Ένα ερώτημα που ταλανίζει τα ναυτικά πολλών χωρών (αλλά και τους εφοπλιστές), είναι αν πρέπει να προβούν σε νέες ναυπηγήσεις ή σε εκτεταμένες εργασίες συντήρησης/αναβάθμισης των πλοίων τους.
Σίγουρα δεν υπάρχει μία σωστή απάντηση σε αυτό το ερώτημα, γιατί είναι συνάρτηση των αναγκών, των διαθέσιμων πόρων, τις κουλτούρας και της ποιότητας του προγραμματισμού του κάθε ναυτικού. Το μεταχειρισμένο πλοίο είναι μονόδρομος για τις χώρες που δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν ένα καινούργιο ή δεν έχουν το χρόνο να περιμένουν την ναυπήγηση ενός νέου πλοίου.
Η Γερμανία ξεκίνησε την κατασκευή της τρίτης κορβέτας K130 Batch 2
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος, τότε οι πιθανότητες είναι πως κάποιοι δεν κάνανε σωστά τη δουλειά τους. Σε δημοκρατικές χώρες αυτό θα έπρεπε να γεννήσει αυτόματα μια έρευνα, όχι τόσο για να τιμωρηθεί κάποιος (που θα πρέπει να υπάρχουν συνέπειες τόσο για τις πράξεις, όσο και για την αδράνεια), αλλά κυρίως για να βελτιωθεί το σύστημα και να μην ξαναγίνει το ίδιο λάθος. Το να ξεχάσει ο περιπτεράς να παραγγείλει τσιγάρα, είναι κακό για την επιχείρηση του, θα το κάνει μία φορά και μετά θα μάθει να μη το ξανακάνει. Το να ξεχάσει μια κυβέρνηση να παραγγείλει φρεγάτες θα σημαίνει πως άνθρωποι μπορεί να χάσουν τη ζωή τους, οικογένειες να ζήσουν δράματα και όλη η χώρα να δεχτεί μια καταστροφή που θα μπορούσε να αποφύγει.
Το μεταχειρισμένο πλοίο είναι επιλογή και αυτών που δεν έχουν τα χρήματα για να αγοράσουν ένα νέο. Βέβαια αυτό είναι ένα επιχείρημα υπέρ του μεταχειρισμένου μόνο εφόσον το συνολικό κόστος κατά τη διάρκεια ζωής του είναι μικρότερο και ταυτόχρονα προσφέρει επιχειρησιακά το ίδιο με ένα αντίστοιχο καινούργιο.
Ακόμα και στην ειδική περίπτωση που ένα πλοίο είναι δωρεά, θα πρέπει να γίνει μια πολύ σοβαρή οικονομοτεχνική μελέτη. Κάθε πλοίο έχει ένα αρχικό κόστος αγοράς και ένα ετήσιο κόστος χρήσης και συντήρησης. Γενικά όσο πιο παλιό είναι, τόσο θα αυξάνεται αυτό το κόστος, τόσο πιο πολλές βλάβες θα έχει και τόσο πιο λίγες οι μέρες που θα είναι διαθέσιμο για επιχειρήσεις. Επίσης όσο πιο παλιό είναι, τόσο λιγότερη επιχειρησιακή αξία έχει ο εξοπλισμός του.
Για παράδειγμα, έστω ότι οι ΗΠΑ κάνουν δώρο σε ένα ναυτικό ένα πυρηνικό υποβρύχιο as is where is (παραλαβή των πλοίων εκεί που είναι, όπως είναι). Η πρώτη αντίδραση θα είναι να πετάξουν την σκούφια τους στον αέρα και να αρχίσουν να κλείνουν εισιτήρια για τον αμερικανικό ναύσταθμο μη τυχόν και αλλάξουν γνώμη. Τα πλοία αυτά έχουν πρωτόγνωρες δυνατότητες για την περιοχή ενδιαφέροντος και θα κάνανε τη διαφορά για χρόνια.
Άρχισε η κατασκευή της πρώτης από τις πέντε νέες γερμανικές κορβέτες K130
Οι ΗΠΑ όμως το αποσύρουν από τη δράση μετά από 35 – 40 χρόνια για κάποιο λόγο, και δεν θα διστάσουν να πουν ότι η συντήρηση του πλέον είναι πολύ ακριβή για αυτά που προσφέρει. Τα πλοία αυτά έχουν κάνει το γύρο του πλανήτη πολλές φορές, έχουν αρχίσει να βγάζουν βλάβες και πλέον έχει νόημα να τα αντικαταστήσουν με νέα. Ακόμα και αν ο νέος ιδιοκτήτης είναι τυχερός και το as is where is δεν έχει πολλά κρυμμένα ελαττώματα ή βλάβες, πάλι θα πρέπει να καταβάλλονται μεγάλα ποσά για υποδομές, εκπαίδευση, συντήρηση, και επάνδρωση.
