«Από το Στέτιν στη Βαλτική μέχρι την Τεργέστη στην Αδριατική, ένα σιδερένιο παραπέτασμα έχει κατέλθει σε ολόκληρη την Ήπειρο», είπε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ (ως αρχηγός της βρετανικής αντιπολίτευσης πλέον) στο Φούλτον του Μιζούρι στις 5/3/1946, μόλις 10 μήνες μετά τη μεγάλη συμμαχική νίκη στην Ευρώπη, σηματοδοτώντας την έναρξη του «Ψυχρού Πολέμου».
Αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια για το ρόλο της ΕΣΣΔ στο Β’ Παγκόσμιο – Mέρος 1ο
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματός μας για το ρόλο της ΕΣΣΔ στο Β’ Π.Π., θα αναφερθούμε, ακροθιγώς, στη σοβιετική «απελευθέρωση» της Ανατολικής Ευρώπης το 1944/45 και την εγκαθίδρυση, εκεί, μιας ζώνης όχι απλής επιρροής, αλλά χαλύβδινου ελέγχου των πάντων, όπως συμβαίνει με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα.
Διευκρίνιση: Δεν επιχειρούμε ούτε σύγκριση ούτε εξίσωση του σταλινικού με το χιτλερικό ολοκληρωτισμό. Θεωρούμε αμφότερους παραδείγματα προς αποφυγή, καίτοι το Γ’ Ράιχ, ειδικά κατά τη δεύτερη φάση του Β’ Π.Π. (1942-45) που εφήρμοσε το αποτρόπαιο Ολοκαύτωμα αλλά και συνολικά όλη την κτηνώδη συμπεριφορά του σε κάθε φάση του πολέμου, υπήρξε, με διαφορά, το πλέον φριχτό -εξ ου και απολύτως καταδικαστέο-καθεστώς που εμφανίστηκε ποτέ στη Γηραιά Ήπειρο. Από την άλλη, σκοπίμως βάλαμε εντός εισαγωγικών τη λέξη «απελευθέρωση», διότι όλες οι περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης που ευρίσκονταν εκτός των σοβιετικών συνόρων προ του 1939, γλύτωσαν μεν από τη ναζιστική θηριωδία, αλλά, στη συνέχεια ακολούθησε μια μακρά νύκτα καταπίεσης και καταστολής. Η οποία διήρκεσε 45 ολόκληρα χρόνια, μέχρι την κοσμογονία του 1989/91 (εξ ου και ο στάνταρ όρος των Ιστορικών στις χώρες αυτές για την συγκεκριμένη περίοδο, είναι “Second Soviet Occupation”, σε αντιδιαστολή με την πρώτη του 1939-41).
Δυστυχώς, στις Διασκέψεις Κορυφής της Γιάλτας και του Πότσδαμ (αμφότερες το 1945), οι Αγγλοσάξονες ενέδωσαν στο Στάλιν και ουσιαστικά του παρέδωσαν «στο πιάτο» ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, γνωρίζοντας πάρα πολύ καλά πως δεν επρόκειτο να τηρήσει τις διαβεβαιώσεις του για τα κράτη εκείνα στα οποία εγκαταστάθηκε ο «Κόκκινος Στρατός». Στην ουσία, όποιες περιοχές πάτησε η σοβιετική μπότα, περιήλθαν στον de facto έλεγχο της Μόσχας.
Μεγαλύτερος χαμένος υπήρξε ίσως η ηρωική Πολωνία, της οποίας η εξόριστη κυβέρνηση του 1939-45 εγκαταλείφθηκε εν μια νυκτί, με πρωτεργάτη τον προαναφερθέντα Τσώρτσιλ στη Γιάλτα (μια κίνηση γνωστή έκτοτε ως Western Betrayal-Δυτική Προδοσία, κατά τους Πολωνούς). Η τελική πράξη του δράματος ήταν οι νόθες εκλογές του Ιανουαρίου 1947, οι οποίες παγίωσαν και εκεί την επονομαζόμενη «Λαϊκή Δημοκρατία». Η αήθης εγκατάλειψη της δημοκρατικής Πολωνίας, για την οποία -τι τραγική ειρωνεία!- είχε ξεκινήσει ολόκληρος ο Β’ Παγκόσμιος το Σεπτέμβριο του 1939, υπήρξε μια από τις πλέον μελανές στιγμές του Αγγλοσαξονικού κόσμου. Μρ δεδομένο, επίσης, ότι την εποχή εκείνη 249.000 Πολωνοί ένστολοι (οι περίφημες Polish Armed Forces in the West υπό βρετανική Διοίκηση) πολεμούσαν στο πλευρό των Συμμάχων, πιστοί στην εξόριστη κυβέρνηση.
