Ιπτάμενο τάνκερ KC-10A Extender, την εποχή της βασιλείας του

Των Martin Scharenborg και Ramon Wenink / Global Aviation Review Press

Μέσα στον περασμένο Οκτώβριο το εμβληματικό McDonnell Douglas KC-10A Extender τερμάτισε την καριέρα του και το σχετικό άρθρο μπορεί να βρεθεί στο τρέχον τεύχος μας (ΕΔΩ).Με την ευκαιρία θυμόμαστε ένα παλαιότερο άρθρο μας την εποχή που το Extender βρισκόταν ακόμη στο απόγειο της καριέρας του με πρώτη δημοσίευση στο τεύχος Π&Δ 332, Ιανουάριος 2014.

Mια ακόμα πολυάσχολη ημέρα στη στενή «εναέρια λεωφόρο» που συνδέει το Πακιστάν με το Αφγανιστάν ξεκινά για το ιπτάμενο τάνκερ McDonnell Douglas KC-10A Extender «Whistler 84» της 908^th EARS, όταν ζητά από το CAOC την άδεια να εισέλθει στον αφγανικό εναέριο χώρο. Είναι η αρχή μιας πολύωρης, έντονης δραστηριότητας για το πλήρωμα του αεροσκάφους εναέριου ανεφοδιασμού της USAF.

Λίγα λεπτά μετά την έγκριση του αιτήματος, το «Kodak 62», ένα Tornado GR.4 της RAF, ζητά επειγόντως από το CAOC (Combined Air Operations Centre) ανεφοδιασμό από το κοντινότερο ιπτάμενο τάνκερ, ενώ, παράλληλα, εξελίσσεται περιστατικό «Troops in Contact», δηλαδή φίλιες δυνάμεις έχουν εμπλακεί σε μάχη. Έτσι, οι πορείες των «Whistler 84» και «Kodak 62» θα διασταυρωθούν σύντομα, καθώς το KC-10 αναπτύσσει το «καλάθι» του συστήματος μεταφοράς καυσίμου «hose and drogue», την ίδια στιγμή που το Tornado εμφανίζεται από χαμηλά με φόντο το ορεινό ανάγλυφο. Η «επαφή» γίνεται άμεσα και διατηρείται χωρίς πρόβλημα, με αποτέλεσμα 13.000 λίβρες καυσίμου να περάσουν στις δεξαμενές του GR.4 μέσα σε λίγα λεπτά.

Στο μεταξύ, δυο A-10C που ήταν προγραμματισμένα να ανεφοδιαστούν, περιμένουν να ολοκληρωθεί η διαδικασία, κρατώντας συνεχή επαφή τόσο με τον ελεγκτή τους όσο και με το τάνκερ, ενώ και το δικό τους χρονικό «παράθυρο» στενεύει. Προς ανακούφισή τους, όμως, το «Kodak 62» τελειώνει τη μετάγγιση, «σπάει» την επαφή και απομακρύνεται, ενώ ήδη το KC-10A μαζεύει τον σωλήνα και ο χειριστής ανεφοδιασμού κατεβάζει τον πρόβολο για τα Thunderbolt. Είναι άλλη μια μέρα ρουτίνας για το Extender της 908^ης Μοίρας Εκστρατείας Εναέριου Ανεφοδιασμού πάνω από το Αφγανιστάν.

Διαρκής παρουσία

Από τότε που το KC-10A μπήκε σε υπηρεσία πριν από 33 χρόνια, το αεροσκάφος δίνει το «παρών» σε επιχειρήσεις σε όλες τις συρράξεις, συμπεριλαμβανομένης της «El Dorado Canyon» με τα αμερικανικά αντίποινα στη Λιβύη το 1986, των «Desert Storm» και «Desert Shield», της «Odyssey Dawn» το 2011 και, φυσικά, της «Enduring Freedom», όπου συνεχίζει να προσφέρει μέχρι και σήμερα.

