Του Ηρακλή Μαρδύρη
Πρώτα από όλα να ξεκινήσουμε με την διευκρίνηση ότι ο υπογράφον δεν έχει καμία σχέση με το ΠΝ, ούτε με προμηθευτές του (παλαιούς και επίδοξους), αλλά παρακολουθεί την επικαιρότητα με ενδιαφέρον και ερασιτεχνική διαστροφή.
Το περιοδικό, όπως και άλλα ΜΜΕ αναφέρονται συχνά στο θέμα της ενίσχυσης και ανανέωσης του στόλου και πολλοί αναγνώστες παρακολουθούν τις εξελίξεις με αγωνία. Έχω παρατηρήσει όμως ότι η συζήτηση συχνά αρχίζει από λάθος βάση και καταλήγουμε να παίζουμε κάτι ανάμεσα στην κολοκυθιά (γιατί να πάρουμε το Χ και όχι το Ψ) και χαρτάκια υπερ ατού (το δικό μου πιάνει 32 κόμβους το δικό σου 29)…
Είναι λάθος και οδηγεί σε παραπλανητικά συμπεράσματα η απλή προσήλωση μας στα τεχνικά χαρακτηριστικά μεμονωμένων πλοίων (αλλά και πολεμικών αεροπλάνων ή λοιπού εξοπλισμού), όπως ακόμα και επαγγελματίες στρατιωτικοί έχουν τη συνήθεια να κάνουν. Ο στόλος είναι ένας οργανισμός του οποίου τα στοιχεία πρέπει να αλληλεπιδρούν και να αλληλοενισχύονται μεταξύ τους για να επιτύχουν τη νίκη στη θάλασσα. Ο στόχος της στρατηγικής μας πρέπει να είναι η συγκέντρωση ανώτερης δύναμης σε αποφασιστικά μέρη και ώρες. Η δύναμη του στόλου στο σύνολο της, και όχι ένα συστατικό της, είναι αυτό που έχει σημασία. Αυτό πρέπει να είναι το σημείο της εστίασης μας και η μονάδα μέτρησης. Όχι αν η Belhara είναι ικανότερη από την FREMM, την LCS ή το Θεμιστοκλής.
Απλοϊκά ένας οργανισμός πρέπει να ακολουθεί τρία βήματα, και αυτό υποθέτουμε ότι κάνει το ΠΝ.
1. Ξεκινάει από το τι ακριβώς πόρους έχει στη διάθεση του και τι δυνατότητες έχει τώρα. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα στελέχη του ΠΝ έχουν μια καλή ιδέα για τις σημερινές δυνατότητες τους.
2. Κατόπιν, αφού οι αποφάσεις που θα ληφθούν σήμερα θα έχουν επιπτώσεις για τα επόμενα τριάντα χρόνια, είναι απολύτως απαραίτητο να μπορεί το ΠΝ να καθορίσει, όσο καλύτερα είναι δυνατόν, τις μελλοντικές προκλήσεις και αποστολές του. Τι είδους; σε ποιό θέατρο των επιχειρήσεων και με ποιον αντίπαλο; Σχεδιάζει να προστατεύσει τα λιμάνια Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πάτρας; Να κάνει ναυτικό αποκλεισμό από τα Στενά μέχρι τη Μερσίνα; Να κάνει στρατηγική κρούση με πυραύλους κρουζ; Να σπάει ναυτικό αποκλεισμό; Να επιτεθεί στη Τουρκική βάση στη Σομαλία; Να επιδράμει στον εμπορικό της στόλο στον Ατλαντικό; Ποιές αποστολές θα κληθεί να φέρει εις πέρας μόνο του και ποιές σε συνεργασία; Με ποιούς; Τι εξοπλισμό, και προσωπικό θα χρειαστούν αυτοί που θα συνεργαστούν με το ΠΝ; Ποιές οι προτεραιότητες;
3. Τέλος, αφού είναι ξεκάθαρο το που είμαστε και που θέλουμε να πάμε (που είναι τα πιο δύσκολα βήματα), το πιο εύκολο είναι να φτιάξουμε έναν οδικό χάρτη για το πως θα τα καταφέρουμε, με τους διαθέσιμους πόρους… Αν οι πόροι δεν είναι αρκετοί, τότε γίνεται επιστροφή στο δεύτερο βήμα και αλλαγή των στόχων, και των προτεραιοτήτων, αναζήτηση πιο οικονομικών λύσεων και αύξηση παράλληλα του αποδεκτού ρίσκου…
Το χειρότερο σενάριο είναι ο πανικός και η αγορά ότι διαθέσιμου οπλικού συστήματος, αγνοώντας το δόγμα επιχειρήσεων και το κόστος χρήσης κατά τη διάρκεια ζωής του εξοπλισμού.
Όλοι εμείς, οι από έξω, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για τα παραπάνω ζητήματα και να εκμεταλλευτούμε όσο το δυνατόν καλύτερα τις δημόσιες πηγές.
