Τα αμυντικά ζητήματα -και η σχετική συζήτηση- στη χώρα μας είναι πολλά και έντονα. Και κυκλοφορεί σωρεία πληροφοριών, αντιλήψεων, θεωριών, θέσεων και ερμηνειών. Κάποιες φορές με παράδοξες αφετηρίες, σίγουρα με συνωμοσιολογία, αρκετή παραδοξολογία, απλοποίηση, και επιφανειακές προσεγγίσεις. Αλλά και με άγνοια, έλλειψη κατανόησης ειδικών εννοιών, σύγχυση της πολιτικής και της διπλωματίας με τα τεχνολογικά/στρατηγικά/τακτικά ζητήματα, με ιστορικές «βεβαιότητες», με υποβόσκοντα εθνικισμό, με παρανόηση ή αδυναμία αποδοχής στοιχειών που δεν ταιριάζουν με τη πίστη του καθενός.
Τα λέμε όλα αυτά για να τονίσουμε πως η συζήτηση για τα αμυντικά είναι δύσκολη, γίνεται πολλές φορές με ένταση που «σβήνει» και την όποια δυνατότητα επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης. Σε όλα τα παραπάνω ας προσθέσουμε τώρα και την… οικονομική επιστήμη!
Πως και έτσι; Στο Youtube υπάρχει ένα ενδιαφέρον κανάλι σχολιασμού, με τίτλο Greekonomics, του αν. καθηγητή στο Singapore Management University, κ. Κοσμά Μαρινάκη. Ο ίδιος στο κανάλι του ανεβάζει βίντεο όπου θίγει οικονομικά ζητήματα (κυρίως) και προσπαθεί να τα εκλαϊκεύσει ώστε να γίνουν αντιληπτά από το μη ειδικό κοινό. Καλή πρωτοβουλία και αξίζει τη θέαση. Η ένσταση μας; Ο κ. Μαρινάκης επιχειρεί να εφαρμόσει την οικονομική θεωρία (όπως την αναλύει) και σε ζητήματα άμυνας. Και εδώ αρχίζουν τα προβλήματα.
Σε βίντεο του λοιπόν -που έχει ανεβάσει εδώ και καιρό- με τίτλο «Ο Πραγματικός Λόγος των Τουρκικών Παραβιάσεων» (και με εκατοντάδες χιλιάδες προβολές), ο ίδιος αναρωτιέται γιατί η Τουρκία κάνει συνεχώς παραβιάσεις στο Αιγαίο, και ξεκινά απορρίπτοντας πολλές εξηγήσεις τις οποίες του είπαν, όπως λέει, ακαδημαϊκοί, στρατιωτικοί και αναλυτές των αμυντικών. Περιγράφει πως οι παραβιάσεις έχουν πλέον γίνει ρουτίνα δεκαετιών, αλλά δεν βλέπει κάποια πειστική αιτιολογία γιατί γίνονται, παρά μόνο αυτή που είναι έτοιμος να μας προσφέρει. Όπου στην αντιπαράθεση Ελλάδος-Τουρκίας όπως λέει, τον κύριο ρόλο παίζει η πληροφορία για τον απέναντι.
Έτσι κατά τον ίδιο τον κ. Μαρινάκη, η Τουρκία θέλει να «διαφθείρει την πληροφορία του αντιπάλου», και αυτό κάνει με τις αποστολές παραβίασης. Καθώς όπως λέει η «Ελληνική πλευρά δεν μπορεί να γνωρίζει αν μια εξόρμηση τουρκικών μαχητικών είναι η συνηθισμένη ρουτίνα παραβίασης και υποχώρησης ή πρόκειται για πραγματική επίθεση». Άρα κατά τον ίδιο, η εξήγηση των παραβιάσεων είναι πως η Τουρκία τις συντηρεί ως μια «ρουτίνα», η οποία «εθίζει» (δική μας απόδοση εδώ) την Ελληνική πλευρά σε μια τεταμένη καθημερινότητα, που δεν θα μας επιτρέψει να διακρίνουμε το πότε αυτή θα μετατραπεί σε πραγματικά πολεμική.