Τελευταία χώρα της Ανατολικής Ευρώπης η οποία αντιστάθηκε στους “Κόκκινους” ήταν η Τσεχοσλοβακία του ιστορικού ηγέτη-Προέδρου Ε.Μπένες, μέχρι που υπέκυψε κι αυτή μετά το πραξικόπημα του 1948.
Η ΕΣΣΔ στον Β’ Παγκόσμιο / η δράση των Δυτικών Συμμάχων – Mέρος 2ο
Η ιστορία της Κριμαίας
Επανερχόμαστε, όμως, στο κυρίως θέμα, τα γεγονότα του 1944/45. Προτού αναφέρουμε το τι συνέβη εκτός της προπολεμικής επικράτειας της ΕΣΣΔ, θα επιθυμούσαμε μια μικρή μεν, διαφωτιστική, δε, παρέκβαση για τη Χερσόνησο της Κριμαίας: εκεί λοιπόν, από τις 18 έως τις 20/5/1944, έλαβε χώρα η περιβόητη Sürgünlik («Εξορία») των γηγενών και Τουρκογενών Τατάρων της Κριμαίας, οι οποίοι, ως γνωστόν, το 1783, έτος που κατακτήθηκε η χερσόνησος από τους Ρώσους, αντιπροσώπευαν πάνω από το 90%-του πληθυσμού (περί τις 500.000). Επρόκειτο για ξεκάθαρη -άλλη μία- επιχείρηση εθνοκάθαρσης και πολιτιστικής γενοκτονίας, δηλαδή απάλειψης των μνημείων του παρελθόντος, με τουλάχιστον 191.044 εκτοπισμένους στην Κεντρική Ασία, ενδεχομένως, δε, και 400.000, εάν θέσουμε ως περίοδο αναφοράς ένα διάστημα μεγαλύτερο του ανωτέρω τριημέρου. Η κατηγορία ήταν πως είχαν συνεργαστεί όλοι με τους ναζί στα 2 σχεδόν χρόνια της γερμανικής κατοχής (1942-44). Πραγματοποιήθηκε μέσα σε 3 μόλις ημέρες υπό την επίβλεψη του αδίστακτου Γεωργιανού Λαυρέντι Μπέρια και κατόπιν εντολής του ίδιου του Στάλιν.
Η σοβιετική προέλαση
Το καλοκαίρι του 1944, η κατάσταση στο Ανατολικό Μέτωπο ήταν τραγική για τη Γερμανία, που από τις 6/6/1944 (D-Day, την απόβαση των συμμάχων στη Νορμανδία) μαχόταν και στη Δυτική Ευρώπη. Οι διαθέσιμες δυνάμεις του Άξονα στα Ανατολικά είχαν μειωθεί στα επίπεδα των 3 εκατ. (1 εκατ. λιγότερο από ένα έτος πριν) και δη μέτριας πλέον ποιότητας, έχοντας απέναντί τους υπερδιπλάσιους Σοβιετικούς.
Οι τελευταίοι στις 22/6/1944, ακριβώς στην τρίτη επέτειο της Barbarossa, εξαπέλυσαν στη Λευκορωσία την Επιχείρηση Bagration, η οποία, για πρώτη φορά, τους έφερε επέκεινα των προπολεμικών συνόρων του Αυγούστου 1939: 120 καλά εξοπλισμένες μεραρχίες (2,3 εκατ. άνδρες) επιτέθηκαν στην γερμανική Ομάδα Στρατιών Κέντρου (κάτω από 800.000 άνδρες) και την τσάκισαν. Μέχρι το τέλος του 1944, οι Σοβιετικοί είχαν επίσης προωθηθεί σε ολόκληρες σχεδόν τις Βαλτικές χώρες, πλην μικρού τμήματος της Λιθουανίας, αλλά και προς το νότο, στα Βαλκάνια, εκμεταλλευόμενοι και την αλλαγή στρατοπέδου της Ρουμανίας (μετά το βασιλικό πραξικόπημα της 23/8/1944).
