ΑΠΕ-ΜΠΕ
«Το πεπρωμένο μας θα κρινόταν από τη νίκη μας στον αέρα», έγραφε στα απομνημονεύματά του το 1948 ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Οκτώ χρόνια νωρίτερα το καλοκαίρι του 1940, σε μια από τις πιο αβέβαιες στιγμές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τίποτα δεν είχε κριθεί. «Ήμασταν ολομόναχοι», θα παραδεχτεί ο Βρετανός ηγέτης, καθώς οι στρατιές του Χίτλερ έχοντας υποτάξει τους λαούς της κεντρικής Ευρώπης, σαν άλλες ρωμαϊκές λεγεώνες συνωστίζονταν απέναντι από τις βρετανικές ακτές με ένα και μοναδικό σκοπό: Το διάπλου του Στενού της Μάγχης και την εισβολή στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Δρ. Αλαστάιρ Νόουμπλ, με την οξυδέρκεια του ιστορικού αναλυτή περιγράφει τις πιο κρίσιμες στιγμές της σύγκρουσης, δίνοντας άγνωστες λεπτομέρειες από τον αγώνα των βρετανικού λαού, αλλά και όσων τον συνέδραμαν, στην πιο κρίσιμη στιγμή της νεώτερης ιστορίας του. Μιλά για τους λίγους αεροπόρους της Διοίκησης Καταδιωκτικών, «που είδαν στενούς φίλους και συναδέλφους από τις μοίρες τους να σκοτώνονται, να καίγονται άσχημα ή να συντρίβονται στη θάλασσα, αλλά βρίσκονταν στον αέρα για ν’ αντιμετωπίσουν τον εχθρό ξανά και ξανά». Μεταξύ άλλων αναλύει γιατί η RAF στον πόλεμο «ήταν η πιο εξελιγμένη πολεμική αεροπορία στον κόσμο», αλλά και το στρατηγικό λάθος από γερμανικής πλευράς του Ράιχμαρσαλ Γκαίρινγκ, ενώ δε παραλείπει να τονίσει τον ρόλο των δυο βρετανικών εμβληματικών αεροσκαφών στον αέρα, αλλά και την αυταπάρνηση των γυναικών του βοηθητικού σώματος στο έδαφος, που διασφάλισαν την «καλύτερη στιγμή» της Βρετανίας παραμένοντας στο πόστο τους, «όταν οι σταθμοί πρώτης γραμμής της Διοίκησης Καταδιωκτικών ήταν κάτω από συνεχή βομβαρδισμό». Τέλος, τα λόγια του σημερινού Αρχηγού του Επιτελείου της Αεροπορίας, Πτεράρχου Μάικ Ουίγκστον, συνδέουν το τότε με το τώρα «σ’ έναν όλο και πιο ασταθή κόσμο», όπου η RAF «χρειάζεται να είναι τόσο ριζικά μπροστά όσο οι προκάτοχοί της ήταν στο στάδιο της ανάπτυξης το 1940».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Δρ. Αλαστάιρ Νόουμπλ, ιστορικού της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας (RAF) στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Βασίλη Πια:
Ερ. Δρ. Αλαστάιρ Νόουμπλ το 2020 σηματοδοτεί την 80η επέτειο της Μάχης της Αγγλίας, η οποία έλαβε χώρα μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου 1940. Η Μάχη της Αγγλίας υπήρξε μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές στη νεώτερη βρετανική ιστορία, και ενδεικτικό σημείο καμπής, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μόνο ενάντια στη φαινομενικά ασταμάτητη στρατιωτική δύναμη του Χίτλερ. Μπορείτε να περιγράψετε τις καθοριστικές στιγμές της σύγκρουσης;
