Πρώτη δημοσίευση στην “Πτήση”, 61 Ιούλιος 2025
Στην πρόσφατη έκθεση αμυντικού υλικού DEFEA 2025 παρουσιάστηκαν δύο προτάσεις εκσυγχρονισμού Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού Μ113 και μετατροπής τους σε Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης. Δυστυχώς η Ελλάδα είναι η μόνη ΝΑΤΟϊκή χώρα που υποχρεώνεται εν έτει 2025, εκ των συνθηκών, να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο αναβάθμισης-μετατροπής των παλαιών αυτών ΤΟΜΠ σε ΤΟΜΑ. Μια μακρά σειρά αβελτηρίων, παραλήψεων, άστοχων επιλογών αλλά και η υπερδεκαετής οικονομική κρίση έχουν οδηγήσει τον Ελληνικό Στράτο στο να διερευνά και να αναζητά και τέτοιες λύσεις.
Η ύπαρξη στο ελληνικό οπλοστάσιο περί των 2.900 ερπυστριοφόρων οχημάτων της οικογένειας Μ113, σε πληθώρα εκδόσεων, υποχρεώνει ούτως ή άλλως σε προσπάθεια εκσυγχρονισμού της πλατφόρμας, γιατί -απλά- είναι οικονομικά αδύνατο να αντικατασταθούν, έστω και σε κάποιο ουσιαστικό μέρος του στόλου, από άλλα οχήματα νέας κατασκευής ακόμη και σε βάθος 15ετίας.
Μια αξιόλογη προσπάθεια μερικής αντικατάστασής τους σε κάποιους ρόλους έγινε με την απόκτηση από τις ΗΠΑ των 1.200 τεθωρακισμένων τροχοφόρων 4×4 Μ1117, από τα οποία 1000 περίπου αναμένεται να αξιοποιηθούν επιχειρησιακά, τα δε υπόλοιπα να προσποριστούν για ανταλλακτικά. Δυστυχώς η παραχώρηση στην Ουκρανία και η ουσιαστική εξάντληση κάθε τύπου υφιστάμενων τεθωρακισμένων οχημάτων σε αποθήκευση στα δυτικά οπλοστάσια μας οδηγεί στο προφανές συμπέρασμα: ότι δεν θα μπορέσουμε να αντικαταστήσουμε τα οχήματα της οικογένειας Μ113 με μεταχειρισμένα από αποθέματα τρίτων (ΗΠΑ, Γερμανία κλπ.). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι ΗΠΑ έχουν παραχωρήσει περί τα 1.200 Μ113Α3 στην Ουκρανία, ενώ εμείς διατηρούμε Μ113 των παλαιότερων και υποδεέστερων επιχειρησιακά εκδόσεων Α1 και Α2.
Αναγκαίες προϋποθέσεις για κάθε εκσυγχρονισμό
Κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού στρατιωτικού οχήματος τεθωρακισμένου ή μη θα πρέπει να ικανοποιεί τέσσερις βασικές προϋποθέσεις: μακρά και εξασφαλισμένη δυνατότητα υποστήριξης, επαρκή ισχύ πυρός, σημαντική ευκινησία και ικανή προστασία.
