Συμπληρώνονται σε λίγες εβδομάδες τρία χρόνια πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, με ιδιαίτερα αιματηρές μάχες και κυρίως με πολλές χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες που καμμία πλευρά δεν αποκαλύπτει και δεν τολμά να παραδεχθεί. Ενώ Μόσχα και Κίεβο παίρνουν συνεχώς νέα μέτρα για ενίσχυση της επάνδρωσης, ενδεικτικά της πίεσης που αντιμετωπίζουν λόγω έλλειψης προσωπικού. Αλλά πλέον και με σοβαρό το φαινόμενο των λιποταξιών και της άρνησης των στρατευμένων να υπηρετήσουν στην πρώτη γραμμή.
Αυτή είναι η εικόνα που καταγράφεται πλέον, με χαρακτηριστικά δύο πολύ ενδιαφέροντα ρεπορτάζ. Έτσι ένα ουκρανικό Μέσο, το censor.net περιέγραψε την… ημιδιάλυση μιας νέας ουκρανικής ταξιαρχίας, της 155ης Μηχανοκίνητης, γνωστής και ως “Άννας του Κιέβου”. Η οποία ξεκίνησε να σχηματίζεται τον Μάρτιο του 2024, βάσει σχεδίου για τη δημιουργία νέων μεγάλων σχηματισμών, ώστε να ενισχυθούν τα μέτωπα.
Η 155η προβλεπόταν κιόλας να πάρει πολύ σύγχρονο οπλισμό, καθώς θα διέθετε άρματα Leopard 2, τα οποία θα συνοδεύοταν από γαλλικά τεθωρακισμένα AMX-10C, γαλλικά τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικού VAB και αυτοκινούμενα πυροβόλα Caesar. Ενώ το προσωπικό της μονάδας, μιας και θα χρησιμοποιούσε τέτοιο όγκο γαλλικών όπλων, στάλθηκε στη Γαλλία για εκπαίδευση από το Μάιο του 2024.
Το πρόβλημα; Ότι ενώ η ταξιαρχία προβλεπόταν σε πλήρη ανάπτυξη στο τέλος του 2024 να έχει 5.832 άνδρες, μέχρι τότε κάπου 1.700 είτε είχαν λιποτακτήσει είτε δεν είχαν καν παρουσιαστεί για υπηρεσία! Ακόμη και στη Γαλλία, όπου στάλθηκαν περίπου 2.000 άνδρες για εκπαίδευση, και εκεί λιποτάκτησαν 50.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ η όλη συγκρότηση της μονάδας ήταν από την αρχή χαοτική με έλλειψη αξιωματικών, με αδιαφορία και ανικανότητα από την πλευρά τους να δομήσουν πειθαρχημένες μονάδες, ενώ προσωπικό που εντασσόταν στην Ταξιαρχία μετά μετακινούνταν γρήγορα σε άλλες μονάδες, για να καλύψουν εκεί κενά. Επίσης ο εφοδιασμός ήταν προβληματικός, καθώς η μονάδα (όση είχε συγκροτηθεί) στάλθηκε στο μέτωπο, στην περιοχή του Ποκρόβσκ -εκεί που εκδηλώνεται μήνες τώρα έντονη ρωσική επίθεση- αλλά αρχικά δεν διέθετε ούτε μη επανδρωμένα, ούτε συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, δηλαδή ότι πιο κρίσιμο για τις εκεί μάχες. Ακόμη και η εκπαίδευση ήταν προβληματική καθώς οι πυροβολητές των Caesar, όπως και οι χειριστές των όλμων 120 χιλιοστών, δεν είχαν ολοκληρώσει τις εκπαιδευτικές βολές, ενώ μέρος του υλικού αποδείχθηκε προβληματικό, ή ασυντήρητο, ή με ελλείψεις.
Για όλα τα παραπάνω ήδη διεξάγεται στην Ουκρανία ποινική διερεύνηση από την κεντρική υπηρεσία ερευνών, την SBI, αλλά όπως καταγράφει το ρεπορτάζ του censor.net, οι υπεύθυνοι πρέπει να αναζητηθούν πολύ ψηλά, για την ανικανότητα επιτελών, υπουργείου Εθνικής Αμύνης έως και του Ζελένσκι του ίδιου, να συγκροτήσουν ετοιμοπόλεμες μονάδες χωρίς σπατάλη ανθρώπων και υλικού. Και βέβαια είναι λογικό να υποθέσουμε πως τα φαινόμενα αυτά δεν εντοπίζονται μόνο στην 155η αλλά είναι εκτεταμένα σε όλη την ουκρανική στρατιωτική μηχανή.
Ένα άλλο ρεπορτάζ τώρα, από το Mediazona, δείχνει και αντίστοιχα ρωσικά προβλήματα: Όπου εντός 2024, καταγράφηκαν 10.308 υποθέσεις παραπομπής σε δίκη Ρώσων στρατιωτών, οι οποίοι είτε λιποτάκτησαν, είτε δεν παρουσιάστηκαν για υπηρεσία ή αρνήθηκαν να υπηρετήσουν στο μέτωπο. Ο αριθμός μάλιστα του 2024 είναι διπλάσιος εκείνου του 2023, με 5.517 υποθέσεις, κάτι που δείχνει την αυξανόμενη απροθυμία των στρατιωτών να ρισκάρουν τη ζωή τους σε μάχες με τεράστιες απώλειες.
Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, στις περισσότερες περιπτώσεις τα στρατιωτικά δικαστήρια επιβάλλουν ποινές κάποιων ετών (για “αδικαιολόγητη απουσία” είναι έως 10 έτη με βάση τον Ρωσικό Ποινικό Κώδικα) αλλά αυτές συνήθως συνοδεύονται με αναστολή, δίνοντας την ευκαιρία ο καταδικασμένος να υπηρετήσει τελικά στο μέτωπο, ώστε να αποφύγει την φυλάκιση.
Το πρόβλημα επάνδρωσης που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες είναι φανερό και από όλα τα μέτρα που έχουν πάρει. Έτσι η Ουκρανία είναι ουσιαστικά όλος ο ανδρικός πληθυσμός από τα 25 και άνω σε καθεστώς επιστράτευσης, όπου όμως πολλά εκατομμύρια συνεχίζουν να απασχολούνται στη γενική οικονομική δραστηριότητα (γεωργία, βιοτεχνία, βιομηχανία, υπηρεσίες, δημόσιοι υπάλληλοι) καθώς είναι απαραίτητοι για να συνεχίσει να λειτουργεί η χώρα. Έτσι η πραγματική “δεξαμενή” διαθέσιμων για το μέτωπο είναι μικρή, με περαιτέρω επιβάρυνση τους όσους έχουν φύγει στο εξωτερικό, είτε στην αρχή της εισβολής, είτε μετά για να αποφύγουν την στράτευση. Ακόμη εδώ πρέπει να υπολογισθούν οι βαριά τραυματίες που δεν μπορεί να επιστρέψουν στις μάχες, οι αναγκαίοι για υπηρεσία στα μετόπισθεν (επιμελητεία, τεχνικοί, διαβιβαστές, κ.ο.κ.), που και αυτοί τώρα μετακινούνται έκτακτα για να καλύψουν κενά σττην πρώτη γραμμή. Ακόμη από το Μάιο του 2024 υπάρχει και νομοθεσία που επιτρέπει την εθελοντική στράτευση ποινικών και βέβαια γίνονται συνεχείς έλεγχοι για τον εντοπισμό “υπόχρεων” για στράτευση. Οι οποίοι αν δεν έχουν σχετική απαλλαγή, συλλαμβάνονται και στέλνονται για εκπαίδευση.
