“Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ως Μέσο Άσκησης Διπλωματίας. Επιτακτική Ανάγκη η Ενίσχυση της. Προτάσεις” του Ν. Παούνη, ερευνητή ΙΔΙΣ

Tου Νικόλαου Παούνη*
Στην παρούσα έκθεση υποβάλλονται σκέψεις σχετικά με τη μελλοντική χρήση της Πολεμικής Αεροπορίας ως εργαλείο άσκησης διπλωματίας, αποτροπής και εφόσον παραστεί αναγκαίο, νίκης. Ελήφθησαν υπόψη οι περιορισμοί σε πόρους (ανθρώπινους και οικονομικούς), οι υπάρχουσες και οι πιθανές αναδυόμενες απειλές, οι νέες τεχνολογικές εφαρμογές στον αεροπορικό τομέα και τα νεοφανή δόγματα στον αεροπορικό πόλεμο.
Η Ελλάδα ζει μετά το 1974 σε συνθήκες «ένοπλης ειρήνης», ενώ τα τελευταία έτη εξαιτίας της κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας, λαμβάνουν πολλά «θερμά» περιστατικά, χαμηλής έντασης. Πρωτίστως και κυρίως, η Πολεμική Αεροπορία αποτελεί πυλώνα της «καθοδηγούμενης διπλωματίας», δηλαδή προβάλλει ισχύ και προάγει τη λεγόμενη επιθετική (ή ενεργητική) διπλωματία, κοινώς εξυπηρετεί πολιτικούς και στρατηγικούς στόχους. Οι στόχοι αυτοί μετουσιώνονται στην προστασία του εθνικού εναερίου χώρου, στην προβολή ισχύος και στην αντιμετώπιση νέου τύπου απειλών (π.χ τουρκικά drones). Η πολιτική της «εναέριας διπλωματίας» έχει πολλαπλές εκφάνσεις.
Οι – σε ημερήσια βάση – αναχαιτίσεις «άγνωστων» ιχνών πάνω από το Αιγαίο, συνεπάγεται ένα ισχυρό και σαφές μήνυμα αποτροπής και διαρκούς παρουσίας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Τα τελευταία έτη η Ελλάδα ανέλαβε αποστολές Air Policing στο FIR της Αλβανίας (2010) και πρόσφατα στην αντίστοιχη περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας (2019). Καθ’αυτόν τον τρόπο τα «ελληνικά φτερά» απλώνονται πάνω από τη βαλκανική προβάλλοντας τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, και εναπόκειται στην πολιτική ηγεσία η κεφαλαιοποίηση των κερδών από την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής (π.χ. η προσέλκυση σπουδαστών στις στρατιωτικές ακαδημίες). Ένας γρίφος τον οποίον θα κληθεί να λύσει η Πολεμική Αεροπορία τα επόμενα έτη, είναι η αύξηση της τουρκικής ισχύος στον τομέα των UAV (Bayraktar TB2/ANKA-S κ.α.) τα οποία εξαιτίας των επιχειρησιακών ιδιαιτεροτήτων τους, συνιστούν μια νέα κατηγορία απειλής για την Π.Α. Τέλος η προβολή ισχύος επιτυγχάνεται και μέσω της διοργάνωσης πολυεθνικών αεροπορικών ασκήσεων (Ηνίοχος), ή και μέσω της συμμετοχής σε ανάλογες δραστηριότητες (Blue Flag), καθώς χτίζονται συμμαχικοί δεσμοί και ανταλλάσσονται επιχειρησιακές εμπειρίες.
Αυτό όμως αρκεί; Ασφαλώς όχι. Προσωπική πεποίθηση αποτελεί η ενεργότερη εμπλοκή του Κλάδου σε «επιχειρήσεις διασφάλισης του εθνικού συμφέροντος». Γενικώς οι τουρκικές δραστηριότητες στο γειτονικό περίγυρο (Αλβανία, Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειο) πρέπει να τύχουν αποτελεσματικότερης και συστηματικότερης ανάλυσης. Η περίπτωση συνδρομής των δυνάμεων του Haftar στη Λιβύη θα έπρεπε να προβληματίζει σοβαρά τους πολιτικούς ταγούς, καθώς η επίτευξη νίκης εκ μέρους του Λίβυου στρατάρχη, ακυρώνει απειλητικούς – για τα ελληνικά συμφέροντα – σχεδιασμούς. Τη δεδομένη στιγμή απουσιάζει επαρκής αριθμός πτητικών μέσων με τα οποία θα επιτυγχάνονταν το εγχείρημα (UAV’s/UCAV’s), δια τούτο επιβάλλεται η αναπροσαρμογή των εξοπλιστικών προτεραιοτήτων.
