Μετά τις μεγάλες σημερινές ανακοινώσεις για την ελληνογαλλική συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας που περιλαμβάνει και την αγορά των 3 φρεγατών FDI (συν 1 σε option) μπορούμε -με επιφύλαξη- να κάνουμε μια αρχική αποτίμηση. Κατά την άποψη μας πάντως οι εξελίξεις περί αμυντικής συμπόρευσης με τη Γαλλία ξεπερνούν κατά πολύ την ίδια την προμήθεια των πλοίων.
Τα σωστά
Χτίσαμε ένα στιβαρό γεωπολιτικό και αποτρεπτικό σκέλος. Η Γαλλία είναι «μεγάλη δύναμη», εντός Ευρώπης τουλάχιστον, οπότε περνάμε σε μια δική της σφαίρα επιρροής και σε στενή γεωστρατηγική σχέση την οποία καμία άλλη χώρα εντός Ε.Ε. δεν έχει δομήσει. Και είναι πολύ θετικό ότι η Γαλλία έχει σαφή στάση έναντι της Τουρκίας χωρίς πισωγυρίσματα οπότε περιμένουμε να τηρηθεί η ρήτρα περί αμυντικής συνδρομής. Άρα η υπογραφή της συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας δημιουργεί σαφώς θετικό υπόβαθρο κοινής άμυνας. Γενικότερα, οικονομική-εξωτερική-αμυντική πολιτική χωρίς στενούς και γεωγραφικά κοντινούς συμμάχους δεν γίνεται.
Ρήτρα αμυντικής συνδρομής στην Ελληνογαλλική συμφωνία σε επίθεση “τρίτου”
Πήραμε σκάφη, το βασικότερο. Έστω 3 και όχι 4 αμέσως. Ήταν κρίσιμο να ξεκινήσει η ανανέωση του Ναυτικού με κάθε τρόπο.
Πήραμε σύγχρονα πλοία και με ένα τελείως διαφορετικό «οικοσύστημα» όπλων και αισθητήρων για το οποίο η Τουρκία δεν έχει γνώση και τακτική αντιμετώπισης. Μας δίνουν έτσι ένα γερό πάτημα στον πολύχρονο εξοπλιστικό μας διαγκωνισμό. Επιτέλους να προσθέσουμε στη συζήτηση και τη δική μας απάντηση σε κλάσεις Ada, Istanbul κ.ο.κ. Όποιες επιφυλάξεις υπάρχουν για τη διαμόρφωση των πλοίων (έχουμε αναφέρει την έλλειψη συστήματος ηλεκτρονικού πολέμου, τουλάχιστον στην αρχή) σαφώς πολύ μεγαλύτερη είναι η πίεση που θα νιώσουν οι απέναντι.
Δρομολογήθηκε η κατασκευή των πλοίων στη Γαλλία. Άρα αποφύγαμε την εμπλοκή με ελληνικά ναυπηγεία που στην κακή κατάσταση στην οποία βρίσκονται τώρα και θα καθυστερούσαν το πρόγραμμα παραγωγής και θα εμφάνιζαν αυξημένο κόστος.
Οι φρεγάτες που παίρνουμε ενσωματώνουν (και είναι) ευρωπαϊκά συστήματα. Άρα έχουμε μια σαφή και ορθή δέσμευση της χώρας μας σε ένα υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκό πλαίσιο εξοπλισμών. Αυτή είναι η «γειτονιά» μας, εκεί πρέπει και να επενδύουμε.
Έληξε -έστω και έτσι- η «φρεγατιάδα». Που σωστά μεν είχε μπει στο δημόσιο διάλογο αλλά είχε εξελιχθεί σε συζήτηση απόλυτης τοξικότητας. Ευτυχώς αυτά καταλήγουν πλέον (ελπίζουμε).
Τα ερωτηματικά
Οι φρεγάτες που παίρνουμε είναι 3. Η option για «ακόμη μια» όπως και η συζήτηση για τις Gowind παραπέμπεται στο κοντινό μέλλον. Αυτό έχει ρίσκο καθυστερήσεων. Δεν πρέπει όμως να χάσουμε το τρέχον «παράθυρο» υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων, όσο ακόμη υπάρχει και η δημοσιονομική χαλαρότητα από πλευράς πιστωτών μας.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Το ΠΝ θα αποκτήσει 4 ελαφριές φρεγάτες Gowind, υπογραφή μαζί με τις Belh@rra
Κόστος; Χρόνος αποπληρωμής; Όροι; Θα περιλαμβάνει τις επιστροφές ελληνικών ομολόγων; (το θεωρούμε αυτονόητο αλλά…). Με τι επιτόκιο; Δανεισμός; Από ποιον; Για πόσο; Θα εμφανιστεί στο δημόσιο χρέος μας που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ; Ή όχι; Απορίες με επεκτάσεις σοβαρές.