Περιγράφει μάλιστα το εξής: πως αν δεν γίνονταν οι παραβιάσεις και ξαφνικά τα ελληνικά ραντάρ έβλεπαν μια ομάδα τουρκικών μαχητικών να έρχονται, τότε σχεδόν σίγουρα θα την ερμήνευαν ως επίθεση, άρα θα σήμανε συναγερμός, θα υπήρχε κάποιος χρόνος αντίδρασης, ενεργοποίησης της δικής μας αεροπορίας, μετακίνησης και προστασίας των δικών μας στόχων κ.ο.κ. Αντίθετα όταν οι εμφανίσεις τουρκικών μαχητικών είναι καθημερινές και συνεχείς, αυτό αποκρύβει το πότε θα εκδηλωθεί επίθεση.
Δυστυχώς η εξήγηση του κ. Μαρινάκη – που παρουσιάζεται ως κάτι προφανές και εντυπωσιακό στην απλότητα της- είναι λάθος. Να δούμε πιο αναλυτικά το γιατί:
1. Βομβαρδισμοί από άερος, η πρώτη (;) τουρκική κίνηση
Ο ίδιος ξεκινά κάνοντας μια παραδοχή ότι «αν η Τουρκία αποφασίσει ποτέ να επιτεθεί στην Ελλάδα η πρώτη της κίνηση θα είναι βομβαρδισμοί από αέρος», οπότε για αυτό κάνει παραβιάσεις, για να μας «θολώσει» την αεροπορική εικόνα. Αυτό όμως είναι αστήρικτο, καθώς τίποτα δεν είναι δεδομένο σε μια πιθανή επιθετική ενέργεια της Τουρκίας, ή οποιασδήποτε άλλης χώρας.
Έτσι η αρχική επίθεση μπορεί να είναι ένα μπαράζ βαλλιστικών βλημάτων και πυραύλων cruise, τα οποία η Τουρκία αναπτύσσει τόσο σε τεχνολογία όσο και σε όγκο συστημάτων εδώ και δεκαετίες. Μπορεί η πρώτη επίθεση να είναι μια ξαφνική αεροαποβατική ενέργεια σε πολύ χαμηλό ύψος -κάτω από τα ραντάρ- εναντίον κάποιου νησιού, επίσης κάτι που η Τουρκία αναπτύσσει ως δυνατότητα εδώ και χρόνια, με μαζικές αγορές μεταγωγικών ελικοπτέρων και εκπαίδευση ειδικών δυνάμεων. Μπορεί να είναι η προσβολή στην θάλασσα από υποβρύχια (ήδη χτίζει 6 νέας τεχνολογίας και αναβαθμίζει παλαιότερα), που θα επιτεθούν σε ένα ελληνικό στολίσκο σε μια υπό εξέλιξη κρίση στο Αιγαίο, από τις πολλές που έχουν συμβεί. Μπορεί να είναι ένα μπαράζ πυροβολικού-ρουκετών κατά ενός νησιού, ώστε να αδρανοποιηθούν οι στατικές άμυνες του και τα ελληνικά στρατόπεδα, και εδώ ένα πεδίο που η Τουρκία μεγαλώνει συνεχώς την ισχύ πυρός της.
Ήδη δηλαδή ο κ. Μαρινάκης που τονίζει την σημασία της «κατοχής της πληροφορίας», ξεκινά τη συλλογιστική του χωρίς να αναλύει ένα όγκο πληροφοριών για τις επιθετικές δυνατότητες της Τουρκίας, τα νέα δόγματα πρώτου χτυπήματος που καλλιεργεί (παράλληλα με τα παραδοσιακά που απαιτούν μια μαζική αεροπορική επίθεση ως έναρξη πολέμου), τις εξοπλιστικές προσπάθειες της και τις νέες τάσεις στον πόλεμο.
Να πούμε και μια υπόθεση; Μιας και η Ελλάδα ειδικά στον αεροπορικό τομέα έχει ίσως και πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας, αυτό μάλλον μειώνει την πιθανότητα μια τουρκική επίθεση να ξεκινήσει με αεροπορικές επιδρομές! Γιατί δηλαδή η Τουρκία να ρισκάρει το πρώτο μέρος μιας σύγκρουσης να γίνει σε πεδίο όπου η Ελλάδα έχει υπεροχή; Όπως έχουμε δει διεθνώς, ένας πόλεμος ξεκινά πράγματι με αεροπορική επίθεση αλλά συνήθως όταν ο επιτιθέμενος έχει εναέρια κυριαρχία (π.χ. 1ος και 2ος Πόλεμος στον Κόλπο, νατοϊκές επιχειρήσεις στη Γιουγκοσλαβία, ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κ.α.). Υπάρχει βεβαία το παράδειγμα της ξαφνικής και εντυπωσιακής σε αποτελέσματα αεροπορικής επίθεσης με πλήρη αιφνιδιασμό, το 1967 από το Ισραήλ κατά της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Συρίας, αλλά αυτό έχει μείνει στα χρονικά των πολεμικών συγκρούσεων ως κάτι το “απίστευτο” και πολύ δύσκολα επαναλήψιμο. Και φυσικά έχει γίνει μάθημα έκτοτε για όλες τις χώρες.
2. Η πληροφορία από επίθεση μόνο (;) μέσα από τα ραντάρ
Ο κ. Μαρινάκης υποθέτει ότι με το να σηκώνει η Τουρκία καθημερινά δεκάδες αεροσκάφη και μη επανδρωμένα και η Ελλάδα να «αντιδρά» κάνοντας το ίδιο για να τα αναχαιτίσει, αυτό παράγει μια κανονικότητα που μπορεί κάποια στιγμή να αλλάξει σε πραγματική επίθεση, χωρίς η Ελλάδα να μπορεί να το αντιληφθεί (αυτό είναι το κύριο επιχείρημα του). Και εδώ όμως έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα προσέγγισης.
Γιατί το αν η Τουρκία ετοιμάζει επίθεση κατά της Ελλάδας, αυτό δεν μπορεί να παραμείνει «κρυφό και σκοτεινό» και ξαφνικά να έρθει ο απόλυτος αεροπορικός αιφνιδιασμός. Εδώ ο κ. Μαρινάκης φαίνεται να μην ξέρει ότι η ελληνική πληροφόρηση για τις κινήσεις του αντιπάλου δεν περιορίζεται στα αεροπορικά ραντάρ που πράγματι κάθε μέρα πάνω-κάτω βλέπουν την ίδια «συνήθη» εικόνα παραβιάσεων. Όπως λέει και ο ίδιος είναι «νευραλγικό για κάθε στρατό να συγκεντρώνει πληροφορίες», και αυτό ισχύει σήμερα στην αντιπαράθεση με την Άγκυρα. Καθώς η Ελλάδα -και η Τουρκία προφανώς- έχουν πολλαπλές πηγές πληροφόρησης για τις κινήσεις του απέναντι. Πηγές εκτός ραντάρ, δορυφορικές, από υποκλοπές σημάτων, διπλωματικές, πηγές ανθρώπινες, πηγές αναλυτικές και πολλά ακόμη. Υπάρχει δηλαδή ροή πληροφοριών μεγάλου όγκου και ποικίλων μορφών, που συνθέτονται όλες μαζί και συνεχώς, για να εκτιμηθεί η κάθε στιγμή πρόθεση του αντιπάλου. Και δεν έχουμε αντιληφθεί κάποια πολεμική “ύπνωση” από δική μας πλευράς λόγω τουρκικών παραβιάσεων. Άλλα είναι τα προβλήματα μας… και είναι σημαντικά.
