Τα τελευταία χρόνια τονίζεται στην ειδησεογραφία πως Ελλάδα και Ισραήλ είναι πλέον σύμμαχοι και ειδικά έναντι της Τουρκίας. Η σύγκλιση έχει πάρει μάλιστα σημαντικό περιεχόμενο με μεγάλες κοινές αεροναυτικές ασκήσεις, με επισκέψεις επιτελών αμφότερα, και με υψηλού επιπέδου επαφές. Και ακόμη πιο πρόσφατα με συζητήσεις για προμήθειες οπλικών συστημάτων από το Ισραήλ. Όπου σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει η εξαγορά της ΕΛΒΟ από την ισραηλινή αμυντική εταιρία Plasan-SK Group, η οποία σχεδόν έχει προανακοινώσει πως θα κερδίσει σημαντικά συμβόλαια από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Ενώ ήδη ακούγεται έντονα πως για το επόμενο «εθνικό τυφέκιο» του Στρατού θα επιλεγεί το ισραηλινό Tavor.
Ενδιαφέροντα όλα αυτά, αλλά καλό είναι όταν μιλάμε για διεθνή πολιτική να έχουμε και κάποιο ιστορικό βάθος. Και να θυμηθούμε πως η πράγματι σήμερα φίλη χώρα Ισραήλ, με την οποία επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε και ακόμη πιο στενό πλέγμα οικονομικών σχέσεων (π.χ. με την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med) πριν λίγα χρόνια ήταν βασικός «σύμμαχος» της Τουρκίας. Μάλιστα, για να πάμε ακόμη πιο πίσω, η Τουρκία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, από το 1949.
Πάντως ο πιο πρόσφατος έρωτας Τελ-Αβιβ και Άγκυρας είχε αναπτυχθεί στα πρώτα χρόνια εξουσίας του Ερντογάν, ο οποίος είχε αναδειχθεί σε προνομιακό ομιλητή των Ισραηλινών, αυτοπαρουσιαζόμενος ως μεσολαβητής στις σχέσεις τους με τον αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο. Ο Ερντογάν είχε κάνει επίσημες επισκέψεις στο Ισραήλ, είχε καταδικάσει το Ολοκαύτωμα και είχε ζητήσει αυξημένες επενδύσεις μεταξύ των δύο χωρών. Στον αμυντικό τομέα τώρα, η συνεργασία Ισραήλ-Τουρκίας πήρε μεγάλες διαστάσεις. Επιγραμματικά και μόνο θυμίζουμε συνεργασίες μέχρι περίπου το 2010:
- Το Ισραήλ ανέλαβε τον εκσυγχρονισμό των τουρκικών F-4 Phantom στο γνωστό πρόγραμμα Terminator που απέδωσε 54 αεροσκάφη με νέο κοκπιτ, εξελιγμένο ραντάρ της ELTA και ηλεκτρονικά και ικανότητα βολής του ισραηλινού πυραύλου αέρος εδάφους Popeye, τους οποίους προμηθεύθηκε η Τουρκία (περίπου 200).
- Το Ισραήλ αναβάθμισε 169 άρματα μάχης Τ60 στο επίπεδο Sabra/M60T έως το 2009, προσφέροντας και σημαντική τεχνογνωσία στην Τουρκία.
- Η Άγκυρα προμηθεύθηκε ισραηλινά drone «αυτοκτονίας» Harpy (τουλάχιστον 100) τα οποία είχαν προβληματίσει ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά. Η προμήθεια των Harpy μάλλον συνέβαλλε και στην άνθιση της τουρκικής βιομηχανίας drone, η οποία όπως φαίνεται τα μελέτησε επισταμένα.
Πέρυσι ακόμη, οι δύο χώρες, αν και πλέον σε μεγάλη διάσταση, κατά παράδοξο τρόπο «συναντήθηκαν» στο Αζερμπαϊτζάν, ως και οι δύο προμηθευτές του σε αμυντικό υλικό. Στόχος βέβαια η Αρμενία, η οποία έχασε τον πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, για τον οποίο ακούσαμε πολλά για τις επιδόσεις των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών αλλά ελάχιστα για την χρήση ισραηλινού υλικού. Σημειωτόν οι σχέσεις Ισραήλ-Αζερμπαιτζάν περιγράφονται και από τις δυο πλευρές ως άριστες.
Στον οικονομικό τομέα τώρα, οι ισραηλινοί τουρίστες που επισκέπτονταν την Τουρκία ήταν περίπου 100.000 το χρόνο μετά το 2010, όταν οι σχέσεις των δύο χωρών είχαν ψυχρανθεί. Πριν την πανδημία όμως είχαν ανακάμψει σε περίπου 500.000. Ταυτόχρονα οι διμερείς εμπορικές σχέσεις έχουν φθάσει τα 5,6 δις δολάρια, από 3,4 δις που ήταν το 2008. Ακόμη, μόλις φέτος ο ισραηλινός υπουργός Ενέργειας Yuval Steinitz, δήλωσε πως η χώρα του είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία σε θέματα ενέργειας, ενώ μόλις πριν λίγα χρόνια, το 2016, είχε γίνει νέα προσπάθεια σύγκλισης των δύο χώρων -που οι σχέσεις τους είχαν διαρραγεί. Με την απόπειρα του 2016 να περιέχει νέα αιτήματα για αγορά ισραηλινών όπλων από την Τουρκία, αν και τελικά δεν ευοδώθηκε η προσπάθεια.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως μιας και η Ελλάδα είχε κινδυνεύσει αμυντικά με την παροχή όπλων και τεχνογνωσίας από το Ισραήλ στην Τουρκία (όπλα που ακόμη είναι εν λειτουργία) πριν δέκα χρόνια, δεν πρέπει να αναπτύξει σήμεςρα τις σχέσεις της με το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης και της αμυντικής συνεργασίας; Φυσικά και όχι. Άλλωστε το Ισραήλ διαθέτοντας τον ισχυρότερο στρατό στη Μέση Ανατολή, μεγάλη αμυντική παραγωγή και καινοτομία, και με σαφώς ακόμη πολύ ψυχρές σχέσεις με την Τουρκία, αποτελεί μια ορθή επιλογή προσέγγισης μας, σε ένα γεωπολιτικό παιχνίδι που συνεχίζεται αμείωτο. Οι βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου είναι επίσης ένα θετικό στοιχείο, που προωθούν την τριμερή συνεργασία, ενώ η οικονομική εξωστρέφεια του Ισραήλ με επενδύσεις στην Ελλάδα, και στον αμυντικό τομέα, είναι κάτι που η χώρα μας χρειάζεται.
Απλώς είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε το παρελθόν. Αυτό που έχει δείξει πως όλοι μας, Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ, αραβικές χώρες, έχουμε μεταβαλλόμενες σχέσεις, που μπορεί από μια ξαφνική κρίση να εκτραχυνθούν ή να εκφυλιστούν, να επανασυγκροτηθούν και να μεταλλαχθούν. Έτσι η γεωπολιτική συστράτευση οφείλει να γίνεται όχι μόνο με «τρέχοντες όρους» αλλά κυρίως με στρατηγικές δεσμεύσεις, με ανοιχτές και καθαρές συζητήσεις, με εγγυήσεις όσο αυτό είναι δυνατόν και βέβαια με ανάλυση των ιστορικών προτεραιοτήτων κάθε χώρας. Και φυσικά οι πράξεις μετράνε πολύ περισσότερο από τις κατά καιρούς δηλώσεις “φιλίας” ή “εχθρότητας”.
