Με περισσότερα από 80.000 κατασκευασμένα οχήματα από το 1960 που μπήκε σε υπηρεσία, το τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού Μ113, αποτελεί ένα πραγματικό μύθο στην κατηγορία του. Το χαμηλό του κόστος, η απλότητα κατασκευής του, η ευκολία χρήσης του και η πληθώρα ειδικών εκδόσεων του, αποτέλεσαν καίριους παράγοντες στην ένταξή του σε υπηρεσία σε περισσότερες από 40 χώρες.
Η αρχική σχεδίαση του 1960 ουσιαστικά αποτελούσε ένα ‘’ταξί μάχης’’, όπου θα κουβαλούσε σε μεγάλους αριθμούς και με υψηλή κινητικότητα το πεζικό, προστατευμένο από τις δύο κύριες απειλές, τα πυρά ελαφρών όπλων και τα θραύσματα πυροβολικού. Ενώ παράλληλα θα μπορούσε να παρέχει υποτυπώδη υποστήριξη με ένα βαρύ πολυβόλο M2, διαμετρήματος .50. Παράλληλα βασικές απαιτήσεις ήταν η αερομεταφορά του στα θέατρα επιχειρήσεων και η αμφίβια ικανότητα. Όλα αυτά μαζί οδήγησαν σε ένα όχημα με βάρος μόλις 10,4 τόνους, μήκος 4,85 μέτρα με πλήρωμα 2 άτομα και ικανότητα μεταφοράς 11 με 15 στρατιωτών!
Πλέον και με τα χρόνια που κουβαλάει πάνω του να είναι εμφανή, οι χώρες-χρήστες εξετάζουν και υλοποιούν διάφορα προγράμματα εκσυγχρονισμού του Μ113. Ο βασικός λόγος που γίνεται αυτό είναι το απαγορευτικό κόστος για την ολοκληρωτική αντικατάστασή του καθώς οι σύγχρονες σχεδιάσεις μπορεί να προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα, απλά όμως είναι πανάκριβες ακόμη και για στρατούς όπως ο αμερικανικός. Έτσι λοιπόν τα προγράμματα αυτά έχουν ως κύριο στόχο να θεραπεύσουν δύο κύριες αδυναμίες του Μ113, την κινητικότητα και την επιβιωσιμότητά του, μιας και οι πολυάριθμες πολεμικές αναμετρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος, καταδεικνύουν τις αδυναμίες αυτές.
Οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας χρησιμοποιούν το ‘’παπάκι’’ για πάνω από μισό αιώνα έχοντας στις τάξεις τους σχεδόν 3.000 οχήματα! Οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την απόκτηση τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης Marder και την πιθανή συμφωνία για την απόκτηση υπερσύγχρονων KF-41 Lynx, αν και πολύ σημαντικές, δεν αρκούν για να αντικαταστήσουν τα πεπαλαιωμένα πλέον ΤΟΜΠ. Τα όποια νέα ή νεότερα οχήματα θα αναλάβουν ένα ρόλο για τον οποίο ποτέ δεν προορίζονταν το Μ113, αυτού της συνοδείας των σύγχρονων αρμάτων μάχης.
Θα ήταν σημαντικό λοιπόν και στα πλαίσια της δημοσιονομικής ισορροπίας, να εξεταστεί ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των δυνατοτήτων του, ώστε με χαμηλό κόστος να μπορεί να επιχειρεί με αξιώσεις στο μελλοντικό πεδίο μάχης.
Το βασικό όμως που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ειδικά μετά τις εμπειρίες από την Ουκρανία και τη ρωσική εισβολή εκεί, είναι πως η ερπύστρια δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Στα επίπεδα και λασπώδη εδάφη, είναι χωρίς ανταγωνιστή. Ο τροχός έχει πλεονεκτήματα, αλλά μόνο αν η κίνηση γίνεται εντός οδικού δικτύου. Μπορεί για παράδειγμα ένα Μ113 για να φύγει από το Βόλο για τον Έβρο, να χρειάζεται τρένο ή αρματομεταφορέα, κι ένα τροχοφόρο απλά να μπει στο δρόμο και να φτάσει, αλλά στον Έβρο, ειδικά το χειμώνα, το Μ113 υπερτερεί.
Έχουμε στο μυαλό μας πως τα Μ113 θα πρέπει να εμπλακούν με τον εχθρό σε σκληρές μάχης, με τη βοήθεια του πολυβόλου των 12,7 χιλιοστών. Το πολυβόλο αυτό, ίσως να είχε αυτή την αποστολή πριν από 50 χρόνια. Σήμερα, έχει την αξία που έχει και πάνω σε ένα Steyr Marathon. Μόνο για προστασία της θέσης που βρίσκεται το όχημα. Επίσης δεν θα το «ρίξουμε» σε επίθεση, καθώς η θωράκισή του είναι υποτυπώδης. Πρέπει να βλέπουμε πλέον το Μ113 σαν ένα ερπυστριοφόρο φορτηγό, που μεταφέρει κόσμο και υλικά κάτω από την προστασία μιας ελαφριάς θωράκισης. Το θέλουμε για την κινητικότητά του, όχι για τις ανύπαρκτες μαχητικές του ικανότητες.
Η Βραζιλία επιλέγει αναβάθμιση
Η BAE Systems ως Original Equipment Manufacturer έχει σχεδιάσει και εκτελεί μια σειρά από τέτοια προγράμματα, με κύριο γνώρισμά τους την δυνατότητα να επιλέξει ο πελάτης τι επιθυμεί να τοποθετήσει σύμφωνα με τις ανάγκες του (modularity).