Άλλωστε η προετοιμασία μιας χώρας για πόλεμο ή για πολεμική ενέργεια δεν είναι κάτι στιγμιαίο-ξαφνικό. Προϋποθέτει σοβαρή προεργασία, αλλαγή συνηθειών, μετακινήσεις όπλων, στρατευμάτων, πυρομαχικών, καυσίμων, μετασταθμεύσεις μαχητικών, προηγούμενα προγράμματα επισκευών σε συνθήκες έντασης, ενεργοποίηση ραντάρ αεράμυνας, δοκιμές όλων αυτών, σχετικές ασκήσεις, επιλεκτική επιστράτευση, ακύρωση αδειών και εκατοντάδες ακόμη στοιχεία και ενδείξεις, εμφανή ή εκ μελέτης αναγνωρίσιμα και ανιχνεύσιμα. Έτσι η επίθεση που υποθέτει ο κ. Μαρινάκης ως «αυλαία που ανοίγει απότομα» δεν είναι κάτι εύκολα πραγματοποιήσιμο. Ακόμη και το 1974, στην εισβολή στην Κύπρο, κοντά 50 χρόνια πριν, με πολύ λιγότερα μέσα και τεχνολογικές δυνατότητες, η Χούντα των Αθηνών είχε πληροφόρηση, κάποιων ωρών έστω, ότι ετοιμάζεται-ξεκινά η τουρκική αποβατική επιχείρηση. Αλλά «διάλεξε» να μην πιστέψει αυτή την εισροή δεδομένων, κάτι που είναι κακή διαχείριση πληροφορίας και όχι έλλειψη της. Αυτό σίγουρα είναι κάτι που μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε και να είναι καταλυτικό (υποθέτουμε ότι εδώ στηρίζεται εν μέρει το επιχειρήμα του κ. Μαρινάκη αλλά δεν είμαστε ούτε στο 1967 ούτε στο 1974).
3. Η υπέρπτηση δεν είναι σοβαρή αμφισβήτηση;
Πάμε τώρα σε ένα πολύ σημαντικό σημείο. Ο κ. Μαρινάκης βλέπει την αεροπορική αντιπαράθεση πάνω από το Αιγαίο μονοσήμαντα, ως μια στρατιωτική «κουρτίνα» που σκιάζει τις προθέσεις της Άγκυρας να κάνει κάποτε πολεμική ενέργεια, Παραμερίζει όμως έτσι το γεωπολιτικό περιεχόμενο των τουρκικών παραβιάσεων/παραβάσεων. Που είναι τεράστιο και έχει μεγάλη αξία ως σκληρή ισχύς-hard power.
Αρχικά η Τουρκία αμφισβητεί το ελληνικό εναέριο σύνορο των 10 μιλιών που δεν συμβαδίζει με το θαλάσσιο των 6 μιλίων (πράγματι εδώ η χώρα μας διεκδικεί κάτι ασυνήθιστο διεθνώς). Έτσι η Τουρκία κάνει πολλές παραβιάσεις στον «ενδιάμεσο» χώρο, δηλαδή μεταξύ 6 και 10 μιλιών, ακριβώς για να δείξει διεθνώς, ότι αυτό που η Ελλάδα δηλώνει ως «παραβίαση εθνικού εναέριου χώρου» δεν είναι τέτοιο. Αυτό είναι αναγκαίο να γίνεται συνεχώς από τουρκικής πλευράς, ώστε να «κατοχυρώνει» εμφανώς τη δική απαίτηση να εξαλείψει η Αθήνα αυτή την οριοθέτηση. Και μόνο με παραβιάσεις πολεμικών αεροσκαφών μπορεί να τεκμηριωθεί αυτή η «δήλωση-πρόκληση» γιατί μόνο τότε παράγεται η ελληνική αντίδραση. Οι οποίες παραβιάσεις συνοδεύονται και αιτιολογούνται από μια επίσης επιθετική ρητορική, καταγγελίες στο ΝΑΤΟ, αναφορές διεθνείς και παραστάσεις. Άρα δεν είναι “μόνο αεροσκάφη” η τουρκική προσέγγιση.
Ο ίδιος ο κ. Μαρινάκης, αναρωτιέται ρητορικά γιατί να το κάνει αυτό συνεχώς η Άγκυρα και «σε ποιο δικαστήριο θα πήγαιναν να το καταθέσουν». Μα όπως ο ίδιος παραδέχεται, οι διεκδικήσεις της Άγκυρας δεν είναι «δικαστικού τύπου», και δεν προτίθεται η ίδια να τις διαπραγματευτεί στη Χάγη. Αντίθετα είναι δυναμικές και διαχρονικές αμφισβητήσεις κυριαρχίας, που αποσκοπούν να δηλώσουν «αίτιο», για το οποίο η Τουρκία -κατά τη δική της ανάλυση- μπορεί να «δικαιούται» παρέμβαση. Και αυτή η δήλωση δεν μπορεί να παρουσιάζεται μια χρονιά και την επόμενη να εξαφανιστεί, γιατί τότε αποδυναμώνεται η διεκδίκηση.
Να λοιπόν ένας λόγος -από τους πολλούς- για την τουρκική ανάγκη συχνών παραβιάσεων, όπου μάλιστα οι ενίοτε παύσεις τους, «προσφέρονται» στην Ελλάδα και διεθνώς ως «παροδική υποχώρηση από τα τουρκικά δίκαια, στο όνομα της ειρήνης και της καλής γειτονίας». Η Τουρκία δηλαδή επιβάλλει μια κανονικότητα παραβάσεων για να τονίσει τη διεκδίκηση της, ενώ την περιοδική αναστολή τους (όπως γίνεται τους τελευταίους μήνες), επίσης την «πλασάρει», αλλά πλέον ως ήπια ισχύ-soft power!
Ο κ. Μαρινάκης δηλώνει «γενικά δεν αμφισβητείς και πολύ κάτι, με το να πετάς από πάνω». Διαφωνούμε ριζικά. Η υπέρπτηση είναι ουσιώδης αμφισβήτηση κυριαρχίας και όσο γίνεται και καταγράφεται και συσσωρεύεται, τόσο υπενθυμίζει στο διεθνές ακροατήριο (που παρακολουθεί παθητικά αλλά όχι αδιάφορα) το τουρκικό διεκδικητικό, που περιλαμβάνει και πολλές νησίδες στο Αιγαίο, τις οποίες θεωρεί «γκρίζες» ή ακόμη πως της ανήκουν.
Αν ο κ. Μαρινάκης δεν είναι πεπεισμένος ότι η υπέρπτηση και η παραβίαση έχουν ειδική αξία αμφισβήτησης, τότε θα πρέπει να προβληματιστεί γιατί η Κίνα κάνει τα ίδια σε Ταϊβάν, Φιλιππίνες, Ιαπωνία, Μαλαισία κ.λπ. αμφισβητώντας τη δική τους κυριαρχία πάνω από δεκάδες μικρονήσια και ατόλες στο δυτικό Ειρηνικό. Ας το εξηγήσει στη Ρωσία που εδώ και δεκαετίες κάνει «περάσματα» παραβίασης εναέριου χώρου χωρών της Βαλτικής, ενώ φθάνει στο όριο κοντά στην Αλάσκα, δηλαδή στις ΗΠΑ. Ας προσθέσει στον προβληματισμό του τις Ταϊλάνδη και Μιανμάρ που έχουν τέτοιες μικρής έντασης προστριβές. Ας προσθέσει και την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού από την Τουρκία το 2016, όταν αυτό παραβίασε για ελάχιστο χρόνο τον εναέριο χώρο της Άγκυρας. Ας προβληματιστεί γιατί Ινδία και Πακιστάν κάνουν τα ίδια μεταξύ τους, πολλές χώρες της Αφρικής, το Ιράν στο Ιράκ, η Μαλαισία στην Ινδονησία, αλλά και γιατί αναστατώθηκαν οι ΗΠΑ φέτος με τα κινεζικά «μπαλόνια» που πέρναγαν πάνω τους.
Δυστυχώς η αεροπορική «πίεση» δεν είναι ούτε σπάνια διεθνώς, αλλά γίνεται εκτεταμένα, προκαλεί αντιδράσεις, διαμαρτυρίες, έχει πολιτική σημασία, είναι δηλωτική κύρους και σκληρής ισχύος, είναι ανιχνευτική, προειδοποιητική, χρησιμοποιείται ως διαπραγματευτικό χαρτί κ.λπ. Οπότε σαφώς δεν μπορεί να υποτιμηθεί ως κίνηση γεωπολιτικής και να απορριφθεί όπως ο κ. Μαρινάκης κάνει.
4. Δεν γίνονται αεροφωτογραφήσεις και κατασκοπία;
Ο κ. Μαρινάκης υποβαθμίζει πως η Τουρκία κάνει φωτογραφήσεις και στοχοποιήσεις εντός ελληνικού χώρου, νησιών και παραλίων τους, μέσω αυτών των παραβιάσεων. Λέγοντας πως «…όχι ότι δεν υφίσταται κατασκοπία και αεροφωτογραφίες, απλώς ξέρουμε ότι δεν είναι ο στόχος αυτών των υπερπτήσεων. Άλλωστε οι περισσότερες παραβιάσεις γίνονται πάνω από θαλάσσιο χώρο, όπου οι μόνες φωτογραφίες που μπορείς να τραβήξεις είναι κανένα δελφίνι, ή να κατασκοπεύσεις το πολύ-πολύ κανά κατσίκι που βοσκάει πάνω σε καμία βραχονησίδα». Εδώ έχουμε όμως άγνοια τεχνολογικών δεδομένων και πρακτικών.
Αρχικά φωτογραφήσεις νησιών γίνονται και με αξιόλογα αποτελέσματα από υψόμετρο και απόσταση από τη θαλάσσια περίμετρο τους. Ας ξαναρωτήσει τους ειδικούς που του μίλησαν, για τις τουρκικές δυνατότητες αεροφωτογράφισης υπό γωνία (δηλαδή όχι σε κάτοψη των νησιών που απαιτεί υπέρπτηση) όπως και για τις δυνατότητες συλλογής ηλεκτρονικών σημάτων από απόσταση. Μάλλον δεν γνωρίζει πως μεγάλο μέρος των τουρκικών παραβιάσεων και παραβάσεων γίνονται από αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας που ασκούνται στην ανίχνευση υποβρυχίων, αλλά και σε επιχειρήσεις SIGINT γύρω από τα ελληνικά νησιά. Δεν ξέρει πως πλέον πάρα πολλές παραβιάσεις/παραβάσεις γίνονται από μη επανδρωμένα της Τουρκίας (άλλο ένα όπλο που αναπτύσσει ραγδαία), τα οποία και φωτογραφίζουν εγκαταστάσεις ξηράς, οχυρώσεις, θέσεις αγκίστρωσης ελληνικών πυραυλακάτων, και δοκιμάζουν τα ελληνικά ηλεκτρονικά αντίμετρα και ασκούνται οι απομακρυσμένοι χειριστές τους στον μελλοντικό-πιθανό χώρο δράσης τους, μέρα και νύχτα. Πως λοιπόν λέει με τέτοια σιγουριά «ξέρουμε πως δεν είναι στόχος οι αεροφωτογραφίες»;
5. Δεν υπάρχει άλλο όφελος για την Τουρκική Αεροπορία;
Ο κ. Μαρινάκης υποθέτει ότι η Τουρκία συντηρεί ένα πανάκριβο για αυτή καθεστώς παραβιάσεων και παραβάσεων, με χιλιάδες ώρες πτήσης κάθε έτος, με μεγάλες φθορές για τα δικά της μαχητικά, για να συντηρήσει μια «διαφθορά» της ελληνικής εικόνας, υπονοώντας πως δεν έχει άλλο όφελος.
Και εδώ υπάρχει θέμα. Ο ίδιος ξέρει πως σε πιθανή σύγκρουση Ελλάδος-Τουρκίας το αεροπορικό όπλο θα παίξει κρίσιμο ρόλο και φυσικά μεγάλος όγκος της αντιπαράθεσης θα γίνει πάνω από το Αιγαίο. Αλλά για να γίνει αυτό και οι δύο χώρες είναι σχεδόν «υποχρεωμένες» να δοκιμάσουν η μία την άλλη.
Έτσι οι πιλότοι της Τουρκίας «πρέπει» (λόγω επιθετικής εξωστρέφειας της Άγκυρας) να παραβιάσουν τα ελληνικά εναέρια σύνορα, να μετρήσουν τις αντιδράσεις της Ελληνικής Αεροπορίας, να δοκιμαστούν σε αερομαχίες, να χρονομετρήσουν την απάντηση, να εντοπίσουν από που θα απογειωθούν και με τι ρυθμό και συχνότητα τα ελληνικά μαχητικά, να δουν τι όπλα φέρουν και τι άλλο φορτίο (π.χ. δεξαμενές καυσίμων), να εκτιμήσουν πως και πόσο αυτά επηρεάζουν την πτητική απόδοση.