Για προφανείς λόγους ισχυρό ΠΝ χρειαζόμαστε σε περίοδο πολέμου και ειρήνης. Τα δίδυμα της ειρήνης, λένε οι Αμερικάνοι, ότι είναι η Αποτροπή και ο Εξαναγκασμός. Και για να τα επιτύχει κάποιος αυτά πρέπει να προβάλει στρατιωτική ισχύ. Μια παραθαλάσσια χώρα χωρίς ναυτικό απλά δεν μπορεί να το καταφέρει. Δυστυχώς, οι περιορισμοί τόσο στον οικονομικό τομέα, όσο και στον αριθμό του προσωπικού δεν επιτρέπουν στην Ελλάδα να συντηρεί μεγάλο στόλο ή τόσο μεγάλο όσο θα μας άρεσε. Για αντίβαρο χρειάζεται να είμαστε στην αιχμή τόσο της τεχνολογίας αλλά όσο και της τακτικής αξιοποίησης του.
Η αυθεντία, κατά τους Αμερικανούς, σε αυτό το θέμα, μακαρίτης Πλοιάρχος Wayne Hughes (καθηγητής το Graduate School of Operations and Information Sciences of the Naval Postgraduate School in Monterey, συγγραφέας των Fleet Tactics and Coastal Combat και Fleet Tactics and Naval Operations) ήταν ένας μεγάλος υποστηρικτής των αισθητήρων διασποράς, της ισχύς πυρός, και του command and control μεταξύ όσο το δυνατόν περισσότερων πλατφορμών.
Σύμφωνα με τον Hughes ένας κατακερματισμένος στολίσκος μπορεί να χάσει μια μεμονωμένη μονάδα σε μάχη, αλλά θα χάσει μόνο ένα μικρό ποσοστό της συνολικής δύναμης μάχης και ισχύος πυρός. Αντίθετα, η συγκέντρωση της ικανότητας πολλαπλών αποστολών σε ένα μόνο σκάφος (αντιτορπιλικό ή καταδρομικό) ενέχει το ρίσκο απώλειας όλων αυτών των δυνατοτήτων από μία μόνο εμπλοκή με τον εχθρό, που μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός τυχαίου γεγονότος.
Δηλώνει για την επιθυμητή τακτική: «σε μια εποχή που η εχθρική ναυτική ισχύς βρίσκεται κοντά σε ακτές και ενισχύεται από αεροσκάφη που έχουν βάσεις στην ξηρά, παράκτιες συστοιχίες πυραύλων και μικρά θαλάσσια σκάφη, είναι καλύτερο για το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ «να πολεμήσει τη φωτιά με τη φωτιά», χρησιμοποιώντας αναλώσιμα αεροσκάφη που μεταφέρουν πυραύλους ή μικρά σκάφη επιφανείας ώστε να αποκτήσει κυριαρχία. Είναι «ταμπού» η αποστολή πλοίων γραμμής (capital ships) κοντά σε εχθρικές ακτές. »
Συνεπώς ακόμα και αν η Ελλάδα είχε τους πόρους (ανθρώπινους και οικονομικούς) και τις υποδομές για Ticonderoga και Αrleigh Βurke, θα μας συμβούλευε με όλες του τις δυνάμεις να μην το κάνουμε!
Θα μας πρότεινε Coastal Corvettes. Διατύπωσε στο έργο του την έννοια του Streetfighter, βάση του οποίου θα παρέτασσε σκάφη επιφανείας πολύ ελαφρύτερα από τις LCS των 3000 τόνων. Τα Streetfighter θα πρέπει να έχουν εκτόπισμα γύρω στους 1.000 τόνους, καθιστώντας τα οικονομικά, ώστε να χρησιμοποιούνται μαζικά.
https://www.usni.org/magazines/proceedings/1999/november/rebalancing-fleet
Δεν γίνεται να μη κάνουμε τον συνειρμό ότι οι σχεδιαστές του Θεμιστοκλή έχουν διαβάσει τα βιβλία του. Είναι ακριβώς το πλοίο που περιγράφει. Μπορούν να αγοραστούν τρεις Θεμιστοκλής για το κόστος μιας φρεγάτας ή έξι για το κόστος ενός αντιτορπιλικού. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα στολίσκο με τέσσερις φρεγάτες πολλαπλών ρόλων (κάνουν λίγο από όλα, αλλά όχι κάτι ιδιαίτερα καλά) πχ ΜΕΚΟ. Με τα ίδια χρήματα μπορεί κάποιος εναλλακτικά να παρατάξει μια φρεγάτα ΑΑ, μία με ανθυποβρυχιακό ρόλο, και έξι Θεμιστοκλής με τα αεροσκάφη τους. Σε κάθε σενάριο ο δεύτερος στολίσκος θα έχει καλύτερη απόδοση. Η ΑΑ φρεγάτα προστατεύει όλο το στολίσκο με SM-2 που δεν έχουν οι ΜΕΚΟ, με καλύτερο σόναρ η ανθυποβρυχιακή θα κυνηγήσει υποβρύχια με περισσότερες πιθανότητες από ότι η MEKO, και με 8 ελικόπτερα αντί για 4 μπορεί να ερευνά περισσότερο χώρο. Για προσβολές στόχων επιφανείας ο πρώτος στόλος έχει 4 πυροβόλα και 32 αντιπλοϊκούς πυραύλους, ενώ ο δεύτερος 8 πυροβόλα και 64 πυραύλους… Και στην πραγματικότητα οι συνδυασμοί και σχηματισμοί σκαφών θα είναι πολύ πιο περίτεχνοι και προσαρμοσμένοι στην αποστολή.