Τα 59 KC-10A που απομένουν από την αρχική παραγγελία των 60 (ένα χάθηκε σε περιστατικό στις 17 Σεπτεμβρίου 1987) υπηρετούν σήμερα με τέσσερις Πτέρυγες από δυο βάσεις. Η Travis Air Force Base στην Καλιφόρνια είναι η έδρα της 60^th Air Mobility Wing με δυο Μοίρες Εναέριου Ανεφοδιασμού, την 6^η & 9^η κάτω από την AMC (Air Mobility Command), ενώ στεγάζει επίσης και την 349^th Air Mobility Wing της AFRC (Air Force Reserve Command) με τις 70^η & 79^η Μοίρες. Αντίστοιχα, η McGuire Air Force Base στο Νιου Τζέρσεϊ φιλοξενεί την 305^η Πτέρυγα κάτω από την AMC με τις 2^η & 32^η Μοίρες, καθώς και την 514^η Πτέρυγα AFRC με τις Μοίρες 76^η & 78^η. Την περίοδο της επίσκεψής μας, καθήκοντα στο θέατρο επιχειρήσεων του Περσικού Κόλπου / νοτιοδυτικής Ασίας είχε κλιμάκιο της 9^th ARS που επιχειρούσε ως 908^th Expeditionary Air Refueling Squadron, μέρος της 380^th AEW (Air Expeditionary Wing).

Αν και η 380^η Πτέρυγα Εκστρατείας συγκροτήθηκε στις αρχές του 2002, η μονάδα στην πρότερη μορφή της είναι παρούσα στην περιοχή από τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991. Σήμερα στελεχώνεται από 1.900 περίπου άνδρες και γυναίκες σε ενεργό υπηρεσία, προσωπικό της Αεροπορικής Εθνοφρουράς (Air National Guard) αλλά και της Αεροπορικής Εφεδρείας (Air Force Reserve), με τέσσερις Ομάδες (Groups), 12 Μοίρες (τέσσερις της USAF), ένα κλιμάκιο ναυτικής επιτήρησης του Αμερικανικού Ναυτικού και ένα τάγμα του Αμερικανικού Στρατού με πυραύλους Patriot, που παρέχει αντιαεροπορική / αντιβαλλιστική προστασία.

Έτσι, κάτω από την 380 AEW βρίσκονται η 99^η Μοίρα Εκστρατείας Αναγνώρισης με Northrop Grumman RQ-4A Global Hawk και Lockheed U-2 Dragon Lady, η 970^η Μοίρα Έγκαιρης Προειδοποίησης με E-3 AWACS, η 908^η Μοίρα και μια Μοίρα με F-15 που εναλλάσσεται κατά περιόδους, υποστηρίζοντας επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της «Enduring Freedom», αλλά και δραστηριότητες της Combined Joint Task Force στο Κέρας της Αφρικής.

Total Force Effort

Ο αντισμήναρχος David D. LeRoy είναι ο διοικητής της 908^th EARS, έχοντας αποφοιτήσει από την Αεροπορική Ακαδημία της USAF το 1995 και έχοντας υπηρετήσει ως εκπαιδευτής σε T-37 τα πρώτα χρόνια της καριέρας του. Το 2000 μετεκπαιδεύτηκε σε KC-10 και μετατέθηκε στην Travis Air Force Base και την 9^th ARS, όπου έφθασε μέχρι τη θέση του αξιωματικού επιχειρήσεων. Σήμερα έχει πάνω από 4.000 ώρες πτητικής εμπειρίας, από τις οποίες 2.800 σε KC-10, όντας εμφανώς περήφανος για τις δυνατότητες του αεροσκάφους: «Το KC-10 κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει με τις ίδιες δυνατότητες ένα διπλό ρόλο, ανεφοδιασμού και μεταφορών. Μπορεί να πάρει τεχνικό προσωπικό και υλικά, συνοδεύοντας μαχητικά για ανάπτυξη σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Από την άλλη, μεταφέρουμε 340.000 λίβρες καυσίμου και μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε όλο ή να το μεταγγίσουμε όλο, ανάλογα με την περίπτωση. Εκτός αυτού, μπορούμε να μεταφέρουμε και περίπου 160.000 λίβρες φορτίου, που είναι περίπου ίσο με αυτό του Boeing C-17, αν και δεν έχουμε, φυσικά, τον ίδιο μεταφορικό όγκο.»

