MiG-21 ‘007’: To MiG που αγάπησαν οι εχθροί του

Τον Αύγουστο του 1966, ο ραδιοφωνικός σταθμός Φωνή του Ισραήλ μετέδιδε το «Μαρχαμπτέϊν» (δυό φορές καλωσόρισες) ένα τραγούδι της Σοσάνα Νταμαρι στα αραβικά για έναν και μόνο ακροατή. O Σμηναγός Μουνίρ Ράντφα της ιρακινής Αεροπορίας ήξερε ότι αυτό το τραγούδι ήταν το σύνθημα που περίμενε.
Το τραγούδι θα μεταδιδόταν επί τρείς ημέρες συνεχώς, την ίδια προκαθορισμένη ώρα. Κάθε ημέρα, εκείνη την ώρα η Αίθουσα Επιχειρήσεων στο Αρχηγείο της ισραηλινής Αεροπορίας ήταν γεμάτη από την ηγεσία του Όπλου και επιτελείς που περίμεναν με αδημονία… Οι δύο πρώτες μέρες πέρασαν δίχως ο Ράντφα να κάνει επαφή. Την τελευταία ημέρα όμως, η Διοίκηση της IAF είδε με ικανοποίηση στην οθόνη των ραντάρ αυτό για το οποίο η Μοσσάντ είχε δουλέψει τόσο καιρό: ένα MiG-21 με έναν πιλότο πρόθυμο να τους αποκαλύψει τα μυστικά του.

Η απόκτηση του υπερηχητικού MiG-21 από τις Αεροπορίες των αραβικών κρατών στις αρχές της δεκαετίας του ’60 προκάλεσε έντονη ανησυχία στην ηγεσία της ΙΑF. Ήταν ό,τι πιο σύγχρονο είχε να επιδείξει η σοβιετική αεροπορική βιομηχανία και ό,τι πιο άγνωστο. Οι Ισραηλινοί έπρεπε πάση θυσία να μάθουν τα πάντα για το νέο μαχητικό καθώς η αίσθηση που επικρατούσε ήταν ότι τα Mirage IIICJ ενδεχομένως να αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα σε μια εναέρια αναμέτρηση μαζί του.
Αυτό ήταν δουλειά για την Μοσσάντ. Οι ισραηλινές Μυστικές Υπηρεσίες έπρεπε να αποκτήσουν λεπτομερείς πληροφορίες για το MiG-21 και κατά προτίμηση ένα… δείγμα για δοκιμές. Η απαίτηση της Αεροπορίας, μια πραγματική πρόκληση για την Μοσσάντ, εξελίχθηκε σε μια από τις πιο τολμηρές μυστικές επιχειρήσεις που έγιναν ποτέ. Οι Ισραηλινοί την αποκάλεσαν Επιχείρηση Yahalom (Διαμάντι) και όχι άδικα. Τότε ένα άθικτο MiG-21 άξιζε πολύ περισσότερο από διαμάντια.
Είχαν γίνει και άλλες απόπειρες με σκοπό να δελεασθούν Άραβες χειριστές να αυτομολήσουν με το αεροπλάνο τους αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν πάντα τα προσδοκώμενα, παρά τις γοητευτικές υπάρξεις που συνήθως έβαζαν τους αξιωματικούς σε πειρασμό –συνοδευόμενο και από ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Οι πράκτορες της Μοσσάντ δεν άργησαν να μάθουν για τον Σμηναγό Ράντφα, Υποδιοικητή της εξοπλισμένης με MiG-21F-13 (κωδ. ΝΑΤΟ, Fishbed-C) 11^ης Μοίρας, ο οποίος σύμφωνα με την ισραηλινή εκδοχή αντιμετώπιζε προβλήματα λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων.

Παρά την αποδεδειγμένη επαγγελματική του επάρκεια –ο Ράντφα είχε εκπαιδευτεί στην ΕΣΣΔ και ήταν ένας από τους ελάχιστους χειριστές που το καθεστώς άφησε να υπηρετούν στην μοναδική Μοίρα με μαχητικά του τύπου που διέθετε το Ιράκ μετά το πραξικόπημα του Φεβρουαρίου του ’63– η προαγωγή που περίμενε είχε «κολλήσει» επειδή ήταν Χριστιανός, απογοητεύοντας ακόμη περισσότερο τον Σμηναγό. Στο μυαλό του άρχισε να σκέφτεται πώς θα μπορούσε να καταφύγει σε κάποια χώρα της Δύσης με την οικογένειά του.
Η συνθήκες της ζωής του τον καθιστούσαν ιδανικό υποψήφιο για την επιχείρηση της Μοσσάντ. Ένας από τους ανθρώπους της τον προσέγγισε, άκουσε με συμπάθεια τα προβλήματά του και όταν έγιναν φίλοι κανόνισε μια συνάντηση στην Αθήνα όπου οι ισραηλινές Μυστικές υπηρεσίες έκαναν μια πρόταση που δύσκολα μπορούσε να αρνηθεί. Ο δυσαρεστημένος αξιωματικός πείσθηκε να αυτομολήσει με ένα από τα καινούργια σοβιετικά τζετ με αντάλλαγμα την διαφυγή της οικογενείας του από το Ιράκ. Επίσης, τα 300.000 δολάρια που θα ελάμβανε θα βοηθούσαν την νέα τους ζωή στο Ισραήλ.
Με βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις επιδόσεις του MiG-21, ο Ράντφα και οι Ισραηλινοί σχεδίασαν από κοινού την πτήση διαφυγής του. Η Φωνή του Ισραήλ θα μετέδιδε το συνθηματικό τραγούδι που θα τον ειδοποιούσε ότι ήταν έτοιμοι για την άφιξή του. Το μόνο που απέμενε ήταν η κατάλληλη ευκαιρία.

