Γράφει ο Ηρακλής Μαρδύρης
Ο πρόεδρος Τραμπ χάνει στην κούρσα προς την επόμενη προεδρία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι αστικοί πληθυσμοί κατευθύνονται προς τον Τζο Μπάιντεν και οι ηλικιωμένοι έχουν αρχίσει να αποσύρουν την εμπιστοσύνη που είχαν στον Τραμπ.
Η οικονομία έκανε πρωτοφανή, για τις τελευταίες δεκαετίες, βουτιά και η ανεργία είναι στο 11% με αυξητικές τάσεις. Οι Κάρτερ και Μπους έχασαν τις εκλογές, το 1980 και 1992 αντίστοιχα, με ανεργία στα επίπεδα του 8%. Πέρα από την οικονομία, ευθύνη του προέδρου είναι και η ασφάλεια των Αμερικανών πολιτών. Σχεδόν 150.000 έχουν πεθάνει από τον κορωνοϊό μέσα σε λίγους μήνες, διπλάσιοι από ότι στον πόλεμο του Βιετνάμ, ο οποίος κόστισε τις εκλογές στον Λύντον Τζόνσον το 1968. Ο Τραμπ, προεκλογικά, έχει ένα ποσοστό αποδοχής στο ύψος του 38%, που δεν έδωσε τη νίκη σε κανένα πρόεδρο μεταπολεμικά, μόνο ο Τρούμαν το 1948 είχε περίπου 40%.
Έχει κριθεί λοιπόν το παιχνίδι; Ας μη προτρέχουμε και ας μη βιαστούμε να λάβουμε χωρίς λόγο βεβιασμένες αποφάσεις, που μπορεί να τις βρούμε μπροστά μας. Μπορούμε να θυμηθούμε την δαιμονοποίηση (κυριολεκτικά) του Τραμπ στις προηγούμενες εκλογές από τον Α. Τσίπρα, ο οποίος μετέπειτα αναγκάστηκε σε μια πολύ αμήχανη στιγμή να δηλώσει: “ορισμένες φορές μπορεί να μοιάζει διαβολικός, αλλά γίνεται για καλό. Είχαμε μια εξαιρετικά γόνιμη συνάντηση”. Γιατί να υπάρξουν μελλοντικά τέτοιες στιγμές; Έπιπλέον έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία άλλον ένα διχασμό, Τραμπ εναντίον Μπάιντεν;
Η δύναμη του Τραμπ δεν έχει εξαφανιστεί. Η εκλογική του βάση παραμένει σταθερή, δεν μεγαλώνει, αλλά ούτε και μικραίνει. Φαίνεται ότι μια μεγάλη μερίδα των Αμερικανών υποστηρίζουν τον Τραμπ με θρησκευτικό φανατισμό, ανεξάρτητα από το τι κάνει και τι λέει, και αντίστοιχα μια άλλη μερίδα τον απεχθάνεται, πάλι ανεξαρτήτως του τι κάνει ή τι λέει. Ο Τραμπ είναι τόσο ιδιαίτερος που δεν υπάρχουν και πολλά που μπορεί να κάνει ώστε να αιφνιδιάσει το εκλογικό σώμα, αλλά μπορεί ακόμα να κερδίσει. Δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο, αλλά υπάρχουν κάποιοι λόγοι που δεν το κάνουν ένα απίθανο σενάριο.
Κανένας εν ενεργεία πρόεδρος δεν πρέπει να θεωρείται ξεγραμμένος από χέρι, συμπεριλαμβανομένου του Τραμπ. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το ιδιαίτερο εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει την δυνατότητα να κάνει προεκλογική εκστρατεία όλη μέρα, κάθε μέρα. Μπορεί να περάσει σημαντικές για τις κρίσιμες περιοχές νομοθεσίες, και να τις επισκέπτεται κατά το δοκούν, εν μέσω πανδημίας, μασκαρεύοντας τον προεκλογικό αγώνα ως επίσημες προεδρικές/κρατικές επισκέψεις. Δεν μπορεί να διοργανώνει συγκεντρώσεις όπου και όποτε θέλει, αλλά σίγουρα έχει πολλές περισσότερες επιλογές από ότι ο αντίπαλος του. Παρά τα ελαττώματα του, ο Τραμπ έχει ακούραστη παρουσία 24/7 και αντανακλαστικά. Για παράδειγμα, μόλις άρχισε να φαίνεται στις δημοσκοπήσεις ένα ρεύμα ηλικιωμένων πολιτών προς τον Μπάιντεν, ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση ινσουλίνης, και ο Λευκός Οίκος δημοσίευσε βίντεο με ηλικιωμένους που ευχαριστούν τον Τραμπ. Σχεδόν σε κάθε επίσημη εμφάνιση του σχετική με τα προεδρικά καθήκοντα, επενδύει ένα σημαντικό μέρος του χρόνου κάνοντας προεκλογικό αγώνα.
Η οικονομία τώρα είναι στη χειρότερη στιγμή της, αλλά αν λίγο πριν τις εκλογές έχει αρχίσει να ανεβαίνει, τότε θα παρουσιαστεί σαν μια επιτυχία Τραμπ που θα βγάζει την Αμερική από την κρίση. Το αφήγημα μπορεί να είναι κάπως: Μέχρι τον Μάρτιο η οικονομία ήταν σε πολύ καλή κατάσταση, με τον “κινέζικο” ιό πήγε πίσω, αλλά τώρα κάνουμε τη μεγάλη αντεπίθεση, για αυτό ψηφίστε Τραμπ, για να μη χαθεί το μομέντουμ. Ο Τραμπ θα χρειαστεί μόνο μια μικρή βελτίωση για να την παρουσιάσει και να την μεγαλοποιήσει. Αυτός μπορεί να είναι ένας λόγος που μια αναβολή των εκλογών θα τον εξυπηρετούσε. Πολλοί θα τον πιστέψουν, πολλοί θα χρειάζονται ελπίδα και θα θέλουν να τον πιστέψουν. Ακόμα και σήμερα ο Τραμπ έχει 50% αποδοχή στον τρόπο που χειρίζεται την οικονομία.
Ο Τζο Μπάιντεν έχει τα δικά του προβλήματα. Δεν είναι στην πρώτη του νιότη, είναι ήδη 78 χρονών. Προφανώς μια δεύτερη θητεία, με τον πρόεδρο στα 88 έτη στο τέλος της δεν φαντάζει πιθανή. Οι απώλειες που είχε στην προσωπική του ζωή τον έχουν φέρει πολύ κοντά σε πολλούς Αμερικανούς οι οποίοι θρηνούν, την απώλεια κάποιου αγαπημένου τους ή ακόμα και την απώλεια της εργασίας τους, αλλά παραμένει ένας loser, ένας ηττημένος, που απέτυχε να πάρει το χρίσμα των Δημοκρατικών δύο φορές, και ένας πρώην αντιπρόεδρος που εκπροσωπεί το κατεστημένο (πριν γίνει αντιπρόεδρος ήταν ο τέταρτος αρχαιότερος γερουσιαστής) και θεωρείται νεοφιλελεύθερος κεντρώος. Οι πιο αριστεροί του Δημοκρατικού κόμματος, οι οπαδοί του Σάντερς, τον αντιπαθούν, τόσο ώστε πολλοί από αυτούς να απέχουν τελικά από τις εκλογές και να κάνουν τη ζημιά στις κρίσιμες πολιτείες. Ο Τραμπ θα το εκμεταλλευτεί αυτό, και ήδη το αφήγημα του είναι ότι ο Μπάιντεν και το κατεστημένο (που θα χρησιμοποιήσει τον Μπάιντεν σαν ανδρείκελο) είναι αυτός που στέρησε την υποψηφιότητα Σάντερς για τους Δημοκρατικούς.
Οι δημοσκοπήσεις μπορεί να είναι πάλι λάθος. Πριν τέσσερα χρόνια ο αγώνας ανάμεσα στον Τραμπ και την Κλίντον κρίθηκε στις πολιτείες του Ουισκόνσιν, Μίσιγκαν και Πενσυλβάνια. Ο Τραμπ κέρδισε και τις τρεις, οι δημοσκοπήσεις δείχνανε 4-9% προβάδισμα Κλίντον. Σήμερα δείχνουν 6-8% προβάδισμα Μπάιντεν. Είναι αυτή τη φορά οι δημοσκοπήσεις πιο αξιόπιστες;
Ένα επιπλέον σενάριο είναι οι υποστηρικτές του Μπάιντεν να μην προσέλθουν στις κάλπες. Με βάση τις πρόσφατες πολιτειακές εκλογές, οι προεδρικές τον Νοέμβριο μπορεί να είναι μια καταστροφή. Λόγω της πανδημίας, ο αριθμός των εκλογικών κέντρων ήταν μειωμένος και η ταλαιπωρία των ψηφοφόρων πολύ μεγάλη. Ειδικά στις αστικές περιοχές, που είναι η δύναμη του Μπάιντεν, οι ψηφοφόροι του οποίου θα έχουν το δίλημμα να ταλαιπωρηθούν για να ψηφίσουν, να ρισκάρουν μόλυνση με κορωνοϊό ή να μείνουν στα σπίτια τους, αφού έτσι και αλλιώς κερδίζουν στις δημοσκοπήσεις; Αντίθετα στις αγροτικές περιοχές η ταλαιπωρία είναι λιγότερη, οι οπαδοί του Τραμπ δεν φοβούνται τόσο τον κορωνοϊό και είναι πιο στρατευμένοι. Μία λύση για αυτό είναι οι επιστολικές ψήφοι. Αυτός πρέπει να είναι ο πραγματικός λόγος που ο Τραμπ πρότεινε αναβολή των εκλογών. Όχι τόσο για να πετύχει μια αναβολή που δεν έχει πιθανότητες να γίνει, αλλά για να περιορίσει τις επιστολικές ψήφους.
Η πικρή αλήθεια είναι πως οι ΗΠΑ, για μια χώρα υπέρμαχος της Δημοκρατίας, πέρα από ένα περίεργο εκλογικό σύστημα εκλεκτόρων, δεν έχει και κοινό τρόπο εκλογικής διαδικασίας. Κάθε πολιτεία έχει τους δικούς της κανόνες οι οποίοι θα σχημάτιζαν ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά σε ορισμένους Έλληνες κομματάρχες. Δεν υπάρχουν εκλογικοί κατάλογοι που να τηρούνται όπως στην Ελλάδα συνδεδεμένοι με τα ληξιαρχεία, δεν υπάρχουν εκλογικά βιβλιάρια ή ταυτότητες. Μπορεί κάποιος να κάνει μια υπεύθυνη δήλωση και να ψηφίσει… Οι δυνατότητες νοθείας με τη χρήση επιστολικής ψήφου είναι ακόμα περισσότερες, Θεωρητικά υπάρχει έλεγχος μετά τις εκλογές, αλλά … θεωρητικά και κατόπιν εορτής.
Ο Τραμπ μέχρι τον Μάρτιο ήταν το φαβορί για τις εκλογές. Δύο τυχαία γεγονότα, η πανδημία και ο φόνος του Φλόυντ, σε συνδυασμό με την κακή διαχείριση τους από την προεδρία, τον έφεραν σε θέση αουτσάιντερ. Ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ενός άλλου “τυχαίου” γεγονότος τον Οκτώβριο; Ή την εφεύρεση κάποιου γεγονότος; Για παράδειγμα, ο Τραμπ που είναι γνωστός σόουμαν και δεν έχει και πολλούς ηθικούς ενδοιασμούς σχετικά με τα fake news δεν θα είχε κάποιο πρόβλημα να ανακοινώσει μια μεγάλη ανακάλυψη, ένα εμβόλιο, την έναρξη εμβολιασμών και επιστροφή στην κανονικότητα. Όταν θα αποδειχθεί το αναληθές, οι ψήφοι θα έχουν ήδη καταμετρηθεί!
Οι εκλογές είναι για την ανάδειξη του καταλληλότερου για την προεδρία των ΗΠΑ. Δηλαδή του ατόμου που θα υπηρετεί τα συμφέροντα τους, τα οποία μπορεί να είναι ανταγωνιστικά προς αυτά της Ελλάδας. Συνεπώς, ένας ωφέλιμος για τις ΗΠΑ πρόεδρος, μπορεί να είναι καταστρεπτικός για τα συμφέροντα μας, και το αντίστροφο. Η Ελλάδα και η ΕΕ θα πρέπει να κάνει τη δουλειά της ανεξαρτήτως προέδρου και να μη βασίζεται υπερβολικά σε κάποιο πρόσωπο. Δεν πρέπει να ξεχαστούν οι απογοητεύσεις που πρόσφεραν πρόσωπα στο παρελθόν, όπως ο αντιπρόεδρος Σπύρο Άγκνιου. Απογοητεύσεις που εν πολλοίς είχαν να κάνουν με εσφαλμένες δικές μας προσδοκίες, γιατί οι ΗΠΑ δεν είναι ένα αυταρχικό κράτος που ο Πρόεδρος αποφασίζει και διατάζει. Ο Τραμ υπήρξε ένα τέτοιο παράδειγμα προέδρου ο οποίος είδε όλες του τις πρωτοβουλίες να μπλοκάρονται και να αμφισβητούνται τόσο από την νομοθετική όσο και την δικαστική εξουσία. Θα πρέπει να είναι επίσης κατανοητό ότι τα θέματα που αφορούν την Ελλάδα δεν είναι καν στο top είκοσι των θεμάτων που θα απασχολήσουν τον επόμενο πρόεδρο.
Και σε μια δεύτερη ανάγνωση, ήταν η προεδρία Τραμπ τόσο κακή για τα ελληνικά συμφέροντα όσο γράφεται; Η ελληνοαμερικανικές σχέσεις κατά γενική ομολογία, Ελλήνων και Αμερικανών, ποτέ δεν ήταν τόσο καλές. Κάποιο ρόλο θα είχε ο Τραμπ σε αυτό. Θα μπορούσε να γραφτεί μια πολύ μεγάλη λίστα με διευκολύνσεις που έκανε η προεδρία του προς την Ελληνική πλευρά, ξεκινώντας από τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης των F-16. Πρέπει να είναι κατανοητό πια, πως αν δεν έμπαινε αυτός μπροστάρης και να έδινε τα 600 εκ, η αναβάθμιση θα είχε την τύχη των γαλλικών φρεγατών και η Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες κινδύνευε να είχε αεροπορία επιπέδου Βουλγαρίας και Ρουμανίας, με ότι σημαίνει αυτό. Ο αντίλογος είναι πως το έκανε για να βοηθήσει την αμερικανική βιομηχανία, αλλά και πάλι, είναι κάτι που εμάς μας βοηθάει, και κάτι αντίστοιχο δεν έκανε ούτε η Γαλλική προεδρία, ούτε κάποιος από τους άμεσους προκατόχους του. Η κύρια κριτική είναι ότι είναι φίλος με τον Ερντογάν. Μάλλον, για αρχή, θα πρέπει να αμφισβητηθεί η υπόθεση ότι ο Τραμπ έχει φίλους. Όλοι φίλοι του είναι, υπό συνθήκες, ειδικά οι αυταρχικοί ηγέτες που έχουν ένα κανάλι επικοινωνίας με τις ΗΠΑ. Την δουλειά του προσπαθεί να κάνει όπως την αντιλαμβάνεται, όχι να βρει φίλους. Το ότι είναι φίλος με τον Ερντογάν, μάλλον είναι δημιούργημα κάποιων κέντρων προπαγάνδας ανατολικά μας παρά η πραγματικότητα. Να μη ξεχνάμε ότι και επί Ομπάμα υπήρχε ανοιχτή γραμμή και ο Ερντογάν του έδινε συμβουλές, ακόμα και πως να διαπαιδαγωγήσει τις κόρες του…
Υπάρχουν οι Ελληνό-Τουρκικές σχέσεις και οι Αμερικανό-Τουρκικές σχέσεις. Στην πρόσφατη κρίση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι ΗΠΑ βρέθηκαν τόσο κοντά στις Ελληνικές θέσεις όσο ποτέ στο παρελθόν. Μπορεί να μην είπαν πολλά, που είπε ο πρέσβης τους στην Ελλάδα, αλλά το αεροπλανοφόρο ήρθε εσπευσμένα από το Σουέζ στην Κρήτη και έκανε ασκήσεις με την ΠΑ. Μετά τη λήξη της κρίσης άφησαν ένα καταδρομικό συνοδείας να πλεύσει δίπλα σε μια Τουρκική φρεγάτα για να βγουν φωτογραφίες. Δεν πρέπει να έχουμε όμως αυταπάτες ότι κάποιος άλλος θα πολεμήσει τις μάχες μας. Η Ελλάδα με το γεωπολιτικό της βάρος έχει τους συμμάχους για να την υποστηρίζουν, όχι για να πολεμάνε αυτοί για εμάς και εμείς να απολαμβάνουμε το θέαμα. Μπορούμε ειλικρινά να κατακρίνουμε την προεδρία Τραμπ που δεν επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία, λόγω των Ελληνοτουρκικών, τη στιγμή που η ίδια η Ελλάδα δεν έχει κάνει κάτι παρόμοιο; Μπορούμε να κατακρίνουμε γενικά τις ΗΠΑ όταν οι νομοθέτες της, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, έχουν κάνει δηλώσεις εναντίων της Τουρκίας που πολλοί Έλληνες Ευρωβουλευτές ποτέ δεν θα τολμήσουν να ξεστομίσουν; Μπορούμε ειλικρινά να κατακρίνουμε την προεδρία Τραμπ για τη μη υποβολή κυρώσεων στην Τουρκία με βάση τις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις, όταν δεν ξέρουμε ποιες ακριβώς είναι αυτές και τι συμφωνίες υπάρχουν; Φυσικά με το γράμμα του νόμου η αγορά των S-400 θα έπρεπε να έχει για συνέπεια τις κυρώσεις του νόμου, αλλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι άλλες συμφωνίες υπάρχουν. Ακόμα και αν δεν υπάρχουν άγνωστες συμφωνίες, παρατηρούμε μια πολιτική καλού αστυνομικού, ο Τραμπ, και κακού αστυνομικού, τα υπόλοιπα όργανα του κράτους, προς την Τουρκία. Μαστίγιο και καρότο.
Μπορεί να είναι επιεικής με την Τουρκία και φίλος με τον Ερντογάν, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να τους διώξει από το πρόγραμμα των F-35, να επιτεθεί επανειλημμένα οικονομικά εναντίον της, να μη στέλνει εκπαιδευτές, να καθυστερεί ή να μη στέλνει ανταλλακτικά… Θα ήταν κάποιος άλλος πρόεδρος πιο σκληρός απέναντι στην Τουρκία; Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί φυσικά να απαντηθεί. Ξέρουμε όμως ότι καμιά άλλη χώρα δεν έχει τιμωρήσει την Τουρκία πιο πολύ από ότι οι ΗΠΑ, ακόμα και οι Γάλλοι περιορίζονται σε tweets. Να μη λησμονούμε ότι το δίλημμα των προηγούμενων εκλογών δεν ήταν αν ο Τραμπ είναι ο καταλληλότερος για την προεδρία, αλλά αν ήταν καταλληλότερος από την Κλίντον. Πιστεύει κάποιος ότι η Κλίντον, με τη γνωστή πολιτική που εκπροσώπησε όλα τα προηγούμενα έτη, θα ήταν πιο σκληρή απέναντι στην Τουρκία;
Το σίγουρο είναι ότι κανένας πρόεδρος δεν θέλει να χάσει την Τουρκία. Οι ΗΠΑ έχουν χάσει χώρες στο παρελθόν. Ο Κένεντι έχασε την Κούβα για παράδειγμα, χάθηκαν διάφορες μπανανίες, χάθηκε το Βιετνάμ και το Ιράν. Όλα αυτά ήταν μεγάλα πλήγματα τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τον εκάστοτε πρόεδρο. Καμία από αυτές τις χώρες όμως δεν ήταν σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, στα σύνορα με τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή. Κανένας, μα κανένας πρόεδρος δεν θα ήθελε τέτοιο παράσημο στη θητεία του. Υποβολή τέτοιων κυρώσεων είναι επισημοποίηση ότι η Τουρκία είναι πια κράτος ταραξίας, όπως το Ιράν. Όσο υπάρχει ελπίδα ότι μια μέρα μπορεί να επιστρέψει στο μαντρί, τόσο οι ΗΠΑ θα κρατάνε την πόρτα ανοιχτή. Αν αύριο το πρωί ο Ερντογάν αποδημήσει, γιατί να μην υπάρχει μια πόρτα ανοιχτή;
Οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι ένα παγκόσμιο γεγονός. Κάθε πρόεδρος βάζει το δικό του στίγμα, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, και επηρεάζει όλο τον πλανήτη. Ο Μπάιντεν είναι το φαβορί, οι προσδοκίες οι δικές μας όμως θα πρέπει να είναι ρεαλιστικές. Το ότι κάποιος συνεργάτης του έγραψε προεκλογικά κάτι στο twitter που μας άρεσε, δεν πρέπει να σημαίνει τίποτα. Δεν κοστίζει τίποτα, δεν δεσμεύει κανένα. Να μην ξεχνάμε ότι η Ελληνική ομογένεια υποστήριξε μαζικά τον Τραμπ στις προηγούμενες εκλογές, ο οποίος είχε και πολλούς συμβούλους ελληνικής καταγωγής, οι οποίοι όμως δεν μακροημέρευσαν. Είναι φυσιολογικό η πλευρά Μπάιντεν να θέλει την ομογένεια με το μέρος τους. Η Ελλάδα απέδειξε ότι με δύο διαφορετικές κυβερνήσεις κατάφερε να συνεργαστεί επιτυχώς με την προεδρία Τραμπ. Ευχόμαστε ότι με τον Μπάιντεν θα είναι ευκολότερη και ωφελιμότερη η συνεργασία, αλλά ακόμα και αν γίνει η έκπληξη δεν θα είναι καταστροφή. Η Ελληνική κυβέρνηση και το Ελληνικό λόμπι θα πρέπει να συνεχίσει τη δουλειά του.
Οι φίλοι μας οι Αμερικανοί (και μάλλον όλος ο υπόλοιπος κόσμος) απορούν ακόμα και σήμερα πως ένας άνθρωπος σαν τον Τραμπ κατάφερε να γίνει πρόεδρος. Ίσως όμως θα έπρεπε να προβληματίζονται για το πως έφτασαν στο σημείο να πρέπει να επιλέξουν για την προεδρία ανάμεσα σε Τραμπ και Κλίντον, και σαν να μην έμαθαν από αυτή την περιπέτεια, τώρα να πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε Τραμπ και Μπάιντεν.
.
