Scramble! Αναγνωριστικά RF-5A αναχαιτίζουν τους «απέναντι» στο Αιγαίο

Χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο από την αγάπη για τα αεροπλάνα και την πτήση για να έλθεις «στα ψαλίδια» με έναν αντίπαλο που πετά αεροσκάφος τεχνολογικά ανώτερο από το δικό σου και να «του πάρεις την ουρά». Χρειάζεται τεράστιο απόθεμα ψυχής και πλεόνασμα αεροπορικής δεινότητος. Και οι «F-5άρηδες» διέθεταν και από τα δύο.
Ό,τι έλειπε από το αεροπλάνο τους το αντιστάθμιζαν με την κατάλληλη τακτική, προσαρμοστικότητα και γνώση, μετατρέποντας τα μειονεκτήματα του μικρού μαχητικού της Northrop σε πλεονεκτήματα. Τα… καλλιτεχνικά πορτραίτα F-16 των «απέναντι» στο Γραφείο Βολής της Μοίρας μαρτυρούσαν αυτό ακριβώς.
Αν και αποκτήθηκαν ως τακτικά αναγνωριστικά προς ενίσχυση των RF-84F, η πιεστική αύξηση της τουρκικής δραστηριότητας στο Αιγαίο την δεκαετία του ’80 δεν άφησε περιθώρια για εξαιρέσεις: από την άνοιξη του 1983, τα RF-5A της 349 ΜΑΗ θα εκτελούσαν καθήκοντα αεροσκαφών επιφυλακής όπως και τα υπόλοιπα F-5.
Το μόνο που ξεχώριζε την αναγνωριστική έκδοση του ‘Freedom Fighter’ από τα μαχητικά F-5A ήταν οι τέσσερεις κάμερες KS-92A των 2,75΄΄ στο ειδικά διαμορφωμένο ρύγχος του αεροπλάνου. Το RF-5A σχεδιάσθηκε για την εκτέλεση ημερησίων αναγνωριστικών αποστολών από μεσαία ύψη αλλά διατηρούσε όλες τις δυνατότητες μάχης του τύπου.

Με δύο πυροβόλα M39A2 των 20 χιλ. στο ρύγχος, πυραύλους αέρος-αέρος στα ακροπτερύγια και ικανότητα μεταφοράς μιας ευρείας ποικιλίας όπλων αέρος-εδάφους για αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης σε περιοχές με περιορισμένη απειλή της αντιαεροπορικής άμυνας του εχθρού, οι πιλότοι αυτών των αναγνωριστικών μόνο άοπλοι δεν πετούσαν. Για τα ελληνικά RF-5A όμως το Αιγαίο ήταν η αρένα όπου τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 έδωσαν τις πιο σκληρές μονομαχίες της καριέρας τους.
Οι τουρκικές παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου σπανίως ξεπερνούν το μέγεθος μονόστηλου στον ημερήσιο Τύπο. Άλλωστε, χρόνια τώρα, οι παραβιάσεις έχουν καταστεί… ρουτίνα. Οι πιλότοι όμως που παρέμεναν σε ετοιμότητα των 5 λεπτών ή και λιγότερο για να αναχαιτίσουν τον εισβολέα, ζούσαν τις ημέρες που «πλάκωνε δουλειά» στο Αιγαίο πολύ πιο έντονα απ’ ότι έγραφε ένα μονόστηλο.
Σφιγμένοι στις φόρμες πτήσεις τους, οι χειριστές readiness περίμεναν υπομονετικά την στιγμή που το «κακό» τηλέφωνο θα σήμανε συναγερμό για άμεση απογείωση. Σε δευτερόλεπτα, η αναμονή έδινε την θέση της σε κύματα αδρεναλίνης. Scramble!
«Νεφέλη προς Bravo, στόχος νοτιοανατολικά της Σαμοθράκης, bearing 210, στα 45 ναυτικά, ύψος 9.000 πόδια»
«Ο.Κ Νεφέλη, προχωρούμε για αναγνώριση»
«Έχουμε οπτική επαφή. Τακτική δική μας»
«Είναι δύο, επαναλαμβάνω δύο στόχοι. Πέφτω στον δεξί, πάρε τον αριστερό»
Όμως οι «απέναντι» δεν έχουν καμμία πρόθεση να φύγουν. Αντιθέτως, στρέφουν εναντίον του ελληνικού ζευγαριού. Fight’s on… Στον ασύρματο οι βαρειές ανάσες από τα ανελέητα g ακούγονται σαν σφυριές, με τα μαχητικά να σπαθίζουν τον ουρανό προσπαθώντας να βρεθούν στην «ώρα 6» του αντιπάλου. Από κοντά, τα μέχρι πρότινος σημαδάκια στον ουρανό αποκαλύπτουν πως είναι οπλισμένα.
«Αντιστρέφει ο δικός μου»
«Stand by, stand by, τον έχω για βολή»
«Ελεύθερος, ελεύθερος, δώσε!»
«Fox!»
«Και ο δικός μου»
Ξαφνικά αυτό το κομμάτι ουρανού αρχίζει να γίνεται πολυσύχναστο καθώς στην περιοχή κάνουν την εμφάνισή τους και άλλα αεροπλάνα.
«Πίσω μας ‘Μπούφοι’ στα 15 μίλια, 12.000 πόδια, μας προσεγγίζουν…» «Συνεχίζουμε flight level… ε… correction, με ροή 1-5-0»
Στην αρένα φθάνει ένα ακόμη ζευγάρι ελληνικών μαχητικών. Τώρα γίνεται χαμός…
«Tally 2, Γιώργο, παίρνω τον αριστερό»
«Άσε τον αριστερό για μένα. Πάρε το δεξί, πάρε το δεξί!»
«Πρόσεχε, πίσω σου «ώρα 5»! Τράβα! Τράβα!»
Αεροπλάνα στροβιλίζονται, οι ταχύτητες αυξομειώνονται φέρνοντας ανθρώπους και αεροπλάνα στα όριά τους, η φόρμα anti-g σφίγγει σαν ατσάλινο γάντι τα σώματα των χειριστών. Το g-μετρο «γράφει» 7,5 g, οι συχνότητες έχουν πάρει φωτιά, το χαρακτηριστικό γρύλισμα της κεφαλής του πυραύλου που έχει εγκλωβίσει στόχο ακούγεται στα ακουστικά σαν κροταλίας έτοιμος να χτυπήσει… Μια ακόμη «εκπαιδευτική εκδρομή» Τούρκων χειριστών στην λάθος πλευρά του Αιγαίου δεν πήγε όπως την περίμεναν.

