Ελαφρές φρεγάτες για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, υψηλές δυνατότητες με χαμηλό κόστος

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 6 Μαρτίου, αλλά το αναδημοσιεύουμε τώρα μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης των πιθανών πλοίων που θα ενδιέφεραν το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό…

Το επιχειρησιακό περιβάλλον όπου αναμένεται να επιχειρεί το Πολεμικό Ναυτικό τις επόμενες δεκαετίες θα έχει μεταβληθεί άρδην σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση. Οι μαζικές παραγγελίες κύριων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού (TDK) θα έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της απειλής που αυτό αντιπροσωπεύει για το ΠΝ, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Μια από τις εναλλακτικές λύσεις χαμηλού κόστους, για να αντιμετωπιστεί αυτή η προοπτική, μπορεί να είναι και η σταδιακή προμήθεια πλοίων της κατηγορίας ελαφρών φρεγατών.
Του Κώστα Γ. Καρναβά
H ναυπήγηση νέων φρεγατών κλάσης «I» (Istanbul), η ανάπτυξη των πλοίων αεράμυνας περιοχής TF2000 και η σταδιακή εισαγωγή σε υπηρεσία των έξι (τουλάχιστον) υποβρυχίων Type 214 δίνουν αναμφίβολα ένα τεράστιο ποιοτικό προβάδισμα στην τουρκική πλευρά, το οποίο δεν μπορεί να αγνοηθεί από το ΠΝ. Με την εξέλιξη της απειλής που προβάλλει το TDK θα ασχοληθούμε σε προσεχές τεύχος μας, αν και το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει η ελληνική πλευρά δεν αφορά μόνο τις τουρκικές εξοπλιστικές κινήσεις, αλλά κυρίως τις οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η χώρα και τον συνακόλουθο δραστικό περιορισμό των αμυντικών δαπανών που έχει επιβληθεί από τους δανειστές της.
Σε αυτό το πλαίσιο, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, θα πρέπει να αποκλειστεί η δυνατότητα ναυπήγησης νέων κύριων μονάδων επιφανείας για την αντικατάσταση -αρχικά- των μη εκσυγχρονισμένων φρεγατών τύπου «S» (κλάση «Έλλη»), τρεις εκ των οποίων συμπληρώνουν τη δύναμη των έξι εκσυγχρονισμένων πλοίων του ιδίου τύπου και των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN (κλάση «Ύδρα»).

Ως μοναδική διέξοδος διαφαίνεται προς το παρόν η εφαρμογή προγράμματος αναβάθμισης των φρεγατών MEKO-200HN (πρόγραμμα που είναι ήδη τραγικά καθυστερημένο), είτε καθ’ ολοκληρίαν είτε τμηματικά, μέσω δηλαδή της σταδιακής υιοθέτησης κάποιων κρίσιμων στοιχείων, όπως νέου ραντάρ επιτήρησης αέρος-επιφανείας, νέου ESM, ηλεκτροοπτικών/θερμικών αισθητήρων έρευνας-ιχνηλάτησης κ.λπ.
Παράλληλα εξετάζεται η περίπτωση απόκτησης μεταχειρισμένων πλεονασματικών πλοίων από ναυτικά άλλων χωρών, με βασικό στόχο την προμήθεια δύο αντιτορπιλικών αεράμυνας κλάσης Arleigh Burke από τα αμερικανικά αποθέματα. Παρ’ όλα αυτά, βάσει και του χρονοδιαγράμματος παραγγελιών νέων πλοίων του US Navy, όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλτ Τραμπ, δεν διαφαίνονται πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για ευνοϊκή κατάληξη του εν λόγω σεναρίου, τουλάχιστον για τον ορατό χρονικό ορίζοντα.