Ρωτάμε τον αντισμήναρχο LeRoy ποια είναι τα σημεία υπεροχής του KC-10 έναντι του KC-135. Η απάντηση είναι άμεση και ξεκάθαρη: «Καμιά σύγκριση! Το ΚC-10 είναι πολύ πιο ικανό και ευέλικτο. Σε κανονική διαμόρφωση και χωρίς ειδική προετοιμασία μπορούμε να ανεφοδιάσουμε και με τα δυο συστήματα μετάγγισης καυσίμου όλο το φάσμα τύπων, από αεροσκάφη της USAF, του Ναυτικού αλλά και άλλων συμμαχικών αεροποριών. Η διαδικασία μπορεί να γίνει διαδοχικά και δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ένα αεροπλάνο της Αεροπορίας στο boom και ένα του Ναυτικού να περιμένει για το “καλάθι” ή το αντίστροφο. Είκοσι από τα 59 αεροπλάνα διαθέτουν και ατρακτίδια “hose–and–probe” και μπορούν να εκτελέσουν τη διαδικασία ταυτόχρονα. Εμείς εδώ δεν τα χρησιμοποιούμε, διότι προκαλούν μεγάλη οπισθέλκουσα που περιορίζει την εμβέλεια / αυτονομία. Επιπλέον, το σύστημα “κόβει” και 10.000-15.000 περίπου λίβρες από τα καύσιμα που μπορούμε να πάρουμε. Το άλλο χαρακτηριστικό που μας δίνει υπεροχή είναι ότι έχουμε και εμείς υποδομή εναέριου ανεφοδιασμού για να λαμβάνουμε καύσιμα, κάτι που μας κάνει ευέλικτους. Μπορούμε για παράδειγμα να επεκτείνουμε την εμβέλεια ή την αυτονομία μας σε απαιτητικές και περίπλοκες αποστολές. Τον χειμώνα που μπορούμε να απογειωθούμε με περισσότερα καύσιμα, τα μεταγγίζουμε, αν χρειαστεί, σε άλλα KC-10, ενώ το καλοκαίρι μπορούμε να πάρουμε καύσιμα από KC-135 για να συμπληρώσουμε το φορτίο που προβλέπεται. Η δυνατότητα αυτή, βέβαια, δηλαδή το να λαμβάνουμε καύσιμα, απαιτεί διατήρηση διαθεσιμότητας από τα ιπτάμενα πληρώματα που την ανανεώνουμε, όποτε υπάρχει δυνατότητα, με την παρουσία δυο “εύκαιρων” Extender στον αέρα. Υπάρχει, όμως, και ο αντίλογος, καθώς οι κινητήρες μας είναι λιγότερο αποδοτικοί από αυτούς του KC-135, κάτι που σε ορισμένες τυπικές αποστολές ανεφοδιασμού κάνει τη διαφορά. Σημειώστε, όμως, ότι μεταφέρουμε 50.000-60.000 λίβρες περισσότερα καύσιμα, κάτι που… κάνει τη διαφορά σε όλες τις άλλες περιπτώσεις.»

Ο επισμηναγός Joseph Zackaricz είναι ο διοικητής της 380^th EMXG (Ομάδας Συντήρησης), ο οποίος υπογραμμίζει τις προκλήσεις της υποστήριξης των αεροσκαφών από τη βάση εκστρατείας: «Τα ηλεκτρονικά, τα υδραυλικά και τα συστήματα παροχής καυσίμου και πεπιεσμένου αέρα των αεροσκαφών επηρεάζονται από τις υψηλές θερμοκρασίες της περιοχής. Ο κρίσιμος παράγοντας σε όλες τις περιπτώσεις είναι η ψύξη σε συνδυασμό με τη θερμοκρασία των υγρών. Τα αεροπλάνα είναι σχεδιασμένα να επιχειρούν στις πιο χαμηλές θερμοκρασίες που συναντούν συνεχώς στις πτήσεις μεγάλου ύψους. Οι υψηλές θερμοκρασίες, όμως, ειδικά στο έδαφος, είναι μια πρόκληση, καθώς δεν είναι ποτέ σίγουρο ότι τα συστήματα ψύξης μπορούν να τις αντιμετωπίσουν. Τα ηλεκτρονικά βοηθήματα, για παράδειγμα, έχουν συστήματα ψύξης για κανονικές συνθήκες πτήσης. Όταν, όμως, πρέπει να εκτελεστούν δοκιμές στο έδαφος με θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου υπό σκιά, η υποδομή αυτή δεν είναι αρκετή και χρειάζονται ειδικές προβλέψεις. Πέρα, όμως, από τις μηχανές, είναι οι άνθρωποι, τα 450 στελέχη σε όλη την Πτέρυγα, που εργάζονται κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες ζέστης και σκόνης. Είναι, όμως, μια συνολική προσπάθεια (total force effort), που αξίζει κάθε επαίνου και στην οποία όλοι ανταποκρίνονται με τον καλύτερο εαυτό τους!»