Απέμενε πλέον η τελική πράξη του Β΄ Π.Π., ήτοι η κατάληψη της Δυτικής -προπολεμικώς- Πολωνίας, με την επίθεση σε Βιστούλα-Όντερ (12/1-2/2/1945), η επίθεση στην Ανατολική Πομερανία (24/2-4/4/1945) και η απέλπιδα για το Ράιχ, Μάχη του Βερολίνου (έως τις 9/5/1945, εξ ου και αυτή έχει καθιερωθεί ως η περίφημη «Ημέρα της Νίκης» για τους Σοβιετικούς και μετά το 1991 τους Ρώσους). Στο ενδιάμεσο (13/1-25/4/1945), είχε εκκαθαριστεί και η ιστορική κοιτίδα του πρωσικού κράτους, η Ανατολική Πρωσία, με επίκεντρο την Καινιξβέργη, που μέχρι σήμερα ανήκει στη Ρωσία ως θύλακας του Καλίνινγκραντ.
Εδώ και υπεράνω πάσης (σοβαρής) ιστορικής αμφισβήτησης, το 1944/45 ο προελαύνων «Κόκκινος Στρατός» πραγματοποίησε εγκλήματα, καίτοι ειδικά η Μόσχα εξακολουθεί, επιμελέστατα και επιστρατεύοντας το γνωστό μηχανισμό παραπληροφόρησης, είτε να τα αποσιωπά είτε και να τα αρνείται ευθέως. Για την ακρίβεια, οι πλέον σοβαροί Ρώσοι Ιστορικοί απλώς διατείνονται πως τα γερμανικά έκτροπα που είχαν λάβει χώρα στην ΕΣΣΔ το 1941-44, ομολογουμένως φριχτά, ήταν λογικό να προκαλέσουν, ως αντίποινα, μια «χιονοστιβάδα εκδίκησης» (“avalanche of revenge”) εκ μέρους κάποιων -λίγων- Σοβιετικών ένστολων. Προφανώς το επιχείρημα αυτό δε στέκει ως νομιμοποίηση του αίσχους, εξ ου και θα το αντιπαρέλθουμε άνευ ειδικότερων σχολίων.
Εκτενής καταγραφή των “κόκκινων” ανομημάτων εκφεύγει των περιθωρίων ενός σύντομου άρθρου, εξ ου και θα περιοριστούμε σε πάρα πολύ μικρή σταχυολόγηση, παραπέμποντας για λεπτομέρειες στο βιβλίο (2002) του διαπρεπούς Ιστορικού Antony Beevor, Berlin: The Downfall 1945. Εναντίον των αμάχων, πρωτίστως πολιτών γερμανικής καταγωγής αλλά όχι μόνο, σημειώθηκαν δεκάδες χιλιάδες λεηλασίες, βιασμοί γυναικών (διαφόρων ηλικιών, από ανήλικες μόλις 9 ετών μέχρι και ηλικιωμένες γύρω στα 80) και δολοφονίες από ένστολους. Οι βιασμοί συνεχίστηκαν μέχρι και το τέλος του 1945, ήτοι μετά το τέλος του Πολέμου στην Ευρώπη, από βετεράνους που επέστρεφαν πίσω στη χώρα τους. Όπως έγραψε χαρακτηριστικά μια 52χρονη, τότε, Πολωνέζα, δύο Σοβιετικοί βετεράνοι που τη βίασαν της είπαν: «Πολεμήσαμε δύο χρόνια για την Πολωνία σας, άρα δικαιούμαστε να έχουμε όλες τις Πολωνέζες!».