Μια τέτοια αναβάθμιση λοιπόν, επελέγη το 2010 από τον βραζιλιάνικο στρατό για αρχικά 150 οχήματα με κόστος 41,9 εκατομμύρια δολάρια και ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 2020, αποδίδοντας τελικά 386 οχήματα, κωδικοποιώντας τα πλέον ως Μ113Α2 Μκ1.
H BAE Systems, έχοντας τα προηγούμενα χρόνια αναβαθμίσει περίπου 750 οχήματα της Χιλής, Νορβηγίας και Ιορδανίας, ανάλογα με τις απαιτήσεις της κάθε χώρας, προσέφερε στη Βραζιλία ένα πλήρες πρόγραμμα που περιλάμβανε:
- Βελτιώσεις στον κινητήρα με αύξηση της ιπποδύναμης στους 265hp
- Υιοθέτηση νέου κιβωτίου ταχυτήτων Allison XT100-A
- Βελτίωση τελικής ταχύτητας (σε 65 χ.α.ω.) και επιτάχυνσης (0-32 χ.α.ω. σε 8,5 δευτερόλεπτα)
- Μέγιστο βάρος μάχης 11.440 κιλά
- Βελτιωμένο σύστημα ψύξης
- Βελτιωμένο σύστημα μετάδοσης
- Βαρέος τύπου άξονες μετάδοσης και τελικοί τροχοί
- Νέος εναλλάκτης ηλεκτρικού ρεύματος
High-end εκδόσεις για το ”παπάκι”
Το πιο ενδιαφέρον όμως από τα προγράμματα που προσφέρονται είναι το Μ113Ε3, το οποίο σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρία, ξεπερνά σε επιδόσεις το πρότυπο Μ113Α3 του αμερικανικού στρατού και μάλιστα αυτό γίνεται με χαμηλότερο κόστος! Ως λοιπόν η πιο σύγχρονη έκδοση, το Μ113Ε3 ενσωματώνει σημαντικές βελτιώσεις στον κινητήρα, στο σύστημα μετάδοσης και κίνησης, στο σύστημα παροχής ηλεκτρικής ισχύος ενώ οι παρεμβάσεις αυτές επιτρέπουν την προσθήκη επιπλέον θωράκισης και αντιθραυσματικών διαφραγμάτων, μιας και το βάρος μάχης αυξάνεται στα 15.000 κιλά.
Ειδικά, κινητήρας και η μετάδοση αντικαθίστανται από συστήματα της Caterpillar με απόδοση 300+ ίππων. Αυτό επιφέρει την αύξηση της τελικής ταχύτητας στα 76 χ.α.ω. και την επιτάχυνση, 0-32 χ.α.ω. στα 8,1 δευτερόλεπτα. Η επιλογή πλήρους ελαστικής ερπύστριας για επιχειρήσεις σε αστικό περιβάλλον είναι εφικτή, πέραν των όποιων βελτιώσεων της ήδη υπάρχουσας. Θα πρέπει να προστεθεί ότι η αναβάθμιση Μ113Ε3, ‘’κουμπώνει’’ με κάθε ειδικό όχημα της οικογένειας. Σε κάθε περίπτωση βέβαια είναι πάντα διαθέσιμη και η βασική έκδοσης Μ113Α3 που έχει επιλέξει εδώ και χρόνια ο αμερικανικός στρατός.
Εναλλακτικά προσφέρεται και η έκδοση MTVL που αποτελεί το τελικό εξελικτικό βήμα στη μακρόχρονη ιστορία του Μ113 προσφέροντας:
- Κινητήρα 400 ίππων
- 6 τροχούς
- Μέγιστο βάρος μάχης 21.368 κιλά
- Βελτιωμένη κινητικότητα ώστε να μπορεί να ακολουθεί τα σύγχρονα άρματα μάχης
- Αυξημένο εσωτερικό όγκο υπό θώρακα.
Εκσυγχρονισμός και ελληνική αμυντική βιομηχανία
Σε όλες τις παραπάνω προτάσεις μπορούμε και πρέπει να υπολογίζουμε και τη σημαντική συμβολή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Οι εργασίες εφόσον επιλεγεί κάποιο από τα προγράμματα αναβάθμισης, θα εκτελεστούν σε ελληνικό έδαφος, μιας και η τεχνογνωσία υπάρχει ακόμη και στα εργοστάσια βάσης του ελληνικού στρατού. Επιπλέον, ανάλογα με το τι θέλει ο Ε.Σ. μπορεί να υπάρξει βελτίωση στα νυχτερινά περισκόπια οδήγησης, προσθήκη τηλεχειριζόμενου πυργίσκου, αντιαρματικών βλημάτων, συστήματος διοίκησης και ελέγχου, εξτρά θωράκιση και όλα αυτά με σημαντική ελληνική προστιθέμενη αξία.
Μια τέτοια κίνηση θα αύξανε κατακόρυφα τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Ε.Σ. και θα έλυνε πολλά από τα προβλήματα ομοιοτυπίας, μιας και τα Μ113 που υπάρχουν, έχουν προέλθει από πολλές διαφορετικές πηγές. Παράλληλα θα έδινε στα επιτελεία μια σημαντική ανάσα, μέχρι το κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα AIFV που συμμετέχει η χώρα μας μέσω της PESCO, να αποδώσει καρπούς. Σε κάθε περίπτωση οι ανάγκες του Ελληνικού Στρατού είναι πολλές και είναι σίγουρο πως τα προγράμματά του, που ήδη έχουν αρχίσει να υλοποιούνται, θα κρατούν το ενδιαφέρον μας αμείωτο.
BMP-1 στον Ελληνικό Στρατό. Ποιο είναι το σοβιετικό ΤΟΜΑ που πρέπει να αποσύρουμε “χτες”;
