Χαβάι, Κι αν ο συναγερμός για πυραυλική επίθεση ήταν αληθινός;

Ο συναγερμός για επικείμενο πυραυλικό χτύπημα στην Χαβάη απεδείχθη τελικά… λάθος. «Λάθος κουμπί», είπαν. Όμως χρειάσθηκαν δέκα λεπτά για να δοθεί με νέο μήνυμα η λήξη συναγερμού. False alarm, αλλά ο πανικός και η σύγχυση που προκάλεσε στον ανυποψίαστο πληθυσμό ήταν πέρα για πέρα αληθινός. Και παρά την απολογίες των Αρχών, ο κόσμος σίγουρα θα κάνει καιρό να το ξεχάσει.

Τί θα συνέβαινε όμως σε περίπτωση που ο κίνδυνος ήταν υπαρκτός και άμεσος; Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ο χρόνος αποκτά άλλη διάσταση: μια σειρά εκτιμήσεων σε υψηλό επίπεδο θα πρέπει να γίνουν χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση ενώ οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα έχουν σοβαρότατες συνέπειες.

Καθημερινά, είκοσι τέσσερεις ώρες το εικοσιτετράωρο, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και οι υπηρεσίες Πληροφοριών βασίζονται σε έναν «αστερισμό» δορυφόρων έγκαιρης προειδοποίησης που παρακολουθούν άγρυπνα την Γη για την πρώτη ύποπτη ένδειξη ότι «κάτι δεν πάει καλά». Εφοδιασμένοι με αισθητήρες υπερύθρων και άλλα μέσα τεχνολογίας αιχμής, οι δορυφόροι του Defense Support Program που αποτελούν τον βασικό άξονα του συστήματος «σαρώνουν» τον πλανήτη για «υπογραφές θερμότητας» από τα καυσαέρια πυραύλων που μόλις εκτοξεύθηκαν. Και είναι τόσο ευαίσθητοι που μπορούν να «πιάσουν» ακόμη και την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς (IRBM) που τυχόν εξαπέλυε η Β. Κορέα κατά αμερικανικού στόχου.
Την παρακολούθηση/ιχνηλάτηση των πυραύλων συνεπικουρούν επίγειες εγκαταστάσεις ραντάρ, πολεμικά πλοία και συστήματα εντοπισμού των συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή, πιάνοντας τις ηλεκτρονικές εκπομπές του συστήματος καθοδήγησης των όπλων. Ο συνδυασμός όλων αυτών των κρίσιμων πληροφοριών μέσα σε δευτερόλεπτα, το πολύ σε ελάχιστα λεπτά, επιτρέπει τον υπολογισμό της θέσης εκτόξευσης και της τροχιάς του πυραύλου με την βοήθεια του συστήματος MASINT (Μeasurement Αnd Signature INTelligence).

Οι κρίσιμες πληροφορίες μεταδίδονται στις αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Κορέα (US Forces Korea) στο Στρατηγείο τους στην Σεούλ, όπως και στην US Pacific Command, την αμερικανική Διοίκηση Ειρηνικού. Υπό την πίεση του χρόνου θα πρέπει να αποφασισθεί αν κινδυνεύουν Αμερικανοί και αν οι ΗΠΑ ή οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να ενεργοποιήσουν αντιβαλλιστικά συστήματα για να εξουδετερωθεί η απειλή. Αυτό θα μπορούσε να γίνει στην Κορεατική Χερσόνησο, όπου οι Αμερικανοί έχουν αναπτύξει αντιβαλλιστικά συστήματα THAAD, από το σύστημα πυραυλικής αεράμυνας των Ιαπωνικών Δυνάμεων Αυτοάμυνας (JSDF) ή από αμερικανικά πολεμικά πλοία που επιχειρούν στην περιοχή του Ειρηνικού.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Διοίκησης Ειρηνικού, Ναύαρχος Χάρρυ Χάρρις, το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας στην Χαβάη κρίνεται επαρκές για την προστασία της «προς το παρόν». Ωστόσο, καταθέτοντας ενώπιον του Κογκρέσου, ο Ναύαρχος Χάρρις είχε επισημάνει ότι η άμυνα της Πολιτείας θα έπρεπε να ενισχυθεί με περισσότερα αντιβαλλιστικά συστήματα και ραντάρ για το ενδεχόμενο επίθεσης βαλλιστικών πυραύλων «κατά κύματα».

Σε περίπτωση που η πυραυλική επίθεση κρίνεται ως πυρηνικό πλήγμα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να πάρει την απόφαση για αντεπίθεση. Η απόφαση αυτή, την οποία μόνο ο Πρόεδρος μπορεί να λάβει, μεταδίδεται στον Διοικητή της US Strategic Command που είναι υπεύθυνη για της πυρηνικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Εφόσον δοθούν οι διαταγές για πυρηνικό πλήγμα στις βάσεις διηπειρωτικών πυραύλων, στα στρατηγικά βομβαρδιστικά και στα πυραυλοφόρα υποβρύχια, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το Τέλος…
 
Πατώντας το… «λάθος κουμπί»