Απ. Ναι, η Μάχη της Αγγλίας έλαβε χώρα μεταξύ 10 Ιουλίου και 31 Οκτωβρίου 1940. Οι ιστορικοί προσπαθούν να τη χωρίσουν σε αρκετές φάσεις γενικά, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό αντανακλούν τα είδη του στόχων στα οποία επιτέθηκε η γερμανική Λουφτβάφε. Οι Γερμανοί ήθελαν να παρασύρουν τη Διοίκηση Καταδιωκτικών της RAF στη μάχη για να φθαρεί και καταστραφεί, με σκοπό να πάρουν τον έλεγχο στον αέρα. Αυτό ήταν ουσιώδες εάν οι Γερμανοί έπρεπε να ξεκινήσουν με επιτυχία απόβαση στη Βρετανία. Θεωρώ βασικές ημερομηνίες για εμένα την 13η Αυγούστου, την 7η Σεπτεμβρίου και την 15η Σεπτεμβρίου. Την 13η Αυγούστου, στην οποία οι Γερμανοί έδωσαν το προσωνύμιο «Adlertag» (Ημέρα του Αετού), η Διοίκηση Καταδιωκτικών επρόκειτο να καταστραφεί σε τέσσερις ημέρες εντατικών επιθέσεων, την «Adlerangriff» (Επίθεση του Αετού). Αυτό δεν συνέβη και οι απώλειες της Λουφτβάφε αυξήθηκαν. Στις 7 Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί έδωσαν το σύνθημα για αλλαγή τακτικής – εγκαταλείποντας τις ανελέητες επιθέσεις σε αεροδρόμια και στα κέντρα ελέγχου της Διοίκησης Καταδιωκτικών, για να βομβαρδίσουν το Λονδίνο και περιφερειακές πόλεις, εργοστάσια αεροπλάνων και άλλους στρατηγικούς στόχους με βαριές απώλειες πολιτών. Οι Γερμανοί λανθασμένα πίστευαν ότι η Διοίκηση Καταδιωκτικών είχε ηττηθεί. Βεβαίως στις 7 Σεπτεμβρίου η Γενική Διοίκηση, και η Εθνοφυλακή είχαν εκπέμψει το σήμα περί «επικείμενης εισβολής». Η ήττα που υπέστη η Λουφτβάφε στις 15 Σεπτεμβρίου, όταν μια διπλή επίθεση στο Λονδίνο απωθήθηκε με βαριές απώλειες, σήμαινε ότι οι Γερμανοί θα ανέβαλαν τα σχέδια για εισβολή λίγες ημέρες αργότερα.
Ερ. Τι έκανε η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (RAF) στη Μάχη της Αγγλίας;
Απ. Η RAF ήταν ο επικεφαλής βραχίονας κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας, η οποία ήταν η πρώτη αυτοτελής αεροπορική μάχη μεταξύ δυο κρατών. Σηματοδότησε την πρώτη μάχη που κερδήθηκε από μια αεροπορική δύναμη μόνη της. Η Διοίκηση Καταδιωκτικών με το πρώτο στο κόσμο ενσωματωμένο σύστημα αεράμυνας ήταν η αιχμή του δόρατος, που επιτυχώς απέτρεψε τη Λουφτβάφε από το να πάρει τον έλεγχο στους ουρανούς της Βρετανίας, που χρειαζόταν για να ξεκινήσουν οι Γερμανοί την επιχείρηση «Θαλάσσιος Λέων», τη σχεδιαζόμενη εισβολή. Επιπλέον η Διοίκηση Βομβαρδισμού της RAF και η Παράκτια Διοίκηση πραγματοποίησαν επιθέσεις σε στόχους στη Γερμανία, σε αεροδρόμια και σε αποβατικά σκάφη, περιλαμβανομένων στόλων φορτηγίδων συγκεντρωμένων σε λιμάνια της Γαλλίας, του Βελγίου και της Ολλανδίας. Σχεδόν χίλιοι αεροπόροι της Διοίκησης Βομβαρδισμού και της Παράκτιας Διοίκησης χάθηκαν στις εξόδους αυτές για να εμποδίσουν τις γερμανικές προσπάθειες για εισβολή.
