Η περιοχή του Κασμίρ παραμένει ένα από τα πιο εκρηκτικά γεωπολιτικά ζητήματα παγκοσμίως, με την Ινδία και το Πακιστάν να διεκδικούν τον έλεγχο της για δεκαετίες. Και η πρόσφατη επιθετική επιχείρηση Sindoor, από πλευράς Νέου Δελχί, αιτιολογήθηκε ως απάντηση στην τρομοκρατική επίθεση που συνέβη στο Παχαλγκάμ τον Απρίλιο του 2025 και στοίχισε τη ζωή σε 26 πολίτες, η οποία αποδόθηκε σε ισλαμιστική οργάνωση που στηρίζεται από το Πακιστάν.
Η διαμάχη για το Κασμίρ ξεκίνησε το 1947, όταν η ανεξαρτητοποίηση της Ινδίας και του Πακιστάν απο τη βρετανική αυτοκρατορία, οδήγησε σε μεταξύ τους συγκρούσεις για τον έλεγχο της περιοχής, η οποία μοιράστηκε στα δύο (με ένα περίπου 10% της να ελέγχεται σήμερα από την Κίνα).
Η Sindoor, που ξεκίνησε στις 7 Μαΐου 2025, περιλάμβανε πυραυλικές επιθέσεις σε πολλούς στόχους στο Πακιστάν και το πακιστανικό Κασμίρ. Αυτές εκτελέστηκαν με τη χρήση προηγμένων όπλων, όπως οι πύραυλοι BrahMos και οι SCALP EG, με αεροσκάφη Rafale και τα ινδικοισραηλινά περιφερόμενα πυρομαχικά SkyStriker, χωρίς τα ινδικά αεροσκάφη να εισέλθουν στον πακιστανικό εναέριο χώρο.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, το Πακιστάν απάντησε επιχειρώντας να πλήξει στόχους στη βόρεια και δυτική Ινδία, με drones και πυραύλους. Αυτές οι απειλές σύμφωνα με τους Ινδούς εξουδετερώθηκαν, από την δική τους αντιαεροπορική άμυνα που βασίζεται σε ένα πολυεπίπεδο δίκτυο ραντάρ, κέντρων ελέγχου, πυροβολικού, και χρήσης πυραύλων τόσο από αεροσκάφη όσο και από το έδαφος. Κεντρικό ρόλο έπαιξε το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διοίκησης και Ελέγχου Αέρος (IACCS) της Ινδικής Αεροπορίας, παρέχοντας δυνατότητες δικτυοκεντρικού πολέμου και με συντονισμό των άλλων Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.
Τα συστήματα που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνουν:
- Παλαιότερα αντιαεροπορικά, όπως τα σοβιετικής εποχής, Pechora και OSA-AK, και τα πυροβόλα μικρής εμβελείας, τα οποία, παρά την ηλικία τους, αποδείχθηκαν αξιόπιστα. Τονίζουμε, πάντα κατά την ινδική εκδοχή.
- Συστήματα εγχώριας κατασκευής όπως το αντιαεροπορικών πυραύλων Akash, με μέγιστη εμβέλεια 30 χιλιομέτρων, που οι Ινδοί δηλώνουν πως ξεχώρισε για την απόδοσή του. Το όλο σύστημα μπορεί να εμπλέξει πολλαπλούς στόχους ταυτόχρονα, διαθέτει δυνατότητες ηλεκτρονικών αντιμέτρων (ECCM), και είναι πλήρως κινητό.
- Συστήματα κατά μη επανδρωμένων και ηλεκτρονικού πολέμου: Ένα μείγμα διαφόρων τεχνολογιών αντιμετώπισης drones, με φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους, παρεμβολείς κ.α.