Μακρά και εξασφαλισμένη δυνατότητα υποστήριξης νοείται αυτή που παρέχεται για το οπλικό σύστημα σε βάθος -τουλάχιστον- 15ετίας. Η ελληνική εμπειρία έχει δείξει ότι Μ113 που αναβαθμίστηκαν από βενζινοκίνητα σε πετρελαιοκίνητα συνεχίζουν να υπηρετούν ακόμη και μετά από 40 χρόνια από τον εκσυγχρονισμό τους. Συνεπώς, τα κύρια συγκροτήματα (ισχύς, πύργος κλπ.) θα πρέπει τεχνολογικά να «πείθουν» για το μακρόχρονο προσδόκιμο της δυνατότητας υποστήριξης, πέραν από τις έγγραφες διαβεβαιώσεις που συνήθως παρέχουν οι εταιρείες, οι οποίες συχνά μετά την… «απομάκρυνση εκ του ταμείου» αποδεικνύονται -σε βάθος χρόνου- μη αξιόπιστες και δύσκολα υλοποιήσιμες. Για να αναφερθούμε σε ένα άλλο μελανό παράδειγμα της ελληνικής πραγματικότητας, ακόμη και αν παραληφθούν πλήρως λειτουργικά, τα επί 10ετία αναβαθμιζόμενα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας P-3B άραγε θα υποστηρίζονται απρόσκοπτα τα ίδια και όλα τα συστήματα τους για μια τουλάχιστον 15ετία, ώστε να αποσβεστεί επιχειρησιακά και οικονομικά ο εκσυγχρονισμός τους;
Επαρκής ισχύς πυρός νοείται ο εξοπλισμός με οπλικά συστήματα που θα παρέχουν ευχερή δυνατότητα εξουδετέρωσης-καταστροφής των μέσων μάχης που χρησιμοποιεί ή σχεδιάζει να εισαγάγει σε χρήση ο πιθανός αντίπαλος. Για τα ελληνικά δεδομένα πρώτιστη απειλή για τα ημέτερα ΤΟΜΠ και ΤΟΜΑ συνιστούν τα 650 περίπου τουρκικά ACV-15 (ZMA-15) με πύργο ενός ανδρός, εξοπλισμένα με πυροβόλο 25 mm και συζυγές πολυβόλο MG3 7,62 mm. Να θυμίσουμε ότι το τουρκικό όχημα βασίστηκε στο AIFV (Advanced Infantry Fighting Vehicle) της FMC Corporation, μια προσπάθεια της αμερικανικής εταιρείας (η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον Αμερικανικό Στρατό, αλλά αυτός δεν το υιοθέτησε) να μετατρέψει το 1967 το ΤΟΜΠ M113A1 σε TOMA, ή τουλάχιστον αποτέλεσε έναν συμβιβασμό προς αυτή την κατεύθυνση. Το τουρκικό ACV-15 κατασκευάστηκε επίσης από την DefTech (DRB-HICOM Defence Technologies) στη Μαλαισία.
Η παραγωγή των ACV-15 έγινε στην Τουρκία από την FNSS μεταξύ 1992 και 2000. Σημειώνεται ότι τα πρώτα 135 φέρουν μονοθέσιο πύργο της (τότε) ολλανδικής SP Aerospace, εξοπλισμένο με μη σταθεροποιημένο πυροβόλο Oerlikon Contraves 25 mm, ενώ τα υπόλοιπα ΤΟΜΑ εφοδιάστηκαν με τον γαλλικό πύργο Dragar της (τότε) GIAT (σήμερα Nexter), εξοπλισμένο με σταθεροποιημένο πυροβόλο M811 των 25 mm, σε όλες τις περιπτώσεις με το συζυγές πολυβόλο MG3. Όλα φέρουν κινητήρα Detroit Diesel 6V537T 6V-53T 300 ίππων με αυτόματο κιβώτιο μετάδοσης κίνησης τύπου Allison X-200-4, τεσσάρων σχέσεων εμπροσθοπορείας και μίας οπισθοπορείας.
Σήμερα τα διατιθέμενα 133 οχήματα (από τα 135 συνολικά) με τον ολλανδικό πύργο και το πυροβόλο Oerlikon Contraves αναβαθμίζονται σε ACV-15Τ1 από την τουρκική FNSS. Το πρόγραμμα ΕΜΖ (Εκσυγχρονισμού Μέσης Ζωής) αφορά πλήρη ανακατασκευή: τοποθέτηση συστήματος κλιματισμού, νέο σύστημα πυρόσβεσης, βοηθητική μονάδα ηλεκτρικής ισχύος (APU), βελτιωμένη αντιναρκική προστασία, νέα καθίσματα αναρτώμενα από την οροφή, αντιθραυσματική εσωτερική επένδυση (spall liner) και μη επανδρωμένο πύργο τύπου Nefer της τουρκικής ASELSAN.
