Ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ 200ΗΝ του Πολεμικού Ναυτικού είναι ένα από τα δυο βασικά προγράμματα που αναμένεται να μας αποδώσουν ικανά πλοία για την Ανατολική Μεσόγειο, κι όχι μόνο. Προέρχονται από μια πολυάριθμη διεθνώς κλάση πλοίων, από τα οποία κανένα δεν έχει αποσυρθεί ακόμη, αλλά ούτε και προβλέπεται να γίνει κάτι τέτοιο για αρκετά χρόνια ακόμη. Ακόμη και τα σχετικά “αποτυχημένα” σχεδιαστικά και μηχανολογικά τουρκικά ΜΕΚΟ 200ΤΝ Track 1 παραμένουν σε υπηρεσία, μετά τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις ναυπηγήσεων νέων πλοίων για το τουρκικό ναυτικό.
ΑΝΑΛΥΣΗ: Εκσυγχρονισμός φρεγατών MEKO200HN, γιατί καθυστερούν οι διαδικασίες;
Οι ΜΕΚΟ 200 είναι αναμφίβολα ένα ισορροπημένο σχέδιο, και ειδικά η ελληνική επιλογή της ΜΕΚΟ 200ΗΝ, μετά τη “θαυματουργή” παρέμβαση των αξιωματικών του ΠΝ, είναι μια εξαιρετική φρεγάτα πολλαπλών ρόλων. Μπορεί να μην έχει SM-2 ή ASTER 30, αλλά παραμένει ισχυρά οπλισμένη και προστατευμένη για το μέγεθός της. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε ελληνική υπηρεσία το πλοίο έχει 2 αεριοστροβίλους LM2500 (οι αυστραλιανές έχουν μόνο 1), κάτι που την κάνει ταχύτατη και εξαιρετικά ευέλικτη.
Όπως έχουν πει πολλές φορές αξιωματικοί του ΠΝ, είτε εν ενεργεία, είτε εν αποστρατεία, τα πλοία είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Θα ήταν λοιπόν τρομερό λάθος, έως και εγκληματικό, αν δεν τα εκσυγχρονίζαμε και τα αποσύραμε, όπως πολλές φορές έχει ακουστεί τον τελευταίο καιρό. Την ανάγκη εκσυγχρονισμού τους εξήγησαν εξαιρετικά και 4 εν αποστρατεία Ναύαρχοι του ΠΝ, σε πρόσφατη εκδήλωση της ΠΤΗΣΗΣ, που γνωρίζουν πολύ καλύτερα από τον καθένα μας την κατάσταση αλλά και την επιχειρησιακή αξία των πλοίων.
Δείτε τώρα ΖΩΝΤΑΝΑ το webinar της ΠΤΗΣΗΣ για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών MEKO
Το πρόβλημα είναι πως τα πλοία αυτά έχουν αλλάξει πολλές φορές ρότα στην πορεία προς τον εκσυγχρονισμό. Από το 2010 το ΠΝ είχε ήδη ξεκινήσει σχετικές μελέτες αλλά το 2015 προχώρησε ο εκσυγχρονισμός των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας Ρ-3Β, και μάλιστα με το τεράστιο ποσό για μνημονιακή περίοδο, των 500 εκατ. ευρώ, ενώ οι ΜΕΚΟ έμειναν εκτός. Ο λόγος ήταν η αλλαγή στην ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, καθώς το 2014 ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ 200ΗΝ ήταν μέσα στα 44 προγράμματα προτεραιότητας, και μάλιστα στην πρώτη πεντάδα με ποσό ύψους 400 εκατ. ευρώ. Τελικά, τα Ρ-3Β ήταν αυτά που προχώρησαν και μάλιστα εξάντλησαν τις χρηματοδοτικές δυνατότητες του ΠΝ για χρόνια.
Το θέμα των ΜΕΚΟ 200ΗΝ επανήλθε πιεστικά το 2017. Τότε όμως, τα λίγα χρήματα του ΥΠΕΘΑ θα πήγαιναν στα F-16V, και για το ΠΝ “περίσσευαν” περίπου 100 εκατ. ευρώ. Μετά από μερικές παλινωδίες μεταξύ προμήθειας παράκτιων NSM ή ακόμη και… Brahmos, τελικά ξεκίνησε συζήτηση για ένα νέο και “περίεργο” πρόγραμμα εκσυγχρονισμού.