Στις 16 Αυγούστου 1966 η ευκαιρία ήλθε με την μορφή μιας εκπαιδευτικής πτήσης μακράς ναυτιλίας από την βάση Ταμμούζ, δυτικά της Βαγδάτης, πάνω από την έρημο. Ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν. Με το αεροσκάφος «534» γεμάτο καύσιμο και διάφορα έγραφα και τεχνικά εγχειρίδια χωμένα στο κόκπιτ, ο Σμηναγός Ράντφα ξέκοψε αιφνιδιαστικά από τον σχηματισμό κι έφυγε με μετάκαυση προς το Ισραήλ.
Διασχίζοντας την Ιορδανία τον κατεδίωξαν δύο Hunters αλλά στα 30.000 πόδια το MiG ήταν άπιαστο, καθιστώντας την αναχαίτιση μάταιη. Ακολουθώντας την πορεία που του είχαν δώσει οι Ισραηλινοί για να αποφύγει τα ιορδανικά ραντάρ, ο Ιρακινός πιλότος εισήλθε στον ισραηλινό εναέριο χώρο νοτίως της Νεκράς Θάλασσας συναντώντας δύο ισραηλινά Mirage IIICJ με χειριστές δύο από τους καλύτερους πιλότους της IAF, τον Μοίραρχο της 119 Μοίρας Επισμηναγό Ραν Πέκερ και τον Αντισμήναρχο Σαμουήλ Σέφερ, Διοικητή της αεροπορικής βάσης Τελ-Νοφ, οι οποίοι θα τον συνόδευαν στην βάση Χατζόρ.
Κατά μια άλλη εκδοχή, ο Ράντφα πέταξε στην Τουρκία όπου τον περίμεναν αμερικανικά F-4 και αφού ανεφοδιάσθηκε με καύσιμο –οι αρχικές εκδόσεις του Fishbed ήταν διαβόητες για την μικρή τους εμβέλεια– απογειώθηκε με κατεύθυνση την Μεσόγειο. Εκεί τον συνάντησαν ισραηλινά μαχητικά και τον συνόδευσαν σε ισραηλινό εναέριο χώρο.
Η απόκτηση του πιο προηγμένου σοβιετικού μαχητικού της εποχής από το Ισραήλ έχει πολλές ακόμη διαφορετικές εκδοχές, απαραίτητο συστατικό κάθε καλής κατασκοπευτικής ιστορίας. Όπως και να ‘χει, οι Ισραηλινοί είχαν στα χέρια τους ένα αληθινό MiG-21.



Ακόμη και αν το Ισραήλ ήθελε να κρατήσει μυστική την αποσκίρτηση του Ιρακινού χειριστή, το θέαμα ενός MiG με ιρακινά εθνόσημα να κατεβαίνει για προσγείωση στο Χατζόρ συνοδεία μαχητικών Mirage δύσκολα θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο. Σύντομα η είδηση έγινε πρωτοσέλιδο διεθνώς, με τους Ιρακινούς και τους Ρώσους να απαιτούν την άμεση παράδοση του αεροσκάφους. Οι Ισραηλινοί απάντησαν δίνοντας στο αεροσκάφος τον αριθμό… «007» και βάζοντας τον διάσημο «Τζέημς Μποντ» Σων Κόννερυ να φωτογραφηθεί δίπλα του!

Η Μοσσάντ ήταν ενθουσιασμένη. Η ηγεσία της ισραηλινής Αεροπορίας όμως είχε τις επιφυλάξεις της. Θα μπορούσε ο Ιρακινός πιλότος να εκπληρώσει το υπόλοιπο μέρος της συμφωνίας, δηλαδή την ενημέρωση για τα μυστικά του σοβιετικού μαχητικού;
O Ταξίαρχος Γιεσαγιάου Μπαρκάτ, επικεφαλής της Διεύθυνσης Πληροφοριών της IAF την εποχή της Επιχείρησης «Διαμάντι», θυμόταν χρόνια μετά την ενδόμυχη ανησυχία του. «Ζήτησα από τον τότε Αρχηγό να πετάξω μαζί του. Σκέφτηκε πως ήμουν τρελός αλλά πήραμε ένα διθέσιο Meteor από το Ραμάτ Νταβίντ και φέραμε τον Μουνίρ. Η Μοσσάντ οργάνωσε ένα γεύμα για μας όπου μιλήσαμε για τις οικογένειές μας και την προσωπική μας ζωή και την επόμενη μέρα δοκίμασα τις πτητικές του ικανότητες…»
Κι αν ο Ράντφα ήταν μέρος μιας μυστικής επιχείρησης των Ιρακινών; «Αυτός ήταν ο λόγος που ήθελα να πετάξω μαζί του… Συναντηθήκαμε το πρωί στο αεροδρόμιο Ben-Gurion (ο Αρχηγός ανησυχούσε για μένα και είχε θέσει ολόκληρη την Αεροπορία σε ετοιμότητα) αλλά ήμουν πολύ νέος και δεν φοβόμουν να πετάξω με έναν Ιρακινό πιλότο τον οποίο ελάχιστα γνώριζα» λέει.

Εκτός από το MiG-21 ο Σμηναγός Ράντφα είχε φέρει μαζί του και άλλα δώρα –τεχνικά και τακτικά εγχειρίδια που φάνηκαν εξαιρετικά χρήσιμα στις δοκιμές που ακολούθησαν. Το Ισραήλ διέθετε περιοχές ασκήσεων μακριά από αδιάκριτα μάτια και ο δοκιμαστής πιλότος-θρύλος της IAF Ντάνυ Σαπίρα πέταξε επανειλημμένως με το σοβιετικό τζετ εναντίον Mirage IIICJ, δοκιμάζοντας τις δυνατότητες του Fishbed σε όλο το φάσμα πτήσης για να βρει τα προτερήματα και, κυρίως, τα αδύνατα σημεία του.
Ανακάλυψε ότι παρόλο που το MiG-21F-13 ήταν ένα καλό μαχητικό μεγάλου ύψους και εύκολο στην πτήση, χαρακτηριζόταν από ανεπαρκή ισχύ σε αρκετές παραμέτρους του φακέλου πτήσης. Αντιμέτωπο με το επίσης δελταπτέρυγο Mirage IIICJ τα δύο μαχητικά ήταν σχεδόν ισάξια, με τη έκβαση της αναμέτρησης να επαφίεται κατά κύριο λόγο στις ικανότητες και την αποφασιστικότητα των πιλότων που τα πετούσαν.
Το MiG-21 δεν είχε πια μυστικά: οι ταχύτητές του, οι ελιγμοί που μπορούσε να εκτελέσει, η ορατότητα του χειριστή, όλα κατεγράφησαν σχολαστικά και αξιοποιήθηκαν αργότερα στον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Είναι ενδεικτικό ότι στις αερομαχίες με συριακά μαχητικά πάνω από τα Υψίπεδα του Γκολάν τον Απρίλιο του ’67, ισραηλινά Mirage IIICJ κατέρριψαν έξι MiG-21 χωρίς καμμία δική τους απώλεια. Επιπροσθέτως, η απόκτηση του ιρακινού Fishbed έδωσε στο Ισραήλ το κύρος μιας διεθνώς υπολογίσιμης δύναμης στον τομέα των Πληροφοριών, ανοίγοντάς του τις πόρτες της «αγοράς Πληροφοριών» για την ανταλλαγή στοιχείων για τα οποία πολλοί θα σκότωναν.

Λέγεται ότι στον κεραυνοβόλο πόλεμο του 1967 το «007» υπηρέτησε ως μαχητικό επιφυλακής (QRA) μαζί με τα Mirage IIICJ της 101 Μοίρας στο Χατζόρ, φέροντας διακριτικά υψηλής ορατότητας για να γνωρίζουν οι Ισραηλινοί πιλότοι ότι αυτό ήταν «δικό τους» MiG και να μην του επιτίθονται. Στην πρώτη τελετή απονομής διακριτικών Ιπταμένου μετά τον πόλεμο, στην αεροπορική επίδειξη που ακολούθησε ενώπιον του κοινού συμμετείχε και το «ισραηλινό» MiG-21 με χειριστή τον Ντάνυ Σαπίρα.
Τον Ιανουάριο του 1968 οι Ισραηλινοί δάνεισαν το MiG-21 στους Αμερικανούς συμμάχους τους οι οποίοι το αξιολόγησαν δεόντως στο πλαίσιο του προγράμματος HAVE DOUGHNUT. Το μαχητικό απέκτησε αμερικανικά εθνόσημα και οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν στην επισήμως «ανύπαρκτη» Area 51. Όμως αυτό είναι μια άλλη, απόρρητη, ιστορία.
Αλέξανδρος Θεολόγου