Ο νέος πύργος φέρει το ίδιο πολυβόλο και το ίδιο συζυγές πολυβόλο, αλλά είναι πλήρως σταθεροποιημένος για βολές εν κινήσει, διαθέτει σύστημα προειδοποίησης καταύγασης ή τηλεμέτρησης από δέσμη λέιζερ και ηλεκτροοπτικό σύστημα περιμετρικής παρατήρησης/επιτήρησης.
Πολύ πρόσφατα, στα τέλη Φεβρουαρίου του 2025, η τουρκική εταιρεία BMC υπέγραψε με την SSB (Τουρκική Προεδρία Αμυντικών Βιομηχανιών) σύμβαση προμήθειας 29 τροχοφόρων ΤΟΜΑ, 8×8, τύπου Altug, με επανδρωμένο πύργο δύο ατόμων (αρχηγού και πυροβολητή), που φέρει πυροβόλο 35 mm (!) και συζυγές πολυβόλο 7,62 mm. Πρόκειται για ένα βαρύ τροχοφόρο ΤΟΜΑ 35 τόνων (!), μήκους 8 μέτρων, με κινητήρα Caterpillar C13 711 ίππων και αυτόματο κιβώτιο μετάδοσης κίνησης Allison σειράς 4000, με έξι σχέσεις εμπροσθοπορείας και μία οπισθοπορείας.
Οι Τούρκοι θεωρούν ότι το Altug αποτελεί το πρώτο πρόγραμμα εισαγωγής του πυροβόλου διαμετρήματος 35 mm σε μέσο μάχης του στρατού ξηράς και έπεται συνέχεια. Υπόψη ότι αντίστοιχο πρόγραμμα ήδη υλοποιείται με τα ερπυστριοφόρα οχήματα βολής του αυτοκινούμενου αντιαεροπορικού συστήματος Korkut. Κάθε τέτοιο όχημα φέρει δίδυμα πυροβόλα 35 mm τύπου Oerlikon KDC-02, τα οποία κατασκευάζονται κατόπιν αδείας στην Τουρκία από τη MKEK. Με άλλα λόγια, μακροπρόθεσμα και ανάλογα με τις διαθέσιμες πιστώσεις ο Τουρκικός Στρατός θα εισαγάγει σταδιακά σε χρήση ΤΟΜΑ, τροχοφόρα ή και ερπυστριοφόρα, εξοπλισμένα με πυροβόλα διαμετρήματος 35 mm, που αντανακλούν άμεσα και το επίπεδο της απειλής.
Σημαντική ευκινησία νοείται ο εξοπλισμός με ένα αξιόπιστο συγκρότημα που παρέχει μια πολύ καλή σχέση ισχύος/βάρους. Στην τουρκική περίπτωση εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των ACV-15T1 ο νέος πύργος Nefer ζυγίζει περί τα 1700 κιλά (πλήρης πυρομαχικών) και θεωρείται ότι πρακτικά επιβαρύνει το ACV-15 κατά μισό περίπου τόνο. Το συνολικό όμως επιπλέον βάρος που προστέθηκε στο όχημα εκτιμάται τουλάχιστον στον έναν τόνο, λόγω της εσωτερικής αντιθραυσματικής επένδυσης (spall liner), της μονάδας βοηθητικής ηλεκτρικής ισχύος, του κλιματισμού κλπ. Το βάρος μάχης ενός εκσυγχρονισμένου ACV-15 ΑΑΑPC-Τ1 υπολογίζεται σε κάτι λιγότερο από 15 τόνους, γεγονός που προσδίδει μια σχέση ισχύος/τόνου της τάξης των 20 ίππων/τόνο περίπου.
Ικανή προστασία είναι η παροχή της -παθητικά ή ενεργητικά- από τα πυρά των πλέον συχνά αναμενόμενων να εμφανιστούν απειλών στο πεδίο της μάχης. Με την εστίαση στα (λιγοστά) ΤΟΜΑ ή στα ΤΟΜΠ του ΕΣ που επιθυμούμε να μετατραπούν σε TΟΜΑ, θα πρέπει αυτά να παρέχουν επαρκή προστασία από τα πυρά των ΤΟΜΑ του δυνητικού αντιπάλου. Φυσικά, οποιαδήποτε επιπλέον προστασία παρέχεται είναι καλοδεχούμενη και επιδιωκόμενη.
Η παρεχόμενη προστασία στα πάσης φύσεως τεθωρακισμένα οχήματα τυποποιείται κατά NATO από τη σχετική Συμφωνία (STANΑG 4569). Ενδεικτικά το τουρκικό ΤΟΜΑ ACV-15T1 παρέχει περιμετρική προστασία Επιπέδου 4 (level 4), που πρακτικά σημαίνει ότι αντέχει σε διατρητικές βολίδες βαρέος πολυβόλου 14,5 mm, δηλαδή το τυπικό διαμέτρημα τέτοιων όπλων ανατολικής προέλευσης που βάλλονται από απόσταση μόλις 200 m. Επίσης προστατεύει το επιβαίνον προσωπικό από θραύσματα βλήματος πυροβολικού 152-155 mm, όταν αυτό εκρήγνυται σε απόσταση 25 m από το όχημα. Συνεπώς, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι σήμερα τα τουρκικά ΤΟΜΑ προστατεύονται -με επάρκεια- από τα πολυβόλα των 12,7 mm (0,50 ιντσών) των ελληνικών ΤΟΜΠ Μ113, ακόμα και όταν αυτά βάλλουν διατρητικά βλήματα (AP-T, API-T).
Οι δύο προτάσεις στην DEFEA 2025
Στην πρόσφατη ελληνική έκθεση παρουσιάστηκαν δύο προτάσεις εκσυγχρονισμού- αναβάθμισης: η μία μερικώς (για λόγους επίδειξης) επί πραγματικού οχήματος Μ113Α1 και η άλλη ως σχέδιο, λόγω μη διάθεσης και δεύτερου ΤΟΜΠ του τύπου από τον ΕΣ, αν και αυτό είχε ζητηθεί από την ελληνική εταιρεία που την προτείνει.
M113 με πύργο Samson 30 mm
Το όχημα της συγκεκριμένης πρότασης έφερε τον ισραηλινής προέλευσης πύργο Samson light, που για πρώτη φορά εμφανίστηκε να φέρει πυροβόλο 30 mm (30×113 mm), και συζυγές πολυβόλο 7,62 mm, συνδυαζόμενα με διπλό εκτοξευτή αντιαρματικών πυραύλων SPIKE LR1/LR2. Πράγματι ο πύργος αυτός είναι ό,τι πιο ελαφρύ, συμπαγές και φονικό μπορεί να «φορεθεί» στην πλατφόρμα του Μ113, χωρίς αυτή να απαιτήσει υπερβολικές ενισχύσεις αμφιβόλου αξιοπιστίας στη δομή της, αλλά και χωρίς να δοκιμάζεται από ισχυρές «ανακρούσεις» κατά τις βολές τού πυροβόλου. Το συγκεκριμένο όπλο τύπου Bushmaster είναι βασικά αυτό που φέρουν τα επιθετικά ελικόπτερα Apache, ένα εξαιρετικό πυροβόλο που αναπτύχθηκε κατά βάση για εναέριες πλατφόρμες, αν και χάρη στις αρετές του προσφέρεται και για χερσαίες εφαρμογές.
Έχει εκ σχεδιασμού χαμηλή ανάκρουση, αν και αυτό συνεπάγεται την αδυναμία βολής διατρητικών βλημάτων υψηλής αρχικής ταχύτητας. Σήμερα το βασικό πυρομαχικό με το οποίο χρησιμοποιείται είναι το M789 HEDP–T [High Explosive Dual Purpose-Tracer: Υψηλής Εκρηκτικότητας Διπλού Σκοπού (Εκρηκτικό-Αντιαρματικό Κοίλου Γεμίσματος)]. Η βολίδα του Μ789 με την πρόσκρουση επί στόχου εκρήγνυται, λειτουργώντας ως mini ΗΕΑΤ (High explosive Anti-tank), δηλαδή ως ένα μικρό «αντιαρματικό» κοίλου γεμίσματος με δυνατότητα διάτρησης 50 mm RHA (Rolled Hogenous Armor: Ελατού δια κυλίσεως, Ομοιογενούς Χάλυβα).
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το συγκεκριμένο πυρομαχικό δεν μπορεί να επιφέρει διάτρηση στη θωράκιση των ΤΟΜΑ ACV-15. Ειδικά στα πλάγια τα τουρκικά ΤΟΜΑ φέρουν πρόσθετη πολυστρωματική θωράκιση λεπτών φύλλων ειδικού χάλυβα που εναλλάσσεται με στρώσεις πολυουρεθάνης, προκειμένου να διατηρεί ικανό όγκο και περιορισμένο βάρος, ενώ εξασφαλίζει την πλευστότητα του ερπυστριοφόρου.
Όμως, αυτός ακριβώς ο συνδυασμός προστατεύει από τα βλήματα Μ789 HEDP-T 30 mm, γιατί «διαχέει» σταδιακά την ισχύ διάτρησης του κοίλου γεμίσματος. Για την εν λόγω διάτρηση του ACV-15 απαιτείται η χρήση διατρητικού βλήματος υψηλής αρχικής ταχύτητας διαμετρήματος 20 mm και άνω. Επομένως, στην περίπτωση επιλογής του πύργου Samson light με αυτό το πυροβόλο και διπλό εκτοξευτή SPIKE καθιστά υποχρεωτική τη βολή με αντιαρματικό πύραυλο για την καταστροφή του ACV-15. Αυτό όμως σημαίνει δαπάνη 250.000 δολαρίων περίπου για κάθε βολή από το περιορισμένο πυραυλικό απόθεμα που θα υπάρχει.
Το κόστος της επιλογής εγκατάστασης της συγκεκριμένης διαμόρφωσης του πύργου Samson light αναφέρεται στα 1,4 έως 1,5 εκατ. δολάρια (χωρίς να διευκρινίζεται εάν αυτό περιλαμβάνει την υποδομή προσαρμογής και τις εργασίες μετασκευής των οχημάτων), ενώ το ενδεικτικό κόστος του αμερικανικού πυροβόλου Bushmaster των 30 mm προσεγγίζει τις $280.000 και αυτό του διπλού εκτοξευτή SPIKE πλήρως διασυνδεμένου με τα οπτικά του πύργου πλησιάζει τις $800.000!
Συνεπώς, η πλήρης αναβάθμιση του σκάφους τού υπό εκσυγχρονισμό Μ113 με νέο συγκρότημα ισχύος, πρόσθετη θωράκιση, νέο σύστημα ανάρτησης (λόγω του αυξημένου βάρους), νέο σύστημα πυρόσβεσης, αναβαθμισμένο διαμέρισμα οδηγού που θα περιλαμβάνει σύγχρονο πίνακα οργάνων και χειριστήρια, νέα καθίσματα πληρώματος (αρχηγού, πυροβολητή) και της ομάδας εφόδου, οθόνες πολλαπλών χρήσεων, νέο σύστημα ενδοεπικοινωνίας κλπ. ξεπερνά το $1 εκατ., εκτοξεύοντας το συνολικό κόστος της αναβάθμισης σε πάνω από $2,5 εκατ. ανά μονάδα, προκειμένου το ΤΟΜΠ να γίνει «ΤΟΜΑ», εξαιρουμένου του φόρτου πυρομαχικών.
Αν λοιπόν σ’ αυτό προσθέσουμε τουλάχιστον 4 αντιαρματικά βλήματα SPIKE και 300 βλήματα 30 mm, τότε η υπό συζήτηση λύση εκσυγχρονισμού ανέρχεται σε κόστος άνω των $3,5 εκατ. ανά όχημα, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το τίμημα προμήθειας αρχικής κλίμακας ανταλλακτικών, συλλογών συντήρησης και εν συνεχεία υποστήριξης για κάποιο αριθμό ετών!
Ο εξαίρετος από πλευράς φονικότητας πύργος Samson light παρέχει μόνο προστασία επιπέδου 2 σύμφωνα με τη STANAG 4569. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μια κοινή βολίδα πολυβόλου 0,50 ιντσών ή ένα θραύσμα εγκαιροφλεγούς εκρηκτικού βλήματος πυροβολικού 155 mm που εκρήγνυται άνωθεν του ΤΟΜΑ, σε απόσταση 80 m μπορεί να τον θέσει εκτός λειτουργίας και έτσι να καταστήσει «mission kill» ένα πολύ ακριβά πληρωμένο στην αναβάθμισή του όχημα.
Το προτεινόμενο για εγκατάσταση συγκρότημα ισχύος είναι αυτό του Μ113Α3, δηλαδή ο κινητήρας Detroit Diesel 6V537T 6V-53T 300 ίππων με το αυτόματο κιβώτιο μετάδοσης κίνησης Allison X-200-4, το οποίο ξεπερνά σε τεχνολογική ηλικία τα 30 έτη και βρίσκεται στη «δύση της καριέρας» του. Η σταδιακή απόσυρση των Μ113Α3 από τον Αμερικανικό Στρατό, η αντίστοιχη εξέλιξη για τη συνολική οικογένεια του Μ113 από τον ισραηλινό στρατό αλλά και γενικότερα η πλήρης απόσυρση του συγκεκριμένου ΤΟΜΠ από τους ευρωπαϊκούς στρατούς (πλην Ουκρανίας) δημιουργεί βάσιμες αμφιβολίες για το αν αυτό το συγκρότημα ισχύος θα μπορεί απρόσκοπτα να συντηρείται σε 15 χρόνια από τώρα (πλην Τουρκίας) με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τέλος, οι δύο θέσεις που προσαρμόστηκαν και επιδείχθηκαν εντός του ελληνικού Μ113 στην DEFEA 2025 για τον πυροβολητή και αρχηγό πληρώματος ήταν «βιδωμένες» στο πάτωμα, κάτι που θεωρούμε ότι αποτελούν σοβαρή αστοχία, ακόμη και για λόγους… βιαστικής προσπάθειας επίδειξης. Οποιαδήποτε θέση μέλους πληρώματος στηρίζεται στο δάπεδο συνιστά «κίνδυνο-θάνατο» γι’ αυτόν που κάθεται σε περίπτωση έκρηξης νάρκης ή εκρηκτικού μηχανισμού οιουδήποτε μεγέθους κάτω από το όχημα. Τέλος, η «εξομοιωμένη» πρόσθετη θωράκιση της Plasan Sasa στη μια πλευρά του ΤΟΜΠ που επιδείχθηκε όχι μόνο δεν έπειθε, αλλά περισσότερο προβλημάτιζε για το επίπεδο της παρεχόμενης προστασίας.