Η σύνδεση εξοπλισμών και γεωστρατηγικής συμμαχίας με τη Γαλλία είναι αυτονόητη. Παραμένει προς διευκρίνηση τι δεσμεύσεις θα έχει για εμάς πρακτικά και πως μπορούμε -και αν μπορούμε- να ενταχθούμε στην ευρύτερη γαλλική γεωπολιτική δράση, όπου π.χ. σήμερα στην κοινή συνέντευξη Μητσοτάκη-Μακρόν ακούστηκαν αναφορές για Βόρεια Αφρική. Επίσης δεν ξέρουμε ποια θα είναι η αμερικανική αντίδραση. Η Ελλάδα έχει όγκο αμερικανικών οπλικών συστημάτων, αμερικανικές βάσεις στο έδαφος της και επιδιώκει -διαχρονικά- την υποστήριξη της Ουάσιγκτον. Τώρα πρέπει να ισορροπήσουμε «σε δύο βάρκες», πιο σωστά σε μια «βάρκα και σε μια τράτα» (όχι πολύ έξυπνο το υπονοούμενο αλλά δεν καταφέραμε να συγκρατηθούμε). Θέλει προσοχή.
Πήραμε μεν σκάφη αλλά θέλουμε ακόμη περισσότερα. Δεν είναι ακόμη σαφές το μακροπρόθεσμο πλάνο ανανέωσης του στόλου σε περισσότερα σκάφη επιφανείας και υποβρύχια. Πάντως η γαλλική «παλέτα» έχει αρκετά να μας προτείνει.
Το νέο γαλλικό «οικοσύστημα» όπλων και αισθητήρων είναι διαφορετικό από ότι ξέρει το Ναυτικό μας. Δεν είναι καθόλου κακό αυτό, αλλά θα απαιτήσει υποδομές, χρήμα και χρόνο για να γίνει το νέο στάνταρ και να ενοποιηθεί με τα υπάρχοντα πλοία-δομές. Επίσης μια τέτοια επιλογή δεν είναι παροδική, ουσιαστικά «παντρεύεσαι» το βασικό χρήστη (το Γαλλικό Ναυτικό) και τον ακολουθείς. Οπότε η συνεργασία αυτή γίνεται κρίσιμη.
Το κόστος εξέλιξης, αναβάθμισης, ενσωμάτωσης συστήματος ηλεκτρονικού πολέμου (και άλλων) παραμένει άγνωστο. Και πάλι εδώ έχουμε μια ειδική αγορά-σχέση όπου ο μοναδικός κατασκευαστής (Γαλλία) έχει και τη πρωτοκαθεδρία.
Αποχαιρετάμε τη μεγάλη αναβάθμιση των ΜΕΚΟ. Έχει λογική καθώς τα πλοία -από δική μας ευθύνη- είχαν καθυστερήσει σοβαρά στον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής. Παρόλα αυτά, ίσως οι φρεγάτες αυτές να αξίζαν κάτι περισσότερο.
Οι νέες γαλλικές φρεγάτες είναι κάτι αδοκίμαστο. Νέο σκαρί, νέο ραντάρ, νέα σύνθεση αισθητήρων. Ελπίζουμε να μην εμφανίσουν παιδικές ασθένειες ή ακόμη κάτι σοβαρότερο. Αυτό είναι το πάγιο ρίσκο όταν παίρνεις κάτι τόσο νέο. Και βέβαια όταν η πρώτη γαλλική φρεγάτα πέσει στο νερό και ξεκινήσει δοκιμές, μετά από λίγους μήνες θα παραδίδεται η δεύτερη, ως «πρώτη ελληνική». Δηλαδή αν διαπιστωθούν σημαντικά ζητήματα το ελληνικό καράβι θα τα έχει ήδη, καθώς δεν θα έχουν προλάβει να τα διορθώσουν στο ναυπηγείο. Το απευχόμαστε.
Παίρνουμε για μια ακόμη φορά γαλλικά όπλα. Η Ελλάδα όμως -και δυστυχώς- δεν έχει καλό ιστορικό στην διατήρηση τους μακροχρόνια. Τα προβλήματα με τα Mirage (όλων των τύπων) είναι γνωστά, τώρα επιβάλλεται να τα καταφέρουμε καλύτερα. Στο χέρι και στη τσέπη μας είναι.