Η θεωρία λέει ότι την διαφορά θα την κάνουν τα δίκτυα των αισθητήρων και πολλοί αποκεντρωμένοι κόμβοι διοίκησης και ελέγχου, έτσι ώστε ότι και να βγει εκτός μάχης δεν θα είναι καταστροφικό. Αντίστοιχα με το internet που αν πέσει ένας server το δίκτυο θα συνεχίσει να λειτουργεί. «Αν δεν βρεις τον στόχο, δε μπορείς να νικήσεις»! Μπορεί ένα ραντάρ αντιτορπιλικού με Aegis να είναι πιο ισχυρό και ικανό από οποιοδήποτε μικρό σκάφος, αλλά πολλά μικρά σκάφη (με τα αεροσκάφη τους) ακροβολισμένα καλύπτουν μια πολύ μεγαλύτερη έκταση (ειδικά σε αρχιπελαγικό ανάγλυφο που τα νησιά είναι εμπόδια στα ραδιοκύματα).
Ένα πρακτικό παράδειγμα είναι η Ουκρανία. Είναι κοινό μυστικό πως Αμερικανοί σύμβουλοι έχουν εμπλακεί στα σχέδια άμυνας της μετά την απώλεια της Κριμαίας. Ο Ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας αποτελείται από ένα καταδρομικό, ένα αντιτορπιλικό, πέντε φρεγάτες, επτά υποβρύχια και καμιά τριανταριά μικρότερα σκάφη, χωρίς τις πιθανές ενισχύσεις. Η Ουκρανία ξεκίνησε ένα ναυπηγικό πρόγραμμα για πλοία μεγέθους κανονιοφόρου (τρεις διαφορετικούς τύπους). Οι ΗΠΑ την ενισχύουν παράλληλα με σκάφη της κλάσης Island (της ακτοφυλακής τους) και Mark VI. Όταν τα πλοία φτάσουν θα πλαισιώσουν την μοναδική Ουκρανική φρεγάτα (κληρονομιά από την ΕΣΣΔ), παρατάσσοντας έναν στολίσκο μίας φρεγάτας και καμιά τριανταριά περιπολικών/κανονιοφόρων. Ρεαλιστικά κανείς δεν περιμένει από αυτόν το στόλο να καταναυμαχίσει τους Ρώσους. Αλλά δεν φτιάχνεται για αυτό τον σκοπό. Τα περιπολικά αυτά θα λειτουργήσουν ως κινητοί κόμβοι σε ένα σύστημα θαλάσσιας επίβλεψης που περιλαμβάνει και χερσαία παρατηρητήρια, επίγεια ραντάρ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Με άλλα λόγια, τα πλοία φτιάχνονται για να αποτελέσουν μέρος ενός δικτύου αισθητήρων το οποίο θα παρέχει δεδομένα σε επάκτιες πυροβολαρχίες κατευθυνόμενων βλημάτων. Είναι αυτοί οι πύραυλοι που θα κάνουν τους Ρώσους να ανησυχούν και όχι οι κανονιοφόροι. Τους πυραύλους δεν τους νοιάζει από που θα εκτοξευθούν. Και η εκτόξευση τους είναι πολύ πιο οικονομική αν γίνει από φορτηγά αντί από ένα πανάκριβο στόλο ευάλωτων φρεγατών. Σε συνδυασμό οι Ουκρανοί δοκιμάζουν τον δικό τους σχεδίασης αντιπλοϊκό πύραυλο Neptune, ο οποίος με βεληνεκές 280χμ καλύπτει τη μισή Μαύρη Θάλασσα και αν παραταχθεί ικανός αριθμός τους, τότε ο Ρωσικός στόλος κινδυνεύει να βρεθεί σε μια θανατηφόρα παγίδα.
Η Ελλάδα έχει επιπλέον την ευλογία να έχει τα νησιά στην κατοχή της, που σημαίνει ότι για το δίκτυο των αισθητήρων της δεν θα είναι περιορισμένη μόνο σε πλοία και αεροσκάφη. Ήδη διαβάζουμε για το πρόγραμμα επιτήρησης των συνόρων (και με ευρωπαϊκά κονδύλια) το οποίο αφήνει λίγες μαύρες τρύπες. Αυτό το δίκτυο θα πρέπει να ενισχυθεί με δυνατότητες επιτήρησης κάτω από το νερό αλλά και στοχοποίησης… Το ΠΝ είναι στο σωστό δρόμο με τα εκσυγχρονισμένα P-3 Orion, τα οποία πέρα από την ποικιλία αισθητήρων αποτελούν και ταχύτατα κινούμενα κέντρα command and control.