Στις αποστολές αναχαίτισης τα αεροσκάφη της 349 ΜΑΗ άφηναν τον διάδρομο με βάρος γύρω στις 15.000 λίβρες. Η συνήθης διαμόρφωση περιελάμβανε 280 βλήματα για κάθε πυροβόλο, πυραύλους υπέρυθρης καθοδήγησης ΑΙΜ-9Ρ3 ή Ρ4 αντί των χαρακτηριστικών δεξαμενών καυσίμου των 50 αμερ. γαλονιών στα ακροπτερύγια, συν μια απορριπτόμενη δεξαμενή χωρητικότητας 150 αμερ. γαλλονιών στον κεντρικό φορέα της ατράκτου.
Οι χειριστές κατανάλωναν το καύσιμο της μεγάλης δεξαμενής εν πτήσει προς την περιοχή των παραβιάσεων και την απέρριπταν πριν την εμπλοκή. Στις απλές περιπολίες η δεξαμενή παρέμενε στον centerline, το ίδιο και στις εκπαιδευτικές πτήσεις.
Οι δε AIM-9P3/P4 αποτελούσαν την βελτιωμένη έκδοση των βλημάτων -9J. Οι τροποποιήσεις που έκανε η Loral στους αισθητήρες της κεφαλής με στόχο την αύξηση της ακρίβειας, της αξιοπιστίας και της δραστικότητας των πυραύλων, έδωσαν στα ελληνικά F/RF-5A σημαντικό πλεονέκτημα στις εμπλοκές πάνω από το Αιγαίο. Πλεονέκτημα που όπως μπορούν να βεβαιώσουν οι γείτονες αξιοποιήθηκε δεόντως.
Μπορεί το αεροπλάνο να στερείτο ραντάρ και εξελιγμένων ηλεκτρονικών, όμως οι «F-5άρηδες» είχαν αναγάγει τον έγκαιρο εντοπισμό του αντιπάλου σε τέχνη. «Βλέπαμε αεροπλάνο στα 10-15 μίλια εκεί που άλλοι το έβλεπαν μόλις στα 2 με 3 μίλια…» λένε χαμογελώντας «παλιά χέρια» με κάτι χιλιάδες ώρες στο log book. Σημειωτέον ότι εκτός από ένα ζευγάρι εξασκημένα μάτια, οι πιλότοι πετούσαν ένα αεροπλάνο με εξαιρετικό λόγο ώσης/βάρους και εγγενή ευελιξία που σε κλειστή αερομαχία μπορούσε να στριμώξει τον αντίπαλο πριν το καταλάβει.

Όπως επισημαίνουν έμπειροι χειριστές, το F-5 είχε σχεδιαστικώς πτητικά χαρακτηριστικά που δεν το άφηναν να πέσει σε περιδίνηση διότι τα πηδάλια σε οποιαδήποτε θέση μέχρι και τα 50 μίλια παρέμεναν δραστικά. «Αυτό σήμαινε ότι σε περίπτωση εμπλοκής με F-4, αν το Phantom επιχειρούσε να με ακολουθήσει με χαμηλή ταχύτητα θα στόλαρε ενώ εγώ θα έστρεφα και θα του έμπαινα από πίσω» λένε χαρακτηριστικά.
Η αξεπέραστη αεροδυναμική που χαρακτήριζε τα «Πεντάρια», το μικρό οπτικό ίχνος που παρουσίαζαν και οι άκαπνοι J85-GE-13 ήταν αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα και οι χειριστές ήξεραν να τα εκμεταλλεύονται στο έπακρο. Βεβαίως, η τακτική που ακολουθούσαν εξαρτάτο από τον τύπο του μαχητικού που θα συναντούσαν –αλλιώς πετούσαν εναντίον των F-4E και αλλιώς αναχαιτίζοντας F-104G. Η αναχαίτιση F-16 ήταν μια άλλη ιστορία.
Στις εμπλοκές με τουρκικά F-16C, τα ελληνικά μαχητικά προσπαθούσαν να αποφύγουν να μπουν σε παρατεταμένες στροφές όπου το τεχνολογικά ανώτερο Fighting Falcon θα είχε το πλεονέκτημα. «Σε αυτό το αεροπλάνο, έτσι να κάνεις λίγο το στικ τρελλαίνεται στα roll… Το F-16 έχει τέτοιες δυνατότητες που τον χειρότερο χειριστή να βάλεις μέσα, θα τον βοηθήσει να κερδίσει» επισημαίνουν «F-5άρηδες».
«Τα δικά μας μπορούσαν να πιάσουν τα 7g αλλά στην συνέχεια η κινητική ενέργεια άρχιζε να μειώνεται, μαζί και η ταχύτητα. Αντιθέτως, το F-16 διατηρεί την κινητική του ενέργεια επιτρέποντας στον χειριστή να πετά υπό παρατεταμένα g. Ακόμη και με 9g ο πιλότος του είναι σε θέση να συνεχίσει τους ελιγμούς. Εμείς μπορούσαμε να «μουλαρώσουμε» το F-5 και να πιάσουμε 7,33 ακόμη και τα 8g… Όμως ήταν κάτι στιγμιαίο».

Σε περίπτωση πολέμου πάντως, τα πράγματα θα ήταν (πολύ) διαφορετικά. Στις αναχαιτίσεις τα ελληνικά αεροσκάφη πετούσαν head-on για αναγνώριση και αναχαίτιση του αντιπάλου.
«Η τακτική των Τούρκων ήταν να μας παρασύρουν σε εμπλοκή όπου θα φαίνονταν οι αδυναμίες των δικών μας αεροπλάνων έναντι των δικών τους. Όμως στον πόλεμο τα F-5 δεν θα ήταν υποχρεωμένα να παίξουν το παιχνίδι της παρατεταμένης παραμονής πίσω τους για να τους πιάσει το φωτοπολυβόλο. Υπήρχε περίπτωση σε πόλεμο να κάναμε 3-4 λεπτά εμπλοκή; Σε δευτερόλεπτα θα τελείωναν όλα…
Με την πρώτη στροφή που θα είχα πλεονέκτημα, θα του ’ριχνα βλήμα πριν μπει σε παρατεταμένες στροφές. Το F-16 είναι εξαιρετικό αεροπλάνο, αλλά αντιμέτωπο με δύο F-5 οπλισμένα με all aspect ‘Papa 4’… είναι κάτι που συζητιέται πολύ. Πάρα πολύ… Το F-16 ήταν χαμένο. Κάπου θα προσπαθούσε να στρίψει κι εκεί θα το περιμέναμε…» μου έλεγαν πιλότοι της 349 ΜΑΗ.
Αν ο αντίπαλος ελισσόταν σε απόσταση 500-1.000 ποδών από το ελληνικό μαχητικό, πολύ κοντά για βολή με ΑΙΜ-9, ο χειριστής θα επέλεγε τα πυροβόλα. Σε παράμετρο βολής Fox 3 και με τον στόχο σε μεγάλη γωνία, μια σύντομη ριπή μπροστά του θα είχε ως αποτέλεσμα το εχθρικό μαχητικό να περάσει μέσα από μια βροχή βλημάτων των 20 χιλ.

