Στο εξαιρετικό φωτορεπορτάζ του εκλεκτού φίλου @Berserker, που δημοσιεύθηκε στο flight.com.gr, εντύπωση προκάλεσε στο αναγνωστικό κοινό του περιοδικού η φωτογραφία ενός F-4E εντελώς διαφορετικού από τα συνήθη ισραηλινά, με παραλλαγή South East Asia (Vietnam) της USAF αντί της συνήθους παραλλαγής ερήμου. Τι είναι στ’ αλήθεια αυτό το αεροσκάφος;
Τη 13η Οκτωβρίου 1973 κατά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το Ισραήλ είχε απωλέσει, κατά τα νεότερα στοιχεία, ήδη 37 Φάντομ ενώ η αιμορραγία σε Skyhawk ήταν πολύ υψηλότερη, με τους στόλους των Shahak/Nesher (Mirage III CJ/Mirage V) και Super Mystere B.2 να «ματώνουν» επίσης. Η ανάγκη ενίσχυσης από τις ΗΠΑ ήταν επιτακτική, και υλοποιήθηκε με hot transfer από μονάδες της USAF. Η μεταβίβαση ήταν μέρος της επιχείρησης Nickel Grass, που περιελάμβανε και την αερογέφυρα των C-5A, C-141A και επιταγμένων της αεροπορικής εταιρίας EL-AL.
Κατά την εκδοχή που επικράτησε για χρόνια, τα αεροσκάφη αυτά, αυτονόητα σε παραλλαγή Βιετνάμ, ήταν συνολικά 36 και προήλθαν προεχόντως από την εγγύτερη στο θέατρο επιχειρήσεων μονάδα F-4E της USAF, την 401st TFW στο Torrejon de Ardoz της Ισπανίας, και κατά δεύτερο λόγο από την 4th TFW στις ηπειρωτικές ΗΠΑ. Αυτή η εκδοχή φαινόταν να επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η μονάδα της Καστίλλης, πρώτη στην Ευρώπη με το F-4E, σχεδόν ταυτόχρονα μετέπεσε στα… F-4C, από τα οποία αναβαθμίστηκε στα F-4D μόλις το 1979, για να αρχίσει τελικώς να παραλαμβάνει το F-16 το έτος 1983.
Νεότερες όμως και διακριβωμένες μαρτυρίες πιστοποιούν ότι ο κύριος όγκος των αεροσκαφών, 20 σε αριθμό, προήλθαν από την 4th TFW, στη βάση Seymour-Johnson της Βόρειας Καρολίνας. Δεδομένης της διαχρονικής θέσης της επίλεκτης αυτής πτέρυγας – θρύλου του Κορεατικού Πολέμου ως “πυροσβεστικής” των ΗΠΑ για άμεση επέμβαση σε διεθνείς κρίσεις και με ρόλο κρούσεως (κατά σειρά με F-100D, F-105B, F-105D, F-4D, F-4E, F-15E), αυτό προξενεί οξύτατη εντύπωση.
Μοναδική ερμηνεία είναι ότι θα έπρεπε να παραδοθούν ορισμένα νεότατου στάνταρντ F-4E στο Ισραήλ με ηλεκτροοπτικό σύστημα TISEO και συμβατά με ηλεκτροοπτικής καθοδήγησης όπλα που παραδίδονταν την ίδια περίοδο όπως AGM-65A Maverick, GBU-8B/B HoBoS & AGM-62 Walleye. Τέτοια αεροσκάφη ελάμβανε πάντα κατ’ απόλυτη προτεραιότητα η 4th TFW, και ακολούθως οι δύο επιφορτισμένες με αποστολές κρούσεως ακριβείας πτέρυγες Φάντομ της USAFE: την 52nd TFW στο Spangdahlem στη Δυτική Γερμανία και από την PACAF (τη δύναμη Ειρηνικού), τη 3rd TFW, στο Clark Field στις Φιλιππίνες.
Πράγματι, τα αεροσκάφη αυτά, παραγγελίες οικονομικού έτους 1971, με επιχειρησιακές δυνατότητες πολύ ανώτερες των υπηρετούντων στην USAF F-4E (όπου και η πρώτη παρτίδα των ελληνικών Φάντομ, οικονομικού έτους 1972, δεν τις διέθετε, μόνο τα 18 της κατοπινής παραγγελίας επί Κ. Καραμανλή), είχαν μόλις παραδοθεί στη βάση της 4th TFW από το εργοστάσιο του St. Louis, όταν έφθασε η διαταγή να μεταφερθούν πάραυτα στο Ισραήλ. Εν ενεργεία πληρώματα της USAF και έμπειροι πιλότοι της πολιτικής αεροπορίας διαθέσιμοι στο F-4E ανέλαβαν αυθημερόν δράση: στις 13/10/1973 παραδόθηκαν στο αεροδρόμιο Lod του Tel Aviv 8 αεροσκάφη, ακολουθούμενα από 4 την επομένη και άλλα 8 τη μεθεπομένη.
Στις 19/10/1973, η 58th TFS της 33rd TFW στην βάση Eglin της Φλόριδας, που μόλις είχε επιστρέψει από τη Νοτιοανατολική Ασία (και επρόκειτο να γίνει η κορυφαία MiG-killer μονάδα του Πολέμου του Κόλπου το 1991 με το F-15C), παρέδωσε άλλα 12 Φάντομ παλαιότερων παρτίδων παραγωγής (οικονομικού έτους 1966 και 1967) στο Ισραήλ, μεταξύ αυτών δύο MiG-Killers του Βιετνάμ.
Στο μεσοδιάστημα, αεροσκάφη παρέδωσε στο Ισραήλ και η 57th FWW (το θρυλικό Σχολείο Όπλων – Τακτικής της USAF στη βάση Nellis στο Las Vegas), ενώ παραδόθηκαν στο Ισραήλ και αεροσκάφη της USAF κατευθείαν από τη γραμμή παραγωγής του St. Louis, μόλις κεχρωσμένα. Τα τελευταία πέταξαν προς το Ισραήλ με πλήρη οπλισμό αέρος – αέρος και ατρακτίδια παρεμβολών, από το φόβο επίθεσης αραβικών δυνάμεων πάνω από τη Μεσόγειο (ενδεχόμενο για το οποίο το Αμερικανικό Ναυτικό είχε διατάξει πλοία του κάθε 300 μίλια και αεροπλανοφόρα του κάθε 600 μίλια!). Συνολικά λοιπόν ενδέχεται τα F-4E που παραδόθηκαν να ήταν αρκετά παραπάνω από τα 36 που αναφέρουν οι περισσότερες πηγές.
Η πλειοψηφία των αεροσκαφών αυτών, λόγω του κορυφαίου εξοπλισμού για την αποστολή κρούσεως και τη δυνατότητα χρήσεως κατευθυνομένων όπλων, παραδόθηκε στη θρυλική 69η Μοίρα της Ισραηλινής Αεροπορίας, γνωστή ως Ha’ Patishim ήτοι «οι βαριοπούλες», που είναι ιστορικά η επίλεκτη μοίρα βομβαρδισμού του Ισραήλ. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της με Β-17, που σχεδόν εκλάπησαν από τις ΗΠΑ, εξοπλίστηκαν καθ’ οδόν και… βομβάρδισαν το Κάιρο κατά τη ferry flight τους προς το Ισραήλ το 1948, ενώ σήμερα είναι η μόνη χρήστης των περίφημων F-15I. Αυτής της μοίρας την τυπική καρό ουρά σε κίτρινο/μαύρο φέρει και το αεροσκάφος στο μουσείο του Hatzerim. Δύο αεροσκάφη χρησιμοποίησε η 119η Μοίρα («Νυχτερίδες»), τέσσερας η 201η («Ο άσσος», “The One”) και ένα η 107η («Ιππότες της Πορτοκαλί Ουράς»), και οι τρεις σήμερα με F-16I Sufa με ρόλο κρούσεως.
