Έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ένοπλες συγκρούσεις χαρακτηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό από στατικές αντιπαραθέσεις, όπως τα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την έλευση των αεροσκαφών και των αρμάτων μάχης, κατέστησαν δυνατές ταχείς επιθέσεις μεγάλης κλίμακας. Η γερμανική επέλαση στη Γαλλία, άλλαξε όσα ξέραμε για τις μάχες και τους πολέμους. Στο σημερινό πεδίο της μάχης, η κινητικότητα/ευελιξία των οπλικών συστημάτων, αλλά και των στρατευμάτων, προσδίδει το πλεονέκτημα του γρήγορου χτυπήματος των θέσεων του αντιπάλου. Πέραν αυτού όμως, υπάρχει μια ακόμη κρίσιμη παράμετρος, που έχει να κάνει με την επιβιωσιμότητα.
Αλλά πλέον, δεν μιλάμε μόνο για δυσδιάστατο πεδίο μάχης: υπάρχει τώρα τρίτη, τέταρτη αλλά και πέμπτη διάσταση (κυβερνοπόλεμος, μη επανδρωμένα, επιχειρήσεις παραπληροφόρησης κ.ο.κ.). Όλοι έχουν δει για παράδειγμα την αποτελεσματικότητα των τουρκικών UCAV (μη επανδρωμένα, οπλισμένα αεροσκάφη) στο πεδίο της μάχης, και είναι φανερό πως τα δεδομένα και οι τακτικές του πολέμου έχουν αλλάξει για πάντα. Για παράδειγμα, τα Bayraktar, έχουν δείξει μεγάλη αποτελεσματικότητα, εναντίον στατικών ή στάσιμων στόχων. Βέβαια οι όποιες επιτυχίες τους έχουν γίνει κατά κύριο λόγο σε πεδίο σχετικά χαμηλής εντάσεως και με αντιπάλους που δεν διαθέτουν αντίμετρα.
Ας πάμε σε παραδείγματα: Στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, είχαμε δει πολλές φορές αμερικάνικα ρυμουλκούμενα πυροβόλα να βάλλουν εναντίον εχθρικών θέσεων, από μόνιμες θέσεις, δίχως φόβο αντιποίνων. Πρόκειται βεβαίως για συγκρούσεις χαμηλής έντασης, υπό την έννοια πως ο εχθρός είναι κατά πολύ υποδεέστερος. Ουσιαστικά λοιπόν δεν υπάρχει κίνδυνος για ανταποδοτικό (εκδικητικό) πυρ. Αυτό όμως δεν ισχύει σε έναν πραγματικό πόλεμο, με υψηλής έντασης μάχες.
Σε μια μάχη με στρατούς που μοιράζονται κοινής τεχνολογικής αφετηρίας συστήματα, αυτές οι τακτικές είναι απαρχαιωμένες. Εξ ου και η χρήση αυτοκινούμενων πυροβόλων (από την εποχή του Β’ ΠΠ), που είναι πιο ευέλικτα και θεωρητικά πιο επιβιώσιμα στο πεδίο της μάχης. Από την άλλη, έχουμε δει Α/Κ πυροβόλα, άρματα μάχης και γενικά τεθωρακισμένα οχήματα, να γίνονται εύκολη λεία για μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Αν και η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί Γεωργία ή Ουκρανία, το πρόβλημα υφίσταται. Και απέναντι σε έναν αντίπαλο που παράγει εκατοντάδες διαφορετικών μεγεθών UAVs, το πρόβλημα γιγαντώνεται. Τι σχέση έχει αυτό με την ευκινησία;
Η χώρα μας διαθέτει ένα πολυεπίπεδο δίκτυο αεράμυνας (αν και κομμάτια του είναι οριακής τεχνολογίας, ή και παρωχημένα) και όπως έχει ειπωθεί επισήμως πρόσφατα, θα αποκτήσει συστήματα anti-drone. Ωστόσο, αυτά ίσως δεν αρκούν για την επιβίωση των βαρέων όπλων του ΕΣ. Η κατασκευή UCAV είναι σχετικά εύκολη και οικονομική, και ο αντίπαλος έχει μαζική παραγωγή. Από την άλλη, τα κόστη ενός βλήματος Stinger ή ενός Patriot, είναι πολλές φορές περισσότερα από το στόχο. Επιπλέον, οι ποσότητες των όπλων που έχουμε είναι πεπερασμένες.