Για να επιτευχθούν οι προειρημένοι στόχοι και επαυξηθεί η συνεργασία με τις συμμαχικές χώρες, αποτελεί αναγκαιότητα η σταδιακή μετάβαση στην 5η γενιά αεροσκαφών. Η 5η γενιά, σύντομα θα αποτελεί τον κοινό συμμαχικό κώδικα, και η προσαρμογή στα νέα επιχειρησιακά και τεχνολογικά δεδομένα θα είναι αδήριτη ανάγκη. Συνεπώς ο πολυδιαφημισμένος εκσυγχρονισμός των F-16C/D σε επίπεδο VIPER (block70), θα πρέπει να επανεξεταστεί. Ο ευμεγέθης στόλος των 154 αεροσκαφών F-16, θα πρέπει να αναβαθμιστεί (στην πραγματικότητα περίπου 124 μονάδες), στο επίπεδο CCIP (block50/52 advanced), ώστε να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά του στόλου της Π.Α. για τα επόμενα 25 έτη. Η ένταξη νέου τύπου αεροσκαφών αποτελεί μονόδρομο, και θα έπρεπε ήδη να λαμβάνει χώρα.
Για να υλοποιηθούν ο στόχος της εναέριας υπεροχής, θα πρέπει να υπάρξει ενίσχυση των πολλαπλασιαστών ισχύος. Σε πρώτη φάση επείγει η αναβάθμιση των αεροσκαφών ελέγχου και έγκαιρης προειδοποίησης (EMB-145). Σε κάθε ανάλυση επισημαίνω την υπεροχή της Τουρκίας εξαιτίας της ικανότητας να διαθέτει αεροσκάφη σε μακρινές αποστάσεις από τις βάσεις τους, διότι το 1993 απορρόφησε από τα αμερικανικά αποθέματα ιπτάμενα τάνκερ KC-135R. Η Ελλάδα οφείλει να προχωρήσει στην παραλαβή τουλάχιστον 3-4 αεροσκαφών, προκειμένου να καλύψει επαρκώς και την Κύπρο.
Επιπλέον τομείς στους οποίους θα πρέπει να ληφθεί άμεσα μέριμνα, είναι η ένταξη ατρακτιδίων ηλεκτρονικού πολέμου (π.χ ALQ-131), η ενίσχυση των νυχτερινών ικανοτήτων (SNIPER), και η ένταξη νέων όπλων μακρού πλήγματος, καθώς η τουρκική απειλή κατά των ελληνικών αεροσκαφών, λόγω των S-400, ΔΕΝ θα είναι ευκαταφρόνητη. Η απόκτηση των AGM-158/C JASSM/LRASM αποτελεί προμήθεια προς την κατεύθυνση «απογείωσης» της ικανότητας κρούσης από μεγάλες αποστάσεις κατά στόχων εδάφους/επιφανείας.
Τέλος η Π.Α. πρωτοστατεί σε νέα δόγματα και μορφές πολέμου, όπως στη συλλογή πληροφοριών και στη δικτύωση των μέσων της για την πραγματοποίηση άμεσου, αιφνιδιαστικού πλήγματος ακριβείας (net centric warfare).
Με αυτόν τον τρόπο η Π.Α. θα συνεχίσει να παραμένει σύγχρονη, ισχυρή, ευέλικτη και αποτελεσματική δύναμη, εξυπηρετώντας στο ακέραιο τα κυριαρχικά συμφέροντα, τους εθνικούς και στρατηγικούς στόχους, την αποτροπή και την εθνική εδαφική ακεραιότητα.
*Νικόλαος Παούνης
Διεθνολόγος Msc
Διδάσκων ΕΚΠΑ
Ερευνητής ΙΔΙΣ/ΕΚΕΟ
Πηγή: Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων