Recce Phantom: Τα ψυχρά μάτια του Ψυχρού Πολέμου  

Οι αναγνωριστικές αποστολές στον Ψυχρό Πόλεμο ήταν κάτι που απαιτούσε ευστροφία, ικανότητες και πλήρη συνείδηση του τί διακυβεύεται. Αντίθετα με ότι ίσχυε στο Βιετνάμ, οι φωτογραφίες έπρεπε να φτάσουν στα χέρια των φωτοερμηνευτών χωρίς να πάρει φωτιά ο κόσμος. Ο αντίπαλος θα ήταν υπό διαρκή επιτήρηση αλλά διακριτικά.
Κάθε δύο εβδομάδες, ένα κλιμάκιο αναγνωριστικών Phantom αναπτυσσόταν από την βάση Κάντενα της Οκινάουα στο Οσάν της Ν. Κορέας για να πετάξει αποστολές PARPRO (Peacetime Aerial Reconnaissance Program) στην Αποστρατικοποιημένη Ζώνη (DMZ) που χωρίζει τις δύο Κορέες. Στις αποστολές αυτές τα αεροσκάφη έφεραν την ειδική κάμερα HIAC-1 LOROP (LOng-Range Oblique Photography) εφοδιασμένη με έναν τερατώδη τηλεφακό. Λέγεται ότι το ατρακτίδιο G-139 που φιλοξενούσε το σύστημα ήταν τόσο μεγάλο που θα μπορούσε να αρπάξει το συρματόσχοινο ανάσχεσης στην άκρη του διαδρόμου…
Toν Οκτώβριο του 1979, μια εβδομάδα μετά την σχετικά ήσυχη πρώτη αποστολή PARPRO του Ραλφ Ντέλπερντανγκ, Χειριστή Οπλικών Συστημάτων (WSO) αναγνωριστικών RF-4C, δολοφονήθηκε ο Νοτιοκορεάτης Πρόεδρος Παρκ Τσον-Χίι και και οι αμερικανικές δυνάμεις που στάθμευαν στην χώρα τέθηκαν σε κατάσταση υψίστου συναγερμού. Μετά από αυτό, θυμάται, η πτήση κατά μήκος της DMZ «κρατούσε την οθόνη απεικόνισης απειλών συνεχώς αναμμένη». Είπε κανείς ότι οι αποστολές αναγνώρισης είναι βαρετές;

Στην Ευρώπη τα RF-4C της USAFE και τα αναγνωριστικά συμμαχικών Αεροποριών παρακολουθούσαν σε τακτική βάση τί γινόταν στις παρυφές του Παραπετάσματος αλλά και… πιο μέσα, όσο επέτρεπαν οι «στρατηγικές» κάμερες HIAC-1 LOROP και KS-127A που «έβλεπαν» εις βάθος, εκτελώντας πτήσεις από βάσεις στην Βρετανία, την Δυτική Γερμανία και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Ειδικά η περιοχή της Βαλτικής βρισκόταν «στο μικροσκόπιο» καθώς οι πληροφορίες για κινήσεις του Σοβιετικού Ναυτικού και των δορυφόρων χωρών της ΕΣΣΔ ήταν ψηλά στην λίστα προτεραιοτήτων της Συμμαχίας.
Η συλλογή πληροφοριών είναι ένα παιχνίδι που παίζεται καλύτερα όταν είσαι πάντα λίγο πιο μπροστά. Τα αναγνωριστικά Phantom αναβαθμίστηκαν αποκτώντας μεταξύ άλλων βελτιωμένο εξοπλισμό ναυτιλίας, ακόμη και σύστημα παρακολούθησης εδαφικού αναγλύφου ενώ 39 αεροσκάφη τροποποιήθηκαν για να φέρουν το ατρακτίδιο AN/AVQ-26 Pave Tack.