Αυτή τη φορά, ευτυχώς επρόκειτο για «λάθος» ενός μη κατονομασθέντος υπαλλήλου στην Hawaii Emergency Management Agency ο οποίος, σύμφωνα με τον Κυβερνήτη της Πολιτείας Ντέιβιντ Ίγκε, πάτησε το «λάθος κουμπί». Η κλασσική ταινία Dr. Strangelove (SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα) που σατίριζε με απαράμιλλο τρόπο το 1964 την αυτοματοποιημένη καταστροφή του κόσμου από ένα σύστημα ουσιαστικά ασταμάτητο μετά το «πάτημα του κουμπιού», δείχνει πως λάθη… συμβαίνουν. Πόσο αλάθητο μπορεί να είναι τελικά ένα σύστημα που προειδοποιεί για τον επερχόμενο Αρμαγεδδώνα;
Ο Ψυχρός Πόλεμος βρέθηκε αρκετές φορές στα πρόθυρα να γίνει… θερμός και δη θερμοπυρηνικός. Η Κρίση της Κούβας το 1962 ήταν μια από αυτές ενώ οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης έφθασαν σε κρίσιμο σημείο και την δεκαετία του ’80. Και στις δύο περιπτώσεις ο ανθρώπινος παράγων ήταν που εμπόδισε την αυτοματοποιημένη καταστροφή του ανθρώπινου είδους.

Ο Βασίλι Αλεξάντραβιτς Αρχίποφ, Ύπαρχος του σοβιετικού υποβρυχίου Β-59, αρνήθηκε να εγκρίνει την χρήση πυρηνικής τορπίλλης εναντίον των πλοίων του αμερικανικού Ναυτικού που είχαν «στριμώξει» το κλάσης Foxtrot σκάφος ανοιχτά της Κούβας –οι κανονισμοί απαιτούσαν την συμφωνία των τριών ανωτέρων αξιωματικών του σκάφους. Επιμένοντας να λάβουν οδηγίες από την Μόσχα, απέτρεψε μια κλιμάκωση που πιθανότατα θα οδηγούσε σε έναν πυρηνικό πόλεμο μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων.
Το 1983 ο Αντισυνταγματάρχης Στανισλάφ Υφγκράφαβιτς Πετρόφ, αξιωματικός υπηρεσίας σε μονάδα έγκαιρης προειδοποίησης, ρίσκαρε τα πάντα θεωρώντας πως η ένδειξη για πέντε αμερικανικούς βαλλιστικούς πυραύλους που κατευθύνοντο προς την ΕΣΣΔ ήταν εσφαλμένη. Όντως ήταν, αλλά για να καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό και να μην ενεργοποιήσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες για την εκτόξευση των σοβιετικών βαλλιστικών πυραύλων, έβαλε το μυαλό του να δουλέψει: αν επρόκειτο για αιφνιδιαστική επίθεση των Αμερικανών δεν θα ήταν μόνο πέντε οι επερχόμενοι πύραυλοι, σωστά; Ο κόσμος σώθηκε από πυρηνικό ολοκαύτωμα επειδή ένας άνθρωπος απλώς σκέφτηκε λογικά…
Το βιβλίο The Doomsday Machine του Ντάνιελ Έλσμπεργκ, γνωστού από την διαρροή εγγράφων του Πενταγώνου (Pentagon Papers leak) επιβεβαιώνει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και παραδείγματα πως η ακαμψία των σχεδιαστών πυρηνικής πολιτικής και το ενδεχόμενο λαθών πάνε μαζί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επί προεδρίας Αϊζενχάουερ δεν είχαν εναλλακτικό σχέδιο παρά μόνο την ισοπέδωση της Σοβιετικής Ένωσης με πυρηνικά. Εάν συνέβαινε αυτό, έλεγε σε μια συνέντευξή του ο Έλσμπεργκ, τότε «το πυρηνικό ολοκαύτωμα θα ήταν ένα από τα πιο προσεκτικά σχεδιασμένα γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία».
 
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου υπάρχουν ακόμη 15.000 πυρηνικά όπλα στον κόσμο, εκ των οποίων 10.000 έτοιμα για άμεση χρήση. Ο λάθος συναγερμός στην Χαβάη θα έπρεπε να οδηγήσει την αμερικανική κυβέρνηση σε ένα εναλλακτικό σχέδιο απάντησης σε ενδεχόμενη επίθεση ή σε ενδεχόμενο που μοιάζει με επίθεση. Η σκέψη ότι θα μπορούσε να υπάρξει δυναμική απάντηση πριν επιβεβαιωθεί η απειλή είναι κάθε άλλο παρά καθησυχαστική.
 
Και για όσους θεωρούν τις ανησυχίες που διατυπώνονται διεθνώς στον απόηχο του πρόσφατου εσφαλμένου συναγερμού υπερβολικές, ας σκεφτούν ότι ο ανώνυμος υπάλληλος στην Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών της Πολιτείας έπρεπε να προβεί σε πολλαπλές επιβεβαιώσεις πριν στείλει το μήνυμα που αναστάτωσε τους πάντες. Έγινε όντως έτσι; Μέχρι να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες, αυτή η αβεβαιότητα επιβεβαιώνει τους σκεπτικιστές που μιλούν για σύστημα εγκαίρου προειδοποίησης με «περιθώρια σφάλματος».
 
Αλέξανδρος Θεολόγου