Ερ. «Είναι η πρώτη φορά που σε μία σύγκρουση της ανθρωπότητας τόσοι πολλοί οφείλουν τόσα πολλά σε τόσους λίγους», είπε ο Βρετανός πρωθυπουργός Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ στις 20 Αυγούστου 1940, περιγράφοντας τους γενναίους αεροπόρους, που πολέμησαν στην Μάχη της Αγγλίας. Ποιοι ήταν «Οι Λίγοι»;
Απ. «Οι Λίγοι» ήταν νεαροί αεροπόροι από όλα τα κοινωνικά στρώματα και διαφορετικές εθνικότητες στη Διοίκηση Καταδιωκτικών της RAF κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας. Απογειωνόντουσαν συχνά, σε πολλές περιπτώσεις βιαστικά, σε καθημερινή βάση ενάντια στα κύματα των γερμανικών βομβαρδιστικών και των συνοδών καταδιωκτικών τους. Είδαν στενούς φίλους και συναδέλφους από τις μοίρες τους να σκοτώνονται, να καίγονται άσχημα ή να συντρίβονται στη θάλασσα, αλλά βρίσκονταν στον αέρα για ν’ αντιμετωπίσουν τον εχθρό ξανά και ξανά. Οι «Λίγοι» αριθμητικά ήταν 2.917, που πέταξαν σε διατεταγμένες αποστολές με μονάδες που είχε επιλέξει η Διοίκηση Καταδιωκτικών μεταξύ 10 Ιουλίου και 31 Οκτωβρίου 1940.
Ερ. Ωστόσο, οι Βρετανοί πιλότοι δεν αντιμετώπισαν την Λουφτβάφε μόνοι. Πολλοί αεροπόροι από διαφορετικές χώρες απ’ όλο τον κόσμο ταξίδευσαν για να υπερασπιστούν την Αγγλία. Μπορείτε να πείτε την ιστορία τους;
Απ. Αυτό είναι αληθές, πολλοί αεροπόροι της RAF το 1940 ήρθαν από μέρη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και της Κοινοπολιτείας. Άλλοι εθελοντές έφθασαν από άλλα σημεία του κόσμου. Πολλοί αεροπόροι είχαν έρθει από Ευρωπαϊκά κράτη τα οποία ήδη βίωναν τον πόνο και τη μιζέρια της ναζιστικής κατοχής. Ήθελαν να συνεχίσουν τη μάχη ενάντια στον Ναζισμό και υπηρετώντας στη RAF ήταν ένας τρόπος να το κάνουν άμεσα. Από τους 2.917 αεροπόρους από τη Διοίκηση Καταδιωκτικών που τιμήθηκαν με το διάσημο της «Μάχης της Αγγλίας», 583 ήταν από το εξωτερικό – 20% επί του συνόλου. 145 ήρθαν από την Πολωνία, 126 από την Νέα Ζηλανδία, 99 από τον Καναδά και τη Νέα Γη, και 88 από την Τσεχοσλοβακία.
Ερ. Ποιος ήταν ο μέσος όρος της ηλικίας ενός πιλότου της Βασιλικής Αεροπορίας το 1940, και ποιος ο χρόνος εκπαίδευσης ενός πιλότου δίωξης της RAF κατά τη διάρκεια της μάχης;
Απ. Οι περισσότεροι πιλότοι της RAF κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας ήταν μόλις είκοσι ετών. Να είσαι 19 και 20 χρονών ήταν σύνηθες, αλλά ο νεώτερος που σκοτώθηκε ήταν 18 χρονών, και κάποιοι από τους «Λίγους» είχαν κλείσει τα 20 και κάποιοι ακόμα πλησίαζαν τα 40. Η αναπλήρωση εκπαιδευμένων πιλότων προβλημάτιζε περισσότερο τη Διοίκηση Καταδιωκτικών από τον εφοδιασμό σε αεροπλάνα. Ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικό στα τέλη Αυγούστου και αρχές Σεπτεμβρίου όταν οι μοίρες είχαν μέσο όρο μόνο 16 επιχειρησιακούς πιλότους από 26 συνολικά. Οι ελλείψεις ήταν ιδιαίτερα έντονες μεταξύ των επικεφαλής μοιρών και διοικητών πτήσεων. Καθώς η εκπαίδευση επιταχύνθηκε και περισσότεροι άνδρες εκπαιδεύονταν, ο διαθέσιμος αριθμός πιλότων δίωξης για επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά ένα τρίτο μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 1940. Ωστόσο οι περισσότεροι πιλότοι της RAF των οποίων τα αεροσκάφη είχαν καθηλωθεί μπορούσαν να συνεχίσουν τη μάχη μ’ ένα άλλο αεροπλάνο, ενώ τα πληρώματα της Λουφτβάφε, των οποίων τα αεροπλάνα είχαν χαθεί, είχαν σκοτωθεί ή ήσαν αιχμάλωτοι.
Ερ. Πόσοι συνολικά πιλότοι της RAF αντιμετώπισαν την Λουφτβάφε, και πόσοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας; Υπάρχουν σήμερα κάποιοι ακόμα ζωντανοί;
Απ. Οι «Λίγοι» της Διοίκησης Καταδιωκτικών ήταν κάτω από 3.000. Κατά τη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν 544 και πάνω από 400 τραυματίστηκαν. Δυστυχώς, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές υπάρχει ένας μόνο στη ζωή πιλότος της Μάχης της Αγγλίας, ο σμήναρχος Τζον Χέμινγουεϊ, ο τελευταίος των «Λίγων». Στην 80η επέτειο της μάχης στις 15 Σεπτεμβρίου 2020, εξήρε «τους αληθινούς επαγγελματίες», που έδωσαν την δυνατότητα στη RAF να γίνει «η πιο εξελιγμένη πολεμική αεροπορία στον κόσμο», το 1940.
Ερ. Τι ήταν η Διοίκηση Καταδιωκτικών;
Απ. Η Διοίκηση Καταδιωκτικών δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 1936. Η αναδιοργάνωση της RAF περιλάμβανε μια αλλαγή από γεωγραφικές σε λειτουργικές διοικήσεις. Την ίδια εποχή δημιουργήθηκε η Διοίκηση Βομβαρδισμού και η Παράκτια Διοίκηση. Η Διοίκηση Καταδιωκτικών ήταν υπεύθυνη για την αεροπορική άμυνα της Μεγάλης Βρετανίας. Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας περιλάμβανε τέσσερις ομάδες, τη 10η Ομάδα (νοτιοδυτική Αγγλία), τη 11η Ομάδα (νοτιοανατολική Αγγλία), που έφερε το βάρος του αγώνα, τη 12η Ομάδα (Μίντλαντς), και τη 13η Ομάδα (βόρεια Αγγλία και Σκοτία).
Ερ. Η μάχη διήρκεσε περισσότερο από τρεις μήνες με τα βρετανικά και γερμανικά αεροσκάφη να εμπλέκονται στους ουρανούς του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήταν η πρώτη μάχη στην ιστορία που διεξήχθη σχεδόν αποκλειστικά στον αέρα. Η Βασιλική Αεροπορία χρησιμοποίησε κυρίως δυο τύπους αεροσκαφών για να πολεμήσει τη Λουφτβάφε. Το Χάρικεϊν και το Σπίτφαϊρ. Μπορείτε να μας πείτε την ιστορία τους;
Απ. Ναι, το «Hawker Hurricane» και το «Supermarine Spitfire» είναι τα εμβληματικά αεροσκάφη της Μάχης της Αγγλίας. Το Χάρικεϊν διατέθηκε σε μεγαλύτερους αριθμούς και έτσι διεκδίκησε περισσότερα γερμανικά αεροσκάφη κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ το Σπίτφαϊρ με πολυάριθμους νέους τύπους, θα παραμείνει στη παραγωγή καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Και τα δύο αεροσκάφη ήταν ισοδύναμα με το κορυφαίο γερμανικό καταδιωκτικό, το «Messerschmitt BF-109». Και τα δυο χρονολογούνται από το 1934, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Επιτελείου Αεροπορίας για ένα νέο, γρήγορο μονοπλάνο καταδιωκτικό, με οκτώ πολυβόλα. Το πρωτότυπο Χάρικεϊν πέταξε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 1935, και η πρώτη δοκιμαστική πτήση του Σπίτφαϊρ ήταν το Μάρτιο του 1936. Το Υπουργείο Αεροπορίας παράγγειλε τα πρώτα 600 Χάρικεϊν τον Ιούνιο του 1936, και τα πρώτα 310 Σπίτφαϊρ τον Ιούλιο του 1936. Ο σχεδιαστής του Χάρικεϊν Σίντνεϊ Καμ έζησε για να δει το αεροπλάνο του σε δράση το 1940, αλλά ο σχεδιαστής του Σπίτφαϊρ Ρ. Τζ. Μίτσελ πέθανε τραγικά νέος στα 42 του τον Ιούνιο του 1937 και συχνά προβάλλεται ως ο πρώτος από τους «Λίγους».
Ερ. «Πιστεύω μπορούμε να πούμε ότι η Μάχη της Αγγλίας μπορεί να μην είχε ποτέ κερδηθεί, εάν δεν υπήρχε το δίκτυο σταθμών των ραντάρ», είπε ο Αιθεράρχης της Βασιλικής Αεροπορίας Σερ Ουίλιαμ Σόλτο Ντάγκλας, μια εμβληματική φυσιογνωμία της RAF. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;
Απ. Ο Σόλτο Ντάγκλας, που διαδέχθηκε τον Πτέραρχο Χιου Ντάουντινγκ ως επικεφαλής της Διοίκησης Καταδιωκτικών το Νοέμβριο του 1940, είχε δίκιο να αναφέρει τη σημασία του συστήματος ραδιοεντοπισμού των αεροσκαφών – RDF (σ.σ. σύστημα έγκαιρης επισήμανσης αεροσκαφών) καλύτερα γνωστού ως ραντάρ. Το ραντάρ εξελίχθηκε γρήγορα. Από το 1940 η Βρετανία είχε ένα δίκτυο σταθμών ραντάρ το «Chain Home» και το «Chain Home Low» ικανά να εντοπίζουν αεροσκάφη με εγκατεστημένο ραντάρ και κατευθυνόμενα όπλα που καθοδηγούνταν από ραντάρ. Το ραντάρ σήμαινε ότι τα καταδιωκτικά θα μπορούσαν να οδηγηθούν ακριβώς τη σωστή στιγμή στο σημείο χωρίς την ανάγκη μόνιμων περιπολιών.
Οι γερμανικές επιθέσεις στις τοποθεσίες ραντάρ ήταν αρκετά αποτελεσματικές. Αν και οι πύργοι των ιστών των σταθμών ραντάρ ήταν πολύ δύσκολο να πάθουν ζημιές ή καταστραφούν, είχαν κατασκευαστεί ώστε να είναι ελαφρώς ευέλικτοι και ως επί το πλείστον οι εκρήξεις τους άφηναν ανέπαφους. Τα κοντινά κτίρια ήταν πολύ ευκολότερος στόχος. Στις 12 Αυγούστου την ημέρα πριν την έναρξη της κύριας επίθεσης «Adlerangriff», οι σταθμοί ραντάρ ήταν πρωταρχικοί στόχοι για τη Λουφτβάφε. Πέντε χτυπήθηκαν και μερικοί δυο φορές. Αυτές οι επιθέσεις δεν ήταν ένα αποφασιστικό χτύπημα, αλλά εάν είχαν συνεχισθεί για δυο ή τρεις ημέρες ακόμα πολύ πιθανόν το σύστημα του ραντάρ θα είχε βγει είτε μόνιμα εκτός λειτουργίας ή τουλάχιστον τόσο άσχημα διασπασμένο που η Διοίκηση Καταδιωκτικών θα είχε χάσει το τακτικό πλεονέκτημα. Ευτυχώς για τη RAF, στις 15 Αυγούστου ο Ράϊχμαρσαλ Χέρμαν Γκαίρινγκ αποφάσισε να βγάλει από τη λίστα τους σταθμούς ραντάρ.
Ερ. Η Βοηθητική Πολεμική Αεροπορία των Γυναικών έπαιξε καθοριστικό ρόλο χρησιμοποιώντας το ραντάρ για να εντοπίζει τις επιθέσεις της Λουφτβάφε. Πώς οι γυναίκες συμμετέχουν από το έδαφος κατά τη διάρκεια της μάχης;
Απ. Οι γυναίκες έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο σε πολυάριθμες φάσεις της Μάχης της Αγγλίας. Η Βοηθητική Πολεμική Αεροπορία των Γυναικών (WAAF) δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 1939. Περίπου 10.000 γυναίκες απασχολούνταν ως προσωπικό εδάφους τον Ιούνιο του 1940. Από τον Οκτώβριο ο αριθμός αυξήθηκε στις 16.000. Είναι ευρέως γνωστό ότι οι γυναίκες αυτές είχαν σημαντικό ρόλο στις αίθουσες επιχειρήσεων χρησιμοποιώντας τα ραβδιά τους για να μετακινούν σε διαγράμματα ξύλινους κύβους, που απεικόνιζαν τη θέση των εχθρικών αεροσκαφών, και τα καταδιωκτικά της RAF σηκώνονταν άμεσα για αναχαίτιση. Ο επείγων χαρακτήρας της κατάστασης σήμαινε πως η εκπαίδευσή τους είχε μειωθεί από τις έξι εβδομάδες στις τρεις εβδομάδες και μετά σε έξι ημέρες.
Ερ. Υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης από τη σκληρή δουλειά «των Πολλών», στο κουράγιο και τη θυσία «των Λίγων», όπως των τριών γυναικών της RAF, οι οποίες συνέχισαν με αποφασιστικότητα την ζωτική δουλειά τους ενώ βόμβες εκρήγνυνταν γύρω τους, ή ο πιλότος που έσωσε το Παλάτι του Μπάκιγχαμ εμβολίζοντας με το Χάρικεϊν του ένα γερμανικό βομβαρδιστικό. Μπορείτε να πείτε την ιστορία τους;
Απ. Η δράση της Βασιλικής Αεροπορίας το 1940 δείχνει την αξία και αποτελεσματικότητα της ομαδικής δουλειάς. Άνδρες και γυναίκες από ένα εύρος εθνών και καταγωγής ενώθηκαν το 1940 για να παίξουν το ρόλο τους διασφαλίζοντας την «καλύτερη στιγμή» της Βρετανίας. Υπάρχουν τόσες πολλές ιστορίες ατομικού ηρωισμού και οι γυναίκες θητείας στέκονταν στο πόστο τους, όταν οι σταθμοί πρώτης γραμμής της Διοίκησης Καταδιωκτικών ήταν κάτω από συνεχή βομβαρδισμό. Οι αμέτρητοι ήρωες περιλαμβάνουν διαχειριστές επιχειρήσεων, μηχανικούς, προσωπικό εδάφους, οπλουργούς, το Σώμα Παρατηρητών, ομάδες των αντιαεροπορικών προβολέων και τους φύλακες αεροπορικής επιδρομής.
Το Ντορνιέ (σ.σ. Dornier Do 17) εμβολίστηκε από το Χάρικεϊν του σμηνία Ρέι Χολμς στις 15 Σεπτεμβρίου. Έχοντας εξαντλήσει όλα του τα πυρομαχικά, ο Χολμς εμβόλισε με το Χάρικεϊν του το ουραίο πτερύγιο του Ντορνιέ, με αποτέλεσμα ν’ αποκοπεί ολόκληρο το πίσω μισό τμήμα του γερμανικού αεροσκάφους. Το Ντορνιέ συνετρίβη και κομμάτια του έπεσαν στο σταθμό της Βικτώριας, ενώ ο Χολμς τράβηξε το σχοινί ανοίγματος του αλεξιπτώτου του και αφού παρά τρίχα γλύτωσε τις γραμμές του τρένου, έπεσε μπροστά σ’ ένα σπίτι και προσγειώθηκε σ’ έναν κάδο.
Ερ. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ περιέγραψε την 15η Σεπτεμβρίου 1940 ως το βράδυ που η Γερμανία έχασε την Μάχη της Αγγλίας – ένα από τα σημεία καμπής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;
Απ. Πράγματι, και από το 1940 η 15η Σεπτεμβρίου είναι η ημέρα της «Μάχης της Αγγλίας» και το επίκεντρο των ετήσιων εορτασμών. Η γερμανική ήττα στις 15 Σεπτεμβρίου ήταν καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση του Χίτλερ ν’ αναβάλλει την «Επιχείρηση Θαλάσσιος Λέων» μέχρι την επόμενη άνοιξη. Σημάδεψε το τέλος μιας θλιβερής εβδομάδας για τη Λουφτβάφε. Περίπου 54 βομβαρδιστικά και 26 γερμανικά καταδιωκτικά καταρρίφθηκαν ή υπέστησαν ζημιές στις 15 Σεπτεμβρίου, ανεβάζοντας τις γερμανικές απώλειες κοντά στα 300 αεροσκάφη κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας. Τότε η Λουφτβάφε εξαπόλυσε τρομακτικές νυχτερινές επιδρομές στις πόλεις, στα λιμάνια και βιομηχανικές μονάδες σε ολόκληρη την Βρετανία όλον το χειμώνα του 1940-41 και την άνοιξη του 41. Οι Γερμανοί επιτέθηκαν σε εργοστάσια αεροπλάνων και προσπάθησαν ν’ αποκλείσουν τα βρετανικά νησιά αποκόβοντας τις θαλάσσιες γραμμές ανεφοδιασμού, αλλά απέτυχαν να πιέσουν την Βρετανία να υποταχθεί. Εντωμεταξύ ο Χίτλερ και οι γερμανικές στρατιές κατευθύνθηκαν νοτιοανατολικά και μετά ανατολικά στο πρώτο μισό του 1941 – επιτιθέμενοι στην Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα από τον Απρίλιο, και μετά ξεκίνησαν την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο.
Ερ. Γιατί είναι σημαντικό να θυμόμαστε «τους Λίγους»;
Απ. Το θάρρος «των Λίγων» συμβολίζει το πνεύμα αυτής της περιόδου του 1940-41, όταν η Βρετανία ήταν μόνη ενάντια στη ναζιστική Γερμανία – η «καλύτερη στιγμή». «Οι Λίγοι» και «οι Πολλοί» κατάφεραν την πρώτη ήττα στον Χίτλερ. Η Βρετανία παρέμεινε φάρος ελευθερίας και η γενναιότητα «των Λίγων» ήταν καίρια στη συνεχιζόμενη αντίσταση της Βρετανίας. Ήταν επίσης η έμπνευση στο εσωτερικό μέτωπο με τις εφημερίδες και τα επίκαιρα να διατυμπανίζουν τα κατορθώματά τους στους ουρανούς πάνω από την Βρετανία. Η κληρονομιά «των Λίγων» και οι προσπάθειες «των Πολλών» θα ζουν για πάντα.
Ερ. Μια πρόσφατη έρευνα από το Φιλανθρωπικό Ταμείο της RAF έδειξε ότι σχεδόν το μισό (44%) του βρετανικού κοινού δεν γνωρίζει τι ήταν η Μάχη της Αγγλίας. Μπορείτε να δώσετε μια εξήγηση;
Απ. Είδα τ’ αποτελέσματα αυτής της έρευνας μεταξύ 2.135 ενηλίκων τον Ιούλιο. Ελπίζω, κάποια μεταγενέστερη κάλυψη από τα ΜΜΕ της 80ης επετείου να πληροφορήσει πολλούς που αγνοούν μέχρι στιγμής αυτή την καθοριστική στιγμή στη βρετανική και παγκόσμια ιστορία. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα για να σταλθεί το μήνυμα στις νεότερες γενιές, αν και η πανδημία του κορονοϊού δυστυχώς εμπόδισε κάποιες προσπάθειες εορτασμού αυτή τη χρονιά.