Οι αναγκαίες επόμενες κινήσεις
Σε κάθε περίπτωση το Πολεμικό Ναυτικό θα πρέπει να σχεδιάζει την επόμενη μέρα υπολογίζοντας τόσο την απειλή που θα αντιμετωπίσει μελλοντικά όσο και τις οικονομικές δυνατότητες που θα υπάρχουν για τη σταδιακή αναβάθμιση και ενίσχυση του στόλου του κατά τις επόμενες δύο τουλάχιστον δεκαετίες, ώστε να αποφευχθεί η δραματική και μη αναστρέψιμη μεταβολή του ισοζυγίου ναυτικών δυνάμεων υπέρ της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο, εκ των πραγμάτων, θεωρείται απαραίτητη η προσεκτική μελέτη και ο προγραμματισμός προμήθειας νέων κύριων μονάδων επιφανείας, ώστε όχι μόνο να αποσυρθούν τα μη εκσυγχρονισμένα πλοία που διαθέτει σήμερα, αλλά και να δοθεί η δυνατότητα να ξεκινήσει η αντικατάσταση και των εκσυγχρονισμένων φρεγατών τύπου «S» σε βάθος δεκαετίας-δεκαπενταετίας, όταν τα πλοία θα πλησιάζουν (ή θα έχουν φτάσει) στο τέλος της επιχειρησιακής τους ζωής (καθώς αποτελούν ναυπηγήσεις του τέλους της δεκαετίας του 70 ή των αρχών της δεκαετίας του 80).
Προφανώς, η πιθανότητα ναυπήγησης φρεγατών αεράμυνας περιοχής, που αποτελούσαν (και αποτελούν) τον «ευσεβή πόθο» του ΠΝ εδώ και αρκετά χρόνια, δεν μπορεί να θεωρηθεί πιθανή λόγω του δυσθεώρητου κόστους που συνεπάγεται η απόκτησή τους (και η χρήση τους). Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπ’ όψιν αυτούς τους παράγοντες, η μόνη πιθανότητα που έχει το ΠΝ να ανανεώσει τον στόλο του με νέα πλοία είναι να στραφεί προς τη ναυπήγηση πλοίων πολλαπλών ρόλων και χαμηλού κόστους, ώστε να καλύψει ικανοποιητικά (ποιοτικά και ποσοτικά) το σύνολο των αναγκών του.

Η επιλογή αυτή έχει και την παράμετρο ότι δεν βασίζεται σε ενδιάμεσες λύσεις-ημίμετρα, δηλαδή μεταχειρισμένα πλοία που έχουν αναπτυχθεί βάσει των επιχειρησιακών απαιτήσεων των αρχικών χρηστών και για αξιοποίηση σε εντελώς διαφορετικό περιβάλλον (π.χ. ωκεανούς), σε σχέση πάντα με τις ιδιαιτερότητες του αρχιπελάγους του Αιγαίου.
Υπό αυτή την έννοια, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο της απόκτησης πλοίων με διαστάσεις και εκτόπισμα τέτοιο που αφενός θα επιτρέπει την απρόσκοπτη τοποθέτηση και λειτουργία των ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων που κρίνονται αναγκαία για το φάσμα των αποστολών που εκπληρώνουν σήμερα τα υπάρχοντα πλοία, αφετέρου θα επιτρέπει τη συμπίεση του κόστους απόκτησης και λειτουργίας τους. Μάλιστα, ο παράγοντας κόστος είναι καθοριστικός τόσο για τη ναυπήγηση του αριθμού των πλοίων που θεωρείται απαραίτητος από την προβλεπόμενη δομή της δύναμης του ΠΝ σε σχέση πάντα με την αναμενόμενη (τουρκική) απειλή όσο και για την επίτευξη υψηλού βαθμού διαθεσιμότητάς τους, εφόσον αυτός εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ομαλή διεξαγωγή των εργασιών συντήρησης κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής ζωής των πλοίων.

Το ΠΝ θα πρέπει να εξασφαλίσει τη δυνατότητα επιτέλεσης του συνόλου των βασικών αποστολών, δηλαδή την αντιμετώπιση εναέριων, θαλάσσιων και υποθαλάσσιων απειλών (AAW, ASuW, ASW) από μια βασική σχεδίαση, αφού δεν θα έχει την «πολυτέλεια» της ανάληψης των ρόλων αυτών από εξειδικευμένα πλοία, όπως επιθυμούσε -τουλάχιστον πριν από την περίοδο των μνημονίων-, όταν το ενδιαφέρον του στρεφόταν κυρίως στην προμήθεια φρεγατών αεράμυνας περιοχής (AAW).
Ποιο όμως είναι το φάσμα διαστάσεων και εκτοπίσματος εντός του οποίου μπορεί να θεωρηθεί ότι εκπληρώνονται οι όροι που τέθηκαν παραπάνω, ώστε να αποτελέσει τη βάση για τη ναυπήγηση των μελλοντικών πλοίων του ΠΝ;
Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, ας εξετάσουμε εν συντομία την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, όσον αφορά στα κύρια πλοία επιφανείας του ελληνικού στόλου.