Ο εντυπωσιακός απολογισμός για την 908^th EARS πέρυσι (σ.σ. 2013) ήταν η μεταφορά 398,3 εκατομμυρίων λιβρών καυσίμου σε 29.100 περίπου αποδέκτες και σε 4.570 εξόδους, στη διάρκεια των οποίων συμπληρώθηκαν περισσότερες από 36.000 ώρες πτήσης. Σύμφωνα με τον αντισμήναρχο LeRoy, η Μοίρα με 12 αεροπλάνα καλύπτει το ένα τρίτο, περίπου, των αναγκών εναέριου ανεφοδιασμού στο Αφγανιστάν.

Διεθνής «εκτίμηση»

Στο Αφγανιστάν, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο θέατρο επιχειρήσεων, τα KC-10 απολαμβάνουν διεθνούς «εκτίμησης», καθώς ανεφοδιάζουν αεροπλάνα πολλών διαφορετικών χωρών. Ο σμηναγός Wesley της 313^ης Μοίρας της Ολλανδικής Αεροπορίας, που διατηρούσε ένα κλιμάκιο τεσσάρων F-16 στη Mazar-i-Sharif, μας είχε πει σχετικά: «το αφγανικό θέατρο επιχειρήσεων έχει τεράστιες αποστάσεις και οι αποστολές δε μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς την υποστήριξη εναέριου ανεφοδιασμού. Χωρίς τον τελευταίο η παραμονή μας πάνω από την περιοχή ενδιαφέροντας θα ήταν πολύ σύντομη και πρακτικά άχρηστη για αποστολές CAS (Close Air Support), που είναι και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που πετάμε. Συνήθως, λαμβάνουμε καύσιμα δυο φορές στη διάρκεια κάθε εξόδου, με 7.000 λίβρες να μεταφέρονται σε κάθε “επαφή”, αν και η διαδικασία δε διαρκεί περισσότερο από δυο ή τρία λεπτά. Όταν αντιμετωπίζουμε κατάσταση TIC (Troops In Contact), ένα από τα αεροπλάνα του σχηματισμού παραμένει στην περιοχή ενώ το άλλο ανεφοδιάζεται και, ανάλογα με την περίσταση, η εναλλαγή μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές.» Ρωτήσαμε τον σμηναγό Wesley για το ποιο ιπτάμενο τάνκερ προτιμά στις αποστολές και είναι απόλυτα ξεκάθαρος: «αναμφίβολα το KC-10 και ο λόγος δεν είναι ότι και η Ολλανδική Πολεμική Αεροπορία διαθέτει επίσης KDC-10, αλλά η ίδια η διαδικασία λήψης καυσίμου. Στο KC-135, που είναι ο άλλος διαθέσιμος τύπος στο Αφγανιστάν, η τήρηση σχηματισμού είναι διαφορετική και πρέπει να πετάς πολύ κοντά στο τάνκερ. Αντίθετα, ο πρόβολος του KC-10 είναι πολύ πιο ευέλικτος.»

