Οι κατακλυσμιαίες εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες και οι οποίες σχετίζονται με αποφάσεις διευκόλυνσης της χρηματοδότησης του (επαν)εξοπλισμού των ευρωπαϊκών χωρών (μέσω του «ReArm EUrope») υποχρεώνει όλες τις κυβερνήσεις της Γηραιάς Ηπείρου να επανεξετάσουν τον τρόπο προμήθειας των οπλικών συστημάτων που σχεδιάζουν να αποκτήσουν. Προκειμένου να αξιοποιήσουν -στο έπακρο- τα κοινά ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία (ρήτρα διαφυγής χρέους για μια τετραετία και χρηματοδότηση «SAFE» μέσω κοινής μακροπρόθεσμης δανειοδότησης).
Το παρακάτω άρθρο μας πρωτοδημοσιεύτηκε στην «Πτήση» νο 059, Μάιος 2025
Στις 2 Απριλίου 2025 ο πρωθυπουργός εξήγγειλε, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία της «Ασπίδας του Αχιλλέα», δηλαδή ενός ευρύτερου προστατευτικού θόλου στον επιχειρησιακό χώρο του Αιγαίου, που θα περιλαμβάνει συστήματα αντιαεροπορικά, αντιπυραυλικά-αντιβαλλιστικά, anti-drone, αντιπλοϊκά και ανθυποβρυχιακά. Επειδή η «ασπίδα» αποτελεί κύριο μέσο άμυνας, θα πρέπει να αναζητηθεί και το μέσο που θα αποτελέσει το «δόρυ» του διδύμου «ασπίδας-δόρατος».
Η Ελλάδα επιδιώκει την προμήθεια πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων (ΠΕΠ) του ισραηλινού συστήματος PULS, προκειμένου να αποτελέσουν το «δόρυ» που θα συνδυάζεται με την «Ασπίδα του Αχιλλέα».
Εστιάζοντας στα συστήματα ΠΕΠ, η Ελλάδα (ΓΕΣ, ΓΕΕΘΑ, ΥΠΕΘΑ) προκρίνει την προμήθεια έως και 36 (38 σύμφωνα με κάποιες πηγές) νέων εκτοξευτών του συστήματος PULS (με ποικιλία πυρομαχικών), έναντι της αναβάθμισης 24 από τους υφιστάμενους 36 εκτοξευτές MLRS, όπως αυτή είχε σχεδιαστεί παλιότερα. Τα υπέρ της συγκεκριμένης επιλογής είναι πάρα πολλά και αναλύθηκαν πλήρως στην εκτεταμένη αναφορά μας στο τεύχος 57 (Μάρτιος 2025).
Να αναφέρουμε ότι πριν από εμάς άλλες τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Δανία, Ολλανδία και Γερμανία), όλες χρήστες του συστήματος MLRS M270, «εγκατέλειψαν» την επιλογή επιπλέον συστημάτων ή την (περαιτέρω) αναβάθμιση των διαθέσιμων και έθεσαν παραγγελίες για νέα συστήματα PULS.
Το PULS (Precise & Universal Launching System) είναι ισραηλινής σχεδίασης της εταιρείας Elbit Systems. Όμως το 2023, στη διεθνή έκθεση DSEI 2023, η (γερμανική συνιστώσα της) KNDS και η Elbit, υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την ανάπτυξη του EuroPULS. Αυτή αποσκοπεί στην προώθηση και διάθεση του ισραηλινού συστήματος στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά και στην ενσωμάτωση της δυνατότητας χρήσης επιπλέον ευρωπαϊκών πυραυλικών συστημάτων, εκτός αυτών ισραηλινής κατασκευής, με τα οποία ήδη προσφέρεται το PULS.
Τo παράθυρο ευκαιρίας που εκμεταλλεύτηκαν οι δύο εταιρείες (KNDS και Elbit) ήταν η απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης για άμεση παραχώρηση 5 ΠΕΠ MLRS (της αναβαθμισμένης έκδοσης MARS II/MLRS) από τα αποθέματα του Γερμανικού Στρατού στην Ουκρανία, που συνοδεύτηκε με επιδίωξη άμεσης αντικατάστασής τους με νέα για την κάλυψη του επιχειρησιακού κενού. Αυτήν ακριβώς την περίσταση εκμεταλλεύτηκαν οι Elbit και KNDS προσφέροντας το EuroPULS, και τελικά εξασφάλισαν, μόλις τον Φεβρουάριο του 2025, παραγγελία για πέντε συστήματα για τον Γερμανικό Στρατό.
