Στοιχείο της εξοπλιστικής προσπάθειας του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού παραμένει η επαναφορά σε υπηρεσία τεσσάρων εκσυγχρονισμένων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B Orion, τα οποία, εάν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα (κάτι που δυστυχώς παραμένει αβέβαιο), αναμένεται να παραδοθούν το 2026.
Τα P-3B αποτελούν πυλώνα για την επιτήρηση, τον εντοπισμό και την καταστροφή ναυτικών στόχων, προσφέροντας σημαντικές δυνατότητες για την παρακολούθηση μεγάλων θαλάσσιων περιοχών και την υποστήριξη επιχειρήσεων του ΠΝ. Ωστόσο, η πλήρης αξιοποίηση αυτών των αεροσκαφών εξαρτάται από τον εξοπλισμό τους με σύγχρονα, ικανά όπλα, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση επιφανειακών στόχων.
Αρχικά, ο σχεδιασμός του ΠΝ προέβλεπε την απόκτηση ενός μικρού αριθμού πυραύλων AGM-84L Harpoon Block II, μέσω κοινής παραγγελίας με την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) για τα μαχητικά F-16V. Ωστόσο, η ΠΑ φαίνεται να απομακρύνθηκε από αυτή την επιλογή, κρίνοντας ότι ο Harpoon, λόγω της παλαιότερης σχεδίασής του, δεν μπορεί να διαπεράσει εύκολα τα σύγχρονα συστήματα αεράμυνας πλοίων.
Αντ’ αυτού, η ΠΑ εξετάζει την απόκτηση του νορβηγικού πυραύλου NSM/JSM, ο οποίος προσφέρει stealth χαρακτηριστικά, υψηλή αντοχή σε ηλεκτρονικά αντίμετρα και δυνατότητα εμπλοκής τόσο ναυτικών όσο και χερσαίων στόχων. Επειδή η ενσωμάτωση του JSM στα P-3B δεν είναι ακόμη εξασφαλισμένη, καθώς το όπλο δεν έχει αγοραστεί από την ΠΑ, το ΠΝ αναζητά και εναλλακτικές λύσεις, όπου μια από αυτές είναι όπως ο γαλλικός AM39.
AM39 Exocet: Χαρακτηριστικά και επιχειρησιακές δΔυνατότητες
Ο AM39 είναι η αεροεκτοξευόμενη έκδοση του αντιπλοϊκού πυραύλου Exocet, που αναπτύχθηκε από την MBDA. Παρουσιάστηκε το 1979 και απέκτησε φήμη κατά τον Πόλεμο των Φώκλαντ το 1982, όταν βύθισε το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Sheffield, αποδεικνύοντας την καταστροφική του ισχύ. Η τελευταία έκδοση, AM39 Block 2 Mod 2, ενσωματώνει σημαντικές τεχνολογικές βελτιώσεις, καθιστώντας τον έναν από τους πιο προηγμένους πυραύλους της κατηγορίας του.
Χρησιμοποιεί συνδυασμό αδρανειακής ναυτιλίας (INS) και ενεργού ραντάρ τελικής φάσης επιτρέποντας υψηλή ακρίβεια στην εμπλοκή στόχων. Το σύστημα καθοδήγησης υποστηρίζει ενημερώσεις πορείας μέσω datalink, επιτρέποντας τη διόρθωση της πορείας κατά την πτήση. Η πολεμική κεφαλή, βάρους 165 κιλών, είναι σχεδιασμένη για να προκαλεί σοβαρές ζημιές σε φρεγάτες, κορβέτες και μεγαλύτερα πλοία.
Η εμβέλεια του πυραύλου αναφέρεται στα 70 χιλιόμετρα, ανάλογα με το ύψος και την ταχύτητα εξαπολύσης, αλλά στην πράξη μπορεί να είναι μεγαλύτερη, φτάνοντας ενδεχομένως τα 100 χιλιόμετρα ή περισσότερο υπό ιδανικές συνθήκες. Με υποηχητική ταχύτητα Mach 0,93 και δυνατότητα πτήσης σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος, μόλις 1-2 μέτρα πάνω από τη θάλασσα (sea-skimming), ο AM39 μειώνει δραστικά την πιθανότητα ανίχνευσής του από εχθρικά ραντάρ. Το προηγμένο ραντάρ του, σε συνδυασμό με εξελιγμένους αλγορίθμους καθοδήγησης, ενισχύει την αντοχή του σε ηλεκτρονικά αντίμετρα και παρεμβολές, καθιστώντας τον δύσκολο στόχο για σύγχρονα συστήματα αεράμυνας.
Ο AM39 είναι πιστοποιημένος για χρήση σε ποικίλες πλατφόρμες, όπως τα μαχητικά Rafale, Mirage 2000, Super Étendard και τα ελικόπτερα Super Puma, αλλά και το αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας Atlantique 2. Η τελευταία έκδοση υποστηρίζει επίσης εμπλοκή παράκτιων στόχων, όπως εγκαταστάσεις ή και χερσαίες οχυρώσεις, γεγονός που τον καθιστά κατάλληλο για το πολύπλοκο επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου, όπου το ΠΝ μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο ναυτικούς όσο και χερσαίους στόχους (π.χ. χερσαίες πυροβολαρχίες Atmaca).