Τα νησιά πέρα από την προσφορά τους σαν βάσεις για τους αισθητήρες, βάσεις ανεφοδιασμού (ο ανεφοδιασμός φρεγατών δεν είναι κάτι αυτονόητο στα λιμάνια των νησιών, αλλά θα είναι πιο εύκολος για τα μικρότερα Θεμιστοκλής) και απόκρυψης, δίνουν την ευκαιρία διαλειτουργικότητας μεταξύ των κλάδων. Έτσι μικρά σκάφη σαν τον Θεμιστοκλή ή τις Ρούσσεν μπορούν να επιχειρούν κάτω από την αντιαεροπορική ομπρέλα περιοχής των Patriot, την ανθυποβρυχιακή προστασία των ελικοπτέρων και P-3, και μια εξαιρετική αποτύπωση της τακτικής κατάστασης όχι τόσο λόγω των αισθητήρων που φέρουν τα ίδια (οι οποίοι πιθανόν να είναι και κλειστοί για να αποκρύψουν την παρουσία τους) αλλά από το δίκτυο.
Οι Ρούσσεν, όταν το σχέδιο τους εξεταζόταν από το ΠΝ είχαν θεωρηθεί από πολλούς σαν πολύ βαριές για πυραυλάκατοι. Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους παρατηρήθηκε ότι το ΠΝ δεν τις χρησιμοποιεί όπως τις Combattante, αλλά όπως τις S ! Τις παρακολουθήσαμε να λαμβάνουν μέρος σε διεθνείς ασκήσεις, να επισκέπτονται την Κύπρο, και τη Μαύρη Θάλασσα (προκαλώντας το ενδιαφέρον των γειτόνων). Τότε ειπώθηκε ότι θα ήταν υπέροχο πλοίο, για το κόστος του, αν είχε και ελικόπτερο, που αν και στο Αιγαίο με τα νησιά του η έλλειψη ελικοδρομίου δεν είναι ιδιαίτερο πρόβλημα, στην Μεσόγειο είναι πολλαπλασιαστής ισχύος. Το Θεμιστοκλής είναι ακριβώς ένα τέτοιο πλοίο.
Ο σκεπτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι ο Hughes, αν και αυθεντία μάλλον δεν εισακούστηκε από το USN μιας και δεν έχει τέτοιο μικρό σκάφος στο οπλοστάσιο του. Προφανώς παρά την επιβεβαίωση του δόγματος σε πολεμικά παίγνια, το USN όπως όλη η αμερικανική κοινωνία αρέσκεται στα μεγάλα μεγέθη… Για αυτό το λόγο ο Hughes υπήρξε μεγάλος υπέρμαχος των LCS πλοίων, που έκδοχα της κλάσης Freedom έχουν επίσης προταθεί στην Ελλάδα, σκάφη με τα οποία θα ασχοληθούμε στο Β μέρος.
Β μέρος LCS:
Τα LCS ίσως είναι από τα πιο παρεξηγημένα σύγχρονα πολεμικά σκάφη, και όχι άδικα. Το πρόγραμμα ανάπτυξης του είναι ένα case study πως να μην τρέξετε ένα πρόγραμμα του ναυτικού. Αλλά ας εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα δεδομένα με βάση πως είναι τα σημερινά σκάφη και όχι πως ήταν τα πρωτότυπα. Εξάλλου σειριακοί αριθμοί άρχισαν να δίνονται από τους κατασκευαστές μετά το πέμπτο σκάφος.
Το δεδομένο είναι ότι το USN θα παραλαμβάνει έξι με επτά σκαφη το έτος και σε πέντε χρόνια από τώρα θα έχει σε υπερπόντιες αποστολές τόσα LCS όσα και αντιτορπιλικά! Και δεν θα είναι αποστολές περίπατοι έξω από τη Σομαλία, αλλά στον Περσικό Κόλπο και τη Σινική θάλασσα. Τα σκάφη αυτά θα έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν σε δράση από ότι ένα καταδρομικό συνοδείας στόλου.
Τα LCS είναι δύο διαφορετικά πλοία σπονδυλωτής σχεδίασης των οποίων ο εξοπλισμός είναι σε πακέτα. Κάθε πλοίο μπορεί να φορέσει πακέτο ναρκοθηρικού , πακέτο ανθυποβρυχιακού, και πακέτου αγώνα επιφανείας κατά περίπτωση. Αυτό που στην αρχή θεωρήθηκε πρωτοποριακό αποδείχτηκε στην πράξη ότι ήταν δυσλειτουργικό. Ενώ τα πακέτα άλλαζαν μεν στο σκάφος, ήταν ένας εφιάλτης για τη ροή ανταλλακτικών και τη διαθεσιμότητα τεχνικών και ειδικά κοντά σε εμπόλεμες περιοχές τέτοιες εργασίες θα ήταν εξαιρετικά δυσχερείς έως αδύνατες.