M113HEL της EODH DYNAMICS
H Ελληνική εταιρεία παρουσίασε (αν και όχι σε πρόπλασμα λόγω μη παροχής οχήματος από τον ΕΣ) τη δική της προσέγγιση για την αναβάθμιση των Μ113Α1/A2 στην έκδοση M113HEL. Η πρότασή της περιλαμβάνει:
* Νέο συγκρότημα ισχύος με κινητήρα τύπου Caterpillar C7.2 375 ίππων και νέο κιβώτιο ταχυτήτων συνεχώς μεταβαλλόμενης σχέσης. Ο κινητήρας και το κιβώτιο επιδείχθηκε στην DEFEA 2025 δίπλα στο επίσης προτεινόμενο προς εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση ΤΟΜΠ ΛΕΩΝΙΔΑΣ σε ΤΟΜΑ «ΛΕΩΝΙΔΑΣ 300». Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στη περίπτωση επιλογής και των δύο προτάσεων της EODH, τα νέα ΤΟΜΑ «M113HEL» και «ΛΕΩΝΙΔΑΣ 300» θα φέρουν τον ίδιο κινητήρα επιτυγχάνοντας υψηλή ομοιοτυπία.
* Συλλογή πρόσθετης θωράκισης, ανάπτυξης της ίδιας της εταιρείας (η οποία ως γνωστόν ειδικεύεται στον χώρο και κατασκευάζει θωρακίσεις για τα Leopard 2A7/A8, Puma κλπ.), που θα παρέχει προστασία Level 4++ κατά τη STANAG 4569. Αυτό πρακτικά σημαίνει παρεχόμενη προστασία ανώτερη του τουρκικού ACV-15 (level 4). Η προσφερόμενη αντιναρκική προστασία είναι level 2a με δυνατότητα (αν και με επιπλέον κόστος) παροχής level 2b, δηλαδή προστασία από έκρηξη νάρκης 6 κιλών εκρηκτικής ύλης κάτω από την ερπύστρια (level 2a) και οπουδήποτε κάτω από το δάπεδο του οχήματος (level 2b). Η προτεινόμενη συλλογή προστασίας περιλαμβάνει επίσης εσωτερική αντιθραυσματική επένδυση-προστασία (spall liner) και νέα καθίσματα αναρτώμενα από την οροφή για όλους τους επιβαίνοντες.
* Νέες ακραίες μεταδόσεις, νέα αναβαθμισμένη ανάρτηση με καινούριες ράβδους στρέψης και μονοκόμματες ελαστικές ερπύστριες (που αποτελεί το μέλλον στα ερπυστριοφόρα).
* Αναβαθμισμένο διαμέρισμα οδηγού με αυξημένη παρατήρηση για όλες τις συνθήκες φωτισμού και καιρού.
* Νέες εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου κατά το πρότυπο του Μ113Α3.
* Εγκατάσταση συστήματος κλιματισμού.
* Νέο ηλεκτρικό σύστημα ψηφιακής αρχιτεκτονικής.
* Τηλεχειριζόμενο πύργο οπλισμού της σλοβενικής VALHALA, για τον οποίο προσφέρονται τρεις επιλογές:
- i) Πυργίσκος MIDGARD 127 με πολυβόλο 0,50 ιντσών και πολυβόλο βομβίδων GMG 40 mm.
- ii) Πυργίσκος MIDGARD 200 με πυροβόλο RH-20 των 20 mm (20×139) της Rheinmetall από υφιστάμενο απόθεμα του ΕΣ.
iii) Πυργίσκος MIDGARD 250 με πυροβόλο Bushmaster 25 mm (25×137). Το συγκεκριμένο όπλο βάλλει και διατρητικά βλήματα APDS-T (Armor Piercing Discariding Sabot, with Tracer: Διατρητικά Απορριπτόμενου Κελύφους με Τροχιοδείκτη) τύπου Μ791. Το «αντίδοτο» της προστασίας απαιτεί θωράκιση επιπέδου level 5, που σημαίνει σημαντική αύξηση του επιπλέον βάρους τού αντίπαλου οχήματος.
Η εταιρεία προσδιόρισε το κόστος της συνολικής αναβάθμισης (πλήρης ανακατασκευή/αναβάθμιση σκάφους, πρόσθετη θωράκιση και τηλεχειριζόμενο πύργο MIDGARD 127 ή 200) σε μόλις ένα εκατ. ευρώ περίπου, με τα όπλα να παραδίδονται ως GFE (Government Furnished Equipment), δηλαδή από τα αποθέματα του Ελληνικού Στρατού που ήδη διαθέτει πολλά πολυβόλα 0,50 ιντσών, πολυβόλα βομβίδων GMG 40 mm και δίδυμα αντιαεροπορικά πολυβόλα Rheinmetall 20 mm. Τα τελευταία είναι εύκολα διαχωριζόμενα και μπορούν να αξιοποιηθούν άμεσα.