Θα υπάρξει τουρκική αντίδραση; Μάλλον. Καλό είναι να είμαστε έτοιμοι, τώρα όμως, χωρίς να περιμένουμε τα νέα όπλα (έρχονται αλλά στο απαιτούμενο χρόνο).
Τα λάθος
Η όλη διαδικασία. Άλλα ζητάγαμε (4 νέες φρεγάτες, μεγάλη αναβάθμιση MEKO, ενδιάμεση φθηνή λύση) και άλλα πήραμε. Από την αρχή η όλη δράση μας ήταν μπερδεμένη, χωρίς σταθερό μέτρο σύγκρισης, χωρίς ορόσημα και βασικές απαιτήσεις (παρά μόνο τις ελάχιστες). Τελικά η απόφαση προμήθειας ήταν έντονα πολιτική, όπως πολιτική ήταν και η αγορά των Rafale. Ευτυχώς η γαλλική πλευρά είχε αξιόλογα όπλα να μας προσφέρει και υπήρχε μια πολύχρονη ιστορία προσέγγισης.
Επιλέγοντας φρεγάτες: Πως φθάσαμε εδώ μετά από 15 χρόνια συζητήσεων; Και τι μάθαμε από τη διαδρομή;
Στο αποτέλεσμα να μετρήσουμε τη μικρή (όπως διαφαίνεται) επιστροφή στην Ελλάδα κάποιου ωφελήματος, έργων και επενδύσεων. Δεν είναι δόκιμο να επαναλαμβάνουμε τη γνωστή τακτική των «πυροσβεστικών» αγορών, όταν δηλαδή φτάνουμε στα όρια μας. Κάποια στιγμή πρέπει να μπει ένα πλάνο δεκαετιών και να τηρηθεί και να είναι κυρίως ελληνικής προοπτικής.
Ατονεί η διάσωση των ελληνικών ναυπηγείων. Εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι: λανθασμένα, κατά την άποψη μας, συνδέθηκε ευθέως με το πρόγραμμα των φρεγατών αλλά επίσης λανθασμένα αποσυνδέθηκε τελείως. Το πιο σωστό θα ήταν να βρεθεί μια λύση που να διασφαλίζει τη γρήγορη παραγωγή πλοίων, κυρίως από διεθνή ναυπηγεία, αλλά να προβλέπει κάποιες επενδύσεις στα εγχώρια, ώστε σε επόμενο χρόνο να αναλάβουν ένα νέο σκέλος εξοπλισμών του Ναυτικού (π.χ. πυραυλακάτων, κανονιοφόρων κ.α.). Αυτό δεν φαίνεται ότι έχει γίνει. Κάποιες υποσχετικές ίσως υπάρχουν.
Η αγορά/συμφωνία επηρεάστηκε σημαντικά από την αυστραλιανή απόρριψη των γαλλικών υποβρυχίων. Οπότε η δική μας απόφαση έχει ένα στοιχείο τυχαιότητας που μας ευνόησε. Δεν μας κολακεύει αυτό ιδιαίτερα, το ότι “αρπάξαμε” την ευκαιρία επειδή έτυχε ο συνομιλητής να πιέζεται. Βέβαια το ίδιο θέμα μπορεί να προβληθεί και ως “ελληνική ευελιξία”.
Η Γαλλική πρωτοβουλία για ευρωπαϊκή άμυνα -που έμμεσα αλλά σαφέστατα εμπεριέχει και τη Γαλλική πρωτοκαθεδρία εντός Ε.Ε.- δεν τραβά εδώ και χρόνια. Πολλές οι προσπάθειες, πολλές οι αντιρρήσεις, μεγάλη η αδιαφορία πολλών κρατών-μελών της Ε.Ε. Η Ελλάδα πλέον μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι αυτό, συντασσόμενη ανοιχτά με τη Γαλλία. Άρα θα υποστούμε την αντίδραση γνωστών «υπόπτων». Ειδικά αν με τους ίδιους θα διαπραγματευτούμε στα επόμενα χρόνια εκ νέου την οικονομική μας διάσωση.
Συνολική αποτίμηση;
Κάτι κινείται. Από την αδράνεια, την αφασία, την ομφαλοσκόπηση, την εσωτερική έριδα, την μεμψιμοιρία, την ηττοπάθεια, προφανώς πολύ καλύτερο και ουσιαστικό. Το αν είναι και ιδανικό θα το δούμε.