Η επιτυχία αυτών των συστημάτων αποτυπώθηκε στην εξουδετέρωση ποικίλων απειλών, όπως η κατάρριψη (!) πυραύλων αέρος-αέρος PL-15 κινεζικής προέλευσης, τουρκικών drones Yiha και Songar, μεγάλης εμβέλειας ρουκετών και πυραύλων, και εμπορικών drones. Συντρίμμια αυτών των όπλων παρουσιάστηκαν σε ενημέρωση Τύπου, σε μια προσπάθεια να αποδειχθεί η υπεροχή των ινδικών συστημάτων και της στρατιωτικής οργάνωσης της χώρας.
H Ινδία δηλώνει ακόμη πως υπήρξε και κατάρριψη πακιστανικών μαχητικών (χωρίς να δίνει αριθμό), αλλά αυτά “έπεσαν από τη δική τους πλευρά των συνόρων, οπότε δεν μπορούμε να δείξουμε συντρίμμια τους”. Γενικότερα η ινδική εκδοχή επιμένει πως δεν παραβιάστηκε ο εναέριος χώρος (παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις) και πως τα πακιστανικά μαχητικά κρατήθηκαν μακριά.
Πλήγματα κατά πακιστανικών βάσεων
Πέρα από την αμυντική της ικανότητα, η Ινδία εκτέλεσε, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της, επιθετικές επιχειρήσεις με ακρίβεια. Αυτές στόχευσαν και βάσεις εκπαίδευσης ισλαμιστικών οργανώσεων, αλλά και πακιστανικές αεροπορικές βάσεις, όπως οι Noor Khan και Rahimyar Khan, χρησιμοποιώντας πυραύλους cruise και περιφερόμενα πυρομαχικά. Οι επιχειρήσεις δηλώθηκε πως ολοκληρώθηκαν σε μόλις 23 λεπτά, παρακάμπτοντας και παρεμβάλλοντας τα κινεζικής προέλευσης αμυντικά συστήματα του Πακιστάν, χωρίς απώλεια ινδικών μέσων.
Δορυφορική υποστήριξη
Στα παραπάνω ρόλο έπαιξε και ο Ινδικός Οργανισμός Διαστημικής Έρευνας (ISRO), με τουλάχιστον 10 δορυφόρους να παρέχουν συνεχή παρακολούθηση των συνόρων και των ακτών της Ινδίας. Αυτή η δυνατότητα επέτρεψε την έγκαιρη ανίχνευση απειλών και την ακριβή καθοδήγηση των επιχειρήσεων.
Η πακιστανική αντίδραση και ερμηνεία
Ενώ η Ινδία παρουσιάζει την Sindoor ως απόλυτη επιτυχία, το Πακιστάν ισχυρίζεται ότι οι ινδικές επιθέσεις σε μεγάλο βαθμό απέτυχαν, προκάλεσαν ελάχιστες ζημιές, ενώ κάποιες έπληξαν αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων τζαμιών. Επιπλέον, ανέφερε την κατάρριψη 5 ινδικών αεροσκαφών, 3 Rafale, ενός MiG-29, και ενός SU-30MKI, κάτι που η Ινδία απορρίπτει. Πάντως εδώ η διατύπωση που χρησιμοποίησε ο Στρατηγός AK Bharti, επικεφαλής επιχειρήσεων της Ινδικής Αεροπορίας, ότι “όλοι οι πιλότοι μας επέστρεψαν”, αφήνει αρκετά επίπεδα ερμηνείας. Εδώ η απουσία διαφάνειας και η έλλειψη αντικειμενικών στοιχείων και στις δυο χώρες, περιπλέκουν την ανάλυση, αντικατοπτρίζοντας τη μακροχρόνια αντιπαράθεση και σε πεδίο προπαγάνδας.