Αν το ίδιο ποσό το έδινε σε δόσεις για να αγοράσει νέα πλοία, τότε τι εναλλακτικές θα είχε; Αυτές οι εναλλακτικές για πόσα επιπλέον χρόνια θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε σχέση με το μεταχειρισμένο; Τι διαθεσιμότητες θα έχουν; Γιατί χρήσιμο το πλοίο αλλά για όσο πολεμάει, όχι για όσο είναι στο ναύσταθμο ή στη ναυπηγοεπισκευαστική κλίνη. Τελικά ποιο θα είναι το κόστος κάθε επιλογής ανά ημέρα στη θάλασσα και πόσες μέρες το έτος μπορεί να προσφέρει;
Κάθε ναυτικό έχει μία μεθοδολογία (ή θα έπρεπε να έχει) υπολογισμού του κόστους κάθε πλοίου και αριθμοδείκτες που παρουσιάζουν τις επιδόσεις του. Μόλις σε αυτά προστεθούν οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό και τα επιτόκια, τότε μπορεί να γίνει μια οικονομοτεχνική μελέτη που θα επιτρέπει τις συγκρίσεις των επιλογών. Φυσικά αυτή η διαδικασία εμπεριέχει κάποιες υποθέσεις και εκτιμήσεις. Οι αξιωματικοί του ναυτικού πρέπει να κάνουν τις εκτιμήσεις σχετικά με το πλοίο και στελέχη του υπουργείου οικονομικών σχετικά με τα μελλοντικά επιτόκια, και τον πληθωρισμό.
Όσο πιο κοντά στην πραγματικότητα είναι οι υποθέσεις αυτές, τόσο και μεγαλύτερη ακρίβεια θα έχει η μελέτη. Πολλές φορές ετοιμάζονται πολλαπλές μελέτες με βάση κάποια σενάρια. Εδώ παίζει ρόλο η εμπειρία και οι γνώσεις των ανθρώπων που θα κάνουν αυτές τις εκτιμήσεις. Αυτοί θα κάνουν τη διαφορά, οι αριθμητικές πράξεις και η εφαρμογή των τύπων είναι το εύκολο, και θα την κάνει το excel ή κάποιο άλλο εξειδικευμένο πρόγραμμα.
Ξεκίνησε η ναυπήγηση της νέας κορβέτας Κ-130 του Γερμανικού Ναυτικού – Τι δυνατότητες έχουν
Ένα ναυτικό αποσύρει ένα πλοίο όταν κρίνει ότι δεν έχει πολλά ακόμα να του προσφέρει και κατά βάση δεν περισσεύουν πλοία σε κανέναν. Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και τα ναυτικά όλου σχεδόν του κόσμου παρόπλισαν πλοία, βρήκε την ευκαιρία η Ελλάδα να εκσυγχρονίσει τον στόλο της οικονομικά, με σχετικά ελαφρώς μεταχειρισμένα πλοία. Αλλά αυτή ήταν μια ειδική περίπτωση. Πλέον είμαστε σε μια εποχή αυξημένης αβεβαιότητας, ανταγωνισμών και εξοπλισμών. Κανείς δεν αποχωρίζεται εύκολα τα πλοία του, αν δεν τα ξεζουμίσει πρώτα.
Ένα παρόμοιο πρόβλημα υπάρχει και με τα υπάρχοντα πλοία. Πότε έχουν ξεζουμιστεί αρκετά; Θα τα κρατήσουμε όπως είναι μέχρι τελικής πτώσης, όπως τις μη εκσυγχρονισμένες S; Θα τα αναβαθμίσουμε κάποια στιγμή όπως τις ΜΕΚΟ; Πότε είναι η ιδανική αυτή στιγμή; Πότε είναι πολύ νωρίς και πότε πολύ αργά; Και πόσο εκτενής πρέπει να είναι αυτή η αναβάθμιση; Μήπως είναι ωφελιμότερο να πουληθούν όσο έχουν κάποια αξία και να ναυπηγηθούν νέα; Για όλα αυτά υπάρχει μεθοδολογία. Υπάρχουν επιστήμονες σε όλο τον κόσμο που αναπτύσσουν τέτοιες μεθοδολογίες και τις βελτιώνουν. Αυτοί οι επιστήμονες όμως δεν μπορούν να εκτιμήσουν την αξία κάθε πλοίου, ούτε τα ρίσκα κάθε επιλογής και για αυτό χρειάζονται τη γνώση που έχουν οι αξιωματικοί του ναυτικού.
