Αρκετά σύνθετο και με ασάφειες παραμένει το πρόγραμμα ελληνικής συμμετοχής στον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό κανονισμό SAFE, περί ταχείας κοινής προμήθειας αμυντικών εξοπλισμών, μαζί με άλλα κράτη της Ε.Ε. Όπου το όλο ζήτημα εξετάστηκε και στο σημερινό ΚΥΣΕΑ.
Εν συντομία θυμίζουμε πως φέτος, μετά την ανακοίνωση του μηχανισμού, συνολικού ύψους 150 δις ευρώ, η χώρα μας, μέσω του υπουργού Αμύνης είχε αρχικά δηλώσει πως δεν θα μετέχει στο πρόγραμμα αυτών των χαμηλότοκων δανείων αγοράς όπλων. Μετά, όπως αναλύθηκε, βρέθηκε δημοσιονομικός χώρος και ο πρωθυπουργός, ανακοίνωσε την ελληνική αίτηση για συμμετοχή στο SAFE, στα τέλη Ιουλίου, “έως 1,2 δις ευρώ”. Τελικά, όταν έγινε η κατανομή των κονδυλίων από τον μηχανισμό, για την χώρα μας εγκρίθηκαν 787,8 εκατ. ευρώ μιας και τα αιτήματα των άλλων χωρών είχαν υπερκαλύψει τα 150 δις.
Το ερώτημα όμως που είναι κρίσιμο παραμένει: Τι θέλει να προμηθευθεί η Ελλάδα, με αυτό το ποσό; Εδώ υπάρχει ήδη εμπλοκή, καθώς μετά την αρχική έγκριση του, η Ελλάδα όφειλε μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου φέτος, να υποβάλλει και αναλυτικό πλάνο προμηθειών ώστε αυτό να εξεταστεί. H χώρα μας όμως έστειλε αίτημα επανεξέτασης του εγκεκριμένου ποσού από τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικής Βιομηχανίας και Διαστήματος (DG DEFIS) της Κομισιόν, ζητώντας αύξηση του. Παράλληλα εμείς είχαμε καταρτίσει αρχική ενδεικτική λίστα με διάφορα προγράμματα, συνολικής αξίας 2,98 δις.
Έτσι ακολούθησε επιστολή από την DEFIS, με ημερομηνία 5 Δεκεμβρίου, η οποία μας καλούσε να “υποβάλλουμε σχέδιο επενδύσεων που να ευθυγραμμίζεται με το εγκεκριμένο ποσό των 787,7 εκατ. ευρώ”. Με απλά λόγια η αρμόδια διεύθυνση μας έλεγε, “εμείς τόσα εγκρίναμε, πείτε μας τι θέλετε έως αυτό το ύψος και το δυνατόν γρηγορότερα”.
Ακόμη, μας επισημάναν πως πρέπει στις προτεινόμενες προμήθειες μας, να εξηγήσουμε πως θα τηρηθούν οι διαδικασίες που προβλέπονται στο άρθρο 4, παράγραφος 3, του κανονισμού SAFE. Τι λέει αυτό; Μιας και ο κανονισμός αφορά χρηματοδότηση από κοινού προμηθειών, των χωρών που συμμετέχουν, αν μια χώρα υποβάλλει μια πρόταση μόνη της, χωρίς να έχει εξασφαλίσει συνεργασία, τότε πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να είναι διαθέσιμη (ως πλαίσιο) και σε τουλάχιστον ακόμη ένα κράτος. Πάλι με απλά λόγια: η Ελλάδα, στον κατάλογο που είχε υποβάλλει, είχε εντάξει πολλές επιλογές εξοπλισμών που αφορούν μόνο την ίδια. Χωρίς δηλαδή να έχει βρει συνεργαζόμενη χώρα εντός SAFE. Έτσι η Κομισιόν μας θυμίζει πως αν κάνουμε κάτι τέτοιο, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να βρούμε κάποιον συνεργάτη, ή έστω ενδιαφερόμενο. Μια επισήμανση που δείχνει και την ελληνική βιασύνη -έως και προχειρότητα- στην όλη διαδικασία.
Το αποτέλεσμα είναι πως πλέον η Ελλάδα καλείται να κάνει μια σαφή προτεραιοποίηση στις αρχικές δαπάνες που είχε καταρτίσει, από τα 2,98 δις ευρώ και να αποφασίσει ποιές από αυτές θα “χωρέσει” μέσα στα 787,7 εκατ. που μας αναλογούν.
ΑΝΑΛΥΣΗ: Κονδύλια SAFE για την ελληνική άμυνα, προτελευταίοι στην Ευρώπη και… πάλι καλά!
Η ελληνική λίστα προγραμμάτων
Με βάση τα παραπάνω, η λίστα που είχε συγκροτήσει η χώρα μας, με τις πιθανά επιλέξιμες δαπάνες για τον κανονισμό SAFE, περιελάμβανε 25 δράσεις, ύψους, όπως είπαμε, 2,98 δις. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, κάποια από τα κυριότερα προγράμματα είναι τα εξής:
- Προμήθεια δορυφόρου, συνεργασία με Kύπρο και Νορβηγία, ύψους 400 εκατ. ευρώ.
- Προμήθεια 38 τορπιλών SeaHake, αξίας 100 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για την 2η παρτίδα των τορπιλών που θέλει να προμηθευθεί το Ναυτικό για τα υποβρύχια Type 214.
- Προμήθεια 63 πυραύλων RAM για τις 3 πρώτες φρεγάτες FDI. Αξία κάπου 100 εκατ. ευρώ.
- Προμήθεια των μη επανδρωμένων ελικοπτέρων S-100, επίσης για τις φρεγάτες FDI, αξίας 45 εκατ. ευρώ.
- Προμήθεια πυραύλων cruise, SCALP Naval, αξίας 450 εκατ. ευρώ.
- Αντιπλοϊκά βλήματα, ύψους 100 εκατ. ευρώ.
- Αγορά υβριδικών σκαφών ειδικών αποστολών, συνεργασία με Βρετανία, αξίας 150 εκατ. ευρώ.
- Αγορά μη επανδρωμένων, συνεργασία με Κύπρο, ύψους 120 εκατ. ευρώ.
- Αγορά μη επανδρωμένων, ύψους 100 εκατ. ευρώ.
- Προμήθεια περιφερόμενων πυρομαχικών, ύψους 30 εκατ. ευρώ.
- Ευρυζωνικά συστήματα, πιθανή συνεργασία με Κύπρο, ύψους 70 εκατ. ευρώ.
- Ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης, ύψους 230 εκατ. ευρώ.
- Βλήματα αέρος-αέρος, ύψους 100 εκατ. ευρώ.
- Κατευθυνόμενους πυραύλους, στρατού Ξηράς, συνεργασία με Λιθουανία και Σουηδία, ύψους 140 εκατ. ευρώ.
- Πυραυλικά συστήματα EuroPULS, σε συνεργασία με Δανία και Ολλανδία, ύψους 80 εκατ. ευρώ. Πρόκειται μάλλον για μέρος του κύριου υλικού των PULS που θα προμηθευθούμε από το Ισραήλ.
- Προμήθεια χιλιάδων δικύαλων διοπτρών νυχτερινής όρασης. Εξετάζεται εδώ η συμμετοχή στην κοινή προμήθεια Βελγίου-Γερμανίας, η οποία αφορά συστήματα της ελληνικής Τheon.
- Αναβάθμιση ρουκετών 122 χιλιοστών για τους εκτοξευτές RM70, αξίας 90 εκατ. ευρώ. Μάλλον πρόγραμμα που θα αναλάβει η ΕΑΣ.
- Εξοπλισμός “Σύγχρονου Μαχητή”, αξίας 100 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για το γνωστό πρόγραμμα αναβάθμισης ατομικού εξοπλισμού που έχει ανακοινωθεί.
- Οχήματα γενικής χρήσης (μάλλον φορτηγά), συνεργασία, ανάμεσα σε άλλες χώρες, με Ιταλία, Πολωνία, αξίας 200 εκατ.
- Προμήθεια συστημάτων κατασκευής drones, ύψους 30+ εκατ. ευρώ. Πρόκειται για κινητό εργαστήριο παραγωγής drones, μια πρόταση της κυπριακής Cellock, με χρήση εκτυπωτών 3D.
Μια περιήγηση στις ελληνικές προτάσεις
Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να σχολιάσουμε, ενδεικτικά, τα εξής:
- Αρκετά προγράμματα που περιλαμβάνονται ως πιθανά για το SAFE, είναι “τρέχοντα” και θα έπρεπε να έχουν εγκριθεί και χρηματοδοτηθεί ήδη, ώστε να έχουμε τα ανάλογα συστήματα πλήρως εξοπλισμένα. Αλλά τώρα γίνεται σκέψη να ενταχθούν στο χρηματοδοτικό μηχανισμό. Εμφανές παράδειγμα εδώ η προμήθεια 63 αντιαεροπορικών βλημάτων RAM για τις 3 πρώτες φρεγάτες FDI! Μιλάμε για την απόλυτα ελάχιστη ποσότητα καθώς 63 βλήματα χωράνε όλα κι όλα οι εκτοξευτές τους (ούτε καν ένα βλήμα δοκιμών). Δηλαδή η χώρα μας στις 18 Δεκεμβρίου φέτος, θα κάνει την επίσημη παραλαβή της πρώτης φρεγάτας FDI, της “Κίμων”, και λίγες μέρες νωρίτερα αναζητάμε μέσω SAFE, να δώσουμε την παραγγελία των απαραίτητων αντιαεροπορικών βλημάτων για την εγγύς άμυνα της; Τα οποία και να παραγγελθούν “αύριο” θα κάνουν σημαντικό χρόνο για να κατασκευαστούν. Και μέχρι τότε τι θα φέρουν οι εκτοξευτές RAM των σκαφών; Το ίδιο και με το πρόγραμμα των μη επανδρωμένων ελικοπτέρων S-100 για τα ίδια πλοία, που έχει εγκριθεί εδώ και πολύ καιρό. Το ελικόπτερο μάλιστα “παρέλασε” την 28η Οκτωβρίου ως έκθεμα, στη Θεσσαλονίκη, αλλά τώρα αναζητάμε χρηματοδότηση πληρωμής του μέσω SAFE.
