Του Αντιστρατήγου ε.α. Δημητρίου Κυριάκου, επιτίμου διευθυντή ΔΙΤ/ΓΕΣ
Η δέσμευση της Δύσης για την εξεύρεση και διάθεση αρμάτων για τον Ουκρανικό στρατό, για την εν συνεχεία υποστήριξη τους, καθώς και για την αποκατάσταση των φθορών και ζημιών του πολέμου, δημιουργεί νέα δεδομένα. Είναι αρκετά πιθανό να χρηματοδοτηθεί από τη Δύση, μια σοβαρή αναβάθμιση της υφιστάμενης έκδοσης LEO 1A5, της οποίας τόσο το σκάφος όσο και πύργος δεν υποστηρίζονται.
Leopapd 1A5: το παρόν στην Ουκρανία και το μέλλον του παγκόσμιου στόλου (Μέρος Α΄)
Το μέλλον των LEO 1A5
Η κατασκευάστρια εταιρεία, γερμανική MTU (μέλος του ομίλου Rolls-Royce Power Systems), δεν υποστηρίζει, πλέον, τον υφιστάμενο κινητήρα MTU MB 838 CaM 500, ισχύος 830 ίππων.
Έτσι στις αρχές Σεπτεμβρίου 2024, η FFG σε συνεργασία με τη κατασκευάστρια του κιβωτίου ταχυτήτων ZF, γνωστοποίησαν ότι εργάζονται από κοινού, για την ανάπτυξη λύσης άμεσης αντικατάστασης («plug and play»).Το νέο συγκρότημα ισχύος θα χρησιμοποιεί το κινητήρα του ΤΟΜΠ- TOMA BOXER, τύπου 8V199, της MTU, ισχύος 1070 ίππων. Η ZF διαβεβαίωσε ότι θα διατηρήσει το ίδιο κιβώτιο ταχυτήτων, με μικρές τροποποιήσεις. Η προτεινόμενη λύση θα παρουσιαστεί εντός του 2025 και πλεονεκτεί στο ότι ο νέος κινητήρας βρίσκεται ήδη σε χρήση, στο γερμανικό στρατό και όχι μόνον. Ο νέος κινητήρας είναι ελαφρύτερος, ισχυρότερος, με μικρότερη κατανάλωση και με πολύ μεγαλύτερα διαστήματα μεταξύ προληπτικών συντηρήσεων, σε σύγκριση με αυτόν που αντικαθιστά.
Ο κύριος λόγος, που αναζητήθηκε, από γερμανικής πλευράς, μια σύγχρονη λύση για ένα νέο συγκρότημα ισχύος, είναι ότι στο γερμανικό Στρατό παραμένουν σε χρήση αρκετά ειδικοποιημένα άρματα της οικογενείας Leopard 1, των εκδόσεων περισυλλογής (ARV 2 Standard) και μηχανικού (LEO 1 DACHS). H δε ανάγκη για συνεχή αύξηση των οροφών των οπλικών συστημάτων μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, «υποχρεώνει» τους Γερμανούς να διατηρούν σε ενέργεια και παλαιότερα μέσα.
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι στην οικογένεια των LEO 1 ανήκουν επίσης τα γεφυροφόρα Leguan και Biber, καθώς τα αντιαεροπορικά Gepard. Τα γεφυροφόρα βρίσκονται σε χρήση σε πολλές χώρες (συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και Τουρκίας), ενώ δεκάδες Gepard έχουν ήδη διατεθεί στους Ουκρανούς για την αντιμετώπιση των πάσης φύσεως ρωσικών drone. Έχουν επίσης διατεθεί στην Ουκρανία μικροί αριθμοί Biber και Dachs. Οι δε Ουκρανοί, σταδιακά, ενισχύονται και με άρματα διασπάσεως ναρκοπεδίων, τύπου WISENT 1. Αυτά αποτελούν διασκευή παλαιοτέρων σκαφών περισυλλογής LEO 1 που η εταιρεία FFG διατηρούσε σε αποθήκευση.
Διεθνείς χρήστες αρμάτων LEO 1
Τουρκία: Στις αρχές της δεκαετίας του 80 αγόρασε 77 LEO 1A3 και στις αρχές τις δεκαετίας του 90, σε εφαρμογή της συνθήκης CFE, απέκτησε επιπλέον 155 LEO 1A3 και 165 LEO 1A1A4. Σήμερα διαθέτει 397 άρματα μάχης LEO 1 και 12 άρματα περισυλλογής. Τον Μάρτιο του 2008, ολοκληρώθηκε ο εκσυγχρονισμός 164 αρμάτων LEO1A1A4, από τη Τουρκική ASELSAN, ύψους 160 εκ. δολαρίων, σε επίπεδο ανάλογο των Ελληνικών LEO 1A5, με την εγκατάσταση του ΣΕΠ Volkan («Ηφαίστειο»). Η Τουρκία διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο, παγκοσμίως, στόλο αρμάτων μάχης LEO 1 και προφανώς θα τον διατηρήσει ενεργό για πολλά χρόνια ακόμη.