Επίσης δεν ήταν το ίδιο εύκολο να βρεθούν πληρώματα με την απαραίτητη εκπαίδευση για την κάθε επιθυμητή διαμόρφωση… Το ναυτικό πρέπει να έχει διαθέσιμα δυο πληρώματα που εναλλάσσονται για κάθε σκάφος, για δύο διαφορετικούς τύπους LCS, με τρεις πιθανές διαμορφώσεις το καθένα! Σε αντίθεση με τα αντιτορπιλικά που χρειάζεται να εκπαιδεύει μόνο ένα τύπο πλήρωματος για όλα τα σκάφη, και το προσωπικό μπορεί να μεταπηδήσει από σκάφος σε σκάφος χωρίς κανένα πρόβλημα. Και για να κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα λήφθηκε η απόφαση να επανδρωθούν οι LCS με το απολύτως απαραίτητο προσωπικό (33 με 35 άτομα αντί για 50-55) με αποτέλεσμα όποτε η κατάσταση δεν ήταν ιδανική να μη βγαίνουν οι υπηρεσίες και να είναι όλο το πλοίο εκτός υπηρεσίας.
Προφανής κατάληξη ήταν η απόφαση να διατηρεί πλέον το κάθε σκάφος το πακέτο του επί μονίμου βάσεως.
Τα αρχικά σκάφη παρουσίασαν και προβλήματα αξιοπιστίας, τόσο δομικά όσο και στους κινητήρες. Τα προβλήματα αυτά φαίνεται πως έχουν πια λυθεί. Ο ναύαρχος Casey Molton δήλωσε ότι: “Τώρα καταλαβαίνουμε την κατάσταση των πλοίων και αυτή είναι πολύ καλή. Αλλά πάντα έχεις προβλήματα, αυτό χαλάει εδώ, το άλλο χαλάει εκεί, και τώρα που έχουμε τα πλοία Νο 5,7,9 όλα σε υπηρεσία για τουλάχιστον ένα έτος, αρχίζουμε να βλέπουμε που χρειάζεται προσοχή, ποιά ανταλλακτικά να στοκάρουμε και τι είδους εκπαίδευση χρειαζόμαστε για αυτά τα συστήματα.”
Δήλωσε επίσης ότι οι σημαντικότερες προκλήσεις, όπως είναι σύνηθες με νέους τύπους πλοίων, αφορούν το σύστημα πρόωσης και τα βοηθητικά συστήματα. Αυτά είναι τα δυσκολότερα να εκπαιδευτεί κάποιος επάνω, να μάθει να τα χειρίζεται και να τα συντηρεί, αλλά «από ότι βλέπω από τις αναφορές η κατάσταση έχει βελτιωθεί στα επείγοντα περιστατικά (εννοώντας ότι κάτι χάλασε) και αντιθέτως δίνουμε περισσότερη έμφαση στη συντήρηση και υποστήριξη. Θέλω να βελτιώσω ακόμα την αξιοπιστία και τις διαδικασίες συντήρησης, αλλά είναι ακόμα νέα κλάση και λαμβάνουμε αναφορές από το πλήρωμα ενημερώνοντας μας ότι αν είχαν το συγκεκριμένο εργαλείο θα μπορούσαν να κάνουν την επισκευή μόνοι τους χωρίς να καλέσουν υπεργολάβο. Και είναι πολύ μικρό πλήρωμα και δεν θέλουμε να αυξήσουμε τον φόρτο εργασίας τους, αλλά δεν είναι και κακό να τους δώσουμε αυτή την δυνατότητα. Είμαστε σε μια διαδικασία που μαθαίνουμε και στον τεχνικό τομέα και στον τομέα της υποστήριξης.»
Σε περίπτωση που η Ελλάδα εξοπλιστεί με αυτά τα πλοία, τότε δεν θα αντιμετωπίσει τα παραπάνω προβλήματα, ειδικά αν υπολογίσουμε ότι το πρώτο πλοίο δεν θα παραδοθεί στην καλύτερη περίπτωση μέσα στα επόμενα δύο τρία χρόνια.
Η δεύτερη μεγάλη ένσταση είναι ο αναιμικός εξοπλισμός τους, επιπέδου κανονιοφόρου. Αλλά ήδη τα νέα LCS που κατασκευάζονται τώρα είναι διαφορετικά. Πλέον τα σκαριά είναι διαμορφωμένα από την αρχή για τον χώρο, βάρος και την απαραίτητη ισχύ για πιο βαρύ εξοπλισμό όπως ο πύραυλος NSM που είναι “phenomenal”όπως δήλωσε ο ναύαρχος Richard Brown (Commander of Naval Surface Forces Vice Adm), όπως ακόμα και προβλέψεις για το μελλοντικό όπλο Laser. Τα πλοία θα μπορούν ακόμα να έχουν εξειδικευμένη διαμόρφωση ναρκοθηρικού ή ανθυποβρυχιακού πολέμου. Είναι εφοδιασμένα με το COMBATSS-21 σύστημα μάχης που είναι βασισμένο στο Aegis και οι αναβαθμίσεις της δεύτερης φάσης περιλαμβάνουν από καλύτερο ραντάρ μέχρι ESSM και/ή SM-2.