H αύξηση της απειλής έρχεται με τη μορφή των νέας τεχνολογίας UCAVs, που κατασκευάζονται σχετικώς εύκολα, με νέες τεχνολογίες και δυνατότητες να εμφανίζονται καθημερινά, από drones αυτοκτονίας ως εξοπλισμένα με stand-off βλήματα. Αν ένα οπλικό σύστημα, δεν κινείται με τρόπο τέτοιο που να μην εντοπίζεται από τον εχθρό, τότε η καταστροφή του είναι δεδομένη.
Ποιό είναι το αντιαρματικό NLAW, που καταστρέφει τα ρωσικά Τ-72 στην Ουκρανία;
Η άμυνα εναντίον τέτοιων απειλών, είτε με αντιαεροπορικά όπλα, είτε με θωράκιση των υποδομών, είναι μια μερική λύση. Από την άλλη, εάν αυτά τα φιλικά assets είναι στατικά ή στάσιμα (π.χ. από καταφύγια, μέχρι και συγκεντρώσεις αρμάτων μάχης), γίνονται ευάλωτα σε επιθέσεις του αντιπάλου. Εξυπακούεται πως καταφύγια και λοιπές εγκαταστάσεις, δεν μπορούν να μετακινηθούν και για αυτό φυλάσσονται από προσωπικό και μέσα. Αλλά και πάλι, γίνονται -ακόμη και εύκολοι- στόχοι σε όπλα stand off της εχθρικής αεροπορίας.
Βίντεο: Η στιγμή που ένας Javelin καταστρέφει ολοσχερώς ένα υπερσύγχρονο ρωσικό TOMA BTR-82A
Ας κάνουμε ένα σενάριο. Σε μια πολεμική αντιπαράθεση, τα Α/Κ πυροβόλα, θα παίξουν μεγάλο ρόλο σε επιθέσεις εναντίον του αντιπάλου, είτε αφορούν στάσιμους ή στατικούς στόχους. Υπάρχουν βεβαίως μέσα όπως ραντάρ πυροβολικού, που εντοπίζουν το σημείο προέλευσης των εχθρικών βλημάτων, προκειμένου να απαντήσουν αναλόγως με στοχευμένα πυρά.
Φυσικά, τα πολεμικά σενάρια προβλέπουν γρήγορη εναλλαγή θέσεων για τα Α/Κ πυροβόλα. Δεν παύουν όμως να αποτελούν μεγάλους, δυσκίνητους στόχους, που θα είναι ευάλωτοι σε ένα περιβάλλον κορεσμένο από εχθρικά μη επανδρωμένα, οπλισμένα αεροσκάφη. Εδώ οι λύσεις δεν είναι πολλές, και τις βλέπουμε στην Ουκρανία. Η λύση που συζητάμε σήμερα είναι η ιδέα για μικρότερου διαμετρήματος, αλλά υπερ-ευκίνητα πυροβόλα. Ναι μεν θα μειωθεί ο όγκος πυρός και η εμβέλεια, αλλά θα αυξηθεί κατακόρυφα η επιβιωσιμότητα. Κι αυτός ίσως που μετράει τελικά.
ΑΠΟΨΗ: Η επικείμενη αγορά των SPIKE SR θα μεταμορφώσει το Ελληνικό Πεζικό
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το σύστημα Hawkeye, ένα πυροβόλο των 105mm που φέρεται επί οχήματος HUMVEE και κατασκευάζεται από την εταιρία Mondus Group, ως σύνθεση απαρτίων από γνωστά οχήματα, πυροβόλα και πυρομαχικά. Με ταχυβολία που μπορεί να φτάσει το 8 βλήματα το λεπτό για 3 συνεχόμενα λεπτά, μια πυροβολαρχία 6 Hawkeye, μπορεί να εκτοξεύσει 144 βλήματα προς τον εχθρικό στόχο, πριν χρειαστεί να σταματήσει και να αλλάξει θέση.
Το βεληνεκές του όπλου κυμαίνεται μεταξύ 11,5 και 20 χιλιομέτρων (για βλήματα RAP). Μπορεί να φαίνεται μικρή η ισχύ πυρός των βλημάτων των 105 χιλιοστών, αλλά δεν είναι. Θέλουμε να μείνουμε όμως στο απόλυτο πλεονέκτημα του όπλου, που είναι η μοναδική ευκινησία του. Με το πάτημα ενός κουμπιού, το Hawkeye, αποσύρει τους υδραυλικούς σταθεροποιητές εδάφους και το σύστημα μπορεί να αλλάξει θέση μέσα σε 30 δευτερόλεπτα.
Η Mandus Group, κατασκευάστρια εταιρία αμυντικού εξοπλισμού που ειδικεύεται στη συντήρηση πυροβόλων (κάτι που κάνει και ο ΕΣ στα πολλά και διάφορα ΠΕΒ), κατάλαβε ότι το κλειδί για τη μείωση του βάρους του φορέα ήταν η μείωση της ανάκρουσης. Το σύστημα υδραυλικής απόσβεσης του Hawkeye μειώνει την ανάκρουση κατά εβδομήντα τοις εκατό, μειώνοντας την καταπόνηση, και επιτρέποντας την εγκατάστασή του στο γνωστό μας 4Χ4.
Το σύστημα δεν έχει υιοθετηθεί ακόμη από κάποιον στρατό, ωστόσο η φιλοσοφία του κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Για να καταλάβουμε τη λογική του, ας σκεφτούμε το σύστημα ASRAD-HELLAS με βλήματα Stinger, που υπηρετεί στον ΕΣ. Το σύστημα εντάσσεται στη φιλοσοφία της υψηλής κινητικότητας και φονικότητας, στα πλαίσια Α/Α άμυνας σημείου του ΕΣ, και την προστασία σημαντικών στόχων στο πεδίο της μάχης.
Το αντιαεροπορικό οπλικό σύστημα αεράμυνας μικρού βεληνεκούς ASRAD HELLAS, αποτελείται από το οχημα – φορέα τύπου HUMVEE M1097A2 4×4, τη μονάδα ελέγχου πυρός (weapon control unit), τον εκτοξευτή, τον επικοινωνιακό εξοπλισμό αλλά και το ΣΕΠ. Το όχημα είναι κατάλληλο για επιχειρήσεις σε δύσκολα εδάφη και μπορεί να μεταφερθεί από αέρος με ελικόπτερο τύπου CH-47D. Θα λέγαμε πως είναι το ιδανικό Α/Α σύστημα για τις Ένοπλες Δυνάμεις, λόγω του ότι είναι ευκίνητο, ουσιαστικά “αόρατο” για τον εχθρο. Ας σκεφτούμε, πως ένα HUMVEE μπορεί να σταματήσει μια εχθρική αεραπόβαση σε λίγα δευτερόλεπτα. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να κάνει κι ένα πυροβόλο των 105 χιλιοστών…
Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία: Θύμα “θαυματουργών” όπλων ή κακών τακτικών;
Στην Ουκρανία έχουμε δει πολλές εφαρμογές των τακτικών των μικρών ευέλικτων όπλων. Από τα υπερ-υψηλής κινητικότητας HIMARS, μέχρι τις μικρές ομάδες στρατιωτών, οπλισμένες με αντιαρματικά όπως Javelin και NLAW, να ενεδρεύουν και ακινητοποιούν ολόκληρες φάλαγγες δυσκίνητων ρωσικών αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων. Οι Ρώσοι, παρά τα όσα λένε, δεν έχουν καταστρέψει ούτε ένα HIMARS. Αν είχαν, θα έδειχναν με περηφάνεια έστω έναν εκτοξευτή… Αλλά το μόνο που δείχνουν συνήθως είναι τα άδεια “κάνιστρα” των πυραύλων.
Ακόμη κι αν οι Ρώσοι είχαν κάτι σαν τα Bayraktar TB2, δεν θα κατάφερναν τίποτα το σημαντικό. Αντίθετα, οι Αζέροι, με τα ΤΒ2 καθώς και τα ισραηλινά, και αλλά φθηνότερα ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα χρησιμοποίησαν με μεγάλη αποτελεσματικότητα από το Αζερμπαϊτζάν, κατά τις συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπαχ απέναντι στους “δυσκίνητους” (από άποψη ευκινησίας των μέσων τους) Αρμένιους. Πρέπει σίγουρα να μελετήσουμε τι έχει συμβεί σε αυτή τη σύγκρουση, που όπως είδαμε δεν πήγε καθόλου καλά για τους Αρμένιους.
