Τα ρωσικά τανκς ήταν πάντα ο εφιάλτης των επιτελών του ΝΑΤΟ. Σκληρές πολεμικές μηχανές, με καλά εκπαιδευμένα πληρώματα και… χιλιάδες από αυτά! Το πολυδιαφημισμένο T-14 Armata καθυστερεί να καταστεί η αιχμή του δόρατος του ρωσικού Στρατού και υπό το πρίσμα των περιορισμένων οικονομικών οι Ρώσοι εκσυγχρονίζουν τα Τ-80B/BV για να υπερασπιστούν την Αρκτική, την «πίσω αυλή» της Μόσχας.
Το 61 Εργοστάσιο Επισκευής Αρμάτων (61 Бронетанковый ремонтный завод) στη Στρέλνα, 30 χλμ από την Αγία Πετρούπολη, είναι το μέρος όπου τα ταλαιπωρημένα τανκς μεταμορφώνονται και βγαίνουν σαν καινούργια. Κάθε πρωί, εκατοντάδες άνθρωποι ξεκινούν από τον σιδηροδρομικό σταθμό και τα σπίτια κοντά στο εργοστάσιο για να δώσουν νέα ζωή στα χαλύβδινα τέρατα των 46 τόννων.
Η δουλειά αρχίζει στις 08:00 πμ και είναι μπόλικη. Ό,τι χρειασθεί το προσωπικό υπάρχει σε απόθεμα σε ράφια 7 μέτρα ψηλά, με ανταλλακτικά για κάθε τύπο άρματος. Τα μόνα που δεν υπάρχουν εδώ είναι ανταλλακτικά για τα Armata καθώς είναι μάλλον νωρίς για να επισκεφτούν επισκευαστική βάση.
Ομάδες των τεσσάρων έως εννέα ατόμων παρουσιάζουν στην υπεύθυνη τον κατάλογο με τα ανταλλακτικά που θα χρειασθούν για τις προγραμματισμένες εργασίες και ξεκινούν να ψάχνουν στον λαβύρινθο του στοκ. Όταν τελειώσουν, τοποθετούν τα κιβώτια σε καρότσια και κατευθύνονται προς τον χώρο των συνεργείων. Εκατόν πενήντα άρματα περιμένουν.
Τo Τ-80 σχεδιάσθηκε επί Σοβιετικής Ένωσης και θεωρείτο τότε η επιτομή της τεχνολογίας αρμάτων μάχης. Όταν εισήλθε σε υπηρεσία το 1976 ήταν το πρώτο τανκ στον κόσμο που διέθετε αεριοστρόβιλο (SG-1000) για την κίνησή του, επιτρέποντας ταχύτητα 70 χλμ σε ανώμαλο έδαφος. Ο συγκεκριμένος τύπος κινητήρα παρείχε το πλεονέκτημα ότι έπαιρνε εμπρός ακόμη και στους μείον 40 βαθμούς, αντίθετα με τους πετρελαιοκινητήρες που ήθελαν μισή ώρα προθέρμανη. Επίσης, πέραν της μεγαλύτερης ισχύος δεν απαιτούσε ψυκτικό υγρό ή αντιψυκτικό ενώ για μεγαλύτερη αυτονομία μπορούσε να χρησιμοποιεί οποιονδήποτε τύπο καυσίμου –κηροζίνη, βενζίνη ή ντήζελ.
Το τανκ δείχνει άκρως απειλητικό –όπως πρέπει να δείχνει μια πολεμική μηχανή– αλλά πιο απειλητικός είναι ο ρυθμός που το Τ-80 καταναλώνει καύσιμο. Σε δύσβατο έδαφος αυτό το άρμα… πίνει σαν μουζίκος: ένα λίτρο το χιλιόμετρο! Η μεγάλη κατανάλωση ήταν και ένας από τους λόγους που οι μηχανικοί του εργοστασίου Uralvagonzavod ανέλαβαν να βρουν λύση στο πρόβλημα και να εκσυγχρονίσουν το Τ-80.
Σήμερα, τα νέα T-80BVM φέρουν ενεργητική θωράκιση «Relikt», σκοπευτικό PNM Sosna-U όπως τα T-90 και T-72B3 καθώς και άλλα αναβαθμισμένα συστήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ένας μικρός αριθμός βρίσκεται ήδη σε υπηρεσία.
Κάθε άρμα «λύνεται» μπουλόνι-μπουλόνι. Για να αποσυναρμολογηθεί ένα Т-80БВ χρειάζεται πέντε άνδρες, έναν γερανό και έως τέσσερις ημέρες. Το άρμα ελέγχεται για σκουριά, επισκευάζεται αναλόγως και μετά έρχεται η σειρά των αρμολογητών, των «οπτικών» και των ηλεκτρολόγων. Όλοι ξέρουν την δουλειά αλλά οι παλαιότεροι ξέρουν τα άρματα του τύπου «απ’ έξω κι ανακατωτά».
Στο συνεργείο κινητήρων. Αντίθετα με άλλους τύπους σοβιετικών αρμάτων που έκαιγαν πετρέλαιο, τα T-80 είναι εφοδιασμένα με gas turbine –γι’ αυτό και τα ακριβά γούστα σε καύσιμο. Οι Ρώσοι αρματιστές λένε ότι όταν πατούν γκάζι το τανκ βρυχάται σαν τζετ που απογειώνεται! Εν κινήσει ο θόρυβος αλλάζει σε ένα χαρακτηριστικό σφύριγμα, γι’ αυτό και τα «80άρια» είναι γνωστά στα πληρώματα ως «ρεακτίβνιι τάνκι», τα «αεριωθούμενα άρματα».
Ο συνήθης κύκλος εργασιών για κάθε άρμα είναι 60 ημέρες. Στο διάστημα αυτό ο κινητήρας επιθεωρείται σχολαστικά, φθαρμένα απάρτια αντικαθίστανται με νέα και κατόπιν ακολουθεί ρύθμιση και δοκιμή. Κανονική IRAN δηλαδή…
Όλες οι καλωδιώσεις και τα ηλεκτρονικά των αρμάτων ξηλώνονται και ελέγχονται. Πολλά Τ-80 μάζευαν σκόνη αποθηκευμένα για περισσότερα από 30 χρόνια σε υπόστεγα καθώς μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το νέο ρωσικό κράτος έκρινε πως τα άρματα του τύπου ήταν πολύ δαπανηρά στην λειτουργία τους.
Οι ηλεκτρολόγοι (στο συγκεκριμένο συνεργείο δεν υπάρχουν γυναίκες) ελέγχουν χιλιόμετρα ολόκληρα καλωδίων. Όπου χρειαστεί οι κολλήσεις γίνονται εκ νέου ενώ σε άλλα σημεία οι καλωδιώσεις «πλέκονται» ξανά από την αρχή. Τα «νέα» κομμάτια τοποθετούνται σε καρότσια και στέλνονται για τοποθέτηση στα τανκς.
Αυτός ο κύριος έχει δει τόσα άρματα τα χρόνια που δουλεύει που θα μπορούσαν να αναβιώσουν την… αρματομαχία του Κουρσκ. Με την βοήθεια μεγεθυντικών φακών εργάζεται στα συστήματα νυχτερινής όρασης, στα λέιζερ και τα περισκόπια των Τ-80. Η τεράστια πείρα του προσωπικού είναι αυτό που κάνει την μεγάλη διαφορά σε ένα Εργοστάσιο Βάσης.
Τα δόντια του θηρίου: Μηχανικοί και εφαρμοστές ελέγχουν τον μηχανισμό βολής του λειόκαννου πυροβόλου 2A46-2 των 125 χιλ. το οποίο αφαιρείται από το τανκ για να βάλλει δοκιμαστικά με «άσφαιρα» –ναι, μέσα στο εργοστάσιο. Κανείς δεν απορεί γιατί τρέμουν τα παράθυρα και οι τοίχοι. Το έχουν συνηθίσει.
Όταν όλα είναι εντάξει, το πυροβόλο έτοιμο και καλολαδωμένο, τα ηλεκτρονικά τοποθετημένα και ο κινητήρας ρυθμισμένος, μια εννεαμελής ομάδα ξεκινά την συναρμολόγηση του τανκ. Αυτοί οι βετεράνοι δεν θα κάτσουν να γίνουν στόχοι σε κάποιο πεδίο βολής, ούτε έχουν σκοπό να αποστρατευθούν.
Οι Φρουροί δεν παραδίδονται, ξανανιώνουν! Βγαίνοντας από το εργοστάσιο, μαζί με την νέα βαφή κάθε άρμα φέρει στον χάλυβά του και την περηφάνεια όσων δούλεψαν πάνω του δύο μήνες.
Πρώτα όμως τα άρματα θα πρέπει να αποδείξουν ότι το «λίφτινγκ» έγινε σωστά –στο πεδίο δοκιμών. Βολές πυροβόλου/πολυβόλου και πορεία σε ανώμαλο έδαφος με πεσμένα δένδρα, χαντάκια και ορύγματα για περίπου 100 χλμ, είναι η ύστατη, κρίσιμη δοκιμασία που θα πιστοποιήσει ότι είναι και πάλι ετοιμοπόλεμα.
Η τελική κρίση και αποδοχή ανήκει στον Στρατό. Μετά τις δοκιμές στο εργοστάσιο και έξω από αυτό, τα ανανεωμένα T-80 συγκεντρώνονται σε ένα μέρος εν αναμονή των πληρωμάτων που θα πραγματοποιήσουν τις δικές τους δοκιμές. Όταν δώσουν έγκρισή τους, τα άρματα μπορούν πλέον να προωθηθούν στις μονάδες του Βορρά. Στην Στρέλνα, το 61 БТРЗ είναι έτοιμο να υποδεχτεί τα επόμενα….
Αλέξανδρος Θεολόγου
(φωτογραφίες: Maria Gelman/Russia Beyond, Aleksandr Kondratuk/Sputnik)