Χιλή: Στα τέλη της δεκαετίας του 90, προμηθεύτηκε, 200 μεταχειρισμένα άρματα LEO 1V, από την Ολλανδία. Σήμερα, οι Χιλιανοί διατηρούν ενεργά 111 LEO 1V και 27 άρματα της ίδιας οικογενείας (περισυλλογής και γεφυροφόρα).
Βραζιλία: Στα τέλη της δεκαετίας του 90, προμηθεύτηκε 128 LEO 1A1 BE, από τα αποθέματα του Βελγικού στρατού. Το 2007, οι Βραζιλιάνοι προμηθεύτηκαν και 280 LEO 1A5 από τα γερμανικά αποθέματα (τα 30 αποκτήθηκαν για προσπορισμό ανταλλακτικών). Σήμερα διατηρούν ενεργά 220 LEO 1A5BR και 26 LEO 1A1BE και ενδιαφέρονται σοβαρά για τον εκσυγχρονισμό των πρώτων, διότι αποτελούν το κύριο κορμό του αρματικού τους δυναμικού.
Ελλάδα: Η χώρα μας διαθέτει 500 LEO 1A5 τα οποία απέκτησε σταδιακά η δεκαετία του 1990 και του 2000. Επίσης διαθέτει 100+ άρματα οικογενείας [περισυλλογής LEO 1 Standard, γεφυροφόρα Biber και Leguan, διασπάσεως ναρκοπεδίων (mine plows και rollers), πυροσβεστικά]. Συνεπώς, η Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος χρήστης του άρματος LEO 1 στο κόσμο και θα παραμείνει, γιατί απλά αδυνατεί οικονομικά να τα αντικαταστήσει με νέα. Η μόνη προοπτική που απομένει είναι ο εκσυγχρονισμός τους…
Μια εξαιρετική εληνική πρόταση
Στις αρχές του 2024, η ελληνική EODH, μια εταιρεία που ειδικεύεται στην ανάπτυξη και παραγωγή θωρακίσεων αρμάτων και τεθωρακισμένων οχημάτων, παρουσίασε στο ΓΕΣ ολοκληρωμένη πρόταση εκσυγχρονισμού του LEO 1A5, ως «LEO 1HEL». H εταιρεία έχει ήδη παρουσιάσει, στη διεθνή έκθεση DEFEA 2023, τη νέα συλλογή πρόσθετης θωράκισης ASPIS Modular NG επί άρματος LEO 2A4, και έτσι βασιζόμενη σ’ αυτήν, σχεδίασε/ανέπτυξε την αντίστοιχη συλλογή επί LEO 1. Υπόψη ότι η EODH, ως βιομηχανικός συνεργάτης της γερμανικής KMW, κατασκευάζει την θωράκιση των αρμάτων LEO 2. Κι αυτό στο πλαίσιο της υποχρέωσης της KMW, επίτευξης ποσοστού ελληνικής συμπαραγωγής 40%.
Η προτεινόμενη ριζική αναβάθμιση του άρματος στην έκδοση «LEO 1HEL» διαθέτει βασικό κορμό πλήρους ψηφιακής διασύνδεσης όλων των συστημάτων μέσω διπλής αρτηρίας δεδομένων και διπλού Ethernet (τετραπλή διασύνδεση), με πλήρως κλιμακούμενη, ανοικτή και αναβαθμίσιμη αρχιτεκτονική, αρθρωτής σχεδίασης. Όλες οι λειτουργίες θα πραγματοποιούνται, ενσωματωμένες σε λογισμικό και οι υπολογισμοί θα υλοποιούνται σε πραγματικό χρόνο, από υπολογιστικά συστήματα, τελευταίας γενιάς.
Για τη βελτίωση της ευκινησίας (mobility) άρματος, προβλέπεται:
- Νέο συγκρότημα ισχύος 1.000 ίππων
- Νέο σύστημα μετάδοσης κίνησης
- Νέες ακραίες μεταδόσεις
- Νέα συνθετικές μονοκόμματες ερπύστριες (προαιρετικά)
- Νέα ανάρτηση με υδροπνευματικούς βραχίονες που απελευθερώνουν τον χώρο που καταλαμβάνουν οι ράβδοι στρέψεως.
