Τι έπεται στην μετά ISIS εποχή;

Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοίνωσε πρόσφατα την αποχώρηση του μεγαλύτερου όγκου των ρωσικών δυνάμεων από τη Συρία, σε μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε ως νίκη κατά του ISIS. Αν και η απειλή δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως, πολλά είναι τα ερωτηματικά για το τι θα ακολουθήσει την μετά ISIS εποχή, δεδομένου πως οι τζιχαντιστές δέχονται πιέσεις από όλες τις πλευρές και έχουν χάσει το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που έχουν καταλάβει. Οι ανησυχία για το τι επιφυλάσσει το μέλλον είναι μεγάλη και εν πολλοίς δικαιολογημένη.
Το 2014, το ISIS είχε στη κατοχή του εδάφη στη Συρία και το Ιράκ στο μέγεθος της Μ. Βρετανίας στα οποία κατοικούσαν 11 εκατομμύρια άνθρωποι. Οι συνεχείς μάχες όμως σε πολλά μέτωπα, έχουν συρρικνώσει αυτά τα εδάφη κατά 70%, και τους κατοίκους στα 2,5 εκατομμύρια. Το ISIS ήταν η πρώτη τρομοκρατική οργάνωση που είχε στη κατοχή της εδάφη και πλούτο από λαθρεμπόριο πετρελαίου, αλλά και από βοήθεια από άλλες αραβικές χώρες. Εκτός αυτού, διέθετε τεράστιο οπλικό υλικό, που περιήλθε στα χέρια του τόσο μέσω τρίτων χωρών, όσο και από αποθήκες του ιρακινού και συριακού στρατού που λεηλατήθηκαν. Συγκριτικά, η Αλ Κάιντα ήταν ένα δίκτυο συνασπισμένων ομάδων σε πολλές χώρες του πλανήτη, από την Αλγερία και τη Σομαλία, μέχρι το Αφγανιστάν και την Ινδία.
Όταν και εάν τελικά το Ισλαμικό Χαλιφάτο διαλυθεί πλήρως, δυτικοί αναλυτές προβλέπουν μια σωρεία προβλημάτων. Αρχικά, οι χιλιάδες μαχητές από ξένες χώρες που έσπευσαν να ενταχθούν στους τζιχαντιστές, θα θελήσουν να επιστρέψουν στη πατρίδα τους. Εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών το 2014, έκαναν λόγο για 30.000 ξένους μαχητές από 100 διαφορετικές χώρες. Αν και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των πολεμιστών προέρχονται από αραβικές χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Τυνησία και η Αλγερία, μερικές εκατοντάδες προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο. Οι περισσότεροι εξ αυτών, προσχώρησαν στο ISIS τόσο λόγω φανατικής ιδεολογίας, αλλά κυρίως επειδή θέλησαν να εγκατασταθούν μόνιμα σε μια φανατικά ισλαμική καινούργια χώρα. Με τη σταδιακή συρρίκνωση των εδαφών του Ισλαμικού Χαλιφάτου, οι περισσότεροι από αυτούς τους μαχητές, θα επιστρέψουν στις χώρες προέλευσής τους.
Το πρόβλημα εδράζεται στην φαινομενική αδυναμία των δυτικών χωρών να εντοπίσουν όλους αυτούς τους εμπειροπόλεμους και περισσότερο φανατισμένους ανθρώπους, όταν γυρίσουν πίσω.
Το παράδειγμα του Αφγανιστάν
Μεταξύ 1979-1989, διεξήχθη ο Σοβιετικο-αφγανικός πόλεμος, μεταξύ των σοβιετικών δυνάμεων που υποστηρίζονταν από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα Μαρξιστών του Λαού του Αφγανιστάν και της ομάδας αντίστασης των Μουτζαχεντίν. Χιλιάδες ξένοι μαχητές έσπευσαν στο Αφγανιστάν για να πολεμήσουν στο πλευρό των μουσουλμάνων αδερφών τους. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, μεγάλος αριθμός αυτών των μαχητών επέστρεψε στις εστίες τους και σε περιοχές όπως η Τσετσενία, η Βοσνία, το Σουδάν και η Σομαλία. Αυτές οι διασκορπισμένες ομάδες, σχημάτισαν αρχικά έναν χαλαρό συνασπισμό που στη πορεία εξελίχθηκε σε τρομοκρατική οργάνωση (Αλ Κάιντα).
Όσον αφορά τους ξένους μαχητές του ISIS όμως, τα πράγματα είναι αρκετά πιο περίπλοκα, δεδομένου πως πολλοί εξ αυτών, προέρχονται από δυτικές χώρες και θα μπορούσαν κάλλιστα να οργανώσουν τρομοκρατικές επιθέσεις σε αυτές.
Τι θα γίνει όταν αποχωρήσουν Αμερικανοί και Ρώσοι;
Αν και το ISIS πνέει τα λοίσθια, η κατάσταση στη Συρία και το Ιράκ, είναι κάθε άλλο παρά σταθεροποιημένη. Όσον αφορά τη Συρία, η χώρα είναι κατακερματισμένη μεταξύ των δυνάμεων του Άσαντ, αντικαθεστωτικών και Κούρδων. Οι τελευταίοι έχουν παρουσία και στο Ιράκ, ενώ οι σουνίτες και οι σιίτες, αλληλοαντιμετωπίζονται -το λιγότερο- με καχυποψία.
Εάν επομένως οι ξένες δυνάμεις αποχωρήσουν, ποιος θα εμποδίσει το ξέσπασμα ενός νέου πολέμου; Ο Ντόναλντ Τραμπ, είχε υποσχεθεί προεκλογικά ότι τα αμερικανικά στρατεύματα θα επιστρέψουν, αλλά αυτό το ενδεχόμενο ίσως αφήσει ή προκαλέσει κενό εξουσίας και αναταραχές, όπως συνέβη -ακόμη και πριν- την αμερικανική αποχώρηση από το Ιράκ το 2011. Οι σουνίτες του Ιράκ που καταπίεζαν τους σιίτες μέχρι τη πτώση του Σαντάμ Χουσεϊν, αντέστρεψαν τους ρόλους και έγιναν οι καταπιεστές. Οι καταπιεζόμενοι σουνίτες επαναστάτησαν και στις τάξεις τους εντάχθηκαν εξτρεμιστικά στοιχεία. Η αμερικανική αποτυχία να ελέγξει την μετά 2003 εποχή, βοήθησε τα μέγιστα στο σχηματισμό του ISIS. Επομένως, τι μέλει γενέσθαι, μετά τη λήξη των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των ξένων δυνάμεων; Κανείς δυστυχώς δεν μπορεί να κάνει κάποια ασφαλή πρόβλεψη.
Θάνος Σ. Επαχτίτης