Οι νέες LCS με NSM και μετά Hellfire, και μετά το πυροβόλο των 57mm, και μετά των 30mm και ένα ελικόπτερο και ένα drone, και ESSM/SM-2 δεν έχουν να ζηλέψουν πολλά από μεγάλες φρεγάτες. Το αντίθετο, ειδικά όσον αφορά τις χαμηλές απαιτήσεις επάνδρωσης των 50 ατόμων (αντί 120-200 των φρεγατών) και την πολύ υψηλή ταχύτητα (47 κόμβους αντί 27 η Belhara και 30 η S).
Συνεπώς η περίπτωση των LCS δεν πρέπει να αποκλειστεί ελαφρά τη καρδία, μιας και τα προβλήματα που την ταλαιπωρούσαν είτε έχουν λυθεί ή δεν αφορούν μια Ελληνική έκδοση. Η πρόταση συγκεντρώνει ορισμένα πολύ θελκτικά χαρακτηριστικά όπως:
1. Κατασκευή στην Ελλάδα
2. Υψηλή ταχύτητα
3. Μειωμένες απαιτήσεις επάνδρωσης
4. Χρηματοδότηση μέσω FMS
5. Ποικιλία εξοπλισμού ανάλογα με τα βαλάντια
6. Υπηρεσία σε μεγάλους αριθμούς στο USN που με τη σειρά της διασφαλίζει
a. Απρόσκοπτη ροή υποστήριξης
b. Δυνατότητα παραχώρησης μεταχειρισμένων για μελλοντική ενίσχυση του στόλου με τον ίδιο τύπο που είναι σε υπηρεσία
c. Δυνατότητα παραχώρησης νέων πλοίων άμεσα σαν ενδιάμεση λύση μέχρι να ναυπηγηθούν τα δικά μας
Σε αντιδιαστολή με τις LCS, οι Belhara, που είναι το πιο πιθανό επόμενο πλοίο του στόλου, μπορεί να είναι πιο ικανά (και ακριβά) σκάφη, αλλά οι πιθανότητες να υποστηρίζονται μελλοντικά, ειδικά μετά από την απόσυρση τους από το Γαλλικό ναυτικό είναι ελάχιστες, όπως επίσης και η πιθανότητες να βρεθούν μεταχειρισμένες σε καλή κατάσταση για να ενισχύσουν τον στόλο στο μέλλον.
Γ Μέρος Πολυτυπία και βραχυπρόθεσμες λύσεις
Πολλές είναι οι προτάσεις για νέα πλοία, πολλές οι ανάγκες αλλά λίγοι οι διαθέσιμοι πόροι.
Μία από τις επιτυχίες του ΠΝ τα τελευταία χρόνια ήταν η μείωση της πολυτυπίας. Τώρα έχει μπροστά του ένα νέο γρίφο και πρέπει να κάνει σενάρια για το μέλλον. Οι S που είναι οι παλαιότερες αλλά και πιο πολυάριθμες, θα παραμείνουν στη δύναμη του στόλου για χρόνια μέχρι να αντικατασταθούν. Οπότε για ένα χρονικό διάστημα θα κληθεί πιθανώς να υποστηρίξει ταυτόχρονα S, MEKO, Belhara, LCS, EPC (Ευρωκορβέτα), και Θεμιστοκλή (αν και το τελευταίο μπορούμε να το βγάλουμε από τη λίστα υποθέτοντας ότι τεχνικά είναι μικρό πλοίο και θα αντικαταστήσει τις Combattante). Αυτός ο προβληματισμός ενδέχεται να έπαιξε κάποιο ρόλο, πέρα από την φημολογούμενη κακή τους κατάσταση, για την αδιαφορία του ΠΝ προς τις μεταχειρισμένες Adelaide.
Αν ήταν δυνατόν να γίνει μια πρόβλεψη, (που δεν είναι ρεπορτάζ αλλά εικασίες) τότε μπορούμε να πούμε ότι οι Belhara έχουν την πρώτη προτεραιότητα, όχι τόσο για επιχειρησιακούς λόγους, αλλά για χάρη της ελληνογαλλικής συμμαχίας που δεύτερο φιάσκο μετά τις FREMM δύσκολα θα αντέξει, και γιατί πρέπει να επιστραφούν τα κέρδη από τα ομόλογα. Αλλά μάλλον θα περιοριστούν στις δυο μονάδες.
Το δεύτερο φαβορί, λόγο μικρού κόστους, και αν το ΠΝ συμφωνεί με το δόγμα Hughes, πρέπει να είναι ο Θεμιστοκλής και στην ουσία θα πρόκειται για συνέχεια της ναυπήγησης των Ρούσσεν (χωρίς τα ίδια προβλήματα ελπίζουμε).
Επειδή η αναβάθμιση των ΜΕΚΟ είναι προγραμματισμένη, τότε για οικονομία κλίμακος καλό είναι να έχουν κοινά συστήματα με κάποιο από τα νέα πλοία, και ίσως αυτός είναι ο λόγος που τρενάρει η υλοποίηση του προγράμματος τόσο καιρό. Προφανώς δεν θα είναι κοινά με την Belhara (εκτός συνταρακτικής έκπληξης γιατί θα έπρεπε κάτι να είχε ανακοινωθεί τόσο καιρό). Αλλά ούτε με το Θεμιστοκλής λόγο διαφοράς μεγέθους και ρόλου. Δεν θα ήταν όμως ιδιαίτερη έκπληξη να γίνει η αναβάθμιση των ΜΕΚΟ στα Ναυπηγεία Ελευσίνας και κατόπιν να αρχίσει πρόγραμμα ναυπήγησης LCS. Έχει ανακοινωθεί ότι πρώτα θα γίνει συντήρηση του σκάφους σε δεξαμενή και μετά αναβάθμιση. Αυτό δίνει επιπλέον χρόνο διαπραγματεύσεων ώστε να αποκτήσουν οι MEKO παρόμοιο εξοπλισμό με τις νέες LCS.