Το σύστημα AN/ALQ-125 TEREC (Tactical Electronic Reconnaissance) ήταν μια από τις αναβαθμίσεις μετά το Βιετνάμ –ένα ατρακτίδιο με ραντάρ για τον εντοπισμό των θέσεων αντιαεροπορικών πυραύλων SAM. O Πωλ Τόμσον, ΧΟΣ αεροσκαφών RF-4C στην βάση Bergstrom του Τέξας στα τέλη της δεκαετίας του ’80, θυμάται ότι τα αεροπλάνα που έφεραν ατρακτίδιο TEREC είχαν την φήμη πως διέθεταν φτωχή ευστάθεια και ήταν επιρρεπή σε θανατηφόρα ατυχήματα.
Το TEREC μετατόπιζε προς τα πίσω το κέντρο βάρους του Phantom, επικίνδυνα κοντά στα όρια. «Το ρύγχος ‘έπαιζε’ κυκλικά, ιδίως όταν ήσουν (συνδεδεμένος) στο τάνκερ… Γίνονταν ακούσιες κινήσεις, ο πιλότος δεν ήλεγχε τίποτα, μέχρι και λίγο roll είχαμε. Έϊ, τί κάνεις εκεί, του λέω. Τίποτα, νόμισα ότι εσύ έσπρωξες το στικ με το γόνατό σου, μου απαντά…» Σύμφωνα με τον Τόμσον, τα αεροπλάνα καταπονούντο γρήγορα και οι ματαιώσεις έγιναν σύνηθες φαινόμενο. Όπως λέει χαρακτηριστικά, η Μοίρα του αναχώρησε από την Bergstrom για το Aviano στην Ιταλία με είκοσι αεροσκάφη ώστε να φθάσουν δώδεκα.

Το γεγονός ότι τα RF-4C δεν έφεραν όπλα ήταν κάτι που στον Ψυχρό Πόλεμο ορισμένες φορές μπορούσε να είναι και πλεονέκτημα. Ο απόστρατος Ταξίαρχος Ρούντυ Πέκσενς επισημαίνει ότι πέραν της συλλογής πληροφοριών το αεροπλάνο περνούσε κι ένα μήνυμα σε εκείνους που παρακολουθούσε.
Το 1980-81, κατά την διάρκεια της κρίσης στην Πολωνία με την «Αλληλεγγύη» (Solidarność) εστάλησαν δύο RF-4C από το Zweibrücken της Δυτ. Γερμανίας στην περιοχή της Βαλτικής ώστε να γνωρίζουν όλοι ότι η αμερικανική Αεροπορία ήταν παρούσα δια της προβολής ήπιας ισχύος, θυμίζει. Η αποστολή μαχητικών ή βομβαρδιστικών θα έδινε ένα ισχυρότερο μήνυμα απ’ ότι ήθελαν οι ΗΠΑ και αυτό μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου ίσως αποδεικνυόταν αντιπαραγωγικό. Ποτέ δεν ξέρεις τί μπορεί να συμβεί.

Την δεκαετία του ’80 ένα RF-4C της 26th TRW στο Zweibrücken είχε την αμφιλεγόμενη διάκριση να γίνει ένα από τα λιγοστά αμερικανικά αεροσκάφη που καταρρίφθηκαν από φίλιο πυρ εν καιρώ ειρήνης. Το Phantom είχε απογειωθεί στις 22 Σεπτεμβρίου 1987 από το Aviano για μια άσκηση με το αμερικανικό Ναυτικό και ένα F-14 της Μοίρας VF-74 άρχισε να το παρακολουθεί ενώ ανεφοδιαζόταν στον αέρα πάνω από την Μεσόγειο. Με το πέρας του ανεφοδιασμού, το πλήρωμα του RF-4C εντόπισε το αεροπλανοφόρο USS Saratoga και κατέβηκε για ταυτοποίηση του πλοίου.
«Περίπου στα 10.000 πόδια νιώσαμε σαν να μας χτύπησε λεωφορείο» λέει ο WSO του αναγνωριστικού, Ανθυποσμηναγός τότε, Ράντυ Σπράους. «Σκεφτήκαμε ότι είχαμε midair» (midair collision, σύγκρουση στον αέρα) Ήταν πιο σοβαρό. Ο πιλότος του F-14 που ακολουθούσε είχε εκτοξεύσει έναν ΑΙΜ-9 Sidewinder ο οποίος λειτούργησε όπως αναμενόταν. Εκτινάχθηκαν και οι δύο, με τον Σπράους να θυμάται ακόμη καθώς κατέβαιναν με τα αλεξίπτωτά τους ένα ελικόπτερο στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου να ετοιμάζεται για να τους περισυλλέξει. Σώθηκαν αλλά ο χειριστής υπέστη σοβαρά τραύματα.

Μετά το Βιετνάμ πολλά RF-4C κατέληξαν σε μονάδες της Αεροπορικής Εθνοφρουράς, ορισμένες εκ των οποίων προσέθεσαν νέες αποστολές στο φάσμα των επιχειρήσεών τους π.χ αναχαίτιση εμπορίου ναρκωτικών και υποστήριξη επιχειρήσεων ανακούφισης πληγέντων περιοχών. Μια αναγνωριστική Μοίρα της Εθνοφρουράς στο Οντάριο της Καλιφόρνια συνέβαλε στην κατάσχεση ναρκωτικών αξίας 15-20 εκατ. δολαρίων ετησίως στέλνοντας αεροπλάνα της τα ξημερώματα να σαρώνουν με κάμερες υπερύθρων την Antelope Valley από τα 500 πόδια για τον εντοπισμό φυτειών μαριχουάνας.
Μερικές μονάδες της Εθνοφρουράς προσπάθησαν να εξαλείψουν το «άοπλοι» από το μόττο των αναγνωριστικών οπλίζοντας τα RF-4C με βλήματα αέρος-αέρος. «Το θέμα με τους Sidewinder δεν προχώρησε» θυμάται ο Γούντυ Κοξ. «Κάποιοι νόμιζαν ότι αν έβαζαν στο RF-4 πυραύλους οι πιλότοι θα πήγαιναν να κυνηγήσουν MiG».

Ωστόσο ορισμένα αεροσκάφη τροποποιήθηκαν να φέρουν φορείς βλημάτων ΑΙΜ-9 και μάλιστα μια Μοίρα από το Ρίνο της Νεβάδα πέταξε το 1991 στην «Καταιγίδα της Ερήμου» με Sidewinders. Πάντως όταν έφθασαν στον Κόλπο πληρώματα από την βάση Bergstrom που δεν είχαν εκπαιδευτεί σχετικά, οι πύραυλοι αφαιρέθηκαν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την δεκαετία του ’80 αποσύρθηκαν τόσα πολλά RF-4C που η έλλειψη αναγνωριστικών του τύπου όταν ξεκίνησε η Επιχείρηση Desert Storm ήταν αισθητή. «Όταν αρχίσαμε να πετάμε (πολεμικές αποστολές) από το Ίντζιρλικ, την πρώτη εβδομάδα δεν γνωρίζαμε αν είμασταν επιτυχείς ή όχι διότι δεν είχαμε αναγνωριστικά» λέει ο Ταξίαρχος ε.α Πέκσενς.
«Ειδοποιήσαμε το Zweibrücken και πήραμε ένα κλιμάκιο RF-4C που πήγαιναν για το νεκροταφείο αεροπλάνων ώστε να έχουμε δυνατότητα παρατήρησης και ακολούθως ενεργειών». Έτσι, πριν την εποχή των drones η USAF ανακάλυπτε εν μέσω επιχειρήσεων ότι «αν έχεις ξεμείνει από RF-4, έχεις ξεμείνει από αναγνωριστικά».
Αλέξανδρος Θεολόγου