Η επιλογή δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Η πρόταση ανταγωνίστηκε την επίσης εξαιρετική προσφορά του GMARS (Global Mobile Artillery Rocket System), που πρότειναν από κοινού οι κολοσσοί Rheinmetall και Lockheed Martin. To GMARS αποτελεί την εξέλιξη του αμερικανικού HIMARS με εκτεταμένη χρήση και επιτυχίες στην Ουκρανία, εγκατεστημένου επί οχήματος Rheinmetall, σειράς HX, 8×8. Η νέα συμπαγής και βελτιωμένη σχεδίαση εξαλείφει το σημαντικό μειονέκτημα της έκδοσης HIMARS, να μεταφέρει δηλαδή μόνο έναν κάλαθο ρουκετών έναντι των δύο (συμπαγών διαστάσεων καλάθων) που φέρει το EuroPULS. Ως γνωστόν, δύο καλάθους ρουκετών φέρουν και τα προγενέστερα γερμανικά MARS II/MLRS όσο και τα απλά, μη αναβαθμισμένα, MLRS, όπως τα διατιθέμενα στον Ελληνικό Στρατό, με την αντίστοιχη ισχύ πυρός ανά στοιχείο εκτοξευτή έναντι του HIMARS.
Η γερμανική επιλογή για το νέο σύστημα ΠΕΠ EuroPULS αναμένεται να φέρει σημαντικότατες ανακατατάξεις στην ευρωπαϊκή αμυντική αγορά, στον τομέα συστημάτων πυραυλικών προβολικού. Η Γερμανία, μετά την απόφαση του γερμανικού κοινοβουλίου να δαπανήσει €500 δις τα επόμενα χρόνια για πρόσθετα εξοπλιστικά προγράμματα, σχεδιάζει να αντικαταστήσει το σύνολο των συστημάτων MLRS (αριθμό αποθηκευμένων MARS, δηλαδή MLRS 270 και 35 MARS II). Η γερμανική προαίρεση που προβλέφθηκε στην προμήθεια των 5 ΠΕΠ PULS ανέρχεται σε 89 επιπλέον συστήματα!
Στα μόλις πέντε παραγγελθέντα γερμανικά PULS θα πρέπει να προσθέσουμε και τα ήδη αγορασμένα οκτώ συστήματα από τη Δανία, τα 20 συστήματα από την Ολλανδία και τα 16 συστήματα από την Ισπανία.
Η ισπανική παραγγελία, συνολικού ύψους €576,5 εκατ. (Οκτώβριος 2023), επιτρέπει την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων περί κόστους. Περιλαμβάνει πλην των 16 εκτοξευτών και 16 καλάθους (PODS) με 288 ρουκέτες Accular 122 mm (2 τύπων: διατρητικές και θραυσματοποιούμενες) βεληνεκούς 35 km, 28 καλάθους με 122 πυραύλους EXTRA 306 mm βεληνεκούς 150 km, 32 καλάθους με 64 πυραύλους Predator Hawk διαμέτρου 370 mm και βεληνεκούς 300 km, καθώς και 216 εκπαιδευτικές ρουκέτες μειωμένου βεληνεκούς, 7 έως 15 km.
Συνεπώς, μετά και τη γερμανική παραγγελία των πέντε συστημάτων, τα οποία θα εγκατασταθούν επί οχημάτων 8×8, θωρακισμένης καμπίνας πληρώματος, τύπου IVECO Trakker, το σύστημα EuroPULS:
* Θα πιστοποιηθεί από τη Γερμανική Διεύθυνση Εξοπλισμών (BAAINBw) η δυνατότητα βολής ρουκετών των 122 mm, αρκετά μικρότερων σε διαμέτρημα αλλά και κόστους απόκτησης από τις ρουκέτες των 227 mm των MLRS. Το ίδιο το σύστημα έχει ήδη πιστοποιηθεί από τους Ισραηλινούς και θα πιστοποιηθεί και από τους Γερμανούς σε μια πληθώρα τύπων πυρομαχικών (ρουκετών και πυραύλων) με δυνατότητα πλήρους εναλλαξιμότητας και φόρτωσης- βολής με καλάθους διαφορετικών τύπων. Η γερμανική Diehl υπέγραψε τον Σεπτέμβριο του 2024 μνημόνιο συνεργασίας με την Elbit για την κατασκευή και την πιστοποίηση πρόσθετων τύπων πυρομαχικών για τους Ευρωπαίους χρήστες του συστήματος.
Ήδη έχει εκφραστεί ενδιαφέρον για την πιστοποίηση και χρήση αντιπλοϊκών πυραύλων NSM εμβελείας τουλάχιστον 250 km της νορβηγικής Kongsberg, αλλά και πυραύλους κρούσης σε μεγάλο βάθος, τύπου JFSM της MBDA με εμβέλεια περί τα 500 km. Το σύστημα επίσης θα πιστοποιηθεί για να βάλει και περιφερόμενα πυρομαχικά SkyStriker της Elbit, εμβελείας μέχρι και 100 km, και θα έχει δυνατότητα παραμονής πάνω από το πεδίο για 1 έως 2 ώρες, αναλόγως του μεγέθους της κεφαλής που θα φέρουν. Ακριβώς αυτή η ανοικτή αρχιτεκτονική αλλά και η δέσμευση-ευελιξία της εταιρείας να επιθυμεί να ενσωματώνει νέους τύπους πυρομαχικών συνιστά και το μεγάλο πλεονέκτημα του συστήματος έναντι των κύριων ανταγωνιστών του, των συστημάτων HIMARS και GMARS, για τα οποία η κατασκευάστρια των πυρομαχικών Lockheed Martin «δεσμεύει» για αποκλειστική χρήση με τα συγκεκριμένα συστήματα εκτόξευσης και δεν αποδεσμεύει τη χρήση από άλλου τύπου εκτοξευτή (π.χ. PULS-EuroPULS).
* Θα προσφέρεται η δυνατότητα απόκτησής του μέσω συλλογικής ευρωπαϊκής προμήθειας, με αντίστοιχο όφελος συμπίεσης της τιμής και χρηματοδότηση από ευρωπαϊκό δανειακό πρόγραμμα SAFE (Security and Action For Europe), με χαμηλότοκη αποπληρωμή που μπορεί να επεκταθεί μέχρι και τα 45 έτη! Οι χρηματοδοτήσεις που θα παρέχει το SAFE θα είναι διαθέσιμες μόνο για δυο περίπου χρόνια και θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι τον Ιούνιο του 2027. Αφορούν μόνον συγκεκριμένες κατηγορίες αμυντικών συστημάτων και πυρομαχικών, με πρώτη και καλύτερη την «Κατηγορία Ένα» (Category One), που περιέχει μεταξύ άλλων πυρομαχικά και συστήματα πυροβολικού.
* Θα καταστεί η ελληνική αμυντική βιομηχανία, που θα εμπλακεί στην παραγωγή, μέρος της ευρωπαϊκής βιομηχανικής αλυσίδας παραγωγής των συστημάτων EuroPULS και των πυρομαχικών τους. Η δε πιθανή ελληνική παραγγελία 36 (ή 38) συστημάτων εύλογα επιτρέπει όχι μόνο την επίτευξη ελληνικής συμπαραγωγής εγγύτερα προς τον στόχο του 25% (του κόστους προμήθειας), όπως δεσμεύτηκε πρόσφατα η παρούσα κυβέρνηση για κάθε επόμενη εξοπλιστική προμήθεια, αλλά ίσως φτάσει και πολύ παραπάνω. Το σημαντικότερο είναι ότι μπορούμε -και πρέπει- να καταστούμε έγκαιρα μέλη της αλυσίδας παραγωγής των πυρομαχικών και των βλημάτων του οπλικού συστήματος, μιας που είναι προφανές ότι αυτό θα είναι το ευρωπαϊκό μελλοντικό πυραυλικό σύστημα πυροβολικού που θα αντικαταστήσει σταδιακά τα αμερικανικά MLRS στα ευρωπαϊκά οπλοστάσια.