Ο Ολλανδός σμηναγός, όμως, μας αναφέρει και μια ιστορία που κατά τη γνώμη του υπογραμμίζει την κρισιμότητα διαθεσιμότητας εναέριου ανεφοδιασμού: «συνέβη στη διάρκεια της επιχείρησης Unified Protector, όπου λόγω κακοκαιρίας στην περιοχή ενδιαφέροντος δε μπορέσαμε να πάρουμε καύσιμα από το προβλεπόμενο τάνκερ και ο χρόνος για «Bingo» (καύσιμα αρκετά μόνο για επιστροφή στη βάση) πλησίαζε γοργά. Ευτυχώς, ένα άλλο αεροσκάφος ανεφοδιασμού μετακινήθηκε από την περιοχή περιπολίας του, μας συνάντησε και μας ανεφοδίασε, επιτρέποντάς μας να συνεχίσουμε την αποστολή, που ήταν παρεμπιπτόντως επιτυχημένη!»

Λαμπρό μέλλον

«Είχα την ευκαιρία να πετάξω άλλα αεροπλάνα, αλλά δεν αλλάζω το KC-10 με τίποτε! Λατρεύω την επιχειρησιακή ευελιξία του, ανεφοδιάζοντας και μεταφέροντας φορτία οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Για μένα δεν υπάρχει πιο δυναμικό πλαίσιο αποστολών στον κόσμο.» Με αυτά τα λόγια κλείνει τη συζήτηση μαζί μας ο αντισμήναρχος David D. LeRoy, διοικητής της 908^th EARS. Ευτυχώς γι’ αυτόν αλλά και πολλούς άλλους που πετούν το «Extender» και έχουν την ίδια ενθουσιώδη άποψη, το KC-10 αναμένεται να παραμείνει σε χρήση με τη USAF και δεν προβλέπεται να αποσυρθεί με το τρέχον χρονοδιάγραμμα πριν το 2043. Μέχρι τότε, βέβαια, θα χρειαστεί διαρκή υποστήριξη και εκσυγχρονισμούς, εάν πρόκειται να παραμείνει αξιόμαχο για την εκτέλεση της κρίσιμης αποστολής του.

Έτσι, το 2010 η Boeing υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 216 εκατομμυρίων δολαρίων για την αναβάθμιση των 59 εν χρήσει αεροσκαφών με νέο σύστημα επικοινωνιών πλοήγησης CNS/ATM (Communication, Navigation, Surveillance and Air Traffic Management), κάνοντας τον τύπο συμβατό με όλες τις προβλέψεις του ICAO και της FAA, ώστε να μπορεί να επιχειρεί απρόσκοπτα τόσο σε πολιτικό όσο και στρατιωτικό εναέριο χώρο. Το πρώτο από τα τροποποιημένα αεροσκάφη έχει ήδη ολοκληρώσει τις δοκιμές του στις εγκαταστάσεις της Boeing στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, ενώ το τελευταίο αναμένεται να επιστρέψει σε υπηρεσία πριν το τέλος του 2015.

Ο ταξίαρχος Paul H. McGillicuddy, διοικητής της 380^th AEW, με περισσότερες από 3.600 ώρες σε F-16, F-111, U-2, AT-38, T-38, T-37, KC-10 και 28 αποστολές στη διάρκεια της επιχείρησης Desert Storm, είναι ιδιαίτερα περήφανος για τη μονάδα του, ειδικά για την επιχειρησιακή ευελιξία του KC-10: «Η 380^η Πτέρυγα είναι μοναδική στη λειτουργία της. Έχουμε μια μεγάλη ποικιλία από πλατφόρμες, που υλοποιούν ένα ευρύ φάσμα ATO (Air Tasking Order) καθημερινά και όλο τον χρόνο, από αεροσκάφη ανεφοδιασμού και μη επανδρωμένα αεροπλάνα έως μαχητικά, AWACS και εναέρια συστήματα IRS αλλά και αντιπυραυλική άμυνα με τους Patriot του Στρατού. Προσφέρουμε ένα πολύ μεγάλο μέρος της εναέριας δυνατότητας στο πλαίσιο υλοποίησης της επιχείρησης Enduring Freedom και το σύνθημα κάτω από το οποίο ενεργούμε είναι “Execute Today… Prepare for Tomorrow” (“Εκτέλεσε σήμερα… Προετοιμάσου για αύριο”). Πολλές φορές, όταν αναφέρομαι σε νεαρούς αεροπόρους, τους λέω “Επιτυγχάνουμε πολλά στο πλαίσιο της διατεταγμένης αποστολής μας και τίποτε από αυτά δε θα ήταν δυνατό να γίνει χωρίς τη δική σας συμβολή”, και είναι κάτι που το πιστεύω απόλυτα, γιατί είναι πέρα για πέρα αλήθεια. Έτσι, εάν υπάρχει κάτι “ξεχωριστό” στην 380^η Πτέρυγα, αυτό είναι οι άνδρες και γυναίκες που τη στελεχώνουν, προερχόμενοι από τις τάξεις όλης της αεροπορίας, που έρχονται εδώ αποσπασμένοι για ένα χρονικό διάστημα πολλών μηνών και εργάζονται σε πολύ υψηλούς ρυθμούς. Για να το κάνει αυτό κανείς χρειάζεται υψηλός επαγγελματισμός και αφοσίωση, που διαθέτουν όλοι.»