Το πρόγραμμα του 2017, έτσι όπως σχεδιάστηκε από το ΠΝ, ήταν μια “πατέντα” ανάγκης, μια λίστα συστημάτων που θα εγκαθίσταντο πάνω στα πλοία, μέσα στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Ουσιαστικά, θα αλλάζαμε το απαρχαιωμένο σύστημα διαχείρισης μάχης (CMS) STACOS, τα δυο ραντάρ με ένα νέο 3D, ίσως τα ραντάρ διεύθυνσης βολής, και από εκεί και πέρα, ότι μας… έπαιρνε. Τα συστήματα θα έμπαιναν πάνω στα πλοία με ευθύνη του ΠΝ. Σε αυτό το πρόγραμμα πολλές εταιρείες ήρθαν και προσπάθησαν να πάρουν ένα κομμάτι.
Κυκλοφορεί ένας αστικός μύθος πως οι ΜΕΚΟ 200ΗΝ μπορούν να εκσυγχρονιστούν με 160 εκατ. ευρώ, αυτό όμως δεν ισχύει. Πράγματι, η SAAB μας πρότεινε ένα πακέτο συστημάτων που άθροιζαν περίπου 160 εκατ. ευρώ, αλλά όλα τα άλλα έπρεπε να τα κάνει το ΠΝ, από εγκατάσταση, μέχρι δοκιμές και πιστοποιήσεις. Με λίγα λόγια, όσοι φίλοι θυμούνται την προσφορά της SAAB που πρώτοι είχαμε γράψει, ήταν μια λίστα συστημάτων, τίποτα περισσότερο. Η επίκληση λοιπόν σήμερα μιας προσφοράς του 2019 και με τις τότε δεσμεύσεις, είναι άνευ ουσίας.
Το 2019 είχαμε αλλαγή πορείας στον εκσυγχρονισμό. Καθώς το ΠΝ συζητούσε για αγορά 2 φρεγατών Belh@rra Helleniques μαζί με 4 φρεγάτες MMSC, υπήρξε η εξης ιδέα: Η τότε συζήτηση για τις MMSC συμπεριέλαβε και τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ από τη Lockheed Martin, με βάση την εμπειρία της τελευταίας από την αντίστοιχη εργασία των νεοζηλανδικών MEKO 200 ANZAC. Το συνολικό “πακέτο” θα έφτανε για 4 MMSC και εκσυγχρονισμό των 4 ΜΕΚΟ 200ΗΝ στα περίπου 4 δις ευρώ και θα υλοποιούνταν μέσω διακρατικής συμφωνίας FMS με το Αμερικανικό Ναυτικό. Άλλωστε τα 4+3 ελικόπτερα MH-60R είχαν αγοραστεί, και όλα μαζί θα έκαναν μια συνεκτική πλατφόρμα πάνω στα σκάφη, ενώ τις ανάγκες σε αεράμυνας περιοχής θα κάλυπταν οι 2 φρεγάτες Belh@rra.
Το καλοκαίρι του 2020 όμως είχαμε πολλές εξελίξεις παράλληλα. Η τουρκική απειλή, και η προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο έληξε με επικράτηση του Πολεμικού Ναυτικού, αλλά με τεράστιο κόπο και αγώνα. Το ΠΝ έπραξε το καθήκον του, αλλά με υλικό απαρχαιωμένο και ξεπερασμένο απέναντι στην απειλή. Αυτό οδήγησε στην εξαγγελία από τον πρωθυπουργό, ενός προγράμματος ενίσχυσης του Στόλου Επιφανείας με 4 φρεγάτες πολλαπλών ρόλων, τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ 200ΗΝ αλλά και την απόκτηση της περίφημης “Ενδιάμεσης Λύσης”.
Τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας. Το ΠΝ επέλεξε να αγοράσει 3 φρεγάτες FDI HN με 32 πυραύλους ASTER 30 έκαστη (αντί για 4) και να αρχίσει τελείως ξαφνικά να ψάχνει για κορβέτες. Ενώ το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ 200ΗΝ οδηγήθηκε πολύ γρήγορα σε δεύτερη μοίρα, μετά το Σεπτέμβριο του 2021 (που αποφασίστηκε η αγορά των FDI HN). Και μάλιστα το ΠΝ άρχισε να μιλά για απόσυρση μιας ΜΕΚΟ, μετατροπή μιας δεύτερης σε εκπαιδευτικό πλοίο, και διατήρηση σε υπηρεσία προσωρινά μόνο δυο πλοίων, χωρίς μείζονες αλλαγές.