Σύγκριση με AGM-84L Harpoon Block II
Ο AGM-84L Harpoon Block II, που αναπτύχθηκε από την Boeing, αποτελεί εξέλιξη του γνωστού Harpoon, ενός πυραύλου που εισήχθη τη δεκαετία του 1970 και παραμένει σε ευρεία χρήση παγκοσμίως. Χρησιμοποιεί συνδυασμό αδρανειακής ναυτιλίας και ενεργού ραντάρ, με δυνατότητα ενημέρωσης μέσω GPS για αυξημένη ακρίβεια. Υποστηρίζει επιθέσεις τόσο σε ναυτικούς όσο και σε παράκτιους στόχους, καθιστώντας τον ευέλικτο για ποικίλες αποστολές. Η εμβέλειά του κυμαίνεται από 120 έως 150 χιλιόμετρα, ανάλογα με το προφίλ πτήσης, ξεπερνώντας τον AM39.
Η πολεμική του κεφαλή, βάρους 225 κιλών, είναι μεγαλύτερη από του Exocet, προσφέροντας υψηλή ικανότητα διείσδυσης σε θωρακισμένες δομές. Με υποηχητική ταχύτητα Mach 0,85 και δυνατότητα χαμηλής πτήσης, ο Harpoon παραμένει αξιόπιστος, αλλά η ξεπερασμένη σχεδίασή του, τον καθιστά πιο ευάλωτο σε συστήματα αεράμυνας. Ο πύραυλος είναι πιστοποιημένος σε πλατφόρμες όπως τα F-16, P-3 Orion, B-52 και πλοία, αν και στα εκσυγχρονισμένα ελληνικά P-3B απαιτείται νέα πιστοποίηση, καθώς εγκαθίσταται νέος υπολογιστής αποστολής.
Συγκριτικά, ο Harpoon προσφέρει μεγαλύτερη εμβέλεια, που μπορεί να είναι πλεονέκτημα σε ανοιχτές θάλασσες, όπως στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, στο Αιγαίο, όπου οι αποστάσεις είναι μικρότερες λόγω της πυκνότητας νησιών και των παράκτιων περιοχών, η εμβέλεια του AM39, κρίνεται επαρκής για τις περισσότερες αποστολές. Ο AM39 υπερτερεί σημαντικά σε αντοχή έναντι σύγχρονων συστημάτων αεράμυνας, χάρη στο προηγμένο ραντάρ και την αντοχή σε ηλεκτρονικά αντίμετρα.
Επιπλέον, η υπάρχουσα χρήση του AM39 από τα Rafale/Mirage της ΠΑ διευκολύνει τη διαλειτουργικότητα και την ομοιοτυπία -όπως και τη διακλαδικότητα χρήσης- μειώνοντας το κόστος συντήρησης, εκπαίδευσης και εφοδιασμού.
Άλλωστε η Ελλάδα και το ΠΝ υπήρξαν από τους πρώτους χρήστες του πυραύλου MM38 Exocet, που εισήχθη τη δεκαετία του 1970. Αυτή η μακροχρόνια συνεργασία με την MBDA (πρώην Aérospatiale) έχει δημιουργήσει μια εδραιωμένη σχέση, η οποία αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με την εισαγωγή σε υπηρεσία των πυραύλων MM40 Block 3C και των συστημάτων αεράμυνας Aster 30 στις νέες φρεγάτες FDI του ΠΝ. Επιπλέον, η MBDA αποτελεί τον κύριο προμηθευτή όπλων για την 114 Πτέρυγα Μάχης της ΠΑ, εξοπλίζοντας τα Rafale με πυραύλους Meteor, MICA, AM39 Exocet και SCALP-EG. Οπότε η επιλογή του AM39 για τα P-3B θα αξιοποιήσει την υπάρχουσα τεχνογνωσία και υποδομή.
Ενσωμάτωση του AM39 στα P-3B
Η χρήση του συγκεκριμένου πυραύλου στα P-3B είναι τεχνικά εφικτή, χάρη στον υπολογιστή βολής, που κατασκευάζεται από την ελληνική εταιρεία SCYTALIS. Η συγκεκριμένη έχει αποδείξει την ικανότητά της να αναπτύσσει προσαρμοσμένες λύσεις λογισμικού για στρατιωτικές πλατφόρμες, επιτρέποντας την πιστοποίηση νέων όπλων με σχετικά χαμηλό κόστος και σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Η διαδικασία, αν και απαιτεί επένδυση σε χρόνο και πόρους, είναι απολύτως εφικτή και προσφέρει στη MBDA την ευκαιρία να επεκτείνει τη χρήση του Exocet σε μια νέα πλατφόρμα, ενισχύοντας τη θέση της στην παγκόσμια αγορά. Επιπλέον, η συμμετοχή της SCYTALIS εξασφαλίζει ότι η Ελλάδα διατηρεί σημαντικό βαθμό τεχνολογικής αυτονομίας, μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές και ενισχύοντας την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Η διαδικασία ενσωμάτωσης περιλαμβάνει διάφορα στάδια, όπως την προσαρμογή του λογισμικού του υπολογιστή βολής, τη διεξαγωγή δοκιμών εδάφους και πτήσης, καθώς και την πιστοποίηση των πυλώνων που θα φέρουν τον πύραυλο.