Αν πάλι ο αντίπαλος δεν διέθετε μεγάλη ενέργεια, θα έβρισκε το ελληνικό αεροπλάνο στην «ώρα 6» του, έτοιμο για βολή. Τα χρόνια που τα φωτογραφικά RF-5A πετούσαν αποστολές αναχαίτισης μαζί με τα F-5A, το μόνο κουμπί που πατούσαν οι πιλότοι ήταν αυτό του φωτοπολυβόλου που αποτύπωνε Τούρκους χειριστές να τραβούν άγρια g προσπαθώντας να «σπάσουν» τον εγκλωβισμό από τα ελληνικά μαχητικά. Στις ωραιότατες αυτές φωτογραφίες –με το σκοπευτικό καταμεσίς στην ράχη των τουρκικών τζετ– οι «απέναντι» δεν χαμογελούσαν καθόλου. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι.
Την πρώτη φορά που η ΤΗΚ έστειλε στο Αιγαίο μαχητικά F-16, έτυχε να σηκωθούν για να αναχαιτίσουν τα άγνωστα ίχνη ελληνικά F-5. «Ο στόχος ήταν νότια της Λήμνου. Αντί για οπτική αναγνώριση είδαμε δύο… πράγματα να έρχονται καταπάνω μας» θυμάται παλιός χειριστής.
«Προσπαθήσαμε να τα πάρουμε, αλλά δεν γινόταν. Το αεροπλάνο κόντευε να διαλυθεί καθώς οι στροφές έσφιγγαν. Κι όμως, μας είχε συνέχεια στις 12 του… Τράβηξα για τον ήλιο, φωνάζοντας στον Διοικητή μου να κάνει κι αυτός το ίδιο. «Ποιόν ήλιο» απαντά, «εγώ τώρα κατεβαίνω…»

Το Σ.Ο.Τ και οι ασκήσεις των «F-5άρηδων» εναντίον των «Γερακιών» της 111 ΠΜ ανέλαβαν να αναπληρώσουν σε επίπεδο τακτικής ό,τι έλειπε από τα τζετ της Northrop σε επιδόσεις –όσο τουλάχιστον αυτό ήταν δυνατό. Τα F/RF-5A συνέχισαν να προασπίζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο ώσπου το τεχνολογικό χάσμα που αντιμετώπιζαν ήταν αδύνατον πια να καλυφθεί και αποσύρθηκαν.
Σίγουρα χρειαζόταν κάτι πολύ περισσότερο από αγάπη για το αεροπλάνο για να πιάνεις σε εμπλοκή με τουρκικά F-16 τα 9,5g με προβλεπόμενο όριο του αεροσκάφους σου τα 7,33. Αν δείτε σε κάποιο αεροδρόμιο ένα από τα παροπλισμένα F-5 που ξεθωριάζουν παραδομένα στα στοιχεία της φύσης, πλησιάστε σιγά και αφουγκραστείτε. Ίσως ακούσετε να διηγείται ιστορίες για εμπλοκές σε multi-bogey arena όπου τα αεροπλάνα έτρεμαν σύγκορμα από τα g και οι παρεμβολές των τουρκικών S-2 στις επικοινωνίες έκαναν τους χειριστές να δυσκολεύονται να ακουστούν στον ασύρματο…
Σήμερα, απείρως ικανότερα μαχητικά πετούν καθημερινά στα ίχνη των «Μαχητών της Ελευθερίας» πάνω από το πότε θολωμένο, πότε καταγάλανο Αιγαίο. Και παρέχουν δωρεάν την ίδια ποιοτική, άκρως ρεαλιστική «εκπαίδευση» στους γείτονες. Το μόνο που άλλαξε είναι τα αεροπλάνα, όχι το φρόνημα.
Αλέξανδρος Θεολόγου