Οπότε οι Τούρκοι θέλουν να δουν την ελληνική αντίδραση, έστω και αν έτσι αποκαλύπτουν και δικές τους τακτικές και μεθοδολογίες και πρακτικές μάχης. Το ίδιο θέλει και η δική μας Πολεμική Αεροπορία και ναι, ακριβώς γιατί και οι δύο ξέρουν «την αξία της πληροφορίας» (όπως επισημαίνει γενικά ο κ. Μαρινάκης), δεν τα αποκαλύπτουν και όλα, και δεν δείχνουν στο αέρα κάθε φόρμα και σχέδιο αντίδρασης. Και βέβαια μιλάμε για μια διαρκώς εξελισσόμενη τεχνολογικά και τακτικά αντιπαράθεση, που ζητά συνεχή ροή πληροφόρησης, για το τι κάνει «τώρα» α αντίπαλος. Να κάνουμε εδώ και μια αναφορά στο γνωστό: Πως το σκηνικό των παραβιάσεων/παραβάσεων/εμπλοκών στο Αιγαίο δεν είναι ποτέ ρουτίνα και ποτέ “σύνηθες” για τους πιλότους μας ή τα πληρώματα των ραντάρ και γενικότερα για τον διοικητικό-τακτικό μηχανισμό της Πολεμικής Αεροπορίας. Οι νεκροί πιλότοι μας το βεβαιώνουν αυτό με την πιο κατηγορηματικό τρόπο.
Μια μονοσήμαντη προσέγγιση που “συναρπάζει”
Για να συνοψίζουμε. Όχι η οικονομική επιστήμη, η θεωρία παιγνίων, όπως τουλάχιστον την ερμηνεύει ο κ. Μαρινάκης στο συγκεκριμένο βίντεο, δεν είναι ούτε πειστική, ούτε απαντητική του ερωτήματος «Γιατί η Τουρκία κάνει παραβιάσεις στο Αιγαίο». Η εξήγηση που δίνεται είναι απλοϊκή και απλουστευτική, με άγνοια της στρατιωτικής πληροφορίας (σε τεχνικά και τακτικά και στρατηγικά θέματα), με υποτίμηση των διεθνών σχέσεων και της γεωπολιτικής, με προσπέρασμα του ιστορικού των διμερών μας σχέσεων που δείχνουν πως εξελίχθηκαν οι παραβιάσεις σε «εργαλείο» που συνεχίζει να έχει χρησιμότητα για την Άγκυρα, με απαξίωση των τουρκικών διεκδικήσεων που απαιτούν τόσο θαλάσσια όσο και εναέρια παραβίαση (ελπίζουμε ο κ. Μαρινάκης να μην κάνει ανάλογο βίντεο που να εξηγεί με το ίδιο σκεπτικό τα εκατοντάδες κάθε χρόνο θαλάσσια επεισόδια, με ψαράδικα, πολεμικά, σκάφη Λιμενικού).
Εμείς κρίναμε πως πρέπει να επισημάνουμε τα κενά της ανάλυσης του, όχι γιατί έχουμε κάτι προσωπικά μαζί του (το αντίθετο, νομίζουμε ότι κάνει μια χρήσιμη παρέμβαση σε θέματα που γνωρίζει καλά), αλλά γιατί η προσέγγιση του έχει μεγάλη απήχηση σε θέαση και ενθουσιώδη σχόλια. Δηλαδή ενισχύει το πρόβλημα της παραπληφόρησης για τα αμυντικά, και μάλιστα αυτό γίνεται από έναν νέο ακαδημαϊκό. Όπως σωστά λέει ο ίδιος «η πληροφορία είναι κρίσιμη». Κάνει όμως το λάθος -με καλή πρόθεση- να προσθέτει στον ήδη βεβαρυμένο δημόσιο διάλογο περί «άμυνας» μια μονοθεματική “αποκαλυπτική” μα επιφανειακή ερμηνεία της πολυσύνθετης πραγματικότητας. Έστω και αν αυτή τον τοποθετεί στο ήδη στραβοβαλμένο κάδρο των «αμυντικών αναλυτών». Θα του αναγνωρίσουμε όμως ένα δίκιο: Πράγματι η ελληνική ανάλυση πληροφοριών για την Τουρκία θέλει βελτίωση σημαντική. Αλλά όχι στην “εικόνα από τα ραντάρ” και όχι στην καθημερινότητα των παραβιάσεων. Άλλη, μεγάλη συζήτηση αυτή.