Στη Ρωσία τώρα, το πρόβλημα είναι μικρότερο – λόγω πολύ μεγαλύτερου πληθυσμού – αλλά όχι αμελητέο. Εδώ υπάρχει σαφώς πολιτικό ζήτημα καθώς η κυβέρνηση Πούτιν δεν θέλει να επαναλάβει επιστράτευση, όπως είχε κάνει στο τέλος του 2022. Επίσης οι νέοι που καλούνται για υποχρεωτική κατάταξη και δωδεκάμηνη θητεία (κάπου 130.000 κάθε εξάμηνο και όχι το σύνολο των τυπικά υπόχρεων), δια νόμου δεν υπηρετούν “εκτός χώρας”. Εδώ βέβαια φαίνεται και το νομικό παράδοξο, καθώς η Ρωσία έχει ανακοινώσει πως 4 επαρχίες της Ουκρανίας (Χερσώνα, Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια) είναι πλέον “εθνικό έδαφος”. Παρόλα αυτά δεν στέλνει εκεί τους υποχρεωτικής θητείας, τους οποίους κρατά εντός “μητροπολιτικών συνόρων”, ακριβώς για να μην υπάρξουν κοινωνικές αντιδράσεις.
Έτσι ο πυρήνας των μαχητών της είναι ο επαγγελματικός ρωσικός στρατός (που έτσι κι αλλιώς είναι ο μεγαλύτερος όγκος), που ενισχύεται από μισθοφόρους από πολλές χώρες (και με βορειοκορεατική συνεισφορά πλέον), συν τις πρώην πολιτοφυλακές των ρωσόφωνων στο Ντονμπάς, οι οποίες έχουν μετασχηματιστεί σε τακτικές μονάδες του Ρωσικού Στρατού, και βέβαια από ποινικούς, όπου παρατηρείται πλέον το φαινόμενο να κλείνουν φυλακές στην ανατολική Ρωσία, καθώς έχουν αδειάσει. Οι τελευταίοι επιλέγουν την στράτευση με την υπόσχεση αμνήστευσης, κάτι που ισχύει από το 2022, έχοντας ξεκινήσει από την οργάνωση Wagner, η οποία είχε “άδεια” να στρατολογεί χιλιάδες φυλακισμένους. Παρόλα αυτά, υπάρχει και εδώ πρόβλημα επάνδρωσης, καθώς πολλοί στρατιώτες με συμβόλαιο δεν ανανεώνουν την τριετία τους, ενώ οι μεγάλες απώλειες λειτουργούν αποτρεπτικά. Έτσι έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα χρηματικά μπόνους που δίνονται όπως και οι μισθοί των επαγγελματιών, ώστε να συντηρηθεί η ροή εισόδου, ενώ έχουν μεγαλώσει και οι παροχές, π.χ. προτεραιότητα σε στέγαση, διασφάλιση θέσεων σε εκπαιδευτικά ιδρύματα για τα παιδιά των βετεράνων.
Το συμπέρασμα; Δύο χώρες που η κόπωση του πολέμου και τα ποτάμια αίματος είναι τόσο φανερά που εμφανής αριθμός ανδρών λιποτακτούν, δεν θέλουν να υπηρετήσουν, κρύβονται για να μην παρουσιαστούν, φεύγουν στο εξωτερικό, ή δωροδοκούν (οι έχοντες τη δυνατότητα καθώς η διαφθορά σε Ουκρανία και Ρωσία είναι πολύ μεγάλη), για να αποφύγουν το μέτωπο. Με την Ουκρανία σε πολύ πιο μεγάλη κρίση, αλλά και τη Ρωσία να έπεται, και οι δύο έχοντας βιώσει τους πολύ αιματηρούς τελευταίους μήνες του 2024, όπου εκδηλώθηκε η ρωσική προώθηση. Ενώ και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης, η συντριπτική πλειονότητα των πολεμιστών στην πρώτη γραμμή είναι 40αρηδες, αρκετοί οικογενειάρχες, χαμηλών εισοδημάτων, εξουθενωμένοι, με άθλιες συνθήκες διαβίωσης και με φανερό για αυτούς το ατέρμονο ενός πολέμου. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι συνεχίζουν…