Πολλά και σοβαρά έκτροπα, ιδίως, δε, πλιάτσικο και βιασμοί, σημειώθηκαν και κατά την κατάληψη της Βουδαπέστης (αρχές 1945), έχουν, δε, αποτυπωθεί με δραματικό τρόπο σε υπόμνημα της εκεί Ελβετικής Πρεσβείας, που εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 1947. Ομοίως οι «κόκκινοι» βιασμοί στο Βελιγράδι και άλλα μέρη της Σερβίας ανάγκασαν τον Τίτο να διαμαρτυρηθεί στο Στάλιν, ο οποίος υποβάθμισε το γεγονός. Ο Beevor αναφέρει γύρω στις 130.000 βιασμένες γυναίκες στο Βερολίνο το 1945, εκ των οποίων περίπου 10.000 στη συνέχεια αυτοκτόνησαν από ντροπή. Μια εκτενέστατη γερμανική μονογραφία του 1974 εκτιμά τα θύματα (σ.σ. νεκρούς μόνο) των Γερμανών αμάχων στην Ανατολή από το 1944 ως το 1948, 3 χρόνια μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, σε 600.000, συμπεριλαμβανομένων όσων πέθαναν σε καταναγκαστική εργασία. Δεν υποστηρίζουμε εδώ πως το σύνολο ή, έστω, η πλειοψηφία των σχεδόν 6.500.000 Σοβιετικών στρατιωτών που βρίσκονταν στο Μέτωπο το 1945 ενεπλάκησαν σε αυτά τα αίσχη, όμως σε απόλυτο αριθμό δεν είναι καθόλου λίγα. Και μόνο το γεγονός, δε, ότι 4.148 Σοβιετικοί πέρασαν στρατοδικείο για πράξεις τους στα κατεχόμενα, ασφαλώς κάτι λέει…
Επιπροσθέτως, όσοι αντιστασιακοί μαχητές στην Ανατολική Ευρώπη δεν ήταν φίλα προσκείμενοι στους κομμουνιστές, διώχθηκαν απηνώς, θεωρούμενοι δυνητική απειλή για τις μεταπολεμικές «Λαϊκές Δημοκρατίες» (σ.σ. δορυφόρους της Μόσχας).
Την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο ιδρυθείς το Φεβρουάριο του 1942 «Εγχώριος Στρατός» (Armia Krajowa-ΑΚ) των Πολωνών, κύρια δύναμη αντίστασης κατά των Γερμανών στο Β΄ Π.Π. με σχεδόν 400.000 μέλη στα μέσα του 1944, που δεν ελεγχόταν από τους κομμουνιστές, αλλά λογοδοτούσε στην εξόριστη στο Λονδίνο κυβέρνηση, όπως και οι 249.000 ένστολοι των Polish Armed Forces in the West που προαναφέρθηκαν.
Το πιο τραγικό είναι η προηγούμενη συνεργασία, λ.χ. μέσω παροχής πληροφοριών και σαμποτάζ, μεταξύ του ικανότατου ΑΚ και του «Κόκκινου Στρατού», η οποία, βεβαίως, διευκόλυνε τη σοβιετική προέλαση στα πολωνικά εδάφη. Πέραν όσων μαχητών του ΑΚ σκοτώθηκαν σε σκληρές αψιμαχίες με τους Σοβιετικούς, 60.000 συνελήφθησαν και από αυτούς 50.000 εστάλησαν στα σιβηριανά γκούλαγκ (επί συνόλου άνω των 100.000 Πολωνών εκτοπισθέντων εκεί ως το 1946).
Στα γκούλαγκ κατέληξαν επίσης ως «εχθροί του λαού», το 1944/45, 200.000 Ουκρανοί, 180.000 από τις τρεις Βαλτικές οντότητες, που έγιναν εκ νέου Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες, σχεδόν 100.000 Λευκορώσοι και 45.000 κάτοικοι -βασικά Ρουμάνοι- της ΣΣΔ «Μολδαβίας», η οποία εντάχθηκε εκ νέου στη Σοβιετική Ένωση. Κάποιοι εξ αυτών είχαν όντως υπάρξει συνεργάτες των Γερμανών, όχι όμως όλοι. Στο Λβιβ της Δυτικής Ουκρανίας (σ.σ. που έως και τον Αύγουστο 1939 ανήκε στην Πολωνία ως Λβοφ), από το θέρος του 1944 μέχρι το Μάρτιο του 1945 η περιβόητη NKVD και οι συνεργάτες της εξολόθρευσαν 60.000 άτομα, μισούς Πολωνούς και μισούς Ουκρανούς. Στο Βίλνιους (προπολεμικά γνωστό ως Βίλνο στα πολωνικά), εντοπίστηκαν 13.000 στρατιώτες του AΚ. Οι 3.000 εκτελέστηκαν επί τόπου και οι υπόλοιποι στάλθηκαν στα γκούλαγκ, μαζί με 10.000 πολίτες.
