Λιβύη, Ναγκόρνο-Καραμπάχ: Τα drones αλλάζουν τον πόλεμο

Τα πρόσφατα οπτικά από τις επιχειρήσεις drοnes στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν διεκδικούν βραβείο φωτογραφίας αλλά το σταυρόνημα πάνω στους στόχους τους είναι ανατριχιαστικά σαφές. Οι εικόνες αντιαεροπορικών συστημάτων που ανατινάζονται από τον πύραυλο που ακολουθεί λένε τα υπόλοιπα. Την ώρα που όλες οι πλευρές προσπαθούν να σβύσουν την φωτιά που έχει ανάψει στον νότιο Καύκασο και να αποτρέψουν Αζέρους και Αρμένιους να κλιμακώσουν περαιτέρω την αναζωπυρωθείσα σύρραξη, το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα είναι ότι τα drones εχουν αλλάξει τον τρόπο διεξαγωγής ενός πόλεμου όπως τον ξέραμε.
Οι «ασύμμετρες επιθέσεις» τζιχαντιστών κατά ρωσικών βομβαρδιστικών στην βάση τους στην Λατάκκεια της Συρίας, οι συστηματικές επιχειρήσεις τουρκικών drones στην Λιβύη και οι προσβολές στόχων πρόσφατα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δείχνουν ότι αν η Αεροπορία κατακτά και το Πεζικό καταλαμβάνει, τα UAV/UCAV αλλάζουν τα δεδομένα. Για την ακρίβεια έχουν φέρει επανάσταση. Μπορούμε (;) να χλευάζουμε τα τουρκικά drones όμως όσο και αν δεν μας αρέσει οι Τούρκοι έχουν επενδύσει σε μια επιχειρησιακή επιλογή που θα πρέπει να μας προβληματίζει.

Ο λιβυκός εμφύλιος ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Τουρκία να δοκιμάσει υπό πραγματικές συνθήκες τα πολεμικά της drones. Από πέρυσι τον Μάιο τα Bayraktar (Σημαιοφόρος) έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους, ματαιώνοντας μάλιστα με την δράση τους τα φιλόδοξα σχέδια του Στρατάρχη Χάφταρ για κατάληψη της Τρίπολης. Τα κατεστραμμένα Pantsir του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) μαρτυρούν πως το να υποτιμάς τον αντίπαλο δεν είναι ποτέ καλή ιδέα.
Τα τουρκικά Bayraktar δεν είναι τα μόνα που επιχειρούν στην Λιβύη. Τον περασμένο Απρίλιο κινεζικά drones αναγνώρισης/επίθεσης Wing Loon II των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων βομβάρδισαν πολιτικούς στόχους στην Τρίπολη –μια υπενθύμιση της ευκαιρίας που είδε για πωλήσεις UAV η Κίνα, λόγω της απροθυμίας των ΗΠΑ να πουλήσουν εξοπλισμένα drones τύπου MQ-9 σε χώρες της Μέσης Ανατολής, την οποία φυσικά δεν άφησε ανεκμετάλλευτη. Άλλωστε το Wing Loon II… θυμίζει τα αμερικανικά MQ-1 Predator και MQ-9 Reaper.

Από την αρχή οι Τούρκοι είδαν την Λιβύη ως «πεδίο δοκιμών» των drones που κατασκευάζουν. Η επιχειρησιακή τους προσέγγιση –κάποια θα καταρριφθούν, τα άλλα όμως θα κάνουν αυτό το οποίο εστάλησαν να κάνουν– κατέλαβε εξ απήνης τους αντιπάλους τους. Η χρήση τακτικών drones σε επιχειρήσεις είναι ‘game changer’ διότι άλλαξε την «οικονομία του πολέμου». Γιατί; Διότι είναι φθηνότερα από αεροπλάνα.
Το αρχικό κόστος κατασκευής ενός UAV κόστιζε στους Tούρκους 1-1,5 εκατ. δολάρια όμως με την αύξηση της παραγωγής το κόστος ανά μονάδα έπεσε στις 500.000 δολάρια ή και λιγότερο, χωρίς να υπολογιστεί ο σταθμός ελέγχου, επισημαίνουν Δυτικοί αναλυτές. Ο δε εκσυγχρονισμός του λογισμικού καθώς και άλλες τεχνικές αλλαγές βελτίωσαν την μαχητική ικανότητα των Bayraktar TB2, επιτρέποντας να βρεθεί ο ιδανικός τρόπος χρήσης τους στο πεδίο της μάχης ώστε να αποφεύγουν να πληγούν από αντιαεροπορικά συστήματα Pantsir.

