Του Βασίλη Νέδου από την “Καθημερινή”
Ο μακρύς δρόμος για την ουσιαστική ανάταξη του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) περνάει πρώτα από την ανάγκη για λύσεις στη διαχείριση και την οργάνωση του προσωπικού, το οποίο τα τελευταία χρόνια εγκαταλείπει την υπηρεσία σε αριθμούς που δημιουργούν ουσιαστικό πρόβλημα στη στελέχωση μάχιμων μονάδων.
Η «Κ» έχει αναδείξει το πρόβλημα, το οποίο έχει οικονομικές αλλά και πρακτικές προεκτάσεις για την ασφάλεια της χώρας, μια και για πρώτη φορά στην πρόσφατη Ιστορία φαίνεται ότι η Τουρκία ενισχύει σημαντικά τη ναυτική διάσταση της πολεμικής ισχύος της. Αν και προβλήματα όπως αυτά του Π.Ν. αντιμετωπίζουν και τα ναυτικά χωρών όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, στην Ελλάδα υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες:
- Κατ’ αρχάς, αυτή τη στιγμή η στελέχωση έχει αγγίξει στις κύριες μονάδες επιφανείας πολύ χαμηλά επίπεδα, στις φρεγάτες ακόμη και το 60%. Σύμφωνα με άριστα πληροφορημένες πηγές, το 2023 από το Π.Ν. αποχώρησαν περίπου 210 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί (κανένας κυβερνήτης πλοίου). Τη διετία 2022-23 υπολογίζεται ότι αποχώρησε συνολικά το 10% του προσωπικού που υπηρετεί στο Π.Ν.
- Το εναπομείναν προσωπικό έχει να αντιμετωπίσει έναν σημαντικό αριθμό αποστολών (ανελαστικό στις περισσότερες των περιπτώσεων). Μια λύση που καταπονεί ακόμη περισσότερο τα στελέχη είναι ότι λόγω του χαμηλού βαθμού στελέχωσης, γίνονται διαρκείς αποσπάσεις από το ένα πλοίο στο άλλο προκειμένου να καλυφθούν οι κενές θέσεις.
- Οι περισσότερες φρεγάτες είναι παλαιές, ως εκ τούτου προκύπτουν διαρκώς βλάβες και ο φόρτος εργασίας είναι τεράστιος.
- Η παραμονή στα πλοία είναι μεγαλύτερη του αναμενομένου, με πολύ μικρά διαστήματα σε υπηρεσίες ξηράς.
- Η κατάχρηση ορισμένων δικαιωμάτων, αλλά και η επιβίωση (κάποιες φορές) του ρουσφετιού. Στην πρώτη περίπτωση οι άδειες πατρότητας εξαντλούνται από τους δικαιούχους ακόμη και όταν έχει εκφραστεί από την ηγεσία η περί του αντιθέτου άποψη ή περί «σπασίματος» της άδειας σε δύο ή και τρία μέρη προκειμένου να μη δημιουργηθεί πρόβλημα στην υπηρεσία. Επίσης, με τα (λίγα αλλά υπαρκτά) ρουσφέτια, πέρα από τη δημιουργία προβλημάτων στη στελέχωση των πλοίων, δημιουργείται και αρνητική διάθεση στους μη έχοντες την ίδια δυνατότητα.
- Σημαντικό πρόβλημα είναι και οι αποδοχές, καθώς οι χαμηλόβαθμοι αμείβονται με πολύ μικρούς μισθούς, ενώ για τους υψηλόβαθμους, ειδικά εκείνους που έχουν διακριθεί στο πόστο τους, υπάρχει μια αρκετά δυναμική αγορά στον ιδιωτικό τομέα, η οποία μπορεί να παρέχει πολύ υψηλούς μισθούς. Ο κυβερνήτης μιας φρεγάτας μπορεί να φθάσει τα 2.000 με 2.100 ευρώ τον μήνα, εφόσον στον μισθό του προστεθούν όλα τα επιδόματα που συνεπάγεται η υπηρεσία του. Ενας αντιπλοίαρχος στην ξηρά λαμβάνει λιγότερα. Ενώ οι μισθοί στα χαμηλόβαθμα κλιμάκια κυμαίνονται μεταξύ 800 και 900 ευρώ (χωρίς τα «πλεύσιμα»). Περιττό να τονιστεί ότι για έναν έμπειρο ανώτερο ή ανώτατο αξιωματικό ο μισθός μπορεί να είναι τουλάχιστον τριπλάσιος στον ιδιωτικό τομέα. Η μισθολογική διάσταση δεν είναι αμελητέα. Αλλωστε, την είχε αναγνωρίσει ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος τον Σεπτέμβριο του 2022 είχε προαναγγείλει από το βήμα της ΔΕΘ τη χορήγηση επιδόματος για τις ημέρες της εν πλω υπηρεσίας.
Ο τρόπος χορήγησης των «πλευσίμων» διαστρεβλώθηκε, δεν έχει καμία σχέση με ό,τι εξήγγειλε ο πρωθυπουργός και κατέληξε να δημιουργεί προβλήματα στους δικαιούχους. Στην πράξη, οι χαμηλόβαθμοι (ΕΠΟΠ) ωφελούνται περισσότερο από τους υψηλόβαθμους, καθώς το επίδομα φορολογείται πριν από τη χορήγησή του, στη συνέχεια υπολογίζεται ως επιπλέον παροχή στο εισόδημα, με αποτέλεσμα οι αξιωματικοί να αλλάζουν κλίμακα και να φορολογούνται περισσότερο. Γι’ αυτόν τον λόγο και προτείνεται το επίδομα των «πλευσίμων» να χορηγείται ως αφορολόγητη παροχή, περίπου όπως τα πτητικά των ιπταμένων της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.).
Διορθωτικές κινήσεις στα «πλεύσιμα» θα έδιναν, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, την αίσθηση ότι η πολιτεία αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και πράττει αναλόγως. Εν συνεχεία απαιτούνται πιο μακροπρόθεσμες λύσεις που θα καταστήσουν την καριέρα σε μάχιμες μονάδες του Π.Ν. ελκυστική για τις νέες γενιές. Ηδη έχει αυξηθεί ο αριθμός των εισακτέων στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, αλλά και τις σχολές υπαξιωματικών, ωστόσο ακόμη κι αν η «αιμορραγία» σταθεροποιηθεί, το Π.Ν. δεν θα φθάσει σε ικανό αριθμό στελεχών προτού περάσουν 10-12 χρόνια.
Απαιτείται, βέβαια, και πιο μακροπρόθεσμο όραμα, το οποίο πρέπει να απαντήσει σε ένα βασικό ερώτημα: ποιο είναι το Π.Ν. που απαιτείται για την Ελλάδα στον «βαθύ» 21ο αιώνα; Ηδη, ο εμπλουτισμός ειδικοτήτων λόγω της επικείμενης άφιξης των γαλλικών φρεγατών τύπου «FDI» έχει δημιουργήσει μια ανάγκη που πρέπει να απαντηθεί. Ωστόσο, οποιαδήποτε απάντηση δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει και τη διαρκή ανάγκη για επαρκές και λειτουργικό στελεχιακό δυναμικό, κάτι το οποίο η ηγεσία του Π.Ν. γνωρίζει πολύ καλά.