- Απορίες συσσωρεύονται και σε άλλα προγράμματα. Π.χ. η προτεινόμενη αγορά πυραύλων cruise, SCALP Naval για το Ναυτικό. Δεν είχε προηγηθεί δήλωση του υπουργού Αμύνης, στη Βουλή, στα τέλη Σεπτεμβρίου φέτος, πως “κρίναμε πως είναι προτιμότερο να πάρουμε την επόμενη γενιά (πυραύλων cruise)” εννοώντας το πρόγραμμα πυραύλων ELSA; Και πως “αν θέλαμε τους SCALP θα πηγαίναμε σε μια συμβατική συμφωνία με τη Γαλλία”; Άρα τελικά θέλουμε ή δεν θέλουμε τους συγκεκριμένους πυραύλους SCALP Naval; Τους οποίους, πάλι ο κ. Δένδιας διαπίστωνε πως “η παραγωγή τους έχει διακοπεί”;
- Ακόμη σε αρκετά πρόγραμματα, από όσο πληροφορηθήκαμε, δεν διαφαίνεται εύκολα η ελληνική συμμετοχή, μέσω εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Υπάρχουν -καλοδεχούμενες- ενδείξεις αλλά θα περίμενε κανείς περισσότερα συστήματα με καλές προυποθέσεις εγχώριας ανάπτυξης τεχνογνωσίας και βέβαια παραγωγής.
- Επίσης έχει εδώ και καιρό δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων Government to Government (G2G), όπου όλες οι χώρες που μετέχουν στο SAFE καταχωρούν τις ανάγκες εξοπλισμών τους. Και μέσω της βάσης αναζητούν αν άλλη χώρα έχει τις ίδιες ανάγκες για να συνεργαστούν σε κοινή προμήθεια που είναι βασικό απαιτούμενο του μηχανισμού. Ερώτημα εδώ, αν έχει γίνει η σχετική ελληνική μεθοδική διερεύνηση; Για να επικοινωνήσουμε και να συνεργαστούμε με άλλους, ώστε να έχει ισχυρή πιθανότητα έγκρισης η όποια προμήθεια.
- Ακόμη από ότι μαθαίνουμε, υπάρχουν εκκρεμότητες σχετικά με την τελική κατάρτιση προδιαγραφών, στο τι ποσότητες θέλουμε σε κάποιες πιθανές προμήθειες και άλλα. Οπότε χρειάζεται εργασία για την εξέλιξη των δικών μας αιτημάτων σε ολοκληρωμένη πρόταση, όσα και όποια υποβληθούν τελικά.
Συμπερασματικά: Η ελληνική “διαδρομή” στον κανονισμό SAFE, ένα πρόγραμμα που εκτάκτως φέτος δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση με διπλό στόχο, αρχικά να υποβοηθήσει τον ταχύ επανεξοπλισμό των κρατών-μελών με μεταξύ τους κοινές προμήθειες, και μετά να εμπλέξει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία στην όλη παραγωγή, από την αρχή ήταν “άνευρη”.
Καταφέραμε να “πειστούμε” πως αξίζει να μετέχουμε σε ένα πλάνο δανείων μέν, αλλά χαμηλού τόκου και μακράς χρονικής εξυπηρέτησης, υποβάλλαμε αίτημα, μας ενέκριναν ένα ποσό χαμηλότερο αλλά όχι μικρό, τώρα ζητάμε “περισσότερα” (οπότε μας κάνουν την σχετική παρατήρηση). Εντωμεταξύ συντάξαμε μια λίστα πιθανώς επιλέξιμων προμηθειών σχεδόν στο τριπλάσιο της αξίας του αρχικού αιτήματος ως ένα γενικό πλάνο, τώρα πρέπει να διαλέξουμε από αυτό κάπου το ένα τέταρτο σε αξία, για να το υποβάλλουμε αιτιολογημένα και σε γρήγορο χρόνο. Μια διαδικασία δηλαδή που από την αρχή χρειαζόταν να γίνει πιο στοχευμένα και με μεγαλύτερο φιλτράρισμα. Ενώ πρέπει να αναζητήσουμε συνεργαζόμενες χώρες για κοινές αγορές, κάτι που έχει ακόμη προοπτική.
Έστω και έτσι, ελπίζουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως την όποια χρηματοδότηση και να ενισχύσουμε την εθνική μας άμυνα. Και ενώ πανηγυρίζουμε για τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το SAFE (χωρίς αυτό να αποκλείει τη έμμεση ωφέλεια της, αν εμφανιστεί ως παραγωγός συστημάτων έως το 35% της αξίας τους), καλό είναι να δούμε τώρα, πως εμείς θα βγούμε κερδισμένοι στο μέγιστο δυνατό από το ίδιο πρόγραμμα!