Η Λιβύη αποτελεί παράδειγμα κανονικής χρήσης drones σε έναν σύγχρονο πόλεμο. Δοκιμάζοντας τα drones τους σε περιφερειακές συγκρούσεις οι Τούρκοι τα εξελίσσουν, θέτοντας τις βάσεις για την ανάπτυξη μεγαλύτερων και ακόμη πιο αποτελεσματικών UAV/UCAV με νέα, εγχώριας κατασκευής, όπλα ακριβείας. Παράλληλα εξελίσσουν και τις τακτικές χρησιμοποίησής τους υπό πραγματικές επιχειρησιακές συνθήκες. Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι ένα ακόμη «τεστ».
Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Αρμένιοι αναπτύσσουν πυραύλους S-300 για να αναχαιτίσουν την επίθεση των Αζέρων. Σε επιχειρησιακό επίπεδο δεν μένει παρά να δούμε το αποτέλεσμα. Ωστόσο η εμπλοκή ενός πανάκριβου αντιαεροπορικού συστήματος με αντίπαλο «ορδές» αναλώσιμων πλην οπλισμένων drones τα οποία δίνουν έναν ανέξοδο πόλεμο, όσον αφορά τις φίλιες απώλειες, είναι κάτι που δίνει τροφή για σκέψη.

Ο προβληματισμός για το τί μπορούν να κάνουν τα τουρκικά UAV δεν είναι ηττοπάθεια, είναι κίνητρο για δράση. Εάν ένα «παιδικό» drone κατάφερε πρόσφατα να προκαλέσει αναστάτωση, για να το θέσουμε κομψά, σε ένα ακριτικό μας νησί εκτελώντας μια «αποστολή» χουλιγκανικού χαρακτήρα –στο πλαίσιο τουρκικών ΨΕΠ*, μην το ξεχνάμε– τότε τί; Η γείτων έχει και μεγαλύτερα, τα οποία μόνο παιχνίδια είναι. Ναι, τα drones μπορούν να αποβούν πολύ επικίνδυνα αλλά δεν είναι μη αντιμετωπίσιμα. Κανένα όπλο δεν είναι –εξαιρουμένων των πυρηνικών. Για να αντιμετωπισθούν όμως χρειάζεται σχεδιασμός, όχι εφησυχασμός.
Οι εποχές που σε περίπτωση αεροπορικής προσβολής φάλαγγας οχημάτων οι οδηγοί θα τα έβγαζαν από τον δρόμο (τα «μονά» από την μια πλευρά, αυτά με «ζυγό» αριθμό στην φάλαγγα από την άλλη) για να μειώσουν τις απώλειες ανήκουν στον προηγούμενο αιώνα. Επικαλούμενο πηγές στο υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας, τo ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax μετέδωσε χθες ότι το αρμενικό 3^ο Mηχανοκίνητο Σύνταγμα Πεζικού «Μαρτουνί» διαλύθηκε από αζέρικα UAV στο Χοτζαβέντ. Τα τακτικά drones είναι εδώ και οπλισμένα. Οι καιόμενοι στόχοι τους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι η ανησυχητική υπενθύμιση.
(ΨΕΠ, Ψυχολογικές Επιχειρήσεις)
Αλέξανδρος Θεολόγου