Ενώ ο προβληματισμός στην Ελλάδα για τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ 200HN συνεχίζεται, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, στους κόλπους του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού-TDK (Turk Deniz Kuvvetleri), υλοποιείται ένα μεθοδικό πρόγραμμα εγχώριων ναυπηγήσεων για τη σταδιακή αντικατάσταση των φρεγατών κλάσης Gabya (FFG-7, O.Η. Perry) και των παλαιότερων εκ των πλοίων MEKO 200TN Track I της υποκλάσης Yavuzap από Φ/Γ κλάσης I (ISTIF Class). Παράλληλα, έχει δρομολογηθεί έγκαιρα η αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών MEKO 200TN Track IIA/IIB, δηλαδή της υποκλάσης Barbaros. Ακολουθεί σε δύο μέρη ανάλυσης με αυτό το πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της
Του Βασίλη Παπακώστα. Πρώτη δημοσίευση «Πτήση» 47, Απρίλιος 2024
Στο πρώτο μέρος του άρθρου θα εξετάσουμε το πρόγραμμα ΕΜΖ (Εκσυγχρονισμού Μέσου Ζωής) των MEKO 200TN, ενώ στο δεύτερο, αύριο, θα ολοκληρώσουμε την αναφορά μας με τον οπλισμό και τα συμπεράσματα των τουρκικών επιδιώξεων, συγκριτικά με τις προσπάθειες του ΠΝ.
Τα πλοία Track IIA και ΙΙΒ παραδόθηκαν στο διάστημα 1997-2000 και κατασκευάστηκαν ανά δύο στα ναυπηγεία Γκολτσούκ και στα ναυπηγεία της Blohm & Voss στο Αμβούργο. Υπενθυμίζεται ότι οι Φ/Γ MEKO 200HN παραδόθηκαν στο διάστημα 1992-1998, δηλαδή είναι παλαιότερες, και παρ’ όλα αυτά δεν έχει καν δρομολογηθεί το πρόγραμμα ΕΜΖ. Αντίθετα, το TDK υπέγραψε τη σχετική συμφωνία με την κοινοπραξία Aselsan-Havelsan τον Απρίλιο του 2018 και η αρχική επιδίωξη ήταν η παράδοση της Φ/Γ Orucreis τον Νοέμβριο του 2022 και των λοιπών τριών το 2023, το 2024 και το 2025, με σκοπό τη διατήρησή τους σε υπηρεσία και τη δεκαετία του 2040. Η φάση CDR (Critical Design Review) διήρκεσε έως το 2020.
Σημειώνεται ότι το Νοέμβριο του 2023 ξεκίνησε δοκιμές εν πλω η Φ/Γ Orucreis (F-245) MEKO 200 Track IIA, της οποίας η αναβάθμιση είχε ξεκινήσει στα ναυπηγεία Γκολτσούκ τον Μάρτιο του 2022 με αρχικό αναμενόμενο χρόνο εργασιών 16 μηνών και προοπτική να παραδοθεί επίσημα στο προσεχές διάστημα.
Οι παραπάνω χρόνοι υλοποίησης του ΕΜΖ δίνουν μια γεύση για τους αντίστοιχους χρόνους του ελληνικού προγράμματος, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι το τουρκικό πρόγραμμα είναι πιο εκτεταμένο από το σχεδιαζόμενο ελληνικό (που όπως φαίνεται πλέον έχει υποβαθμιστεί περαιτέρω), και επιπλέον, ενσωμάτωσε σε μεγάλο βαθμό εγχώρια συστήματα που ήταν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης.
Στις MEKO 200TN Track IIA και ΙΙΒ είχε προηγηθεί η αντικατάσταση του ραντάρ επιτήρησης αέρος AWS-9 από το πλέον σύγχρονο SMART–S Mk2, ενώ όλες οι τουρκικές φρεγάτες της υποκλάσης Barbaros χρησιμοποιούν πλέον τον εκτοξευτή VLS Mk41 Mod 8, τον οποίο αρχικά διέθεταν μόνο οι δύο μονάδες Track IIB (2×8 module). Οι υποδομές τους, δηλαδή η ύπαρξη του ραντάρ ελέγχου πυρός STIR 2.4 και του SMART-S Mk2, επέτρεπαν θεωρητικά χρήση βλημάτων SM-2MR, δυνατότητα ωστόσο που δεν αξιοποιήθηκε ποτέ. Στα πλοία Track IIA είχε αρχικά εγκατασταθεί ο περιστρεφόμενος εκτοξευτής Mk29, o οποίος αντικαταστάθηκε από ένα (1×8) module Mk41 Mod 8.
