Η αυτονομία στους αμυντικούς εξοπλισμούς και η απόκτηση οπλικών συστημάτων “κομμένα-και-ραμμένα” στα μέτρα της κάθε χώρας είναι ένας διακαής πόθος όλων των επιτελείων αλλά αντικειμενικοί παράγοντες το απαγορεύουν. Η ανάπτυξη ενός οπλικού συστήματος είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό, σύγχρονες εγκαταστάσεις και πολύ χρήμα για να αναπτυχθούν οι τεχνολογίες που συνθέτουν ένα πολύπλοκο σύστημα όπως ένα πολεμικό πλοίο ή ένα αεροπλάνο και πάλι απαιτούνται χρόνια ερευνών, δοκιμών και ωρίμανσης. Όλα αυτά μεταφέρονται στο οπλικό σύστημα με τη μορφή κόστους για να αποσβεστούν οι δαπάνες χρόνων σε έρευνα, υλικά και επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό.
Ωστόσο, όταν οι πόροι ενός κράτους δεν είναι αρκετοί, είτε με τη μορφή χρημάτων προς επένδυση είτε εγκαταστάσεων και έμπειρου προσωπικού, η ανάπτυξη οπλικών συστημάτων μπορεί να αποδειχθεί μια διαδικασία τόσο κοστοβόρος που να ανατρέψει προϋπολογισμούς και προγράμματα αφήνοντας τελικά τη χώρα φτωχή και έκθετη στα αμυντικά προβλήματα.
Πρώτη πτήση για το πρώτο επιχειρησιακό Tejas LCA Mk1… μετά από 30 σχεδόν χρόνια ανάπτυξης
Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή του Tejas. Το ινδικής ανάπτυξης μονοκινητήριο, δελταπτέρυγο μαχητικό εκκίνησε σαν πρόγραμμα στις αρχές τηςε δεκαετίας του 1980 για να ενεργοποιήσει την ινδική πολεμική αεροπορική βιομηχανία και να αποδώσει ένα ελαφρύ μαχητικό χαμηλού κόστους που θα αντικαθιστούσε σε μεγάλους αριθμούς τα παλιά σοβιετικά μαχητικά που εξόπλιζαν (και εξοπλίζουν ακόμα) την ινδική αεροπορία και το ινδικό ναυτικό.
Το πρόγραμμα παρουσίασε τεράστιες καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους που ανέβαλαν σχεδόν για 40 χρόνια την ένταξή του σε υπηρεσία μέχρι να αποκτηθεί η πολυπόθητη τελική επιχειρησιακή πιστοποίηση από την ινδική υπηρεσία αεροπλοΐας τον Φεβρουάριο του 2019. Το αεροσκάφος είναι συγκρίσιμο από άποψη διαστάσεων και βάρους με το σουηδικό Gripen και το σινο-πακιστανικό JF-17 αν και πολύ ελαφρύτερο μικρότερων επιδόσεων από σχέδια όπως το αμερικανικό F-16 Fighting Falcon ή το κινεζικό J-10 Firebird.
Πολλά από τα προβλήματα του Tejas προέρχονται από την έλλειψη ικανής τεχνογνωσίας της ινδικής αεροπορικής βιομηχανίας που ανάγκασαν την Ινδία να ενσωματώσει έτοιμα υποσυστήματα από την διαθνή αγορά στο σχέδιο. Έτσι, ο κινητήρας του είναι ο αμερικανικός F404 της General Electric (που αναπτύχθηκε αρχικά για το F-20 Tigershark στη δεκαετία του ’70), πολλά ηλεκτρονικά συστήματα προέρχονται από το Ισραήλ και οι πύραυλοι που το οπλίζουν είναι ρώσικοι.
Το Ινδικό Ναυτικό εγκαταλείπει το Tejas Mk.2 και ζητά ένα εγχώριο δικινητήριο μαχητικό;
Λόγω ακριβώς της προμήθειας ξένων κρίσιμων υποσυστημάτων, το Tejas δεν είναι φθηνό αεροσκάφος, ούτε μπορεί κανείς να το αποκαλέσει “εγχώριας ανάπτυξης” τη στιγμή που βγάζοντας τον κινητήρα και τα ηλεκτρονικά δεν έχεις στην ουσία αεροσκάφος. Βασικό επιχείρημα της ανάληψης της προσπάθειας να αναπτυχθεί εγχώρια ένα μαχητικό είναι πως η συναρμολόγηση στο έδαφός του προς όφελος του δημοσίου θα ωφελήσει την εθνική βιομηχανία και οικονομία και θα κρατήσει το κόστος χαμηλά. Έτσι έγινε για παράδειγμα με τα πακιστανικά JF-17, τα Ching Kuo της Ταϊβάν ή τα J-10 και JL-15 της Κίνας και τα αμερικανικά F-16. Ωστόσο, η αγορά 83 μαχητικών Tejas Mk1A πρόσφατα τιμήθηκε προς 62.7 εκατομμύρια δολάρια το αεροσκάφος ξεσηκώνοντας αντιδράσεις και ειρωνικά σχόλια μεταξύ του επιτελείου αεροπορίας.
Οι αντιδράσεις δεν είναι αδικαιολόγητες: τα εθνικά προγράμματα οπλικών συστημάτων έχουν το πλεονέκτημα να αποτελούν τα κράτη ανάπτυξης και “προνομοιούχους αγοραστές”, πέρα από τα προαναφερθέντα οφέλη στην εθνική οικονομία, την εργασία και παραγωγή χιλιάδων σχεδιαστών, εργαστηρίων, ινστιτούτων, βιομηχανιών, την παραγωγή ποσοτήτων πρώτων υλών και μεταποίησης, τα κράτη τιμολογούν τα αεροσκάφη σε τιμές κοντά στο κόστος παραγωγής, που είναι σημαντικά μικρότερες από το κόστος μεταπώλησης στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά: το μαχητικό F-35 των ΗΠΑ, που ταλαιπωρήθηκε όσο λίγα με προβλήματα ανάπτυξης, καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμού, αγοράζεται από τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ έναντι 80 εκατομμυρίων δολαρίων αλλά πωλείται 200 εκατομμύρια το ένα στους πελάτες του εξωτερικού. Αντίστοιχα, το ρωσικό μαχητικό Su-57 πωλείται 110 εκατομμύρια σε πελάτες εξωτερικού αλλά για τη ρωσική αεροπορία στοιχίζει μόλις 35 εκατομμύρια.
Μοιραία, η ινδική αεροπορία αναθεωρεί τα σχέδιά της σχετικά με το “εγχώριας ανάπτυξης” μαχητικό. Όταν το Tejas Mk1A κοστίζει 62.7 εκατομμύρια δολάρια το ένα, πόσο αναμένεται να κοστίσει το υπό ανάπτυξη αναβαθμισμένο Tejas Mk2 που ετοιμάζεται να εξοπλίσει το ναυτικό για τις μοίρες αεροπλανοφόρων του; Την ίδια ώρα, το Su-30MKI που συναρμολογείται στην Ινδία και είναι δικηνητήριο και σαφώς μεγαλύτερων δυνατοτήτων, κοστίζει λιγότερο από 60 εκατομμύρια το κομμάτι. Αν μάλιστα αγοραστεί απευθείας από τη Ρωσία, χωρίς εμπλοκή των ινδικών βιομηχανιών, η τιμή του πέφτει στα 43 εκατ. δολάρια. Το σουηδικό Gripen προσφέρεται στα 60 εκατ. δολάρια και το αμερικανικό F-16 στα 50 εκατ. δολάρια και τα δύο με κατασκευή στην Ινδία.
Η κατάσταση επιδεινώνεται για την Ινδία γιατί οι ανάγκες αντικατάστασης των παλιών μαχητικών τη δεκαετία του ’80, 40 χρόνια μετά είναι επιτακτικές. Στα επόμενα χρόνια η ινδική αεροπορία θα χρειαστεί 12 μοίρες αεροσκαφών και αυτό είναι μόνο η αρχή αλλά με το κόστος των “εθνικών” μαχητικών στο ύψος απόκτησης ξένων μαχητικών, η επιλογή συγκράτησης του αμυντικού προϋπολογισμού θα πάρει μάλλον προτεραιότητα. Αμυντικοί αναλυτές λένε πως η κρίσιμη στιγμή για την αγορά των 200 μαχητικών Tejas ήρθε και πέρασε. Με τα μάτια 10 και 20 χρόνια μπροστά, μέχρι να ολοκληρωθούν δηλαδή οι παραδόσεις των παρωχημένων πια μαχητικών, πιστεύουν πως η Ινδία θα πρέπει να ξεχάσει το Tejas δίνοντας όλη της την προσπάθεια στην ανάπτυξη του 5ης γενεάς “προηγμένου μέσου μαχητικού ( Advanced Medium Combat Aircraft – AMCA ). Ο στόχος είναι το 2070 και το παλιό μαχητικό (με τεχνολογία δεκαετιών του 1970 κασι 1980) θα είναι ένας αναχρονισμός. Το δίδαγμα είναι πως η ανάπτυξη εγχώριας τεχνολογίας είναι ένα ακριβό σπορ που δεν πρέπει να αναλαμβάνει κανείς αν δεν έχει τα απαραίτητα εφόδια και κυρίως υπομονή και πνεύμα οικονομίας.
Η Lockheed Martin πρόθυμη να βοηθήσει στην ανάπτυξη ινδικών μαχητικών
