Του Βασίλη Νέδου για την “Καθημερινή“.
Εβδομάδες σημαντικών εξελίξεων στον τομέα της άμυνας αναμένεται να είναι οι επόμενες, με βασικά σημεία ενδιαφέροντος τις συζητήσεις ανάμεσα σε Αθήνα και Ουάσιγκτον για την τροποποίηση του πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) και τις διαδικασίες για την απόκτηση νέων φρεγατών από το Πολεμικό Ναυτικό.
Κατ’ αρχάς, σε ό,τι αφορά την MDCA φαίνεται ότι υπάρχει κάποια εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις, λόγω της διαφωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές αφενός για τις τοποθεσίες στάθμευσης των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, αφετέρου για τη μορφή που θα έχουν (ή όχι) οι γραπτές εγγυήσεις που ζητεί η Αθήνα. Το περιεχόμενο είναι, σε κάθε περίπτωση, υπό διαπραγμάτευση, και θα παραμείνει έτσι έως την τελευταία στιγμή, δηλαδή τη μετάβαση (14 Οκτωβρίου) του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στις ΗΠΑ, όπου πέρα από τον Τρίτο Στρατηγικό Διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες παρόντος του ομολόγου του Αντονι Μπλίνκεν, αναμένεται και η υπογραφή της ανανεωμένης MDCA.
Αν οι δύο πλευρές δεν κατορθώσουν να συμφωνήσουν, τότε απλά θα ανανεωθεί η υφιστάμενη μορφή της MDCA, με μονοετή διάρκεια και χωρίς καμία αλλαγή στο περιεχόμενό της. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα για συνέχιση των διαπραγματεύσεων, πλέον με ορίζοντα το 2022.
Τυπικά, η ισχύς της τρέχουσας μονοετούς συμφωνίας δεν απαιτεί τις διαδικασίες τροποποίησης που θα είχε μια πενταετής, ως εκ τούτου ο χρόνος μέχρι τις 6 Νοεμβρίου 2021, όταν και λήγει η τρέχουσα ισχύς της MDCA, είναι αρκετός. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι παραμένουν στο τραπέζι και τα δύο σενάρια, της ανανέωσης της υφιστάμενης MDCA αλλά και της πενταετούς, εφόσον υπάρξει συμφωνία.
Επί της ουσίας, η δυνατότητα διαπραγμάτευσης σε επίπεδο ελληνικής κυβέρνησης (υπουργείο Εξωτερικών και δευτερευόντως υπουργείο Εθνικής Αμυνας) και αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, έχει φθάσει κάποια όρια τα οποία δεν μπορεί να υπερβεί. Ως εκ τούτου είναι απολύτως σαφές ότι αλλαγή στην αμερικανική στάση μπορεί να επέλθει μόνο εφόσον υπάρξει κάποια συνεννόηση σε πολιτικό επίπεδο.
Ενδιαφέρουσα ήταν η συνάντηση που έγινε στη Νέα Υόρκη ανάμεσα στον κ. Δένδια και τη Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργό Εξωτερικών, με βαθιές ρίζες στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και πολύ καλές προσωπικές σχέσεις με τον νυν πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρεϊ Πάιατ. Είναι ενδιαφέρον ότι η συνάντηση πραγματοποιήθηκε κατόπιν αιτήματος της κ. Νούλαντ στον κ. Δένδια. Επισήμως συζήτησαν για τον στρατηγικό διάλογο, ενώ ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε στη τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μέχρι την επίσκεψη του κ. Δένδια στην Ουάσιγκτον ο χρόνος είναι αρκετός και από την Αθήνα γίνονται προσπάθειες κατά κύριο λόγο σε δύο επίπεδα. Σε διπλωματικό (υπουργείο Εξωτερικών), να επισυναφθεί ή να ακολουθήσει την MDCA μια επιστολή ανάλογη με εκείνη που είχε γράψει ο Μάικ Πομπέο το 2019. Σε στρατιωτικό επίπεδο, να ενταχθεί στη λίστα με τις τοποθεσίες η Σκύρος και, ει δυνατόν, κάποια σημεία στη Θράκη (Χρυσούπολη ή –και– Ξάνθη).
Η περίπτωση της Σκύρου
Από την Αθήνα η περίπτωση της Σκύρου προβάλλεται ως ένας αεροναυτικός κόμβος, ο οποίος υπό προϋποθέσεις, διά του εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, μπορεί να προσφέρει στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ δυνατότητες στενής παρακολούθησης της θαλάσσιας, υποθαλάσσιας και εναέριας κίνησης από τα Δαρδανέλλια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο.
Τις δυσκολίες των συζητήσεων για την ανανέωση της MDCA υποδηλώνει και η απόφαση της Αθήνας να προχωρήσει στην αναβάθμιση των υποδομών του Ναυστάθμου Κρήτης (Ν.Κ.) στη Σούδα, ανεξάρτητα από την τελική πορεία των συζητήσεων για τη συμφωνία. Στον Ν.Κ. γίνονται κάποια έργα ενίσχυσης των υποδομών για τη δημιουργία ενός δεύτερου ναυστάθμου, ο οποίος θα φιλοξενήσει μέρος του στόλου. Στη Σούδα, όπως και στο Στεφανοβίκειο, στον Βόλο και στην Αλεξανδρούπολη έχει εκσυγχρονιστεί τμήμα των υποδομών και με αμερικανική βοήθεια στο παρελθόν.
Επί του πρακτέου υπάρχει ήδη διπλωματική επεξεργασία, ώστε η έγκριση της υφιστάμενης MDCA να προχωρήσει άμεσα, αν χρειαστεί. Ωστόσο, πηγές με εμπειρία παλαιότερων διαπραγματεύσεων για το συγκεκριμένο θέμα, θυμούνται ότι για την πρώτη MDCA νέου τύπου (αυτή που τέθηκε σε ισχύ το 1991), οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν από το 1988 έως και τον Ιούλιο του 1990, λίγες ημέρες πριν να εκπνεύσει η προθεσμία που είχε δοθεί τότε.
Στην ατζέντα Μητσοτάκη-Μακρόν οι γαλλικές φρεγάτες
Εξίσου σημαντικές διεργασίες αναμένονται τις επόμενες ημέρες και στο ζήτημα απόκτησης νέων φρεγατών, πρόγραμμα το οποίο διεκδικούν ακόμα Γαλλία, ΗΠΑ, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία και Ιταλία. Τις τελευταίες ημέρες κατατέθηκε ανανεωμένη γαλλική πρόταση, με σημαντικές μειώσεις στο κόστος πρόσκτησης ανά μονάδα, αλλά και εμπροσθοβαρή παράδοση των δύο πρώτων μονάδων, ούτως ώστε να μην υπάρχει ανάγκη για ενδιάμεση λύση. Την ίδια στιγμή έτοιμο είναι το νέο ελληνικό αίτημα για αποδέσμευση Ticonderoga ή LCS ως ενδιάμεση λύση, ενώ παραμένουν σε διαρκή εξέλιξη οι επαφές μεταξύ Πολεμικού Ναυτικού και Ολλανδών. Σήμερα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρεθεί στο Παρίσι, όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, με το θέμα των φρεγατών να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα.
Τα ελληνοτουρκικά
Οι παραπάνω συζητήσεις συνδέονται δομικά με την αναταραχή που εξακολουθεί να προκαλεί η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα μετά την «ψυχρολουσία» που φαίνεται ότι έχει υποστεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όχι μόνο στην Ουάσιγκτον αλλά και στα διάφορα μέτωπα στα οποία βρίσκεται εκτεθειμένος. Οι εξελίξεις του προηγούμενου δεκαημέρου στην Ανατολική Κρήτη, όπου το γαλλικών συμφερόντων «Nautical Geo» πραγματοποιεί έρευνες για την πιθανή μελλοντική χάραξη του East Med, υποδηλώνουν ότι οι κίνδυνοι κλιμάκωσης δεν έχουν παρέλθει.
Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες, μεταξύ Αθηνών και Αγκυρας παραμένει ανοιχτός ο δίαυλος επικοινωνίας, προκειμένου να δρομολογηθούν νέες συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο, με κύριες, βέβαια, τις διερευνητικές επαφές. Με βάση τα έως τώρα δεδομένα δεν αποκλείεται η επανάληψη των διερευνητικών επαφών το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα εκτραχυνθεί.