To SMART-S Mk2 είναι ένα 3D ραντάρ ζώνης συχνοτήτων «S» (2-4 GHz) πολλαπλών δεσμών με διαμόρφωση επιτήρησης ή αεράμυνας, που παρέχει κάλυψη σε τόξο 70 μοιρών σε ανύψωση και 360 μοιρών σε αζιμούθιο μέσω μηχανικής περιστροφής της κεραίας. Έχει μέγιστη εμβέλεια 250 km (50 km για στόχο με μέγεθος μικρού βλήματος και 200 km για ΑΦΝΣ). Μπορεί να διαχειρίζεται 500 ίχνη και να παρέχει τη δυνατότητα αυτόματης αποκάλυψης και ιχνηλάτησης στόχων. Σε διαμόρφωση μέσης εμβέλειας με ρυθμό περιστροφής 27 σ.α.λ. παρέχει μέγιστη εμβέλεια 150 km και σε διαμόρφωση μεγάλης εμβέλειας με 13,5 σ.α.λ. παρέχει τη μέγιστη εμβέλεια των 250 km. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την παροχή ελέγχου πυρός σε πυροβόλα μέσω τριών καναλιών. Ενσωματώνει εξελιγμένες τεχνικές ECCM, διαμορφώσεις IFF Mode S/5 και εντοπισμού παρεμβολέων. Το SMART-2 έχει τοποθετηθεί στον κύριο, ανασχεδιασμένο ιστό, με χαρακτηριστικά stealth που δημιούργησε η Aselsan.
Πέραν των ανωτέρω, σχεδιάστηκε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα EMZ το οποίο περιλαμβάνει την αντικατάσταση του συνόλου των αισθητήρων (με την εξαίρεση του SMART-S Mk2) και του μεγαλύτερου μέρους των οπλικών συστημάτων εκτός του κύριου πυροβόλου Mk45 Mod 2, των εκτοξευτών Mk41 και των βλημάτων ESSM! Στην ουσία δημιουργεί ένα εντελώς νέο πλοίο με δυνατότητες συγκρίσιμες με Φ/Γ νεότερων γενιών, παρέχοντας μάλιστα εντυπωσιακό όγκο πυρός έναντι στόχων επιφανείας και ιδιαίτερα υψηλή ανθεκτικότητα σε περιβάλλον ασύμμετρων απειλών.
Αισθητήρες
Στον τομέα των αισθητήρων το πρόγραμμα αντικαθιστά το δευτερεύον ραντάρ επιτήρησης αέρος AWS-6 (που λειτουργούσε και ως ραντάρ ελέγχου πυρός μικρής εμβέλειας για το CIWS SeaGuard και τα πυροβόλα Sea Zenith των 25 mm, το σύνολο των οποίων αφαιρείται) από το εγχώριο MAR–D της Aselsan. Το MAR-D είναι ένα ραντάρ 3D AESA πολλαπλών δεσμών με κεραία βάρους 450 kg, που έχει δυνατότητα έρευνας αέρος και επιφανείας. Λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων «Χ» (8-12 GHz) και παρέχει μέγιστη εμβέλεια 100 km με κάλυψη 360 μοιρών σε αζιμούθιο χάρη στη ρυθμιζόμενη περιστροφή της κεραίας 15/30/60 σ.α.λ. και 70 μοίρες σε ανύψωση. Διαθέτει ενσωματωμένη κεραία IFF και μπορεί να διαχειριστεί 200 ίχνη. Παρέχει και δυνατότητα ελέγχου πυρός για πυροβόλα με λειτουργία 3D, ενσωματώνει εξελιγμένες τεχνικές ECCM και έχει δυνατότητα εντοπισμού και ιχνηλάτησης παρεμβολέων. To MAR-D έχει τοποθετηθεί στον δευτερεύοντα ιστό των φρεγατών μαζί με την κεραία του συστήματος TACAN.
Συνέπεια της απομάκρυνσης του SeaGuard είναι επίσης η εξάλειψη των ραντάρ καταύγασης TMX ζώνης συχνοτήτων «Ku», καθώς τα νέα συστήματα CIWS που εγκαθίστανται δεν έχουν ανάλογη απαίτηση, όπως θα δούμε παρακάτω. Επιπλέον, αφαιρούνται και τα ραντάρ STIR 1.8 από τις Track IIA, αλλά και τα STIR 1.8 και STIR 2.4 από τις Track IIB.