Τα αεροσκάφη λόγω της δραματικής εξέλιξης του πολέμου και των αναγκών του μετώπου ρίχθηκαν στη μάχη αυθημερόν με ισραηλινά πληρώματα, με μόνη επέμβαση τη βιαστική κάλυψη (με ταβανόβουρτσες) των αμερικανικών εθνοσήμων και την αντίστοιχη βαφή των αστέρων του Δαυϊδ. Συμμετοχή αμερικανών πιλότων στις επιχειρήσεις, όπως – αναπόδεικτα καταγγέλθηκε από τους Άραβες – δεν σημειώθηκε, ο μοναδικός δε αξιωματικός της USAF που πέταξε αποστολές είχε παραιτηθεί προ ημερών, ζητώντας να πολεμήσει για την πατρίδα του, όπως δήλωσε (ήταν Αμερικανός ισραηλιτικής καταγωγής).
Τα αεροσκάφη αυτά επικράτησε να λέγονται από τους Ισραηλινούς, λόγω της ασυνήθιστα σκούρης για το περιβάλλον βαφής, Karpada (στην αγγλική toad, δηλαδή φρύνος, ένα δυσδιάκριτο από το βάτραχο αμφίβιο). Η βαφή διατηρήθηκε για πολύ καιρό, καθώς τον πόλεμο ακολούθησε ανήσυχη ειρήνη και συνεχείς αψιμαχίες με τη Συρία για το όρος Hermon, ενώ σύντομα εκδηλώθηκε και το Λιβανικό (το αργότερο με την έναρξη του εκεί εμφυλίου το 1976).
Ενδιαφέρον είναι και το F-4E “Karpada” της 69ης μοίρας που υπάρχει στο μουσείο Hatzerim, το οποίο φέρει και ένα σπανιότατο σύστημα κάτω από την άτρακτο, το τεράστιο (και επικίνδυνα κοντά στο tarmac) ατρακτίδιο αναγνώρισης (LOROP) G-139 της General Dynamics, που περιέχει τη στρατηγική κάμερα HIAC-1. Λόγω της κολοσσιαίας οπισθέλκουσας του ατρακτιδίου, το αεροσκάφος ήταν αργό και ευάλωτο, γι’ αυτό το Ισραήλ προμηθεύτηκε τα τρία RF-4E(S), (στην εβραϊκή Tsalam Shablul), τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με το RF-4E (στην εβραϊκή Kurnass Tsilum), αλλά είναι F-4E χωρίς πυροβόλο, και με τη θηριώδη κάμερα στη θέση του ραντάρ. Πιο εντατική ήταν η χρήση του G-139 από RF-4C της USAF που στάθμευαν στη Ν. Κορέα, για φωτογραφική επιτήρηση της Β. Κορέας σε βάθος με πτήση παράλληλα προς την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, στον εναέριο χώρο της Ν. Κορέας.
Τα αεροσκάφη της επιχειρήσης Nickel Grass βάφονταν στο στάνταρντ ισραηλινό καμουφλάζ ερήμου όταν περνούσαν συντήρηση εργοστασιακού κλιμακίου, και όχι με άλλη αφορμή. Σε ορισμένα αεροσκάφη η βαφή διατηρήθηκε έτσι για χρόνια (σώζονται φωτογραφίες από το 1978 με «βιετναμικά» Φάντομ της Heyl Ha’ Avir), ανάμνηση ενός πραγματικού φιλιού της ζωής από την προστάτιδα υπερδύναμη. Είναι όμως απίθανο να αποσύρθηκαν με το χρώμα αυτό, επομένως μπορεί να πιθανολογηθεί ότι το εικονιζόμενο στις φωτογραφίες του εκλεκτού φίλου @Berserker έχει βαφεί εκ νέου στην παραλλαγή Νοτιοανατολικής Ασίας για τις ανάγκες της έκθεσής του στο περίφημο μουσείο του Hatzerim, υπόμνηση και φόρος τιμής σε μια ανυπολόγιστης υπό τις περιστάσεις αξίας κίνηση αλληλεγγύης της μεγάλης συμμάχου.
1η δημοσίευση 14/10/2021