Ο ταξίαρχος McGillicuddy είναι πεπεισμένος ότι η 908^th EARS θα παραμείνει ενεργή στην περιοχή και μετά την απομάκρυνση των τελευταίων Αμερικανών στρατιωτών από το Αφγανιστάν το 2014. «Επικεντρωνόμαστε καθημερινά στην υλοποίηση των τρεχουσών αποστολών του CFACC (Combined Forces Air Component Commander). Καθώς το επιχειρησιακό πλαίσιο εξελίσσεται, η 380^th AEW είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις όποιες νέες προτεραιότητες τόσο του CFACC όσο και της CENTCOM (US Central Command).»

Υπό αυτό το πρίσμα, τα KC-10 και η 908^th EARS θα παραμείνουν σημαντικά στοιχεία της Πτέρυγας για την υποστήριξη επιχειρήσεων στα σημεία έντασης, που είναι πολλά στην ευρύτερη περιοχή. Ο διοικητής της Πτέρυγας συνεχίζει σχετικά: «Δε μπορώ να φανταστώ την Αεροπορία χωρίς αυτά, καθώς αποτελούν κρίσιμα στοιχεία της δυνατότητας ανάπτυξης σε όλο τον πλανήτη. Είναι ένας πραγματικός και εξαιρετικά κρίσιμος πολλαπλασιαστής ισχύος, που πολλές φορές δεν είναι άμεσα κατανοητός από το ευρύτερο κοινό. Η δημοσιότητα σε επιχειρήσεις είναι συνήθως στραμμένη σε μαχητικά ή βομβαρδιστικά που πηγαίνουν και επιστρέφουν από αποστολές. Για να τις υλοποιήσουν, όμως, χρειάζονται εμάς, που θα ψάξουμε να τους βρούμε, συνήθως στο μέσον του πουθενά, θα τους δώσουμε καύσιμα, ενώ, πιθανότατα, θα τους περιμένουμε και στο σκέλος της επιστροφής για να ξαναγεμίσουμε τις δεξαμενές τους. Το KC-10A έχει τη μοναδική ικανότητα να πετά δυο ώρες προς την περιοχή ενδιαφέροντος, να παραδίδει μερικές εκατοντάδες λίβρες καυσίμου παραμένοντας σε αναμονή για διάστημα πολλών ωρών και να επιστρέφει στη βάση του. Εάν μεταφέρεις 350.000 λίβρες καυσίμου και έχεις εμβέλεια όπως το KC-10, τότε μπορείς να το κάνεις.»

Ο ταξίαρχος McGillicuddy καταλήγει: «Αυτός που βρίσκεται εκτός των τειχών δε μπορεί εύκολα να κατανοήσει τη λειτουργία μιας τέτοιας μεγάλης βάσης και της Πτέρυγας Εκστρατείας, όπου χιλιάδες άνθρωποι διαχειρίζονται υλικό δισεκατομμυρίων δολαρίων 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, και ελπίζω ότι αυτό το άρθρο θα δώσει μια τέτοια ευκαιρία. Η ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση, φυσικά, είναι οι επιχειρήσεις να διεξάγονται με απόλυτη ασφάλεια, πρωτίστως για το προσωπικό και δευτερευόντως για τα μέσα. Η επιτυχία δε μπορεί παρά να μας κάνει, και κυρίως εμένα, υπερήφανο.»