- Αυτόματος μηχανισμός τάνυσης ερπύστριας και
- Νέο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρικής ισχύος και νέοι συσσωρευτές.
Για την αναβάθμιση της ισχύς πυρός (lethality) προβλέπεται:
- Νέο Σύστημα Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) και νέο σύστημα σταθεροποίησης
- Ανεξάρτητο, σταθεροποιούμενο, πανοραμικό περισκόπιου αρχηγού πληρώματος, με ενσωματωμένο τηλεχειριζόμενο πυργίσκο οπλισμού RWS (Remote Weapon Station) των 12,7 χιλ.
- Νέα σκοπευτικά πυροβολητή και αρχηγού με κάμερες θερμικής απεικόνισης μεγάλης εμβέλειας, κάμερες ημέρας συνεχούς εστίασης (ζουμ) και ανεξάρτητα ψηφιακά τηλέμετρα laser (δυνατότητα «Ηunter Killer – Killer»).
- Αυτόματη ιχνηλάτηση στόχου, ιστός μετεωρολογικών δεδομένων και Σύστημα Προσδιορισμού Θέσης (GPS)
- Το ΣΕΠ να επιτρέπει στον αρχηγό να ενεργοποιεί ή να απενεργοποιεί κάθε οπλικό σύστημα και του παρέχει δυνατότητα υπέρβασης (Override) του πυροβολητή.
- Οι νέες θέσεις πληρώματος παρέχουν βελτιωμένη εργονομία, άνεση και επιβιωσιμότητα.
- Οι διεπαφές ανθρώπου – μηχανής να χρησιμοποιούν οθόνες αφής LCD πολλαπλών λειτουργιών και ενσύρματους πίνακες ελέγχου που θα επιτρέπουν την εύκολη εναλλαγή των ρόλων και την κοινή χρήση δεδομένων.
- Περιφερειακό σύστημα παρατήρησης με κάμερες μεγέθυνσης 8Χ για πλήρη επίγνωση τακτικής κατάστασης.
- Ο σταθμός οπλισμού RWS να διασυνδέεται με το πανοραμικό περισκόπιο του αρχηγού για αντιαεροπορική και αντι-drone χρήση.
- Να διατίθεται δυνατότητα ενσωμάτωσης κατευθυνόμενων αντιαρματικών πυραύλων εκτοξευόμενων από το πυροβόλο ή από πλευρικά εγκατεστημένο εκτοξευτή.
- Να παρέχεται δυνατότητα ενσωμάτωσης περιφερόμενων πυρομαχικών (Loitering Ammunition)
- Να παρέχεται δυνατότητα ενσωμάτωσης οργανικού drone για ανίχνευση/στοχοποίηση.
Για την βελτιωμένη προστασία – επιβιωσιμότητα (survivability) του άρματος προβλέπεται:
- Ολοκληρωμένο πακέτο παθητικής / ενεργητικής προστασίας, για την αντιμετώπιση όλων των σύγχρονων απειλών, που αυξάνει το βάρος του άρματος στους 46 τόνους.
- Πλήρες πακέτο αισθητήρων και αντιμέτρων ενεργής προστασίας.
- Ενσωματωμένο anti-drone σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, στο σταθμό οπλισμού RWS.
- Το LEO 1HEL θα συνιστά μια ψηφιοποιημένη δικτυοκεντρική πλατφόρμα μάχης με ευρεία χρήση / σύντηξη αισθητήρων και όπλων, υποβοηθούμενη από τεχνητή νοημοσύνη.
- Να διαθέτει συνδεσιμότητα πολλαπλών επιπέδων με τα κλιμάκια διοίκησης και ταυτόχρονο έλεγχο ρομποτικών συστημάτων όπως UAV, UGV και LM, με τη χρήση ασφαλών ζεύξεων δεδομένων, υψηλής ταχύτητας.
- Να φέρει νέο Σύστημα Διαχείρισης Πεδίου Μάχης (BMS), με υποστήριξη χειριστή, μέσω τεχνητής νοημοσύνης, για μείωση φόρτου εργασίας.
Το πακέτο πολλαπλών επικοινωνιών του άρματος θα αποτελείται από:
- Ψηφιακό σύστημα ενδοεπικοινωνίας με ακουστικά ακύρωσης θορύβου.
- Πομποδέκτη δορυφορικών επικοινωνιών SATCOM, και πομποδέκτη V/UHF υποστηριζόμενο από λογισμικό για επικοινωνίες φωνής και ψηφιακή ζεύξη με χερσαία και αεροπορικά μέσα.