Άλλωστε, η γαλλική πρόταση που επελέγη για το ΠΝ, δεν θα μπορούσε να αποδώσει ΜΕΚΟ 200ΗΝ σε ομοιοτυπία με τις FDI HN, καθώς το σύνολο των όπλων των ΜΕΚΟ 200ΗΝ δεν είναι πιστοποιημένα στο SETIS (το CMS των γαλλικών πλοίων).
Ακόμη, ενώ η διαπραγμάτευση για τις Gowind πήγαινε σχετικά καλά και οι Γάλλοι μας έδιναν 4 σκάφη με 1,6 δις (σε βασική έκδοση όμως, ανάλογη της αιγυπτιακής), το ΠΝ άρχισε να σκέφτεται πως θα μπορούσε ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ 200ΗΝ να γίνει μια 5η Gowind. Αυτό θα σήμαινε πως ο Στόλος θα οδηγούνταν σε μια άνευ προηγουμένου συρρίκνωση, μένοντας στα επόμενα χρόνια με μόλις 3 FDI HN και 4 ή 5 Gowind, ενώ οι φρεγάτες MEKO και Standard θα αποσύρονταν σταδιακά, σε μια αντίληψη “λιγότερων αλλά σύγχρονων μονάδων”, σε αυτό που είχε χαρακτηριστεί ως “ένα μικρό ΠΝ”. Το σχέδιο αυτό κατέρρευσε σχετικά γρήγορα, καθώς υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις εντός κι εκτός ΠΝ.
Καταρχάς, με 2-2,2 δις οι 5 Gowind θα έπρεπε να κατασκευαστούν όλες στη Γαλλία, πράγμα αδύνατο από πολιτικής πλευράς. Κατά δεύτερο και σημαντικότερο, με σταδιακή απομείωση σε 7 ή 8 κύρια πλοία επιφανείας, το ΠΝ θα έπρεπε να περιοριστεί στο Αιγαίο, αφήνοντας ΑΟΖ, Κύπρο αλλά και το Καστελλόριζο κυρίως στην ευθύνη της Πολεμικής Αεροπορίας! Η αντίδραση ήταν δριμύτατη από το ΓΕΕΘΑ και το Μαξίμου, οπότε η αρχική άποψη εντός ΠΝ “πρώτα αγορά κορβετών και αν περισσέψει κάτι, τότε κάνουμε περιορισμένο εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ200ΗΝ”, έγινε, μετά τις σχετικές κατευθύνσεις “πρώτα εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ200ΗΝ και μετά κορβέτες”.
Το πρόβλημα ήταν άλλο πλέον. Το ΠΝ είχε από το υπουργείο Οικονομικών ποσό κάπου 5,5 δις ευρώ για ανανέωση του Στόλου. Η δέσμευση των 3,3 δις -με κρατήσεις- για την αγορά των 3 FDI HN είχε αφήσει για τα υπόλοιπα δυο προγράμματα περίπου 2,2 δις. Μάλιστα, είναι κοινό μυστικό πως από το συμβόλαιο των FDI HN έχουν μείνει εκτός σημαντικά “κομμάτια”, όπως η εκτεταμένη σύμβαση υποστήριξης FOS, οι υποδομές πιστοποίησης των ASTER 30, η αγορά των πυραύλων RAM, η αγορά συστήματος ECM, το Link 16, το VTOL UAV, ο ποιοτικός έλεγχος, και άλλα ακόμη που δεν υπάρχει λόγος να τα συζητήσουμε αναλυτικά εκ νέου, αλλά σαφώς θα αυξήσουν το τελικό κόστος της παραγγελίας.
Επίσης, με κατασκευή στην Ελλάδα 2 κορβετών, ένα πρόγραμμα συνολικά 3 σκαφών θα κόστιζε τουλάχιστον 1,5 με 1,6 δις ευρώ (τελικά έχει φτάσει το 1,7 δις και από τους δυο υποψήφιους). Όμως από την εποχή όμως της πρώτης φάσης της “φρεγατιάδας”, ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ200ΗΝ είχε σκαρφαλώσει στο… 1 δις ευρώ, οριακά στα 800 εκατ. υπό προϋποθέσεις. Βέβαια για αυτά τα ποσά το ΠΝ είχε προδιαγράψει μια πλήρη ανακατασκευή, που θα απέδιδε σκάφη ικανά να υπηρετήσουν για τουλάχιστον 20 χρόνια ακόμη, και δεν θα είχαν να ζηλέψουν και πολλά από τις κορβέτες που σχεδιάζονταν να αποκτηθούν.
Έτσι, με το Μαξίμου και το ΓΕΕΘΑ αντίθετο στην ιδέα απόσυρσης έστω και μιας ΜΕΚΟ, το ΠΝ επέστρεψε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με διάφορες εταιρείες. Τελευταίοι στο “παιχνίδι” μπήκαν οι Γερμανοί της ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS), που είχαν επανέλθει στην Ελλάδα χάρη στους… Ισραηλινούς! Καθώς ο ισραηλινός όμιλος ΙΑΙ σε μια έξυπνη κίνηση μας προσέφερε την κορβέτα Sa’ar 6, που ουσιαστικά είναι μετεξέλιξη της K130 της TKMS. Έτσι, η TKMS βρέθηκε στο τραπέζι να συζητά με το ΠΝ, όταν το τελευταίο θέλησε και πάλι να ασχοληθεί με τις ΜΕΚΟ 200ΗΝ.
Σημειώνουμε, πως αρχικά για πλήρη εκσυγχρονισμό, και ουσιαστικά για “νέα πλοία”, η Lockheed Martin είχε κοστολογήσει στο 1 δις ευρώ (με τα “πάντα”, από νέα CIWS με πυραύλους και σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου Scorpius-N, μέχρι και επιπλέον θωράκιση κέβλαρ αλλά και νέα ανηχοϊκή προστασία στο μηχανοστάσιο). Η αντίστοιχη προσφορά της Babcock ήταν πολύ παραπάνω, στο 1,3 δις ευρώ, αλλά θεωρείται πως εύκολα μπορεί να έπεφτε στα 1 δις ευρώ. Ξαναλέμε, πως στα χρήματα αυτά περιλαμβάνονται μέχρι και πυρομαχικά για τα πολυβόλα (βέβαια και οι πύραυλοι RAM).
Η Babcock επιμένει στην ολοκληρωμένη πρόταση της για AH140 και αναβάθμιση MEKO
Τελικά, η TKMS έδωσε μια πρώτη “τιμή” για εκσυγχρονισμό περίπου στα 500 εκατ. ευρώ, φέρνοντας ανακούφιση στο ΠΝ. Έτσι περίσσευαν και 1,7 δις ευρώ για τις κορβέτες, αλλά και για συμπληρωματικές συμβάσεις στις ΜΕΚΟ 200ΗΝ. Η πρόταση των Γερμανών των 500 εκατ. ευρώ επικοινωνήθηκε στο Μαξίμου, ενώ “διέρρευσε” πως οι Αμερικανοί ήθελαν 1 δις και οι Βρετανοί 800 εκατ. Πως είναι όμως δυνατόν να υπήρχαν τέτοιες διαφορές;
Πολύ απλά, η έκταση των εργασιών (scope of work) που προσέφεραν οι Γερμανοί ήταν πολύ διαφορετική σε σχέση με αυτό των Βρετανών της Babcock και των Αμερικανών της Lockheed Martin. Δηλαδή, αυτά που θα έκαναν οι Γερμανοί ήταν πολύ λιγότερα σε σχέση με αυτά που πρότειναν οι άλλες δυο εταιρείες. Εδώ μάλιστα το ΠΝ “πείστηκε” ότι η TKMS είναι ο ΟΕΜ (Original Equipment Manufacturer-Κύριος Κατασκευαστής) των ΜΕΚΟ 200ΗΝ, ξεχνώντας πως εκσυγχρονισμό τέτοιων σκαφών έχουν κάνει μόνο η Babcock (σε αυστραλιανές και νεοζηλανδικές) και η Lockheed Martin (ως συνεργασία στις νεοζηλανδικές).
Η Babcock εκσυγχρονίζει τις MEKO200 της Νέας Ζηλανδίας. Που είναι το “ρίσκο” στις ελληνικές;
Όμως το ίδιο το γερμανικό ναυτικό έδωσε τις δικές του φρεγάτες F123 να τις εκσυγχρονίσει η… SAAB. Έτσι γεννήθηκαν…
H συνέχεια στο Naval Defence