* Θα υπηρετεί στο ελληνικό οπλοστάσιο με διπλό επιχειρησιακό ρόλο. Τα EuroPULS θα παρέχουν πολύ μεγάλη ευκινησία και πολύ μεγάλους όγκους πυρός σε αποστάσεις πολύ μεγαλύτερες από αυτές των βλημάτων ATACMS (βεληνεκούς 150 km) που διαθέτουμε και βάλλονται από τα MLRS. Θα παρέχουν δυνατότητες, αφενός «βαθιάς κρούσης» (βλήματα Predator Hawk βεληνεκούς 300 km και προσεχώς JFSM της MBDA βεληνεκούς 500 km) και αφετέρου προσβολής ναυτικών στόχων σε μεγάλες αποστάσεις, βάλλοντας αντιπλοϊκούς πυραύλους NSM της νορβηγικής Kongsberg εμβελείας μέχρι και 250 km! Υπόψη ότι η Νορβηγία ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (EFTA: European Free Trade Association) συμμετέχει ισότιμα στο πρόγραμμα χρηματοδότησης SAFE, και συνεπώς τα νορβηγικής παραγωγής συστήματα, βλέπε NSM, μπορούν να χρηματοδοτηθούν από αυτό. Συμπερασματικά, οι πύραυλοι NSM που αποτελούν τους αντικαταστάτες των Harpoon στο αμερικανικό αλλά και σε πολλά ευρωπαϊκά οπλοστάσια, μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τον αντιπλοϊκό βραχίονα της «Ασπίδας του Αχιλλέα».
Πρόσθετες σκέψεις
Κάθε σχεδιαζόμενη εξοπλιστική προμήθεια θα πρέπει να υπηρετεί και πρόσθετες επιδιώξεις πέραν των προφανών (νέες επιχειρησιακές δυνατότητες, εύλογο κόστος, συμμετοχή ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας κλπ.). Τα γερμανικά αποθέματα των αποθηκευμένων εκτοξευτών MLRS (MARS) και τα εν υπηρεσία MARS II (εκσυγχρονισμένα MLRS) θα πρέπει να μας απασχολήσουν σοβαρά και να διερευνηθούν άτυπα οι γερμανικές προθέσεις για τη μελλοντική τύχη τους, μετά την έναρξη σταδιακής αντικατάστασής τους από τα EuroPULS.
Οι 36 εκτοξευτές PULS/EuroPULS που σχεδιάζουμε να προμηθευτούμε, θα είναι μια σημαντική ενίσχυση, αλλά επ’ ουδενί δεν εκσυγχρονίζουν -συνολικά- το ελληνικό πυραυλικό πυροβολικό. Οι διαχρονικά περιορισμένες διαθέσιμες πιστώσεις για εξοπλισμούς μάς υποχρεώνουν να «λοξοκοιτάμε» τα αποθέματα των άλλων και κυρίως των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Άλλωστε και τους πολύτιμους για την εποχή τους εκτοξευτές RM70 και τα τεράστια αποθέματα ρουκετών 122 mm, από τη Γερμανία τα παραλάβαμε δωρεάν στις αρχές του 90.
Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο τα υφιστάμενα αποθέματα ρουκετών 122 mm να μπορούν να βάλλονται κατόπιν τροποποίησης ή ενσωμάτωσης στοιχείων στον βλητικό υπολογιστή των EuroPULS. Αυτό θα επέτρεπε την αξιοποίηση των αποθεμάτων με την αγορά -μόνον- πρόσθετων εκτοξευτών για την αντικατάσταση των οχημάτων τύπου TATRA T813 8×8, ηλικίας 50 ετών και πλέον. Μια τέτοια αντικατάσταση οχημάτων θα υποστήριζε την εγκατάσταση στην Ελλάδα, τουλάχιστον της γραμμής συναρμολόγησης των οχημάτων θωρακισμένης καμπίνας IVECO Trakker GTF3 8×8, δηλαδή των οχημάτων φορέων-εκτοξευτών που έχει επιλέξει και ο Γερμανικός Στρατός για τα δικά του EuroPULS. Αντίστοιχα οχήματα όμως θα χρειαστούν και οι συστοιχίες των αντιαεροπορικών-αντιπυραυλικών-αντιβαλλιστικών συνιστωσών της «Ασπίδας του Αχιλλεα», όπως για παράδειγμα τα Barak και Iris-T SLM.
