζικά εθνόσημα ως κατασκοπευτικά αεροσκάφη. Τα αναγνωριστικά Tu-154M/D ξεχωρίζουν από το μακρύ ευμεγέθες εξόγκωμα στο κάτω μέρος της ατράκτου το οποίο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών φιλοξενεί το ραντάρ SAR. To ραντάρ παρέχει την δυνατότητα απεικόνισης αντικειμένων –οχήματα, εγκαταστάσεις, πλοία και αεροσκάφη– ημέρα ή νύχτα, ασχέτως καιρικών συνθηκών, όπως το αμερικανικό E-8 Joint STARS, δίδοντας στους σχεδιαστές επιχειρήσεων μια λεπτομερή «μεγάλη εικόνα» της τακτικής κατάστασης.
Παρόλο που η Κίνα κατασκευάζει δικά της επιβατικά τζετ, το 78θέσιο ARJ-21 και το C919 των 168 θέσεων της Commercial Aircraft Corporation of China βασίζονται σε ξένους προμηθευτές για ορισμένα καίρια συστήματα (ηλεκτρονικά, κινητήρες) αυξάνοντας την εξάρτησή τους από το εξωτερικό. Και σε περίοδο κρίσης, η εξάρτηση μπορεί να καταστεί ισχυρό μέσο πίεσης, όπως ανακάλυψε η κινεζική κυβέρνηση με το εμπάργκο που της επεβλήθη μετά τα αιματηρά γεγονότα της Πλατείας Τιάνανμεν το 1987.

Υπήρξαν προσπάθειες μετατροπής μεταφορικών αεροσκαφών εγχώριας κατασκευής (Yuan-8 και Yuan-9) σε νέες πλατφόρμες ELINT, ωστόσο ο ειδικός στρατιωτικός αναλυτής Antony Wong Dong θεωρεί πως κανένας τύπος δεν μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως το Tu-154. «Οι ρόλοι των Tu-154M/D, Yuan-8 και Yuan-9 αλληλοσυμπληρώνονται επειδή η Αεροπορία του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού δεν διαθέτει τόσες επιλογές όσες έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες» επισημαίνει. Προφανώς, οι πιλότοι της Ιαπωνικής Αεροπορικής Δύναμης Αυτοάμυνας θα συνεχίσουν να αναχαιτίζουν «αδιάκριτα» Tu-154M/D για πολύ καιρό ακόμη.
Αλέξανδρος Θεολόγου