Οι φρεγάτες του ΠΝ: πλοία γενικής χρήσης και πολλαπλών ρόλων
Τα τελευταία είκοσι-είκοσι πέντε χρόνια και μετά την απομάκρυνση από την ενεργό υπηρεσία (1992-1997) των παρωχημένων αντιτορπιλικών της εποχής του Β΄ ΠΠ αλλά και της απόσυρσης των τεσσάρων αντιτορπιλικών αεράμυνας κλάσης C. F. Adams (ΚΙΜΩΝ, ΝΕΑΡΧΟΣ, ΦΟΡΙΩΝ και ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ) κατά την περίοδο 2002-2004, τη ραχοκοκαλιά του ΠΝ συγκροτούν πλέον πλοία της κατηγορίας των φρεγατών (τύπου «S» και MEKO-200HN), δεκατρείς από τις οποίες αποτελούν τις κύριες μονάδες επιφανείας του Στόλου. Το μήκος και το εκτόπισμα των πλοίων αυτών είναι για τις MEKO-200HN 117 m και 3.350 τόνοι, ενώ οι φρεγάτες τύπου «S» φθάνουν τα 130,5 m και τους 3.500 τόνους αντίστοιχα.
Τα καθήκοντα που αναλαμβάνουν αυτά τα πλοία περιλαμβάνουν τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο (μέσω δύο τριπλών τορπιλοσωλήνων Μk32 Mod5 των 324 mm, όσο και του οργανικού ελικοπτέρου που φέρουν), την τοπική αντιαεροπορική άμυνα (με τη χρήση Sea Sparrow RIM-7M/P NSSM ή/και RIM-162 ESSM), την αντιμετώπιση των βλημάτων ναυτικής κρούσης (με την αξιοποίηση των οπλικών συστημάτων εγγύς προστασίας CIWS/Close-In Weapon System Mk15 Phalanx) και τη ναυτική κρούση ή αγώνα επιφανείας ASuW (μέσω των κατευθυνόμενων βλημάτων RGM-84C/D Harpoon αλλά και των ναυτικών πυροβόλων Mk45 Mod2A των 127 mm/54 cal και OTO Melara των 76 mm/62 cal, τα οποία όμως θεωρούνται όπλα γενικής χρήσης, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης τόσο εναντίον χερσαίων-παράκτιων στόχων όσο και σε ρόλο αντιαεροπορικής άμυνας).

Οι φρεγάτες δηλαδή του ΠΝ έχουν αναλάβει την εκπλήρωση του συνόλου των απαιτούμενων αποστολών, αυτών τουλάχιστον που αναμένεται να φέρει σε πέρας ένα πολεμικό πλοίο της κατηγορίας τους, τόσο όσον αφορά στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό όσο και σε σχέση με τα καθήκοντα που ανατίθενται λόγω της συμμετοχής της χώρας μας στο ΝΑΤΟ, εξαιρουμένης φυσικά της αεράμυνας περιοχής και της αντιβαλλιστικής άμυνας, όπου απαιτούνται διαφορετικού τύπου και μεγέθους πλοία. Σε κάθε περίπτωση οι συγκεκριμένες αποστολές και οι ιδιομορφίες που παρουσιάζουν έχουν αναλυθεί επαρκώς σε προηγούμενα τεύχη μας (βλ. Π&Δ Νο 372, Μάιος 2017). Προφανώς οι προαναφερθέντες θα είναι οι βασικοί ρόλοι που θα πρέπει να επιτελέσουν και τα πλοία επόμενης γενιάς του ΠΝ, με τις απαραίτητες βέβαια προσαρμογές και βελτιώσεις σε επίπεδο αναμενόμενης απειλής και τεχνολογικής εξέλιξης.
Τις επόμενες μέρες θα δημοσιευτεί η συνέχεια του άρθρου, με παρουσίαση των πιθανών υποψηφίων κορβετών/ελαφρών φρεγατών που θα μπορούσαν να είναι υποψήφιες για το ΠΝ.
(φωτογραφίες: Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό)