Για να γίνει κατανοητή η διαδικασία της βιολογικής εξέλιξης και πόσο σύντομα συντελείται αυτή, θα παρατεθεί με ένα απλό παράδειγμα γνωστό κυρίως σε παλιούς λάτρεις της υποβρύχιας αλιείας. Είναι κοινή διαπίστωση ότι στο παρελθόν τα θηράματα χαρακτηρίζονταν και από μια “αφέλεια”’ στη συμπεριφορά τους κατά την επαφή με τον άνθρωπο γι’ αυτό και ήταν σημαντικά πιο εύκολη η θήρα τους. Τα εργαλεία δε της εποχής πρωτόγονα: μάσκα στρογγυλή λαστιχένια, ομοίως και τα πέδιλα, και ψαροντούφεκο με ελατήριο. Εν έτει 2022 όμως, ο εξοπλισμός ενσωματώνει απίστευτες τεχνολογικές εξελίξεις, carbon πέδιλα, ειδικά υλικά και σχεδίαση σε μάσκες και στολές, όπλα από “εξωτικά” υλικά για ισχυρότερες, ταχύτερες και μακρύτερες βολές και όλα αυτά για να γίνει η σύλληψη του ίδιου θηράματος.
Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι αυτό συμβαίνει λόγω της μείωσης του αριθμού των θηραμάτων άρα ο σύγχρονος κυνηγός είναι υποχρεωμένος να επεκτείνει το όριο της δράσης του σε χώρους που πριν από μερικά χρόνια φάνταζαν απρόσιτοι. Και λοιπόν; Τι εμποδίζει τη χρήση ενός απλού ψαροντούφεκου που μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν αρκετό; Εδώ λοιπόν υπεισέρχεται ή βιολογική εξέλιξη του θηράματος από εξωγενείς παράγοντες. Η αυξητική δραστηριότητα του ανθρώπου στο θαλάσσιο περιβάλλον κατέστησε το βυθό πιο θορυβώδη, πιο επισφαλή πιο απρόβλεπτο. Τα θηράματα από ανέμελα μετατράπηκαν σε καχύποπτα και φοβικά καθώς η πλευρική τους γραμμή, ένα κύριο αισθητήριο όργανο των ψαριών, άρχισε να κατακλύζεται από πλήθος νέων πληροφοριών, ένα ενστικτώδες βίωμα, που περνά/διαμορφώνει και τις επόμενες γενιές. Άρα ο σύγχρονος θηρευτής θα πρέπει να εκτελέσει πιο δύσκολες και μακρινές βολές, “τα ψάρια είναι πονηρά πια’’ συνηθίζεται να λέγεται, μια ιδιότητα όμως επίκτητη, απαραίτητη σε κάθε οργανισμό που θέλει να επιβιώσει. Επομένως εξέλιξη σημαίνει επιβίωση.
Κάνοντας αναγωγή αυτού του θεωρήματος σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, θα δούμε πως η εξέλιξη υπήρξε η κινητήριος δύναμη προόδου των κοινωνιών πάντα σε στενή συνάρτηση με την τεχνολογική επανάσταση. Εποχές λίθου-χαλκού-σιδήρου, από τα πανιά στις μηχανές εσωτερικής καύσης, τέχνη του μάχεσθαι, από άτακτα στίφη μέχρι τη ρωμαϊκή λεγεώνα κ.ο.κ. Ειδικά δε στον 21ο αιώνα οι ρυθμοί παραγωγής νέας γνώσης είναι καταιγιστικοί, σε σημείο που να αμφισβητείται η ικανότητα άμεσης απορρόφησης και ενσωμάτωσής της στις ήδη υπάρχουσες δομές. Για αυτό και απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, δια βίου μάθηση και βεβαίως μηχανισμοί που θα βοηθούν στην ομαλή μετάβαση στις νέες τεχνολογίες.