Συμπεράσματα
Για τη γερασμένη πλατφόρμα Μ113 γενικότερη εκτίμηση αποτελεί ότι δεν αξίζει να δαπανηθεί πάνω από €1 εκατ. ανά μονάδα.
Η όποια αναβάθμιση θα πρέπει να αφορά όλα τα οχήματα οικογενείας, συμπεριλαμβανομένων και τροποποιήσεων για νέες μη υφιστάμενες εκδόσεις σε ελληνική υπηρεσία. Ενδεικτικά αναφέρονται: ΤΟΜΑ, ΤΟΜΠ, φορειοφόρα, μεταφοράς όλμων (81 mm 4,2 ιντσών και μελλοντικά 120 mm), διοικητικά, κέντρα διευθύνσεως πυρός, τεχνικής υποστήριξης, διασπάσεως ναρκοπεδίου, ομάδων μηχανικού, φορέων drones και loitering (περιφερομένων) πυρομαχικών κλπ.
Κάθε εκσυγχρονισμένο όχημα θα πρέπει εύκολα να αναβαθμίζεται (με συλλογή τροποποίησης) σε Remote Controlled (Τηλεχειριζόμενο, μη Επανδρωμένο). Στο εγγύς μέλλον θα δούμε στο πεδίο της μάχης, σε πρώτη φάση, επανδρωμένο ΤΟΜΑ να συνοδεύεται ή να προηγείται αυτού ένα ολόιδιο μη επανδρωμένο (σε ρόλο «παραστάτη»/«loyal wingman»), του οποίου ο χειρισμός (οδήγηση και χρήση τηλεχειριζόμενου πυργίσκου) θα γίνεται από το διπλανό επανδρωμένο ΤΟΜΑ. Αυτό απλά απαιτεί αναβάθμιση σε επίπεδο «drive by wire» (οδήγηση μέσω ηλεκτρικών εντολών σε κιβώτιο ταχυτήτων, κινητήρα και σύστημα πηδαλιουχίας και πέδησης). Όλα είναι τεχνολογικά εφικτά και ήδη διαθέσιμα και με χαμηλό κόστος.
Όλη η αναβάθμιση και η παραγωγή να υλοποιηθεί στην Ελλάδα. Δεν νοείται σε ένα τέτοιο πρόγραμμα να μην μπορούμε να ξεπεράσουμε -κατ’ ελάχιστον- τον στόχο του 50% της ΕΠΑ (Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία).
Η επιλογή του πυραύλου SPIKE ή EuroSpike είναι μονόδρομος. Κάθε διμοιρία ΤΟΜΠ-ΤΟΜΑ θα πρέπει να διαθέτει έναν αριθμό εκτοξευτών και τέτοιων πυραύλων. Η λύση του μονού εκτοξευτή σε 2 ΤΟΜΑ ανά διμοιρία είναι και αυτή επιχειρησιακά αποδεκτή αλλά όχι η βέλτιστη…
Ένα πρόγραμμα αναβάθμισης-εκσυγχρονισμού των Μ113 αποτελεί πρόκληση για το ΥΠΕΘΑ και την κυβέρνηση, για να αποδείξει όσα ειπώθηκαν τελευταία για τη συμμετοχή της Ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Άλλωστε, σε ένα τέτοιο πρόγραμμα «χωρούν» πολλές ελληνικές εταιρείες (για συστήματα ενδοεπικοινωνίας, επικοινωνίες, διαχείρισης πεδίου μάχης, ηλεκτροοπτικά, πυρομαχικά κλπ.).