Μία επονείδιστη, κατά την άποψή μας τουλάχιστον, σοβιετική πράξη ήταν η στάση τους κατά τη διάρκειας 63 ημερών Εξέγερση της Βαρσοβίας (1/8-2/10/1944), την οποία είχε διοργανώσει ο ΑΚ, με την έμμεση, μάλιστα, ενθάρρυνση των Σοβιετικών. Δύο ημέρες νωρίτερα, στις 29/7, ο ραδιοσταθμός της Μόσχας μετέδιδε τα εξής: «Πολεμήστε τους Γερμανούς! Χωρίς αμφιβολία, η Βαρσοβία ακούει ήδη τα πυρά της μάχης που σύντομα θα φέρει την απελευθέρωσή της… Ο Πολωνικός Στρατός που εισέρχεται τώρα σε πολωνικό έδαφος, εκπαιδευμένος στη Σοβιετική Ένωση, ενώνεται τώρα με τον Λαϊκό Στρατό για να σχηματίσει το Σώμα των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων, τον ένοπλο βραχίονα του έθνους μας στον αγώνα του για ανεξαρτησία. Στις τάξεις του θα ενωθούν αύριο οι γιοι της Βαρσοβίας. Όλοι μαζί, με τον Συμμαχικό Στρατό, θα καταδιώξουν τον εχθρό προς τα δυτικά, θα εξαλείψουν τα χιτλερικά παράσιτα από την πολωνική γη και θα καταφέρουν ένα θανάσιμο χτύπημα στο θηρίο του Πρωσικού Ιμπεριαλισμού».
Εντούτοις, διαρκούσης της ηρωικής εξέγερσης, τα σοβιετικά στρατεύματα, ήδη ευρισκόμενα στα ανατολικά περίχωρα της πόλης, παρέμειναν αδρανή και απαθή, μέχρι που οι αιμοσταγείς Γερμανοί μακέλεψαν τους ξεσηκωμένους Πολωνούς: 16.200 ήταν οι νεκροί αντιστασιακοί μαχητές και 150-200.000 οι νεκροί πολίτες της εξέγερσης, ενώ τετραπλάσιος αριθμός εγκατέλειψε την κατεστραμμένη, πλέον, σε ποσοστό 80% πόλη. Τα ενοχικά σύνδρομα της Ρωσικής Ομοσπονδίας παραμένουν μέχρι σήμερα: τον Αύγουστο του 1994, λ.χ., στην πεντηκοστή επέτειο της εξέγερσης της Βαρσοβίας, η δημοκρατική, πλέον, Πολωνία προσκάλεσε και τον τότε Ρώσο Πρόεδρο Γιέλτσιν, ο οποίος, όμως, αποποιήθηκε την πρόσκληση.
Στη Γαλικία και τις παρακείμενες περιοχές, οι Σοβιετικοί (πάλι η NKVD) ενθάρρυναν, ενίοτε δε στρατολόγησαν, Πολωνούς αλλά και Εβραίους στα επονομαζόμενα «Τάγματα Καταστροφής», τα οποία ξεχύθηκαν εναντίον των Ουκρανών εθνικιστών, εκδικούμενα περιστατικά εθνοκάθαρσης που είχαν λάβει χώρα έως το 1944. Οι τελευταίοι, πάντως, Ουκρανοί εθνικιστές, καθώς και οι λιγοστοί Λιθουανοί Παρτιζάνοι, συνέχισαν την αντίσταση εναντίον της Μόσχας μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1950!
Υπολογίζεται πως το σύνολο των φονευθέντων από τους Σοβιετικούς δυτικά των προπολεμικών συνόρων της ΕΣΣΔ το 1944/45 και χωρίς υπολογιστούν να Βαλκάνια, ήταν τουλάχιστον 145.000, εξαιρουμένων των ακόμη περισσότερων Γερμανών (βλ. παραπάνω). Επίσης, πλην των αναρίθμητων γερμανικής καταγωγής προσφύγων, όλοι σχεδόν οι Πολωνοί που κατοικούσαν ακόμη σε εκείνα τα προπολεμικά εδάφη της χώρας τους τα οποία το 1945 δόθηκαν στην ΕΣΣΔ, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν δυτικά, στη νέα-κομμουνιστική Πολωνία. Μετά την κοσμογονία του Β΄ Π.Π., άλλωστε, είχαν απομείνει κάτω από 2 εκατομμύρια…
Το ιστορικό επίμετρο
Πρέπει να τονιστεί πως όλοι οι λαοί της ΕΣΣΔ -και όχι μόνον οι εθνοτικά Ρώσοι- νίκησαν το Χίτλερ. Για να πάρει κανείς μια ιδέα του «πολυεθνικού» χαρακτήρα του «Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου», αναφέρουμε ενδεικτικά 3 θρυλικούς πιλότους της VVS (Σοβιετικής Αεροπορίας), Ουκρανό, Τάταρο και Εσθονό αντίστοιχα στην καταγωγή.
Ιβάν Κοζεντούμπ (1920-1991), Ουκρανός πιλότος δίωξης, ο κορυφαίος όλων των Συμμάχων στο Β’ Π.Π. με 326 πολεμικές εξόδους, 120 αερομαχίες και 62 επιβεβαιωμένες καταρρίψεις (και μάλιστα όλες μέσα σε 21 μήνες, το 1943-45), πετώντας διαρκώς με μαχητικά Λάβοτσκιν, ήτοι La-5, La-5FN και La-7. Ένας από τους δύο μόνο πολεμιστές πρώτης γραμμής που έγιναν τρεις φορές “Ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης” (σ.σ. μόνο ο στρατάρχης Ζούκωφ έγινε 4 φορές, εκ των οποίων, όμως, η τελευταία έλαβε χώρα μόλις το Δεκ. του 1956).
Αμέτ-Χαν Σουλτάν (1920-1971), Τάταρος της Κριμαίας, επίσης πιλότος δίωξης και γνωστός ως «Ο Αετός», τιμημένος δύο φορές με το Χρυσό Αστέρι του “Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης”. Σημείωσε 30 ατομικές και 19 μοιρασμένες με άλλους καταρρίψεις, με διάφορα βρετανικά, αμερικανικά και σοβιετικά μαχητικά. Έγινε διάσημος στις 31/5/1942, όταν εμβόλισε με το Hurricane του ένα βομβαρδιστικό Ju88, ενέργεια την οποία επανέλαβε το 1943 (!). Μεταπολεμικά ήταν ένας από τους πιο διάσημους δοκιμαστές πιλότους της ΕΣΣΔ (πετώντας συνολικά με 96 διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών), έως ότου σκοτώθηκε με ένα τροποποιημένο Tu-16 σε ένα περιστατικό που ακόμη και σήμερα δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί.
Έντελ Πούσεπ (1909-1996), εσθονικής καταγωγής πιλότος πολύ μεγάλων αποστάσεων. Με εμπειρία τέτοιων πτήσεων ήδη από το Μεσοπόλεμο (Αρκτικές υπερπτήσεις κ.λπ.), πραγματοποίησε 30 παράτολμες αποστολές στρατηγικού βομβαρδισμού, όλες νυκτερινές, συμπεριλαμβανομένου του Βερολίνου. Σε μία από αυτές τραυματίστηκε σοβαρά στη σπονδυλική στήλη. Το Μάιο του 1942, μετέφερε με βομβαρδιστικό Pe-8 τον ΥΠΕΞ της χώρας του Μολότωφ για συνομιλίες στην Ουάσιγκτον και ξανά πίσω, μια πάρα πολύ επικίνδυνη αποστολή, για την οποία τιμήθηκε ένα μήνα μετά με τον τίτλο του « Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης”.
Συνολικά η ιστορία της ΕΣΣΔ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ένας συνδυασμός εποποιίας και αντίστασης στους Ναζί, για την οποία οφείλουμε τεράστιο σεβασμό, αλλά και μια πολυσύνθετη αφήγηση αρχικής συνεργασίας με την χιτλερική Γερμανία στην άνοδο της (προ του πολέμου), μετά, με τον μεταξύ τους τεμαχισμό της Πολωνίας, στη συνέχεια εφαρμογή καταπιεστικών μονοκομματικών καθεστώτων σε όλη την Ανατολική Ευρώπη (όπου εκεί σήμερα συνεχίζει να υπάρχει η μεγάλη καχυποψία προς την Ρωσία), συν βέβαια πολλά τραγικά και αποτρόπαια που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του “Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου”. Η σημερινή Ρωσία τα παραπάνω αρνητικά δεν επιθυμεί να τα συζητά, προβάλλει μόνο την εποποιία, θέλει να την καρπωθεί μάλιστα ολοκληρωτικά. Η Ιστορία όμως δεν γράφεται “κατά προτίμηση”.