Η σύγκρουση ως προβολή εγχώριας τεχνολογίας
Η επιχείρηση Sindoor, έχει ήδη διαφανεί πως για την Ινδία θα αποτελέσει και εφαλτήριο προβολής της εγχώριας παραγωγής αμυντικού εξοπλισμού. Η χώρα έχει ήδη πετύχει σημαντική παραγωγή οπλικών συστημάτων, αξίας κάπου 15 δις δολαρίων το 2023-24, με τις σχετικές εξαγωγές να ανέρχονται σε 2,8 δις δολάρια το 2024-25. Κεντρικό στοιχείο θα αποτελέσει η παραγωγή μη επανδρωμένων, με την Ομοσπονδία Drones της Ινδίας (DFI), που εκπροσωπεί πάνω από 550 εταιρείες, να θέτει στόχο να καταστήσει τη χώρα παγκόσμιο κόμβο κατασκευής drones έως το 2030. Εδώ πρωτοστατούν εταιρείες όπως η Alpha Design Technologies, η Tata Advanced Systems, η Paras Defence, και η IG Drones.
Η επόμενη μέρα
Σημαντικό είναι να διαχωρίσουμε το πως εκτιμάται η επιχείριση Sindoor εντός και εκτός Ινδίας. Στο εσωτερικό της χώρας, ήδη προβάλλεται όπως είπαμε ως “σημαντική επιτυχία”, τόσο αμυντικά όσο και επιθετικά, άρα θα αξιοποιηθεί για την στήριξη της κυβέρνηση Μόντι, σε νέο κύμα εθνικιστικής έξαρσης, όπως δηλαδή συμβαίνει συνήθως. Με βάση αυτά θα συνεχιστεί η εξοπλιστική φρενίτιδα του Νέου Δελχί, υψηλού κόστους και μεγάλων εγχώριων επενδύσεων, ενώ θα αναζητηθεί στο ενδιάμεσο κάποια εκτόνωση της έντασης, μέχρι τον επόμενο γύρο σύγκρουσης.
Σε διεθνές επίπεδο η αντίδραση ήταν ανάμικτη. Χώρες όπως το Ισραήλ εξέφρασαν υποστήριξη στο δικαίωμα της Ινδίας για αυτοάμυνα, ενώ άλλες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, κάλεσαν για αυτοσυγκράτηση και διάλογο. Υπήρξε και αμερικανική παρέμβαση που οδήγησε σε συμφωνία εκεχειρίας, κάτι που έμμεσα δείχνει πως παραμένει η ανάγκη για διεθνή ανάμιξη, μεταξύ δυο χωρών που έχουν μακρά εμπειρία δύσκολης συμβίωσης, η οποία περνά από υφέσεις και εξάρσεις.
Πάντως οι διεθνείς εκτιμήσεις ότι το Πακιστάν κατάφερε να ξεπεράσει την πολεμική κρίση επιτυγχάνοντας και κάποια πλήγματα στην Ινδία (μικρά αλλά υψηλού συμβολισμού), κυρίως με καταρρίψεις σύγχρονων μαχητικών, αλλά και χωρίς να υποστεί νέες διεθνείς κυρώσεις για το ότι υποστηρίζει ισλαμιστικές οργανώσεις που αξιοποιεί ως “μακρύ χέρι” κατά της Ινδίας, του δίνουν αρκετούς “πόντους” στη παγκόσμια σκακιέρα. Όλα αυτά όμως μπορεί να ανατραπούν σχετικά εύκολα, καθώς η πακιστανική πολιτική σκηνή είναι υψηλής αστάθειας, πολλών κέντρων εξουσίας (με τις μυστικές υπηρεσίες με μεγάλο βαθμό αυτονομίας) και με σημαντικές εσωτερικές αντιπαραθέσεις.
Έτσι αν και οι δύο χώρες δηλώνουν “νικήτριες”, το μέγεθος τους, σε πληθυσμό, έκταση, συσσώρευση όπλων, το πολύχρονο της αντιπαλότητας και το πολύπλοκο της συγκεκριμένης γεωγραφικής ζώνης, με “εποπτεία” Κίνας και ΗΠΑ, δεν επιτρέπει εύκολη απονομή… μεταλλίων.