Αλήθεια, μήπως κάτι παραπάνω γνωρίζει και επιδιώκει η METLEN και προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με την IVECO; Η δυνατότητα πρόσβασης σε πιστώσεις, προερχόμενες από μακροχρόνιο δανεισμό χαμηλού επιτοκίου, αποτελεί δέλεαρ για την κάθε κυβέρνηση, αλλά και για την ελληνική αμυντική βιομηχανία.
CIDS, για παράκτια άμυνα
H Elbit, με βάση το PULS, προσφέρει το σύστημα Άμυνας Ακτών και Νήσων- CIDS (Coastal & Island Defense System), το οποίο κάνει χρήση της ποικιλίας προηγμένων ρουκετών που αξιοποιούν οι ισραηλινοί ΠΕΠ, των οποίων το βεληνεκές κλιμακώνεται έως και τα 300 km. Έτσι, σε αντίθεση με το συνηθισμένο πυροβολικό, με τους PULS στον συγκεκριμένο ρόλο, δεν υπάρχει ανάγκη μετακίνησης μονάδων με βάση την απαιτούμενη απόσταση πλήγματος. Υπάρχει έτσι δυνατότητα άμεσης αντίδρασης μετά την αποκάλυψη του στόχου από διάφορες πηγές πληροφόρησης, όπως επανδρωμένα και μη αεροσκάφη, ναυτικές μονάδες επιφανείας ή υποβρύχια, δορυφόρους, ναυτικά παρατηρητήρια κ.ά. Τα ίδια μέσα μπορούν να παρέχουν στο CIDS ενημερωμένες συντεταγμένες βολής και να υλοποιούν αποτίμηση ζημιών για τυχόν ανάγκη επανάληψης της δράσης.
Υπογραμμίζεται ότι το σύνολο των πυραυλικών πυρομαχικών που βάλλουν οι ΠΕΠ PULS είναι καθοδηγούμενο για πλήγματα υψηλής ακρίβειας με την υποβοήθηση GPS/INS αλλά μόνο εναντίον ακίνητων στόχων, καθώς, απ’ όσο είναι γνωστό, δεν υπάρχουν ρουκέτες και πύραυλοι στο οπλοστάσιό τους με τερματική καθοδήγηση. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με δημοσιοποιημένα στοιχεία ο Predator Hawk χρειάζεται έως και οκτώ λεπτά για να μεταφέρει την κεφαλή των 160 kg στα 300 km, με αντίστοιχους χρόνους για τις ρουκέτες μικρότερου βεληνεκούς, διάστημα που πλοία εν πλω θα έχουν προφανώς μετακινηθεί. Άρα η προσβολή ναυτικών μονάδων έγκειται σε τακτικές κορεσμού μιας περιοχής με ρουκέτες, ίσως και σε συνδυασμό με πρόβλεψη της πορείας τους από πλατφόρμες συλλογής πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο και με την προοπτική επίτευξης κάποιων πληγμάτων από τις ομοβροντίες.
Από την άλλη, οι υπερηχητικοί βαλλιστικοί πύραυλοι επιτρέπουν ευέλικτες τροχιές, παρέχοντας πολύ υψηλές τερματικές ταχύτητες και μεγάλες γωνίες προσβολής (ως προς την επιφάνεια της θάλασσας). Το γεγονός σε συνδυασμό με το χαρακτηριστικό ότι δεν εκπέμπουν στη διάρκεια της πτήσης, ώστε να εντοπιστούν από ESM, τους καθιστά απειλές που είναι εξαιρετικά δύσκολο ή και αδύνατον να αναχαιτιστούν από οποιοδήποτε σύστημα ναυτικής αντιαεροπορικής/αντιπυραυλικής άμυνας που υπάρχει σήμερα σε υπηρεσία. Οι κεφαλές τους, που προορίζονται είτε για διείσδυση είτε είναι θραυσματοποιούμενες (με τη διαδικασία να ενεργοποιείται πάνω από τον στόχο μέσω πυροκροτητή προσέγγισης), είναι ικανές να εξουδετερώσουν βασικά συστήματα στο κατάστρωμα και τις υπερκατασκευές ενός πολεμικού πλοίου, όπως κεραίες ραντάρ και επικοινωνιών, πυροβόλα και κάνιστρα πυρομαχικών. Φυσικά, διατρητικές κεφαλές των πυραύλων του PULS έχουν ικανότητα διείσδυσης 80 cm οπλισμένου σκυροδέματος με καταστροφικά αποτελέσματα.
