O ‘Humphrey’ πάει στον πόλεμο: Η επίθεση κατά του υποβρυχίου Santa Fe όπως την αφηγείται το πλήρωμα του Wessex ‘406’ 

«Υποβρύχιο» είπε ο πιλότος μας, Πλωτάρχης Ίαν Στάνλευ. «Θα αστειεύεσαι» του λέω. Το όνειρο κάθε Παρατηρητή, να έχει ένα αληθινό υποβρύχιο πιασμένο στην παγίδα με δύο βόμβες βάθους έτοιμες να φύγουν! Σκέφτηκα τους άνδρες που θα σκοτώναμε αλλά ο Ίαν άρχισε να αναφέρει την ακτίνα…»
Για τον 28χρονο Υποπλοίαρχο Κρις Πάρρυ, Ιπτάμενο Παρατηρητή πληρώματος ελικοπτέρου Wessex του Βασιλικού Ναυτικού (πέραν της ναυτιλίας και τον χειρισμό του ραντάρ και του σόναρ, ο Flight Observer ήταν υπεύθυνος και για τα όπλα του ε/π) ο πόλεμος για τα Φώκλαντς ήταν ένα απότομο ξύπνημα. Κυριολεκτικά. «Ξύπνησα γύρω στις 05:15 από το τράνταγμα του γραμματέα του Πλοιάρχου, Τζέρεμυ Λίντζυ. ‘Θέλω να τσεκάρω αν αληθεύει ότι μιλάς ισπανικά’ μου είπε.

Εισέβαλαν στα Φώκλαντς λοιπόν; ρώτησα. ‘Απλώς πρέπει να ρωτήσω αν μιλάς ισπανικά’ είπε. Καλά, μιλάω λίγο. Μην είσαι μ*****ς Τζέρεμυ! Εισέβαλαν ή όχι; ‘Αν θες να μάθεις, πήγαινε κάτω στην αίθουσα επιχειρήσεων’ απάντησε κλείνοντας την πόρτα πίσω του». Ήταν 2 Απριλίου του 1982.
Η χούντα του Στρατηγού Γκαλτιέρι υπολόγιζε ότι τα Φώκλαντς ήταν πολύ μακριά για να αντιδράσει η Βρετανία. Όμως στην Βρετανία ποτέ δεν άρεσε να της παίρνουν δικά της πράγματα. Και το έκανε σαφές εξαπολύοντας την Επιχείρηση Corporate για την ανακατάληψη των νησιών –με πόλεμο.

Το ημερολόγιο που κράτησε ο Υποπλοίαρχος Πάρρυ σε κομμάτια χαρτιού και σε ένα παλιό τετράδιο ασκήσεων της Υπηρεσίας δίνει την πραγματική εικόνα του πολέμου στον Νότιο Ατλαντικό, πριν ο καθωσπρεπισμός και οι ύστερες σκέψεις αλλοιώσουν την αυθεντικότητα της καταγραφής των γεγονότων. Πολλά χρόνια αργότερα οι σημειώσεις θα γίνονταν βιβλίο υπό τον τίτλο ‘Down South, A Falklands War Diary’. Σε αυτό, o Υποναύαρχος ε.α Πάρρυ περιγράφει επίσης πώς το οργανικό ελικόπτερο του αντιτορπιλικού HMS Antrim εξουδετέρωσε το αργεντίνικο υποβρύχιο ARA Santa Fe.
Ήταν η πρώτη αληθινή ανθυποβρυχιακή αποστολή του Βασιλικού Ναυτικού από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. To ίδιο και για το πλήρωμα του Wessex HAS.Mk 3 (XP142) ή ‘Humphrey’ για τους φίλους. Οπλισμένο με δύο βόμβες βάθους Mk 11, το ελικόπτερο του Antrim θα έγραφε ιστορία.

Κυριακή 25 Απριλίου 1982, ανοικτά της νήσου South Georgia. Το εχθρικό υποβρύχιο που εντόπισε στο ραντάρ ο Υποπλοίαρχος Πάρρυ ακολουθούσε πορεία 310 μοίρες βορειοδυτικά πλέοντας στην επιφάνεια με ταχύτητα οκτώ κόμβων. «Αυτό κι αν το έκανε εύκολο για μας: θα πετούσαμε απλώς κατά μήκος του ίχνους του και όταν θα είμασταν από πάνω του, άφεση όπλων. Όπλισα και τις δύο βόμβες βάθους.
Τότε ο Ίαν μας το χάλασε: ‘Είναι σίγουρο πως δεν είναι ένα από τα δικά μας; Θα μπορούσε να είναι το Conqueror (ένα από τα πυρηνοκίνητα υποβρύχιά μας) Τέντωσα τον λαιμό μου προσπαθώντας να δω. ‘Έχει επίπεδο κύτος και πυργίσκο που στενεύει;’ ρώτησα δυσφορώντας. ‘Είναι Argie (Αργεντίνοι, στην βρετανική στρατιωτική αργκό) χωρίς αμφιβολία’ ακούστηκε καθησυχαστικός ο Ανθυποπλοίαρχος Στιούαρτ Κούπερ από το αριστερό κάθισμα.
‘ΟΚ’ είπε ο Ίαν, είμαστε βέβαιοι για τους Κανόνες Εμπλοκής; ‘Φυσικά’, αποκρίθηκα, φέροντας στο νου μου την ενημέρωση της προηγουμένης νύχτας. ‘Είναι κανονικός στόχος’. Το Wessex ετοιμάστηκε για το χτύπημα. Καθώς ο Ίαν έλεγε ‘από πάνω, τώρα, τώρα, τώρα’ είδα από το κενό του περιβλήματος του σόναρ έναν πυργίσκο υποβρυχίου να περνάει κάτω από το ελικόπτερο και έριξα και τις δύο βόμβες βάθους.
Ο Ίαν γύρισε βίαια την καμπίνα προς τα δεξιά για να δει τα αποτελέσματα. Όπως στρίβαμε, ολόκληρο το πίσω μέρος του υποβρυχίου εξαφανίστηκε και δύο μεγάλες εκρήξεις σημειώθηκαν εκατέρωθεν. Στήλες νερού τινάχθηκαν ψηλά. Φάνηκε σαν να εκτελούσε κατάδυση όταν το χτυπήσαμε αλλά οι εκρήξεις σήκωσαν το πίσω μέρος έξω από το νερό κι άρχισε να κλυδωνίζεται άγρια ενώ ανέφερα την θέση του στο Antrim.

Παράλληλα ζήτησα από το Plymouth να σηκώσει το οπλισμένο με πυραύλους AS.12 ελικόπτερο Wasp καθώς το υποβρύχιο εξακολουθούσε να αποτελεί απειλή. Η χαμηλή νέφωση διαλυόταν, σαν να σηκωνόταν η αυλαία σκηνής, αποκαλύπτοντας ένα εντυπωσιακό φόντο κορυφών και παγετώνων. Το Antrim και οι φρεγάτες Brilliant και Plymouth πλησίαζαν με ταχύτητα από τα νοτιοανατολικά…»
Το Wasp του HMS Plymouth εξαπέλυσε έναν AS.12 που έπληξε το υποβρύχιο πίσω, πετώντας πλάκες στον αέρα. Στην σκηνή έφθασε και το Wasp HAS.1 του HMS Endurance το οποίο επιτέθηκε διαδοχικά τρείς φορές, στέλνοντας έξι πυραύλους εναντίον του ARA Santa Fe. Από τους οκτώ ΑS.12 που εβλήθησαν συνολικά κατά του υποβρυχίου, ορισμένοι άνοιξαν τρύπες στον πυργίσκο καθιστώντας την κατάδυση αδύνατη.

Ήταν σχεδόν σαν σκοποβολή. Το παλιό Guppy II έγινε στόχος έξι βρετανικών ελικοπτέρων –του Wessex από το HMS Antrim, ενός Lynx από την φρεγάτα HMS Brilliant και τεσσάρων Wasp HAS.1 όμως την μεγάλη ζημιά την έκαναν οι βόμβες βάθους του ‘Humphrey’. H πρώτη επίθεση προκάλεσε εκτενείς εσωτερικές ζημιές, διέρρηξε μια δεξαμενή έρματος, εξάρμοσε ηλεκτρικά συστήματα και προκάλεσε μηχανολογικές βλάβες.
«Επιστρέψαμε στο Antrim, ανεφοδιαστήκαμε και απονηωθήκαμε ξανά με μια βόμβα βάθους για να δούμε το υποβρύχιο γερμένο στον προβλήτα της British Antarctic Survey στον καταυλισμό των φαλαινοθήρων Grytviken στην South Georgia. Ήταν προφανές ότι δεν αποτελούσε πλέον απειλή και το πλήρωμά του έβγαινε στην ακτή».

Αναμφίβολα ο ‘Humphrey’ είναι μια από τις διασημότητες του πολέμου των Φώκλαντς, μαζί με το Chinook HC.1 ‘Bravo November’ (ΖΑ718) της RAF. Και όπως δείχνουν τα χαρακτηριστικά σύμβολα αποστολών στην άτρακτο του συγκεκριμένου HAS.3 τα κατορθώματά του δεν περιορίζονται μόνο στην εξουδετέρωση του αργεντίνικου υποβρυχίου.
Σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο της Ναυτικής Αεροπορίας, στο Yeovilton, φέροντας περήφανα τα σημάδια από τα εχθρικά πυρά που δέχτηκε στα Φώκλαντς. Στέκεται με το στροφείο διπλωμένο κι αν δεν γνωρίζεις την ιστορία του μπορεί και να το προσπεράσεις θεωρώντας απλώς ως ένα ακόμη ελικόπτερο. Όμως τον Απρίλιο του 1982, αυτό το Wessex απέδειξε πως ήταν ένα πολύ επικίνδυνο ελικόπτερο.
Αλέξανδρος Θεολόγου