- Ασφαλή ραδιοξεύξη δεδομένων για έλεγχο drones και ρομπότ
- Διακομιστή επικοινωνίας που θα επιλέγει αυτόματα το αποτελεσματικότερο κανάλι επικοινωνίας.
Τα τουρκικά προγράμματα εξέλιξης
H Τουρκία αναβαθμίζει συνεχώς το στόλο αρμάτων της. Τα 169 Μ60Α1 που τη δεκαετία του 2000, είχαν αναβαθμιστεί ριζικά στο επίπεδο Μ60 SABRA (Μ 60Τ) με νέο πυροβόλο 120 mm, νέο συγκρότημα ισχύος, νέο ΣΕΠ και συλλογή πρόσθετης θωράκισης, αναβαθμίζονται για τρίτη φορά.
Κι αυτό καθώς την περίοδο 2018 – 2020 είχαν και πάλι αναβαθμιστεί στην έκδοση Μ60Τ1 FIRAT, με την εγκατάσταση τηλεχειριζόμενου πυργίσκου τύπου SARP, συστήματος προειδοποίησης και ταυτοποίησης εχθρικών απειλών laser τύπου TLUS, συστήματος περιμετρικής επιτήρησης YAMGOZ, συστήματος παρατήρησης – οδήγησης ADIS, συστήματος κλιματισμού, συστήματος ενεργητικής προστασίας PULAT, εφεδρικής μονάδας ηλεκτρικής ισχύος (APU), θωράκιση αντιθραυσματικής προστασίας (Spall Liner) στο εσωτερικό του πύργου και με εγκατάσταση ηλεκτροοπτικού ιστού παρατήρησης TEPES (σε 73 άρματα). Σήμερα αναβαθμίζονται και πάλι στην έκδοση M 60TM, με την εγκατάσταση νέου ΣΕΠ Volkan-M και επιπλέον θωράκιση T1. H έκδοση M 60TM αποτελεί το τελικό προϊόν του προγράμματος «TİYK – M60T».
Το ευρύτερο πρόγραμμα TIYK (Tanklara İlave Yetenek Kazandırılması, Βελτίωση των Δυνατοτήτων του Αρματικού Δυναμικού) αφορά τόσο των εκσυγχρονισμό των αρμάτων M60T1, όσο και των αρμάτων LEO2A4 και M60A3. Ειδικά για τα τελευταία, προβλέπεται πλήρης αντικατάσταση του πύργου, με νέο που φέρει πυροβόλο 120 mm. Ο νέος πύργος αναπτύχθηκε από την τουρκική Roketsan, σε υλοποίηση του προγράμματος ΜΖΤ (Modüler Zırhlı Kule, Αρθρωτός Θωρακισμένος Πύργος). Δεν έχει προσδιοριστεί ο αριθμός προς εκσυγχρονισμό από το σύνολο των 619 αρμάτων Μ60Α3 που διαθέτει ο Τουρκικός στρατός. Αντιθέτως, έχει προσδιοριστεί ότι το αντίστοιχο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των LEO2A4 δηλαδή το «TİYK – LEO 2A4», θα αφορά 280 άρματα!
Και η Ελλάδα;
Το ελληνικό αρματικό δυναμικό βρίσκεται σε πλήρη αδράνεια εξελίξεων τα τελευταία 15 χρόνια. Τα διδάγματα από το πολέμους της Ουκρανίας και της Γάζας, όπου τα άρματα και τα πάσης φύσεως τεθωρακισμένα πρωταγωνιστούν τόσο σε δράση όσο και σε απώλειες, δεν φαίνεται να «πείθουν», για να λάβουν τα σχετικά προγράμματα υψηλή προτεραιότητα. Ταυτόχρονα τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ της Ε.Ε. που διατίθενται για την ενίσχυση των Ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων δεν φαίνεται να συγκινούν την ελληνική πλευρά, για την συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στο «πάρτι».
Η αδήριτη ανάγκη για επιπλέον άρματα στην Ουκρανία, ακόμα και μετά τη τυχόν λήξη των εχθροπραξιών, αλλά και η ταυτόχρονη ανάγκη αναβάθμισης των στόλων αρμάτων παγκοσμίως, δημιουργεί τεράστια «παράθυρα ευκαιριών» Ας προσπαθήσουμε να τα αξιοποιήσουμε με τριπλό όφελος: εισροή πιστώσεων από εξωτερικό, ανάπτυξης ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, αναβάθμιση του ελληνικού αρματικού δυναμικού…
