Ο Andrey Grashkin αναλύει τη νεοϊμπεριαλιστική προσέγγιση της Ρωσίας προς την Ελλάδα και την Ουκρανία σε άρθρο του στο Foreign Policy Research Institute.
Τα σύγχρονα ιμπεριαλιστικά κίνητρα της Ρωσίας συχνά ενσωματώνονται στην αντίληψη ότι πρόκειται για μια ρεβιζιονιστική χώρα που συμπεριφέρεται σύμφωνα με τα παραδοσιακά συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας. Ωστόσο, αυτό το επιχείρημα υπεραπλουστεύει τη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου, η οποία προσπαθεί να χειριστεί άλλα έθνη, εκμεταλλευόμενη ιστορικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές ομοιότητες με εκείνες της Ρωσίας μέσω της χρήσης σκληρής και μαλακής ισχύος (soft power).
Τα παραδείγματα της Ουκρανίας και της Ελλάδας δείχνουν πώς η Ρωσία προσπάθησε να χρησιμοποιήσει αυτή τη στρατηγική σε διαφορετικές καταστάσεις. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, η Μόσχα έχει επιδιώξει μια διεισδυτική υβριδική στρατηγική σκληρής και μαλακής ισχύος, μέσω της ενεργειακής διπλωματίας της δεκαετίας του 2000, της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014 και της υποστήριξης των στρατιωτικών αυτονομιστικών ομάδων στο Ντόνετσκ και στο Λουγκάνσκ. Αντίθετα, η Ελλάδα βίωσε την “προσέγγιση” της Ρωσίας μόνο μέσω της μαλακής ισχύος, που βασίζεται στη γεωπολιτική της (κοινής) πίστης και της διπλωματίας των αγωγών, με στόχο να κερδίσει έναν σύμμαχο στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και να προκαλέσει διχασμούς σε αυτά.
Οι μακροχρόνιες θρησκευτικές, ιστορικές και πολιτιστικές σχέσεις της Ελλάδας με τη Ρωσία χρησιμεύουν ως μέσο για το Κρεμλίνο να επηρεάσει τόσο τις εσωτερικές όσο και τις εξωτερικές υποθέσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η Μόσχα έχει εφαρμόσει επιτυχώς την πολιτική μαλακής ισχύος, μέσω της γεωπολιτικής της ενέργειας, της εθνο-πολιτιστικής γοητείας της Ορθοδόξου Εκκλησίας και των στρατηγικών επιχειρηματικών δεσμεύσεων.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η συντηρητική κυβέρνηση της Ελλάδας συμβολικά καθιερώθηκε ως πλατφόρμα για την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών με τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα. Τον Μάρτιο του 2007, η κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή υπέγραψε τριμερή συμφωνία με τη Μόσχα και τη Σόφια για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης, αξίας 924 εκατομμυρίων δολαρίων. Παρά το γεγονός ότι το έργο δεν υλοποιήθηκε, η Gazprom επιδίωξε επίμονα αλλά ανεπιτυχώς την εξαγορά των ελληνικών εταιρειών ΔΕΣΦΑ, ΔΕΠΑ και του διυλιστηρίου Hellenic Petroleum. Το 2015 η Gazprom υπέγραψε συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση για να μετατραπεί σε σταθμό διαμετακόμισης φυσικού αερίου στην Ευρώπη και το 2017 η Gazprom, η ΔΕΠΑ και η Edison SpA υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας με στόχο τη δημιουργία μιας νότιας διαδρομής για ρωσικό εφοδιασμό με φυσικό αέριο της Ευρώπης, μέσω του προγράμματος Turkstream. Όπως κατέστησε σαφές ο Πούτιν στην επίσκεψή του στο 2016, οι βαθιές και ιστορικές σχέσεις που δεσμεύουν τις δύο χώρες χρησιμεύουν ως το επίκεντρο της στρατηγικής οικονομικής συνεργασίας, η οποία έχει οδηγήσει σε συνεχή αύξηση της επιρροής του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα.
Η προσωπική επαφή του Πούτιν είναι επίσης καθοριστική για τη διατήρηση στενής σχέσης με την ηγεσία της Ελλάδας. Αφού ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας διατύπωσε τις αντιρρήσεις της Αθήνας στην κοινή δήλωση καταδίκης της ρωσικής επέμβασης στην Ουκρανία, η πρώτη επίσκεψη σε χώρα της ΕΕ (μετά την επιβολή των κυρώσεων) του Πούτιν ήταν η Ελλάδα. Σε αυτό το ταξίδι, ο Ρώσος ηγέτης διεξήγαγε επίσης ένα προσωπικό, συμβολικό προσκύνημα στο Άγιο Όρος, ένα από τα πιο ιερά μέρη του Ορθοδόξου Χριστιανισμού. Ο Πούτιν δήλωσε ότι η ελληνική ορθόδοξη παράδοση που μοιράζεται η Ρωσία είναι ιδιαίτερα σημαντική σήμερα, ως μέσο ενίσχυσης των σχέσεων και διαμηνύει στους δυο λαούς την ανεκτίμητη σχέση μεταξύ των δύο αδελφών ορθόδοξων εθνών.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το Κρεμλίνο έχει διοχετεύσει ποσό ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων από το 2005. Σε συνδυασμό με τη χρηματική υποστήριξη, η Μόσχα συνέχισε θεσμικά περαιτέρω την υιοθέτηση πολιτικών μέτρων για την προώθηση της επικοινωνίας μεταξύ των ορθόδοξων εθνών μέσω της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης για την Ορθοδοξία (Η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας αποτελεί διακοινοβουλευτικό οργανισμό με έδρα την Αθήνα, ο οποίος ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της Βουλής των Ελλήνων. Πραγματοποίησε το πρώτο συνέδριο τον Ιούνιο 1993 στην Ορμύλια Χαλκιδικής. Στη Δ.Σ.Ο. μετέχουν Ορθόδοξοι κατά το θρήσκευμα βουλευτές από Κοινοβούλια χώρων της Ευρώπης, της Αμερικής, της Ασίας, της Αφρικής, καθώς και από την Αυστραλία). Παρόλο που αυτό το όργανο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνικού Κοινοβουλίου, η Μόσχα είναι αυτή που κυριαρχεί στην οργάνωση και προωθεί την ατζέντα της. Στην πραγματικότητα, μετά την επέτειο της 25ης Γενικής Συνέλευσης το 2018, ο ίδιος ο Τσίπρας επισκέφθηκε το Κρεμλίνο για να επαναλάβει τους ιστορικούς δεσμούς των δύο χωρών και να επισημάνει την ειδική σύμπραξη.
Τέλος, οι άνθρωποι του Πούτιν έχουν αναπτύξει θερμές επιχειρηματικές, πολιτικές και δημοσιογραφικές σχέσεις στην Ελλάδα, ως μέρος της στρατηγικής μαλακής ισχύος του Κρεμλίνου. Μεταξύ των εξέχοντων επιχειρηματικών μεγιστάνων είναι ο Ιβάν Σαββίδης, Ελληνο-Γεωργιανός επιχειρηματίας και πρώην μέλος του Κόμματος του Πούτιν. Το 2017, ο Σαββίδης απέκτησε την ελληνική εφημερίδα Έθνος και τον εθνικό τηλεοπτικό σταθμό Epsilon TV. Αγόρασε επίσης ποσοστό 19,63% στον εθνικό τηλεοπτικό σταθμό Mega TV. Δεδομένων των στρατηγικών συμφερόντων του Κρεμλίνου, η φιλοκυβερνητική ατζέντα που προωθήθηκε από τα συγκεκριμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ήταν αρνητική κατά του φιλοευρωπαίου Κυριάκου Μητσοτάκη. Ομοίως, ο Σαββίδης σχημάτισε προσωπική σχέση με τον πρώην υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο, έναν φιλορώσο Έλληνα εθνικιστή, φτάνοντας στο σημείο να τον καλέσει στο γάμο του γιου του, μαζί με τον πρώην Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη. Ακριβώς όπως ο Αλέξης Τσίπρας εξήρε δημόσια τον Σαββίδη, ομοίως και ο Καμμένος τον υποστήριξε δημόσια. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2018 ανακαλύφθηκε ότι ο Σαββίδης λειτουργούσε για λογαριασμό του Κρεμλίνου για να υπονομεύσει μια ιστορική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Μακεδονίας που άνοιξε το δρόμο για την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.
Με παρόμοιο τρόπο, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς ανέπτυξε μια σχέση με τον Αλεξάντρ Ντούγκιν, έναν άνθρωπο που χαράσσει τη γεωπολιτική στρατηγική της Ρωσία, και που είναι γνωστός ότι βρίσκεται στον εσωτερικό κύκλο του Πούτιν. Ο Ντούγκιν ένωσε επίσης τις δυνάμεις του με τον Κονσταντίν Μαλοφέεφ, έναν συντηρητικό, ορθόδοξο εθνικιστή, για να συνεργαστεί με δυνητικούς εταίρους στη Δυτική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ.
Σαφώς, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ελλάδα θεωρούνται στρατηγικοί εταίροι για τη Μόσχα. Η ανάδειξη του αυταρχικού καθεστώτος του Πούτιν μετατόπισε τη Ρωσία προς μια εξωτερική πολιτική βασισμένη στον νεοϊμπεριαλισμό και τον νεο-εθνικισμό που στηρίχτηκε στη μοναδική ταυτότητα, το μέγεθος, την ιστορία και στην ιδέα της “μοναδικότητας” της Ρωσίας. Για το Κρεμλίνο λοιπόν, αυτή η γραμμή σκέψης υπονοεί ότι η Ρωσία είναι μια κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη που είναι ένα φρούριο για όλες τις« συντηρητικές δυνάμεις »που αντιτίθενται στη δυτική ιδεολογική ασυνέπεια. Μια τέτοια στρατηγική ενσωματώνεται στην έννοια ενός «Ρωσικού Κόσμου» που ξεπερνά τα γεωγραφικά σύνορα της Ρωσίας και περιλαμβάνει έναν ρωσικό πολιτισμό που βασίζεται σε αξίες και οράματα που διαφέρουν από εκείνους του δυτικού κόσμου.