Τα ραντάρ αυτά αντικαθίστανται από δύο συστήματα AKREP της Aselsan, τα οποία εγκαθίστανται στην πλώρη και την πρύμνη και θεωρούνται προηγμένα εξελικτικά «αντίγραφα» του STIR με εμβέλεια 120 km. Το AKREP λειτουργεί σε διπλή ζώνη συχνοτήτων «X» (8-12 GHz)/«Ka» (26,5-40 GHz) και παρέχει ιχνηλάτηση και καταύγαση για βλήματα SARH (Semi Active Radar Homing) ζώνης συχνοτήτων «Χ», ενώ είναι συμβατό με τους πυραύλους ESSM. Μπορεί επίσης να παρέχει έλεγχο πυρός για πυροβόλα. Προσφέρει δεδομένα εμπλοκής 3D με υψηλό ρυθμό ανανέωσης και μεγάλη ακρίβεια, ενώ για στόχους υψηλής ταχύτητας υπάρχει η δυνατότητα αυτόματης ιχνηλάτησης. To ραντάρ λειτουργεί υπό τον έλεγχο του Κέντρου Διαχείρισης Μάχης-CMS (Combat Management System, ως slave) το οποίο λαμβάνει στόχους και από τους άλλους αισθητήρες. Παρέχει διαφορετικές διαμορφώσεις λειτουργίας: χρήση μόνο του ραντάρ ή μόνο του Ε/Ο συστήματος ή συγχώνευση από τα δεδομένα του ραντάρ και του Ε/Ο. H δυνατότητα εμπλοκής στόχου μόνο με το Ε/Ο σύστημα του δίνει δυνατότητα πλήρους παθητικής εμπλοκής, επιλογή που δεν παρέχεται στη βασική έκδοση του STIR, αλλά προσφέρεται ως προαίρεση και στα πλοία του ΠΝ που δεν την διαθέτουν· υπάρχει όμως πρόθεση να περιληφθεί στο πρόγραμμα αναβάθμισης.
Το Ε/Ο συγκρότημα του AKREP διαθέτει κάμερα IR διάταξης 640×512 στοιχείων που λειτουργεί στη ζώνη 3-5 μm, με δυνατότητα μεγέθυνσης 2x ή 4x και ρυθμιζόμενα πεδία θέας 13,5 μοιρών (ευρύ), 6,4 μοιρών (μέσο) και 2 μοιρών (στενό). Η κάμερα TV διάταξης 1920×1080 στοιχείων παρέχει δυνατότητα μεγέθυνσης 2x ή 4x και ρυθμιζόμενα πεδία θέας 30 μοιρών (εξαιρετικά ευρύ), 135 μοιρών (ευρύ), 6,4 μοιρών (μέσο) και 2 μοιρών (στενό). Επιπλέον διαθέτει spot κάμερα CCD με πεδίο θέας 0,5 μοιρών και αποστασιόμετρο λέιζερ εμβέλειας 25 km.
To ραντάρ έχει χαμηλό επίπεδο πλευρικών λοβών μέσω εξελιγμένης υποδομής καταστολής τους, ευελιξία συχνοτήτων, επιλογή συχνότητας με τη χαμηλότερη ένταση παρεμβολών κ.ά.
Στα πλοία εγκαθίσταται επίσης και νέο ραντάρ ναυτιλίας ALPER LPI (Low Probability Of Intercept) της Aselsan.
Το πρόγραμμα ΕΜΖ περιλαμβάνει ακόμη την αντικατάσταση του συγκροτήματος ESM/ECM (Cutlas B1, Scorpion B) με εγχώρια συστήματα. Συγκεκριμένα, τοποθετείται νέο ESM ARES-2N της Aselsan που διαθέτει πλήρως ψηφιακούς δέκτες. Παρέχει ευρεία κάλυψη 2-18 GHz με δυνατότητα επέκτασης στα 40 GHz και μπορεί να λειτουργήσει μέσω της δικής του κονσόλας ελέγχου ή μέσω του CMS. Παρέχει υψηλή πιθανότητα υποκλοπής (POI), δυνατότητα εντοπισμού απειλών LPI σε μεγάλη εμβέλεια, υψηλής ακρίβειας DF κτλ. Οι διατάξεις του συστήματος και οι δύο κεραίες του έχουν εγκατασταθεί επί του κυρίως ιστού (εκατέρωθεν), κάτω από το SMART-2 Mk2.
Εκατέρωθεν του κυρίως ιστού έχουν εγκατασταθεί και οι κεραίες του νέου ECM, ήτοι του AREAS-2NC. Πρόκειται για σπονδυλωτό σύστημα με υψηλής ισχύος πομπό στερεάς κατάστασης που παρέχει δυνατότητα παρεμβολών εξαπάτησης και θορύβου ή συνδυασμού τους χρησιμοποιώντας τεχνολογία DRFM. Παρέχει τη δυνατότητα αυτόματης, ημιαυτόματης και χειροκίνητης λειτουργίας εναντίων απειλών που μπορούν να προγραμματιστούν στο MDF (Mission Data File) και αφορούν σε στόχους ακόμη και με χαρακτηριστικά LPI.
Αντικαθίσταται και το AN/SLQ-25 Nixie με το HIZIR, που είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα εντοπισμού, κατηγοριοποίησης και παραπλάνησης επερχόμενων τορπιλών με 8πλούς εκτοξευτές αναλωσίμων και δυνατότητα ιχνηλάτησης έξι τορπιλικών απειλών ταυτόχρονα. Υπενθυμίζεται ότι στο πρόγραμμα για τις MEKO 200HN διατηρείται το σύστημα ECM και αντικαθίσταται το σύστημα ESM, ενώ παραμένει και το Nixie.
Η «καρδιά» του προγράμματος αναβάθμισης, όπως συμβαίνει συνήθως, είναι η αντικατάσταση του CMS. Τα πλοία MEKO 200 Track IIA και Track IIB χρησιμοποιούν σύστημα TACTICOS και 10 κονσόλες MOC Mk2, ενώ η κλάση ΥΔΡΑ χρησιμοποιεί το παλαιότερο STACOS με κονσόλες MOC Mk1. Παρά το γεγονός ότι στην επίσημη ανακοίνωση της (τότε) SIGNAAL γίνεται αναφορά σε 10 κονσόλες στις Φ/Γ Track IIB, σύμφωνα με τουρκικές πηγές, τα πλοία έχουν διευρυμένη διάταξη από 12 κονσόλες. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι το TDK δεν επιλέγει την αναβάθμιση ή τη χρήση νέας έκδοσης του TACTICOS (όπως σχεδιάζεται για τα πλοία του ΠΝ) αλλά υιοθετεί ένα νέο σύγχρονο εγχώριο CMS, όπως είναι το ADVENT, και μάλιστα σε διάταξη με 20 κονσόλες!
Το ADVENT είναι η εξέλιξη του γνωστού μας GENESIS της Havelsan, που έχει εγκατασταθεί στην κλάση Φ/Γ Gabya (O.H.Perry). Πρόκειται για σύγχρονο δικτυοκεντρικό, σπονδυλωτό σύστημα C4I (Command Control Communications Computers & Intelligence), ανοικτής αρχιτεκτονικής, με δυνατότητα εύκολης ολοκλήρωσης όπλων και αισθητήρων. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, έχουν ολοκληρωθεί/ενσωματωθεί και πιστοποιηθεί περισσότερα από 95 όπλα και αισθητήρες στο πλαίσιο προετοιμασίας για εξαγωγές. Παρέχει υψηλού επιπέδου γνώσης τακτικής κατάστασης-SA (Situational Awareness) και προσφέρεται σε βαθμιδωτές εκδόσεις για πλατφόρμες στον αέρα, τη θάλασσα (περιλαμβανομένων υποβρυχίων) και την ξηρά. Επιτρέπει λειτουργία σε περιβάλλον συνεργατικών εμπλοκών-CEC (Cooperative Engagement Capability), δηλαδή με αυτόματο διαμοιρασμό στόχων σε άλλα πλοία, είναι συμβατό με ζεύξεις Link11/16/22/JREAP/SIMPLE/VMF/Link-Y/Link-H και National Link, ενώ έχει ενσωματωμένο DLP (Data Link Processor) με δυνατότητα data forwarding. Έχει ήδη εγκατασταθεί στο ελικοπτεροφόρο TCG Anadolu, στο ταχύ ΠΓΥ TCG Derya (A-1590), που μπορεί έτσι να δράσει και ως ναυαρχίδα αποβατικών και άλλων επιχειρήσεων, και στην τέταρτη κορβέτα κλάσης Ada TCG Kinaliada (F-514).
Αναμένεται να εγκατασταθεί σε επόμενη φάση και στο τρίτο πλοίο της ίδιας κλάσης, το TCG Burgazada (F-514), ενώ στα δυο πρώτα θα διατηρηθεί το GENESIS. Εκδόσεις του ADVENT εγκαθίστανται τόσο στις υπό ναυπήγηση Φ/Γ κλάσης ISTIF όσο και στις μελλοντικές TF-2000. Για να έχουμε μια εικόνα της πολυπλοκότητας και της εξέλιξης των CMS, να σημειώσουμε ότι το ADVENT χρησιμοποιεί 550 εφαρμογές και 13 εκατομμύρια. γραμμές κώδικα, όταν ο πρόγονος του GENESIS χρησιμοποιούσε 3 εκατομμύρια γραμμές κώδικα!
O εξοπλισμός επικοινωνιών περιλαμβάνει πλήρη αντικατάσταση των υποδομών V/UHF, HF, εξοπλισμό για δορυφορικές επικοινωνίες ζώνης συχνοτήτων «X» κ.ά.
Αντίθετα με τον ΕΜΖ των MEKO 200HN, το τουρκικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την αντικατάσταση του σόναρ γάστρας AN/SQS-56 με το FERSAH της Aselsan. Πρόκειται για σόναρ μέσων συχνοτήτων που αποτελείται από πέντε στοιχεία. Χρησιμοποιεί τη ζώνη συχνοτήτων 5-9 KHz στην ενεργή λειτουργία, στην οποία μπορεί να διαχειριστεί 32 στόχους, και τη ζώνη 3-12 KHz για την παθητική λειτουργία, στην οποία διαχειρίζεται 8. Παρέχει ρυθμιζόμενες βαθμίδες εμβέλειας εντοπισμού από 2.250 m έως 36.000 m, κάλυψη 360 μοιρών στη διαμόρφωση ASW και 90 μοιρών στη διαμόρφωση MAS (Mine Avoidance). To πρόγραμμα EMZ περιλαμβάνει και την τοποθέτηση σόναρ εντοπισμού δυτών ARAS-2023 DDS (Diver Detection Sonar) της Armelsan.
Ο εξοπλισμός αυτοπροστασίας περιλαμβάνει συσκευή LWR (Laser Warning Receiver) LIAS-100D που προειδοποιεί για απειλές από συσκευές αποστασιομέτρησης (LRF) και καταδείκτες λέιζερ και βλήματα με καθοδήγηση LBR (Laser Beam Riding). Πρόκειται για αισθητήρα βάρους κεφαλής 3,25 κιλών που παρέχει κάλυψη 360 μοιρών σε αζιμούθιο και 80 μοιρών σε ανύψωση με πιθανότητα εντοπισμού μεγαλύτερη του 95% στις ζώνες συχνοτήτων I/II/III/IV. Επιπλέον, θα εγκατασταθεί ο Ε/Ο αισθητήρας Denizgozu Kirlangic βάρους κεφαλής 35 kg, που χρησιμοποιείται για εντοπισμό εγγύς απειλών παρέχοντας κάλυψη 360 μοιρών σε αζιμούθιο και -55/+90 μοιρών σε ανύψωση. Χρησιμοποιεί θερμική κάμερα MWIR (Middle Wave Infra-Red) 3-5 μm διάταξης 640×512 στοιχείων, τηλεοπτική κάμερα διάταξης 1920×1080 στοιχείων και συσκευή LRF. Η θερμική κάμερα παρέχει δυνατότητα ψηφιακής μεγέθυνσης 2x ή 4x και ρυθμιζόμενα πεδία θέας 22 μοιρών (ευρύ), 6 μοιρών (μέσο) και 2,2 μοιρών (στενό). Η τηλεοπτική κάμερα παρέχει επίσης δυνατότητα ψηφιακής μεγέθυνσης 2x ή 4x και ρυθμιζόμενα πεδία θέας 63 μοιρών (εξαιρετικά ευρύ), 25 μοιρών (ευρύ), 6 μοιρών (μέσο) και 2,3 μοιρών (στενό).
Τέλος, το υπερπλήρες πακέτο αισθητήρων συμπληρώνει ο IRST PIRI-100 της Aselsan με κεφαλή βάρους 265 kg. Χρησιμοποιεί τριπλό θερμικό ερευνητή δύο ζωνών MWIR και SWIR (Short Wave IR) διάταξης 640×512 στοιχείων έκαστος. Το PIRI-100 παρέχει κάλυψη 360 μοιρών (3×120 μοίρες) και >17 μοίρες σε ανύψωση με δυνατότητα μετακίνησης -10/+45 μοιρών. Ο κάθε ερευνητής μπορεί να παρακολουθεί 50 στόχους, ήτοι 150 στόχους συνολικά.
Αύριο θα ακολουθήσει το δεύτερο μέρος.
