Στις 21 Νοεμβρίου 2025, ο Eυρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) κοινοποίησε μια σύντομη αλλά ουσιαστική ενημέρωση σχετικά με την ισχυρή ηλιακή καταιγίδα που έπληξε τη Γη λίγες ημέρες νωρίτερα. Η αναφορά αυτή συνοψίζει ένα από τα εντονότερα επεισόδια διαστημικού καιρού του τρέχοντος ηλιακού κύκλου, το οποίο παρείχε εξαιρετικά πολύτιμα δεδομένα στην επιστημονική κοινότητα και ταυτόχρονα προκάλεσε εντυπωσιακά φαινόμενα που έγιναν αντιληπτά ακόμη και σε ασυνήθιστα χαμηλά γεωγραφικά πλάτη.
Η αλληλουχία των γεγονότων άρχισε στις 11 Νοεμβρίου. Τότε η ηλιακή κηλίδα NOAA AR 14274 παρήγαγε μια ισχυρή έκλαμψη κατηγορίας X5.1, την ισχυρότερη του 2025 έως εκείνη τη στιγμή και μία από τις πιο δυνατές του 25ου ηλιακού κύκλου. Η έκλαμψη συνοδεύτηκε από εκτίναξη στεμματικής μάζας με εκτιμώμενες ταχύτητες που έφταναν περίπου τα 1.500 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ενώ είχαν προηγηθεί άλλες δύο εκλάμψεις X-κατηγορίας στις 9 και 10 Νοεμβρίου.
Οι πολλαπλές εκτινάξεις —τα λεγόμενα «κανιβαλιστικά» CME (coronal mass ejection – στεμματική εκπομπή μάζας) όταν συγχωνεύονται κατά την πορεία τους στο διάστημα— προσέκρουσαν στη Γη στις 12 Νοεμβρίου, προκαλώντας γεωμαγνητική καταιγίδα επιπέδου G4, με ενδείξεις ότι ορισμένες κορυφώσεις ενδέχεται να άγγιξαν τα χαρακτηριστικά G5.
Οι επιπτώσεις της καταιγίδας έγιναν αισθητές σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Παρατηρήθηκαν έντονες διαταραχές στις ραδιοεπικοινωνίες υψηλών συχνοτήτων, ιονοσφαιρικές ανωμαλίες που οδήγησαν σε πρόσκαιρα προβλήματα επικοινωνίας στην Αφρική και την Ευρώπη, καθώς και σημαντικές παρεμβολές στα δορυφορικά συστήματα πλοήγησης, όπως το GPS και το Galileo. Παράλληλα, καταγράφηκε ένα σπάνιο Ground Level Enhancement — το ισχυρότερο των τελευταίων είκοσι ετών — το οποίο αύξησε αισθητά τα επίπεδα ακτινοβολίας σε μεγάλα υψόμετρα και ενεργοποίησε προειδοποιήσεις για την αεροπορική κοινότητα.
Το πλέον εντυπωσιακό φαινόμενο, ωστόσο, ήταν η εμφάνιση Βορείου Σέλαος σε γεωγραφικά πλάτη όπου σπανίως γίνεται ορατό. Φωτογραφικές καταγραφές και επιβεβαιωμένες αναφορές κάνουν λόγο για ορατότητα μέχρι τη Μαγιόρκα της Ισπανίας καθώς και σε περιοχές της νότιας Γαλλίας. Ορισμένες ελληνικές δημοσιογραφικές πηγές ανέφεραν επίσης ότι το φαινόμενο έγινε αντιληπτό σε τμήματα του ελληνικού ουρανού, με κόκκινες ανταύγειες ιδιαίτερα σε περιοχές με χαμηλή φωτορύπανση. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη επιστημονική επιβεβαίωση από οργανισμούς διαστημικού καιρού για παρατήρηση Σέλαος στην Ελλάδα. Για την Ιταλία, δεν προέκυψαν καταγεγραμμένα επιστημονικά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν ορατότητα του φαινομένου.
Για την ESA, το επεισόδιο αποτέλεσε μια σπάνια ευκαιρία συλλογής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο από πληθώρα διαστημικών αποστολών. Ο Solar Orbiter, οι δορυφόροι Swarm και Proba-2, το SOHO σε συνεργασία με τη NASA, καθώς και αποστολές που βρίσκονται βαθιά στο διαστημικό περιβάλλον, κατέγραψαν πολύτιμες πληροφορίες για τη συμπεριφορά των πρωτονίων και ηλεκτρονίων, για τις μεταβολές του μαγνητικού πεδίου και για τη δυναμική αλληλεπίδρασης των CME με τη μαγνητόσφαιρα. Όλα αυτά τα δεδομένα αναλύονται ήδη στο Space Weather Coordination Centre της ESA στο Βέλγιο, με στόχο τη βελτίωση των μοντέλων πρόγνωσης διαστημικού καιρού και την ενίσχυση της προστασίας κρίσιμων υποδομών, όπως δορυφόροι, συστήματα επικοινωνίας και μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στο πλαίσιο του προγράμματος Artemis.
Το γεγονός συνέβη σε μια περίοδο όπου ο 25ος ηλιακός κύκλος βρίσκεται στο μέγιστό του και αναμένεται να παραμείνει ενεργός τουλάχιστον έως τα μέσα του 2026.
Η καταιγίδα του Νοεμβρίου 2025 υπενθυμίζει ότι ο διαστημικός καιρός αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα που επηρεάζει την καθημερινότητά μας, από την αεροναυτιλία και την ακρίβεια των συστημάτων πλοήγησης μέχρι την αξιοπιστία της ενεργειακής και δορυφορικής υποδομής. Η ESA, σε συνεργασία με διεθνείς φορείς όπως η NOAA και η NASA, προχωρά στη συνεχή αναβάθμιση των δυνατοτήτων παρακολούθησης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα το επικείμενο Vigil στο σημείο L5 και το αναπτυσσόμενο Distributed Space Weather Sensor System, ώστε η ανθρωπότητα να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την επόμενη μεγάλη ηλιακή καταιγίδα.
Η ηλιακή δραστηριότητα λειτούργησε ως ένα επιστημονικό εργαστήριο που ανέδειξε τη στενή και πολύπλοκη σχέση Γης και Ηλίου, επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα την ανάγκη συνεχούς επαγρύπνησης σε έναν κόσμο που εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις τεχνολογίες του διαστήματος.