Κλείνοντας αυτή τη θεωρητικολογία και πηγαίνοντας στο πρακτικό σκέλος θα ήθελα να εξηγήσω γιατί γράφω αυτά. Αφορμή στάθηκαν τρία (τουλάχιστον αυτά υπέπεσαν στην αντίληψή μου), περιστατικά μη αποδεκτής γνωστικής επάρκειας, από ανθρώπους που κατείχαν καίρια πόστα στον τομέα τους, τα οποία κατά την προσωπική μου άποψη καταδεικνύουν σημαντικά κενά. Ειδικά δε αν συνδυαστούν με το γεγονός ότι η άποψή τους ζητήθηκε να ειπωθεί δημοσίως ως εμπεριστατωμένη ανάλυση για τα τεκταινόμενα της εισβολής στην Ουκρανία. Δεν έχει σημασία τόσο το ίδιο το πρόσωπο καθαυτό όσο η επαγγελματική τους θέση και η γνώση που τους προσέδιδε αυτή.
Περιστατικό 1ο: Αντιστράτηγος ε.α., σε ανάλυσή του σε τηλεοπτικό δίκτυο καλείται να σχολιάσει προσβολή ρωσικού άρματος μάχης και με βεβαιότητα την αποδίδει σε βλήμα πυροβολικού καθώς εάν ήταν αντιαρματικό δεν θα έκανε προσβολή άνωθεν του πύργου. Η ευθεία τροχιά του βλήματος βέβαια αποδεικνύει πως ήταν αντιαρματικό βλήμα πιθανότατα JAVELIN ή NLAW με ικανότητα top attack.
Περιστατικό 2ο: Αντιναύαρχος ε.α. πάλι σε τηλεοπτικό δίκτυο, αναφερόμενος στη δύναμη του αεροπλανοφόρου USS Truman, σχολίασε ότι φέρει αεροσκάφη F-15.
Περιστατικό 3ο: Πρώην Έλληνας υπουργός Εξωτερικών σε σχολιασμό του σε τηλεοπτικό δίκτυο αναφορικά με τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ανέφερε ότι απέστειλε η δική μας κυβέρνηση ρουκέτες και εκτοξευτές, που εξασφάλιζαν την αεράμυνα των νησιών μας.
Ως πρόσθετη πληροφόρηση θα ήθελα να προσθέσω ότι η εισαγωγή σε υπηρεσία του αντιαρματικού JAVELIN έγινε το 1996, του F-15 το 1976 (ουδέποτε βέβαια σε αεροπλανοφόρο) ενώ ρουκέτες που εξασφαλίζουν την αεράμυνα ουδέποτε υπήρχαν, πλην του AIR-2 GENIE σε αμερικανική υπηρεσία το 1957 με πυρηνική κεφαλή και σίγουρα τα ρουκετοβόλα RM70 δεν χρησιμοποιούνται στην αεράμυνα! Επομένως και οι τρεις θα έπρεπε, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, να έχουν ήδη γνώση επ’ αυτών.
Βίντεο: Η στιγμή που ένας Javelin καταστρέφει ολοσχερώς ένα υπερσύγχρονο ρωσικό TOMA BTR-82A
Σε κάθε μία των περιπτώσεων δεν επιδιώκεται να γίνει κριτική στο εκάστοτε άτομο, αλλά στον υφιστάμενο μηχανισμό επιμόρφωσης ή μάλλον στην ανυπαρξία αυτού. Γεγονός που αποτρέπει την δια βίου εκπαίδευση του, καθιστώντας το άτομο αυτό παρωχημένο. Φανταστείτε λοιπόν έναν άνθρωπο με ανεπαρκή γνώση, να βρίσκεται σε μια επιτροπή σύνταξης προδιαγραφών για την πρόσκτηση ενός νέου οπλικού συστήματος ή σε μια επιτροπή αποφάσεων. Με τι κριτήρια θα κληθεί να σχεδιάσει και να αποφασίσει;
Ενδεικτικά παραδείγματα τεχνολογικής υστέρησης κατά την επιλογή θα αναφέρουμε την επιλογή των Leopard 1GR το 1981 όταν ήδη βρίσκονταν σε μαζική παραγωγή άρματα νέας γενιάς σχεδόν μια δεκαετία. Ή τη μη προσθήκη συστήματος αυτοπροστασίας στα αεροσκάφη κατά την περίφημη ‘’Αγορά του Αιώνα’’ τη δεκαετία του ’80 (τα αποκαλούμενα ‘’περιττά λιλιά’’ σύμφωνα με τον τότε ΑΓΕΑ, μια φράση που αποτελεί ξεκάθαρα δείγμα γνωστικής ανεπάρκειας). Ή τη μη συμμετοχή σε μαχητικά νέας γενιάς και εμμονή στην αγορά προηγούμενης γενιάς αεροσκαφών τέλη του 2005, τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P3 Orion, ηλικίας άνω των 50 ετών αντί για έμφαση στα drones, σημαντικές τεχνολογικές ελλείψεις στα νέα πλοία του στόλου.
Στο τελευταίο θα σταθώ, θέλοντας εξαρχής να παραδεχτώ την δική μου εσφαλμένη λογική κατά την περίοδο της περίφημης φρεγατιάδας καθώς μπήκα σε μια διαδρομή να υποστηρίξω τι είναι καλύτερο ως τελικό προσφερόμενο προϊόν. Καλύτερο για ποιον όμως και με τι κριτήρια; Η Ferrari είναι καλύτερη από ένα Lada μέχρι να βρεθούν σε ένα χωράφι. Επομένως τα κριτήρια καθορίζουν τι είναι καλύτερο και τι όχι. Ποιος όμως βάζει τα κριτήρια αυτά; Έχει την απαιτούμενη γνώση για να τα βάλει;
H FDI HN για το ΠΝ, μύθοι κι αλήθειες για την πρώτη φρεγάτα που αγοράζει το ΠΝ εδώ και 33 χρόνια
Σε τι διαφέρει ουσιαστικά το σκεπτικό του 2021 βάσει του οποίου θα αγοραστούν τα νέα πλοία προβολής Ισχύος του ΠΝ, από το σκεπτικό του 2004 που προέβλεπε AAW φρεγάτες με AESA, κελιά και 2 σόναρ; Τι παραπάνω θα έπρεπε να κάνει μια φρεγάτα το 2025 σε σχέση με το 2005; Ποιες είναι οι νέες απειλές, πως αμύνεται το πλοίο απέναντι σε αυτές και πως τις εξουδετερώνει; Πως εξελίχθηκε ο εχθρός; Αντ’ αυτού μείναμε στο πεδίο μάχης του 2005 που η απειλές ήταν “κλασσικές” , δηλαδή, αεροσκάφος, πλοίο, υποβρύχιο, το 2025 όμως, το ενοποιημένο πεδίο μάχης δεν περιλαμβάνει μόνο solo UAV, αλλά swarming drones καμικάζι, UCAV/USV/UUV, loitering munition, πολυηχητικούς πυραύλους, βαλλιστικά βλήματα, δίκτυα επιτήρησης μεγάλων περιοχών/δορυφόροι, δίκτυα παρεμβολών, αναδυόμενες τεχνολογίες laser…
Πόσο εφικτό θα είναι για τον μελλοντικό ελληνικό στόλο να αντιμετωπίσει την αυξημένη ικανότητα άρνησης περιοχής που δεν θα επιβάλλεται πλέον από παρωχημένες νάρκες και τορπίλες, αλλά από UUV και USV; Πως θα μπορεί ο μελλοντικός ελληνικός στόλος να αμυνθεί σε swarm attack από π.χ. 30 drones που φέρουν μισό κιλό RDX και εκτοξεύτηκαν από ένα εμπορικό container ship;
Εν τέλει το νέο πλοίο είναι απλά μια φρεγάτα «Ύδρα» αλλά με επικαιροποιημένα συστήματα; Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις νέες τεχνολογίες που αφορούν την αντιμετώπιση του φαινομένου drone: laser, όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας/μικροκύματα, ισχυρά ECM, decoys, counter USV/UUV και στην τερματική άμυνα πέραν των κλασικών λύσεων, πυροβόλα διαμετρήματος εκμετάλλευσης βλημάτων ABM που όμως τα κλασσικά πυροβόλα Narwhal 20 χιλ. των νέων πλοίων δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν σε αντίθεση με τα επίσης γαλλικά Rapidfire των 40 χιλ.
Σχεδόν έτοιμο το μη επανδρωμένο σκάφος Ulaq, προβληματίζει πιθανή έκδοση με αντιπλοϊκούς πυραύλους
Είναι όμως μόνο το νέο πλοίο που μας απασχολεί; Φυσικά και όχι. Ποιος επιλέγει τα κριτήρια βάσει των οποίων εξοπλίζονται τα Σώματα Ασφαλείας; Γιατί δεν έχουν εισαχθεί επιχειρησιακά non-lethal weapons και ποιος εμποδίζει την εισαγωγή τους; Γιατί σε ένα δύσκολο περιστατικό να πρέπει πάντα η εναλλακτική να είναι το όπλο; Στην κρίση του Έβρου ποια ήταν η εναλλακτική σε περίπτωση τοπικής κατάρρευσης της φύλαξης; Εν τέλει έπρεπε να γίνει αυτό που έγινε για να αγοραστούν LRAD (ισχυρά μεγάφωνα που «διασκορπίζουν» το πλήθος λόγω της ηχητικής έντασης τους) και ενδεχομένως και άλλα συστήματα;
Πόσο οι παρωχημένες σκέψεις Επιτελών επηρεάζουν την επιχειρησιακή διάσταση; Είναι γνωστό δε το σχεδόν αστείο περιστατικό την περίοδο της κρίσης των Ιμίων, σύμφωνα με το οποίο συνεστήθη στις ομάδες ΟΥΚ να πάρουν μαζί τους θηλιές για να παγιδέψουν τους Τούρκους κομάντος (γιατί έτσι είχαν μάθει οι παλιότεροι). Eνώ έπρεπε να γίνει επιτόπια επίδειξη ότι το Μ203 βάλλει τις ίδιες βομβίδες με το Μ79 για να μην επωμιστούν ένα επιπλέον όπλο και το βάρος του χωρίς λόγο…
Τεχνολογικός αναλφαβητισμός
Τα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως είτε με τη μορφή ερωτήματος, είτε με τη μορφή παραδείγματος, καταδεικνύουν το πρόβλημα στη βάση του που δεν είναι άλλο από τον δομικό τεχνολογικό αναλφαβητισμό. Δεν είναι δυνατό η πιο σύγχρονη μονάδα του Στόλου να επιχειρεί με ηλεκτρονικά τέλη δεκαετίας ‘90 και να ζητούμε από στελέχη εκείνης της γενιάς να αξιολογήσουν τις νέες τεχνολογίες. Να αξιολογήσουν με ποιο τρόπο και ποιο κριτήριο; Αφού ό,τι και να τους παρουσιαστεί θα φαντάζει διαστημικό σε σχέση με τα ήδη υπάρχοντα συστήματα.
Δεν είναι δυνατόν Έλληνας υπουργός Εξωτερικών υπεύθυνος για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό να μην μπορεί να ξεχωρίσει μήλα με πορτοκάλια. Τέτοιες παρεξηγήσεις μπορεί να κοστίσουν… Δεν είναι δυνατό να μην γνωρίζει αντιστράτηγος Τεθωρακισμένων τα top attack βλήματα, βέβαια ίσως γι’ αυτό αγοράστηκαν τα Kornet, γιατί δεν γνώριζαν τελικά. Ίσως γι’ αυτό τόσα χρόνια εμμένουμε σε συμπληρώσεις Α/Τ βλημάτων, όχι μόνο παρωχημένων συστημάτων, αλλά και παρωχημένων εκδόσεων αυτών.
Βήμα στο μέλλον: Το Ισραήλ εγκρίνει προμήθεια αντιαεροπορικού συστήματος λέιζερ
Ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός δεν εμποδίζει μόνο την εισαγωγή νέων τεχνολογιών άλλα και την γρήγορη αφομοίωση τους. Είναι τεράστιο το χάσμα που θα πρέπει να καλυφθεί για να μπορέσει π.χ. ο ολμιστής του ΕΣ να αφήσει πίσω του τον ‘’παλιό καλό’’ σιδερένιο όλμο και να πάει στη λογική του ψηφιακού κατευθυνόμενου ή στη λογική του ‘’εκτοξεύω loitering munition’’ από ένα σακίδιο στην πλάτη. Όσο απέχει το 1940 από το 1980, άλλο τόσο απέχει το 1980 από το 2020. Θα φαινόταν εξωφρενικό να ερχόταν στρατιώτης το 1980 να πολεμήσει με Mannlicher, με τη νοοτροπία και τις τακτικές του 1940, ομοίως και το 2020 με τη σκέψη την τακτική και τα μέσα καθορισμένα από το 1980.
Έχει αλλάξει και προσαρμοστεί ο σχετικός μηχανισμός της χώρας; Θεωρητικά η πλειοψηφία των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων περνούν από διάφορα επιμορφωτικά σχολεία. Που όμως εάν πρέπει να κάνουμε ένα σχόλιο γι’ αυτά με βάση τις απαντήσεις που έχουν δοθεί δημοσίως από απόστρατους σχετικά με τα γεγονότα στην Ουκρανία, τότε ή τα σχολεία επιμόρφωσης είναι επιεικώς ελλιπή και παρωχημένα, ή τα κριτήρια αξιολόγησης των στελεχών κατά τη διάρκεια των σχολείων με τη διαδικασία PASS/FAIL ομοίως είναι ελλιπή και προβληματικά. Όποιο και από τα δύο και να συμβαίνει ή ίσως και τα δύο σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, δημιουργείται το εξής πρόβλημα. Ανεπαρκή σε γνώσεις στελέχη ανατροφοδοτούνται στο σύστημα προαγωγών και η κατάσταση διαιωνίζεται. Χωρίς να διαφαίνεται τρόπος διαφυγής από αυτόν τον φαύλο κύκλο καθώς απουσιάζει το κίνητρο ή και το αντικίνητρο που θα οδηγούσε στο σπάσιμο του κύκλου αυτού.
Τρόποι αντιμετώπισης
1. Διαρκής επανεκπαίδευση στελεχών και εφεδρείας. Ειδικά για το μόνιμο προσωπικό, διαδραστικές παρουσιάσεις σε συνεργασία με εταιρίες παροχής στρατιωτικής επιμόρφωσης και αξιολόγηση. Σε κάθε εργασιακό τομέα όταν το στέλεχος βαρεθεί το αντικείμενό του, πέφτει και η απόδοσή του.
2. Συμμετοχή σε πολυεθνικές δράσεις σε όλους τους τομείς και όχι μόνο σε υγειονομικό και διοικητικής μέριμνας, όπως συνηθίζεται.
3. Ακόλουθοι Άμυνας με ουσιαστικό αντικείμενο τη στενή συνεργασία με προηγμένες χώρες και όχι απλά την παρουσία στο εξωτερικό, που συνοδεύεται και από μεγαλύτερο μισθό ούτως ή άλλως.
4. «Αντίγραψέ το!» Δεν χρειάζεται να ανακαλύπτουμε κάθε φορά τον τροχό αφού το έχει κάνει άλλος για εμάς. Ένα επιτυχημένο μοντέλο που ήδη δουλεύει μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο. Εν προκειμένω στο κομμάτι ανάπτυξη πολεμικής Βιομηχανίας παράδειγμα είναι η Τουρκία.
Θα είναι το 2023 έτοιμο το τουρκικό σύστημα κελιών κάθετης εκτόξευσης για το Ναυτικό τους;
5. Σύνδεση ερευνητικών ιδρυμάτων, ΑΕΙ, ΤΕΙ, με τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και κατάρτιση εφαρμοσμένων μεταπτυχιακών συνυφασμένων με ερευνητικό έργο για κάθε στέλεχος που το επιθυμεί. Καλή η ακαδημαϊκή εκπαίδευση όταν θα έχει και άμεση συνάρτηση με το επιχειρησιακό επίπεδο και όχι μόνο το θεωρητικό. Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι Ένοπλες Δυνάμεις δημιουργούνται για να σκοτώνουν πριν σκοτωθούν και όχι για να αναλύουν την τεχνοτροπία των αναγεννησιακών τάσεων.
6. Σε άμεση συνάρτηση με το 5, έρευνα και ανάπτυξη και επενδύσεις, χρήματα που θα κατευθύνονται μόνο με ένα σκοπό: την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, την υλοποίηση ιδεών και τη συμμετοχή σε αυτό το βρόχο, στελεχών που το επιθυμούν.
7. Αξιοποίηση των κατάλληλων ανθρώπων στην κατάλληλη θέση. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει π.χ. διοικητής λόχου Διαβιβάσεων στέλεχος που έχει μείνει στο NOKIA 3310 γιατί φοβάται πως θα χάσει τις επαφές του και τα SMS αν πάρει Android ή iOS. Το commando είναι για να σκοτώνει. Ο Tech freak είναι για να του δίνει τα εργαλεία. Ο εκπρόσωπος Τύπου για να βγάζει έξω την ωραία εικόνα. Τώρα αν τα συνδυάζει κάποιος και τα τρία ε τι να πω, είναι ο ιδανικός γαμπρός…
8. Μεικτές επιτροπές κατάρτισης κριτηρίων, αξιολόγησης και αποφάσεων, ιδανικά δε από ανεξάρτητους φορείς. Η έλλειψη πολεμικής μας εμπειρίας είναι πρόβλημα, δεν είναι ντροπή να ζητήσουμε βοήθεια από αυτούς που την έχουν. Μην ξεχνάμε ότι η σύντομη επιχειρησιακή εμπειρία που αποκομίσαμε στον Έβρο έφερε τρομακτικές αλλαγές σε δόγμα, εξοπλισμό και φύλαξη.
9. Εντατικοποίηση της συμμετοχής μας σε κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα (PESCO) και γενικά σε μεγάλα πολυεθνικά π.χ. F-35 ή FCAS. Έμφαση σε τεχνολογίες αιχμής σχετικές με τα drones, το software και εξειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως τα ηλεκτρονικά, οπτικά κ.τ.λ. Στα άνωθεν. πρόσκληση για συμμετοχή (κατόπιν κινήτρων) σε καθηγητές και επιστήμονες που έχουν αποδεδειγμένα διεθνές ερευνητικό έργο. Δεν είναι εφικτό να τρέχουμε αριστερά δεξιά χωρίς προσανατολισμό, σαν το κουτάβι κυνηγόσκυλο που βγαίνει πρώτη φορά για κυνήγι, διαφορετικά θα υπάρξει σπατάλη και κατάτμηση πόρων χωρίς απτό αποτέλεσμα.
10. Αύξηση του αριθμού εισακτέων στις Ε.Δ. δραστικά. Νέοι άνθρωποι, νέες ιδέες, καλύτερη διάθεση, δεκτικότητα στις νέες τεχνολογίες. Παράλληλα οι καθηγητές των στρατιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να είναι εγνωσμένης αξίας και αυτοί ει δυνατόν με διεθνές ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο και σίγουρα να έχουν επίγνωση της θέσης και του ρόλου που επιτελούν.
11. H περίφημη ‘’Λευκή Βίβλος των Ενόπλων Δυνάμεων’’, ουσιαστικά κάτι που θα πρέπει να μοιάζει σαν να το έχει γράψει ο Arthur C. Clarke και όχι το… βύσμα του Λυκαβηττού γιατί βαρέθηκε να κάνει τον καντηλανάφτη. Η σύνταξή της θα πρέπει να γίνεται από ένα όργανο στο οποίο θα συμμετέχουν ακαδημαϊκοί, επιστήμονες από όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, στρατιωτικοί “σύμβουλοι’’, διπλωμάτες με δράση κ.ο.κ. Το όργανο αυτό θα πρέπει να εμφορείται από αγάπη για το Έθνος ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, να έχει όραμα, καθώς θα κληθεί να δώσει επίσημες γραπτές απαντήσεις, προσβάσιμες σε εχθρούς και φίλους, στο εξής καίριο ερώτημα: Πώς θα μάχεται η Ελλάς (ως Εθνικό σύνολο σε πολυπαραγοντικό και πολυεπίπεδο κόσμο) σε διάστημα 10 ετών από τώρα, με προβλέψεις και αναφορές ανά δεκαετία μέχρι το half century milestone.
Ανά πενταετία θα γίνεται μια αναθεώρηση της “Λευκής Βίβλου’’ της τρέχουσας δεκαετίας, κάτι σαν expansion (για να δανειστώ έναν όρο gaming), περισσότερο, παρά νέα έκδοση. Στην οποία θα αναφέρονται όσες ενέργειες έχουν γίνει, όσες είναι σε στάδιο υλοποίησης, όσες δεν έγιναν και τι αλλαγές χρειάζεται να γίνουν ενδεχομένως βάσει σημαντικών νέων παραμέτρων που δεν υπήρχαν την περίοδο της αρχικής σύνταξης, (π.χ. ένα παγκόσμιο γεγονός όπως η πανδημία COVID). Ενώ ανά δεκαετία θα εκδίδεται η νέα με ενσωματωμένα τα διδάγματα της προηγούμενης έκδοσης. Το πολύτιμο αυτό εργαλείο θα κοινοποιείται σε κάθε ένα Έλληνα πολίτη σε όλο τον κόσμο.
Για να πραγματοποιηθούν όλα τα ανωτέρω χρειάζεται ένα αξιόπιστο εργαλείο αποφάσεων σε κάθε βήμα, προσωπικά λοιπόν θα έθετα ως Ιερό Ευαγγέλιο το OODA LOOP του John Boyd.
OODA LOOP
Εν συντομία το OODA LOOP (observe-orient-decide-act) είναι ένα εργαλείο διοίκησης που βασίζεται στον επαναλαμβανόμενο βρόχο: παρατήρηση-προσανατολισμός-απόφαση-δράση. Και καταδεικνύει πως η ευελιξία μπορεί να υπερνικήσει την ωμή ισχύ, όταν έχει να κάνει με ανθρώπινους αντιπάλους. Ουσιαστικά η επανάληψη του βρόχου είναι αέναη, καθώς οι καταστάσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει είναι δυναμικά εξελίξιμες. Μέσω της παρατήρησης συγκεντρώνονται οι απαραίτητες πληροφορίες οι οποίες οδηγούν στο επόμενο βήμα, τι σημαίνουν αυτές οι πληροφορίες γι’ αυτόν που τις συγκεντρώνει και τι θέλει ή μπορεί να κάνει με αυτές, άρα να πάρει κατεύθυνση, να προσανατολιστεί προς μια δέσμη ενεργειών οι οποίες θα τον οδηγήσουν στο επόμενο βήμα, να αποφασίσει αυτά που θα κάνει και τέλος να δράσει ανάλογα γι’ αυτά ως τελευταίο βήμα.
Η εξοικείωση στην χρήση αυτού του εργαλείου έχει ως σημαντικό πλεονέκτημα την ταχύτερη εκτέλεσή του, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την παρέμβαση-παρεμβολή στην εκτέλεση του αντίστοιχου κύκλου του αντιπάλου και κατ’ επέκταση τον αποπροσανατολισμό του και τελικά την ήττα του.
Στον επαγγελματικό στίβο η εκτέλεση αυτού του βρόχου αποτελεί πολύτιμο βοήθημα ανάλυσης-ανάπτυξης αγορών, με κομβικό σημείο το τρίτο σκέλος του, το Decide, καθώς συχνά ομάδες που αποτελούνται από ετερόκλητα άτομα δυσκολεύονται στο κομμάτι της απόφασης, επιτρέποντας σε άλλες ομάδες να εισχωρήσουν και να κυριαρχήσουν στο συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς. Παράδειγμα εδώ η ασυνεννοησία της Ε.Ε. στην απόφαση ανάπτυξης των μαχητικών 4ης γενιάς, επέτρεψε στις ΗΠΑ να κυριαρχήσουν στην αγορά μαχητικών καλύπτοντας την ανάγκη που υπήρχε παγκοσμίως με περισσότερα, ικανότερα και πιο έτοιμα αεροσκάφη.
Συνεπώς η εφαρμογή τέτοιων εργαλείων σε συνάρτηση με την υιοθέτηση επιτυχημένων μοντέλων διοίκησης από τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. η Apple ως η πιο επιτυχημένη εταιρία της τελευταίας εικοσαετίας έχει εφαρμόσει το δόγμα ότι ο εκάστοτε επικεφαλής πρέπει να γνωρίζει την εταιρία και τι κάνει αυτή μέχρι και τρεις βαθμίδες κάτω από αυτόν) μπορούν να φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Συνοψίζοντας, το πλεονέκτημα που αποκομίζεται από αυτές τις δράσεις είναι η ευελιξία, η διαρκής επικαιροποίηση δογμάτων, αναγκών και προδιαγραφών για πρόσκτηση και παράδοση προϊόντων up to date, βασισμένα σε σύγχρονα διδάγματα. Ενώ παράλληλα καταργούν τη γραφειοκρατία και λοιπά βαρίδια όπως παρωχημένα σχήματα αποφάσεων και κριτηρίων που μπορεί να είχαν εφαρμογή σε ένα στατικό περιχαρακωμένο κόσμο πριν από πολλά χρόνια, αλλά σήμερα φαντάζουν απολιθώματα.
Προσωπική άποψη, θα έπρεπε ο ιδιωτικός τομέας να εισχωρήσει άμεσα σε τεχνικούς τομείς των Ε.Ε.Δ, με σκοπό τη λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, καθιστώντας τους cost/performance effective, παράδειγμα οι ενέργειες που έκαναν οι battle proven I.D.F. στο όπλο της πληροφορικής.
Ενοποιημένο πεδίο μάχης
Στο σύγχρονο πεδίο μάχης όσα και αν έχουν αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν, ένα πράγμα ήταν, είναι και θα παραμένει ίδιο: η αέναη αξία της πληροφορίας, ο επίκαιρος χρόνος απόκτησής της, η εγκυρότητά της, ο έγκαιρος διαμοιρασμός της στα ανάλογα κλιμάκια και φυσικά η ορθή αξιοποίηση της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ανορθολογικού τρόπου χρήσης των πληροφοριών αποτελεί η κρίση στα Ίμια: με καίρια σημεία την μη αξιοποίηση πληροφοριών περί τακτικού πλεονεκτήματος στην θαλάσσια περιοχή πέριξ των νησίδων, περί στρατηγικού πλεονεκτήματος στον Έβρο, καθώς μονάδες της 1ης τουρκικής Στρατιάς βούλιαζαν στο βούρκο και περί επικείμενης τουρκικής ενέργειας καθώς η ΕΥΠ είχε παραγκωνιστεί.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις πάνε στο διάστημα: Οι μεγάλες προοπτικές και τα οφέλη
Τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας μετατρέπουν το άλλοτε διάσπαρτο πεδίο με σαφή διακριτά όρια μεταξύ ξηράς, αέρος και θάλασσας, σε ένα ενοποιημένο πενταδιάστατο χώρο, με τον κυβερνοχώρο να αποτελεί την 4η διάσταση και τον χρόνο την 5η. Κάθε μονάδα, από το πιο ισχυρό πλοίο μέχρι τον απλό πεζικάριο, αποτελεί μια ψηφίδα του πεδίου αυτού με τεράστιες δυνατότητες που τις βλέπουμε στον πρόσφατο πόλεμο στην Ουκρανία.
Τι έχει τελικά μεγαλύτερη μαχητική αξία; ένα πανίσχυρο αλλά μεμονωμένο πυροβόλο ή ένας δικτυοκεντρικός στρατιώτης που με ένα drone αξίας μερικών εκατοντάδων ευρώ θα στείλει συστημένο ένα και μοναδικό loitering munition που θα έχει στο σακίδιό του; Τι έχει μεγαλύτερη μαχητική αξία, μια επιλαρχία LEO2A4 ή μια ίλη δικτυοκεντρικών LEO2HEL; Τα παραδείγματα είναι πραγματικά άπειρα και στους τέσσερις (ξηρά, θάλασσα, αέρας, κυβερνοχώρος και μελλοντικά πέντε λόγω διαστήματος) χώρους επιχειρήσεων και έχουν αποδειχθεί τόσο σε ασκήσεις όσο και σε πραγματικές επιχειρήσεις.
Κλείνοντας, για να επιτευχθεί η επιζητούμενη εξέλιξη, το κύριο και καίριο συστατικό είναι και πάλι ο άνθρωπος. Όπως κάποτε κερδήθηκε το στοίχημα της καταπολέμησης του γενικού αναλφαβητισμού σε όλα τα πολιτισμένα κράτη και η πρόσβαση στη μόρφωση έγινε κεκτημένο δικαίωμα και υποχρέωση, έτσι και τώρα θα πρέπει να κερδηθεί το στοίχημα της εξάλειψης του τεχνολογικού αναλφαβητισμού.
Ειδικά σε δομές που είναι απαραίτητες για την επιβίωση και ευημερία του Έθνους μας όπως τα Σώματα Ασφαλείας και οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις που διαχρονικά απολαμβάνουν τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη από τους Έλληνες πολίτες, ως ο κορυφαίος και πιο αξιόπιστος Θεσμός της Χώρας. Τότε και μόνο τότε θα εκλείψουν θλιβερά φαινόμενα ημιμάθειας, αμάθειας ή απλά επιδεικτικής άγνοιας, φαινόμενα που σε οποιαδήποτε οργανισμό που σέβεται τον εαυτό του, θα είχαν οδηγήσει σε πρακτικές άμεσης αυτοκάθαρσης.