Επιστρέφοντας στην περίπτωση της Ελλάδας, μιλώντας πάντα για χερσαίες δυνάμεις, ακόμη μεγαλύτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε όπλα που μπορούν να μεταφερθούν τάχιστα στην πρώτη γραμμή της μάχης, ή ακόμη και πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Αρχικά, πέρα από επαρκή εκπαίδευση, απαιτείται άψογη γνώση του περιβάλλοντος στο οποίο θα επιχειρήσουν. Η ασφαλής αμφίδρομη επικοινωνία με τις φίλιες δυνάμεις, είναι απολύτως απαραίτητη, για την ανταλλαγή πληροφοριών, αναφορικά με τις κινήσεις του εχθρού. Εκτός της άριστης γνώσης χρήσης των όπλων, τα στελέχη των “ευκίνητων” δυνάμεων θα πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά πως να κινούνται στο χώρο, να συντηρούν το όχημά τους και να το οδηγούν, εκμεταλλευόμενοι πλήρως τις δυνατότητές του.
Video: Η στιγμή που ένας Javelin με top attack καταστρέφει ένα ρωσικό άρμα
Αν φανταστούμε λοιπόν οχήματα 4Χ4 (κατά προτίμηση πολλά και με θωράκιση), οπλισμένα με SPIKE NLOS ή και SPIKE LR2, μπορούμε να συμπεράνουμε πως θα μπορούσαν να επιφέρουν συντριπτικά πλήγματα στον αντίπαλο, χωρίς να αντιμετωπίζονται εύκολα. Τέτοια οχήματα θα μπορούσαν να δράσουν σε μικρές “αγέλες λύκων“, επιτιθέμενες στον εχθρό, προκαλώντας πανικό, και να είναι σε θέση να προχωρήσουν στον επόμενο στόχο, μέσα σε λίγα λεπτά. Κι όλα αυτά, χωρίς να γίνονται αντιληπτές.
Κι αυτό διότι θα μπορούν να μετακινηθούν σε θέση απόκρυψης, για να αποφύγουν τις απειλές ενός περιβάλλοντος που θα είναι κορεσμένο από εχθρικά UCAVs. Σαφώς, η λειτουργία και η αποτελεσματικότητα “αγελών”, δεν είναι τόσο απλή όσο ακούγεται, αλλά τα ανωτέρω είναι μια υπεραπλουστευμένη θεωρία χρήσης τους. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε μια εμβέλεια της τάξεως των 32 χιλιομέτρων των Spike, απαιτείται ένα ακόμη μέσο, όπως ένα μικρό UAV, που θα εντοπίσει το στόχο.
Υπάρχουν βεβαίως περιορισμοί όπως η εμβέλεια που θα αναγκάσει τέτοιου είδους συστήματα να έρθουν πλησιέστερα στις εχθρικές γραμμές. Παρόλα αυτά, είναι μικροί και ευκίνητοι στόχοι, που θα δυσκολέψουν τον εχθρό να τους καταστρέψει. Μπορούν κάλλιστα όμως, να αναχαιτίσουν μια εχθρική επιθετική ενέργεια, εν τη γενέσει της, ή να την καθυστερήσουν σημαντικά.
ThinkOutOfTheBox: Πεζικό εναντίον πολεμικών πλοίων; Κι όμως, στο Αιγαίο γίνεται!
Η αποτελεσματικότητα αυτού το δόγματος, δεν είναι πλέον κάτι θεωρητικό, αλλά προκύπτει ξεκάθαρα από τις τακτικές των Ουκρανών στο πεδίο της μάχης. Ο Πούτιν, πιθανότατα εμφορούμενος από το ψυχροπολεμικό δόγμα της μαζικής επέλασης αρμάτων μάχης και πεζικού, δεν υπολόγισε τις τακτικές του αντιπάλου. To πεδίο μάχης της Ουκρανίας, δεν έχει σχέση με το Fulda Gap στη Γερμανία, δηλαδή τα πεδινά περάσματα, διαμέσου των οποίων τα σοβιετικά άρματα μάχης θα ξεχύνονταν προς τη Δύση.
Όλα τα ανωτέρω φυσικά δεν αναιρούν τη ανάγκη για χρήση βαρέων και λιγότερο ευκίνητων όπλων, όπως MLRS, αρμάτων μάχης, όλμων και TOW επί ερπυστριοφόρων οχημάτων κτλ. Όλα έχουν την αξία τους στο πεδίο της μάχης. Αλλά η ύπαρξη και επαρκών μέσων υψηλής κινητικότητας και καταστροφικότητας, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, για να πλαισιώνει και κυρίως να τα συμπληρώνει, αναλαμβάνοντας αποστολές που δεν μπορούν. Η κινητικότητα θεωρείται πολλαπλασιαστής ισχύος διότι μπορεί να πλήξει πολλούς στόχους σε μικρότερο χρονικό διάστημα και στοχοποιείται δυσκολότερα.