Επιπροσθέτως έχει γραφτεί πολλές φορές η πιθανότητα παραχώρησης σκαφών του USN στην Ελλάδα. Η καλή θέληση υπάρχει, το USN δεν έχει κατάλληλα πλοία να προσφέρει και η Ελλάδα δεν μπορεί να συντηρήσει τα ακριβά αντιτορπιλικά και καταδρομικά, τα οποία δεν ταιριάζουν και στις ανάγκες της. Με την ευκαιρία της ναυπήγησης των Ελληνικών LCS η παραχώρηση LCS από την αμερικάνικη γραμμή παραγωγής ίσως να έχει νόημα. Τα επόμενα δύο χρόνια το USN θα παραλάβει 12-14 LCS. Αν παραχωρήσει δύο από αυτά στην Ελλάδα σαν προσωρινή ενδιάμεση λύση που μετά θα επιστραφούν ή θα αγοραστούν, θα σημαίνει μία καθυστέρηση λίγων μηνών στον προγραμματισμό του που μπορεί να είναι μια ενόχληση πολύ μικρότερη από το να παραχωρούσε δυο αντιτορπιλικά που τα έχει σε έλλειψη.
Σε αυτό το σενάριο ο μελλοντικός στόλος θα αποτελείται από Belhara, LCS και MEKO, πλαισιωμένος από μικρότερα Θεμιστοκλής και Ρούσσεν. Σταδιακά οι ΜΕΚΟ θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από νεότερες LCS μειώνοντας ακόμα περισσότερο την πολυτυπία.
Οπότε, οι πιθανότητες είναι να φάει η μαρμάγκα την EPC, εκτός και αν το νέο ευρωπαϊκό ταμείο για την άμυνα κάνει μια πρόταση στην Ελλάδα που δεν θα μπορεί αρνηθεί. Το μεγάλο μειονέκτημα είναι πως θα βρεθεί δύσκολα ναυπηγείο στην Ελλάδα να την κατασκευάσει και ότι θα βρίσκεται εκτός της εφοδιαστικής αλυσίδας του USN με ότι σημαίνει αυτό για μελλοντική υποστήριξη και προμήθεια μεταχειρισμένων.
Καλά όλα αυτά, αλλά ακόμα και αν πέσουν αύριο οι υπογραφές θα κάνουν χρόνια τα πλοία να παραδοθούν και να εισαχθούν σε υπηρεσία. Και αν έχουν και τις καθυστερήσεις των Ρούσσεν … Τώρα και στο άμεσο μέλλον τι κάνουμε;
Πρώτα από όλα δεν πανικοβαλλόμαστε, ο στόλος μας, έχει σημαντική ισχύ πυρός, έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και τέλος πάντων αν δούμε ότι ζοριζόμαστε θα πρέπει να βασιστούμε στην ανώτερη ναυτοσύνη μας και σε τακτικές ανταρτοπόλεμου.
Ακόμα και οι μη εκσυγχρονισμένες φρεγάτες S δεν είναι του πεταματού. Και οι εχθρικές φρεγάτες πάλι 8 harpoon φέρουν και Mk46 τορπίλες και OTO Melara πυροβόλο, όπως οι Ελληνικές S… Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα μας και να κρύψουμε τις αδυναμίες μας. Έχουν παλαιούς αισθητήρες και σύστημα μάχης. Άμεσα μπορούμε να καλύψουμε το κενό με τα P-3 που θα φέρει καλύτερους αισθητήρες από ότι ένα νέο πλοίο και καινούργιο σύστημα μάχης, με ελικόπτερα, επίγειους σταθμούς, και με μια αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών…
Η αναβάθμιση των αντιπλοικών πυραύλων θα έχει σε μικρό χρόνο απτά αποτελέσματα και θα περάσουν στα επόμενα πλοία. Νέα ελικόπτερα και drone δεν θα πάνε χαμένα και θα χρησιμοποιηθούν από τα επόμενα σκάφη. Τα εξοπλισμένα ελικόπτερα αναβαθμίζουν κάθε πλατφόρμα. Ακόμα και μόνο σαν ελικοδρόμιο μια S είναι μια σημαντική προσθήκη στο στόλο. Τα ελικόπτερα στήνουν ενέδρες πίσω από νησιά όπως οι πυραυλάκατοι, ανιχνεύουν και εντοπίζουν τον εχθρικό στόλο, κυνηγάνε υποβρύχια, κάνουν ναυτική κρούση και SAR. Ελικόπτερα χρειαζόμαστε και όχι φρεγάτες! Έστω ότι οι τρεις πιο παλιές S που έχουμε υπάρχουν για να υπηρετούν εξοπλισμένα ΜΗ-60 που φέρουν NSM, και βρίσκονται κοντά στην Κρήτη, κάτω από την ομπρέλα των S-300 και της ΠΑ. Τα παλιά τους σόναρ μπορούν να τις προστατέψουν από τα εχθρικά υποβρύχια 209 και με την συνδρομή των ελικοπτέρων είναι ανίκητη δύναμη και για τα μελλοντικά 214. Ταυτόχρονα τα ελικόπτερα εξοπλισμένα με NSM έχουν δραστικό βεληνεκές 550 νμ, δηλαδή μπορούν από τη Σητεία να κάνουν κρούση σε όλη την ανατολική μεσόγειο, από τη Μερσίνα και τη Βηρυτό , μέχρι το Πορτ Σάιντ, και από τον Κίσσαμο καλύπτουν όλη την ακτογραμμή της Λιβύης! Αν αναλογιστούμε ότι μπορούν να ανεφοδιαστούν στην Κύπρο, αλλά και σε εμπορικά πλοία με ουδέτερη σημαία που «έτυχε» να βρίσκονται στην περιοχή τότε μπορούν να σχεδιαστούν πολύ περίπλοκες αποστολές. Ακόμα και αν χρειαστεί οι S να αντιμετωπίσουν τουρκικές φρεγάτες, και εξαναγκαστούν να εμπλακούν, πάλι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα γιατί έχουν παρόμοια ισχύ πυρός και οι πιθανότητες είναι να εντοπιστεί πρώτα ο εχθρός.
Συμπερασματικά, οι ναυπηγήσεις πρέπει να είναι μια διαδικασία και όχι μια σειρά από προτζεκτ και ενδιάμεσα μεγάλα κενά μεταξύ τους. Πρέπει πάντα να υπάρχει ναυπηγικό πρόγραμμα να τρέχει κρατώντας σταθερό το κόστος κάθε χρόνο και όχι κάποια χρόνια να μην γίνονται έργα και τις επόμενες χρονιές να έχουν συσσωρευτεί οι ανάγκες και να μην υπάρχουν πόροι. Δεν υπάρχει κάποιο super market που μπορούν να αγοραστούν ετοιμοπαράδοτα πλοία μαζί με τα πληρώματα τους.
Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας είναι και η απώλεια της γνώσης και των δεξιοτήτων. Οι άνθρωποι που ναυπήγησαν τις ΜΕΚΟ μάθανε πάρα πολλά κατά τη διαδικασία αυτή. Οι γνώσεις αυτές πήγαν χαμένες και δεν πέρασαν στο επόμενο ναυπηγικό πρόγραμμα. Ναυπηγώντας τις επόμενες φρεγάτες ξεκινάμε πάλι από την αρχή. Το ίδιο κινδυνεύει να γίνει και με τα υποβρύχια. Είναι μαθηματικά σίγουρο ότι κάποια στιγμή θα παραγγείλουμε νέα, το πιο πιθανό με επείγουσες διαδικασίες και θα ναυπηγούμε ταυτόχρονα. Αλλά μέχρι τότε οι άνθρωποι που έφτιαξαν τα τελευταία υποβρύχια είναι αμφίβολο αν θα είναι διαθέσιμοι.
Συνεπώς είναι ωφελιμότερη η σειριακή ναυπήγηση σε χαμηλότερους ρυθμούς που τα μαθήματα θα περνάνε από το ένα πλοίο στο επόμενο και από τη μια γενιά ναυπηγών στην επόμενη, παρά το fast tracking που παραδοσιακά επιλέγει η Ελλάδα. Τα μεταχειρισμένα κλείνουν τρύπες, που δεν θα υπήρχαν αν οι προτεραιότητες και ο σχεδιασμός ήταν καλύτερος, και τελικά το κόστος χρήσης τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους είναι μεγαλύτερο από ότι να είχαν ναυπηγηθεί καινούργια πλοία, και ταυτόχρονα σπανίως καλύπτουν ακριβώς τις ανάγκες του ΠΝ. Για βραχυπρόθεσμη ενίσχυση του στόλου, η καλύτερη επιλογή είναι η καλή συντήρηση των υπαρχόντων μέσων για αύξηση των διαθεσιμοτήτων, προσεκτική χρήση για αποφυγή αχρείαστων καταπονήσεων, εξάσκηση των πληρωμάτων σε καθημερινή βάση ακόμα και στο ναύσταθμο, αναβάθμιση και αύξηση του αριθμού των συστημάτων που μπορούν να μεταφερθούν στα επόμενα πλοία (πχ όπλα, πυρομαχικά, παρελκόμενα, βοηθητικός εξοπλισμός, εργαλεία κτλ), επένδυση σε εναέρια μέσα επανδρωμένα και μη και σε πολλαπλασιαστές ισχύος (δίκτυο αισθητήρων, συστήματα επικοινωνιών και διοίκησης), παρά η εισαγωγή κάποιου μεταχειρισμένου τύπου που βρήκαμε στην αγορά.