Αυτά είναι διαχρονικά ερωτήματα, από την εποχή του Θεμιστοκλή ως τώρα. Αυτό όμως που έχει αλλάζει τώρα, είναι η ύπαρξη μεθοδολογίας λήψης αποφάσεων αλλά και ο ρυθμός με τον οποίο εξελίσσεται η τεχνολογία. Μπορεί το σκαρί να έχει χρόνια μπροστά του, αλλά τα ηλεκτρονικά και τα οπλικά συστήματα να έχουν απαξιωθεί. Για παράδειγμα η δικές μας Ρούσσεν, όταν σχεδιάστηκαν ήταν πρωτοποριακές, τώρα που τέλειωσε το ναυπηγικό τους πρόγραμμα, δεν είναι και κάτι εντυπωσιακό…
Οι Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις (Bundeswehr) έκαναν μία τέτοια μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα κατόπιν ερωτήματος του κόμματος των Φιλελευθέρων (FDP).
H μελέτη λαμβάνει υπόψη τις άσχημες εμπειρίες του παρελθόντος και προτρέπει το υπουργείο άμυνας να επικεντρωθεί στις προμήθειες νέου εξοπλισμού. Είναι φθηνότερο από το να αναβαθμίζει και να επισκευάζει παλιά πλοία. Αποτέλεσμα αυτής της μελέτης είναι η πρόθεση προμήθειας πέντε επιπλέον κορβετών Κ130 (βάση για τις Sa’ar 6) αντί να ξεκινήσει το 2025 πρόγραμμα αναβάθμισης για τις υπάρχουσες Κ130.
Η νέα ναυπήγηση έχει προϋπολογισμό €2,8 δις και υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να εγκριθεί από το γερμανικό κοινοβούλιο, γιατί είναι φθηνότερο να προσθέσουν άλλα 5 πλοία στην παραγγελία του 2017 από το να αναβαθμίσουν αυτά που είναι ήδη σε υπηρεσία. Το υπουργείο άμυνας υποστηρίζει αυτή την επιλογή
Η Bundeswehr έχει σε υπηρεσία αυτή τη στιγμή πέντε κορβέτες K130, τις οποίες άρχισε να παραλαμβάνει από το 2008 ώστε να αντικαταστήσει 15 πυραυλακάτους. Τα 89 μέτρων μήκους σκάφη είναι κατάλληλα για επιχειρήσεις στη Βαλτική και την Μεσόγειο. Μάλιστα ένα από αυτά βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε αποστολή του ΟΗΕ στο Λίβανο.
Στη δεκασέλιδη απάντηση προς το FDP δεν αναφέρεται ότι έχει ληφθεί οριστική απόφαση, αλλά παρατίθενται αναλυτικά τα επιχειρήματα υπέρ της ναυπήγησης νέων πλοίων.
Ένα επιπλέον επιχείρημα είναι ότι η ναυπήγηση των πέντε κορβετών μπορεί να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα και δεν έχει ρίσκο γιατί πρόκειται για συνέχεια πρόσφατου προγράμματος.
Στην απάντηση αναγράφεται ότι οι κορβέτες θα είναι τεχνολογικά ξεπερασμένες το 2025 και θα πρέπει να αναβαθμιστούν, κάτι το οποίο θα είναι πολύ ακριβό. Τα τελευταία χρόνια οι Γερμανοί ομοσπονδιακοί ελεγκτές έχουν επανειλημμένα προτείνει στο υπουργείο άμυνας την έγκαιρη προμήθεια νέων συστημάτων αντί τη συντήρηση παλαιών όπλων για δεκαετίες. Στα παραδείγματα τους έχουν τις αναβαθμίσεις των Tornado, των μεταφορικών ελικοπτέρων και του εκπαιδευτικού πλοίου Gorch Fock που κόστισαν τα διπλάσια σε σχέση με μια αντικατάσταση τους με νέα.
Το υπουργείο στην απάντηση του γράφει ότι είναι δεδομένο πως τα πλοία δεν θα πληρούν τα κριτήρια για συμμετοχή σε διεθνείς ασκήσεις από το 2025 (!) και θα έπρεπε να σταλούν σε ναυπηγείο για αναβάθμιση. Αυτό θα σημαίνει ότι δεν θα είναι διαθέσιμα για επιχειρήσεις για πολλούς μήνες, και αυτό θα είναι ένα πρόβλημα γιατί υπάρχει η απαίτηση από το ναυτικό να έχει δέκα κορβέτες διαθέσιμες.
Επιπροσθέτως, οι νέες κορβέτες θα μείνουν σε υπηρεσία μέχρι το 2055, ενώ οι αναβαθμισμένες, λόγω καταπονήσεων στο σκαρί τους, θα πρέπει να αποσυρθούν το 2038.
Κάτι ακόμα ενδιαφέρον είναι πως το κόμμα της αντιπολίτευσης βρήκε την επιχειρηματολογία του υπουργείου σωστή και δεσμεύτηκε ότι θα υποστηρίζει το ναυπηγικό πρόγραμμα στη βουλή, γιατί το ναυτικό θα πρέπει να έχει πάντα δέκα κορβέτες σε υπηρεσία, τις καλύτερες που μπορούν να διαθέσουν στα πληρώματα τους, και τα παλιότερα σκάφη πρέπει να πουληθούν σε συμμάχους στο ΝΑΤΟ.
Ζημιές στις προπέλες αποτρέπουν γερμανική κορβέτα από συμμετοχή στην άσκηση BALTOPS
Η πανδημία του κορωνοϊού θα είναι ένας επιπλέον αναπάντεχος σύμμαχος. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ένα πακέτο ενίσχυσης της αμυντικής βιομηχανίας ύψους €130 δις, με αποτέλεσμα πρότζεκτ εξοπλισμών με υψηλή εθνική προστιθέμενη αξία να μπορούν να ξεκινήσουν ακόμα και μέσα στο 2020.
Από το Φεβρουάριο η ναυπήγηση πολεμικών πλοίων ανήκει στην κατηγορία κλειδιά της γερμανικής αμυντικής βιομηχανίας, συνεπώς μπορεί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να κάνει ανάθεση χωρίς την υποχρέωση ενός πανευρωπαϊκού διαγωνισμού. Οι υποψήφιοι ανάδοχοι θα είναι η Lürssen, η Thyssen-Krupp Marine Systems και η German Naval Yards.
Αν τελικά το πρόγραμμα προχωρήσει, η διάθεση αυτών των πέντε μεταχειρισμένων κορβετών προς πώληση, θα ήταν κάτι που θα ενδιέφερε το ΠΝ; Κορβέτες νεότερες του 2008 ίσως δεν θα έπρεπε να αγνοηθούν. Μήπως μια γερμανική προσφορά ναυπήγησης φρεγατών ΜΕΚΟ Α200 ή κορβετών Κ130 ή υποβρυχίων 214 με προίκα αυτές τις κορβέτες θα ήταν μια ισχυρή υποψηφιότητα για το ΠΝ;
Ανακινείται το θέμα της προμήθειας δυο επιπλέον υποβρυχίων κλάσης 214ΗΝ για το ΠΝ!
Το ΠΝ θα ξεκινήσει πρόγραμμα αναβάθμισης των MEKO. Αυτά είναι γερμανικά πλοία και όπως γράψαμε παραπάνω, στη χώρα σχεδιασμού τους δεν συνιστούν αναβαθμίσεις, τουλάχιστον όσον αφορά τα δικά τους πλοία (αν και για τις αντίστοιχης παλαιότητας φρεγάτες τους της κλάσης Brandenburg υπήρξε ένα πρόγραμμα ελαφριάς αναβάθμισης, το οποίο έπεσε θύμα πολλών περικοπών).
Μπορούμε μόνο να ευχόμαστε ότι έχει γίνει μια σωστή μελέτη και έχει γίνει ενδελεχής ανάλυση των πιθανών ρίσκων και επιλογών. Για παράδειγμα τι θα γίνει όταν ανοίξουμε τα πλοία και διαπιστώσουμε ότι θα χρειαστούν επιπλέον εργασίες που θα σημαίνουν υπερβάσεις στο κόστος και επιπλέον χρόνο στη δεξαμενή ή αν κάποια από τα ηλεκτρονικά συστήματα έχουν ασυμβατότητες; Περισσότερος χρόνος στη δεξαμενή σημαίνει μεγαλύτερο κόστος και λιγότερος χρόνος στο νερό. Τώρα που τα πράγματα έχουν ζορίσει και ψάχνουμε για ενδιάμεσες λύσεις, έχουμε την πολυτέλεια να αφαιρέσουμε τα καλύτερα πλοία μας από την πρώτη γραμμή για αναβαθμίσεις;
Κάποια ρίσκα είναι άγνωστα, αλλά πρέπει να υπάρχει μια γενική ιδέα σχετικά με το εύρος τους, και κάποια ρίσκα είναι γνωστά. Για κάθε ένα από αυτά θα πρέπει να υπάρχουν ήδη έτοιμες από την αρχή του προγράμματος εναλλακτικές επιλογές και διαδικασίες που θα επιτρέπουν τη γρήγορη λήψη αποφάσεων, και το που θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα, στην τήρηση του χρονοδιαγράμματος (πχ παράλληλες εργασίες και περισσότερο προσωπικό με αύξηση του κόστους), στο κόστος (να γίνουν εκπτώσεις στις προδιαγραφές) ή στην πληρότητα της επίτευξης των προδιαγραφών (που για να επιτευχθούν μπορεί να απαιτούν περισσότερο χρόνο και χρήμα).
Επίσης, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να υπήρχαν παρόμοιες ερωτήσεις με αυτή των Γερμανών Φιλελευθέρων, και αντίστοιχα σοβαρές, επιστημονικά βασισμένες απαντήσεις, και στο δικό μας κοινοβούλιο. Όχι μόνο θα ήταν μια αναβάθμιση της πολιτικής ζωής από την εμφυλιοπολεμική ρητορική και τις εξυπνάδες στο twitter, αλλά θα μπορούσαμε εμείς οι πολίτες να καταλάβουμε καλύτερα τον τρόπο σκέψης της ηγεσίας μας και ανάλογα να την επιβραβεύσουμε ή όχι.
Μη επανδρωμένα ελικόπτερα για τις κορβέτες Κ130 του γερμανικού Ναυτικού
Θα ήταν ενδιαφέρον να διαβάσουμε τι έχει μάθει το ΠΝ τα τελευταία χρόνια, τι πήγε στραβά με τις νέες ναυπηγήσεις, τι πήγε καλά, ποια μεταχειρισμένα πρόσφεραν και ποια ήταν περισσότερο πρόβλημα από λύση… Τι έχουμε κάνει για να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος και πως θα πολλαπλασιάσουμε τις επιτυχίες μας; Οι ελεγκτές του δημοσίου έχουν ασχοληθεί με το θέμα όπως οι συνάδελφοι τους στη Γερμανία; Αν δεν το έχουν κάνει μήπως θα έπρεπε;
Το ΠΝ χρειάζεται πλοία, πολλά πλοία που θα είναι και νέα και μεταχειρισμένα. Έχουμε μάθει από το παρελθόν ή θα ρισκάρουμε να κάνουμε τα ίδια λάθη; Πόσο μεγάλο θα είναι αυτό το ρίσκο; Πόσο ρίσκο θα είναι μια ναυπήγηση στην Ελλάδα; Πως μπορεί να μειωθεί; Δεν συντάσσονται σωστά οι προδιαγραφές; Αλλάζουμε τις προδιαγραφές κατά τη διάρκεια του προγράμματος; Δεν παρακολουθούμε το πρόγραμμα; Μας κοροϊδεύουν τα ναυπηγεία;
Γίνεται να έχουμε κάτι άμεσα, να είναι καλό και ταυτόχρονα οικονομικό; Μήπως αυτές τις δεδομένες αδυναμίες μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε με κάποιον άλλο τρόπο; Αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε το ρόστερ της ομάδας μήπως να αλλάζαμε τους κανόνες του παιχνιδιού;
Η έλλειψη διαλόγου και επίσημων πληροφοριών πάνω στο θέμα, παλινωδίες στις εξαγγελίες, σε συνδυασμό με την κατάσταση του ναυπηγικού τομέα της χώρας και τα προβλήματα των τελευταίων ναυπηγικών προγραμμάτων, μοιραία θα κάνανε και τον πιο καλόπιστο παρατηρητή καχύποπτο.
Από την πλευρά μας θα παρακολουθούμε και θα ευχόμαστε να υπάρχει σχεδιασμός βασισμένος στη λογική, τόσο με βάση τα επιχειρησιακά κριτήρια ως μέρος του συνολικού σχεδιασμού της άμυνας, όσο και τα οικονομικά, και να μην είναι το αντίστοιχο μιας επίσκεψης στον μπακάλη.