Ερ. Πώς η δράση όσων υπηρέτησαν στη RAF το 1940 εμπνέει και παρακινεί τους άνδρες και τις γυναίκες της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας σήμερα;
Απ. Ο επαγγελματισμός τους και η αφοσίωση στη δουλειά τους σημαίνει ότι οι άνδρες και οι γυναίκες της RAF κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας παραμένουν πρότυπα για τα μέλη της RAF σήμερα. Η Βασιλική Αεροπορία κινητοποιείται σήμερα σε πολυάριθμες αποστολές παγκοσμίως και ο επικεφαλής της RAF, ο Αρχηγός του Επιτελείου της Αεροπορίας, Πτέραρχος Μάικ Ουίγκστον έχει τονίσει πως σ’ έναν όλο και πιο ασταθή κόσμο, η RAF χρειάζεται να είναι τόσο ριζικά μπροστά όσο οι προκάτοχοί της ήταν στο στάδιο της ανάπτυξης το 1940, αγκαλιάζοντας τις τεχνολογίες του αύριο.
Ερ. Υπάρχει σύγκριση μεταξύ της Μάχης της Αγγλίας και της επιδημίας του κορονοϊού σήμερα;
Απ. Αυτή είναι μια δύσκολη τελευταία ερώτηση. Η Μάχη της Αγγλίας είχε παγκόσμιες επιπτώσεις, ενώ ο κορονοϊός είναι και τα δυο. Ένα παγκόσμιο φαινόμενο με παγκόσμιες επιπτώσεις. Το 1940 η RAF κατάφερε την πρώτη ήττα στον Ναζισμό με αεροπόρους που προέρχονταν από όλο τον κόσμο να συμβάλλουν σε αυτή την επιτυχία. Ογδόντα χρόνια μετά παρόμοια επιτυχημένη συνεργασία σε πολλούς τομείς θα είναι απαραίτητη για να νικήσουμε την πανδημία.
Δρ. Αλαστάιρ Νόουμπλ σας ευχαριστώ ειλικρινά.
Ένας ιστορικός στην υπηρεσία της Βασιλικής Αεροπορίας
Ο Δρ. Αλαστάιρ Νόουμπλ είναι ιστορικός στο τμήμα αεροπορικής ιστορίας της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας (RAF) από το 2015. Μέρος της δουλειάς του είναι να εξετάζει τον αντίκτυπο των αμυντικών αναλύσεων στη RAF από το 1970. Υπήρξε επίκουρος καθηγητής αμυντικών και διεθνών θεμάτων στη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία Σάντχορστ. Προηγουμένως είχε διατελέσει υπουργικός λογογράφος και πολιτικός αναλυτής της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου για το τμήμα της Σκωτίας στο Λονδίνο. Μεταξύ 2002 και 2009 υπήρξε βοηθός έρευνας και αργότερα ανώτερος βοηθός έρευνας στην ομάδα ιστορίας στο Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας στο Λονδίνο. Εργάστηκε επίσης στη διαχείριση αρχείων στα Εθνικά Αρχεία με έδρα το Κιου (2000-2002). Έχει γράψει σειρά βιβλίων, επιστημονικά άρθρα και κεφάλαια βιβλίων συμπεριλαμβανομένου του «Ναζιστική Εξουσία και η Σοβιετική Επίθεση στην Ανατολική Γερμανία 1944-1945» (Nazi Rule and the Soviet Offensive in Eastern Germany 1944-1945), που βασίστηκε στη διδακτορική διατριβή του.
