F-104: O ΘΡΥΛΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ STARFIGHTER
Ο θρύλος με τα παρατσούκλια
του Ηλία Νταλούμη
Ήταν Μάρτιος του 1952. Ο πόλεμος της Κορέας δεν είχε ακόμα τελειώσει. Στο Palmdale της Καλιφόρνιας ο κύριος Clarence -τον φώναζαν Kelly- L. Johnson, μάζεψε την ομάδα του και στρώθηκαν στη δουλειά. Σήμερα όλοι ξέρουμε ότι ο Kelly Johnson αποτελεί μόνος του ένα κεφάλαιο της ιστορίας της Αεροπορίας. Υπήρξε ένας ιδιοφυής σχεδιαστής με πολλές επιτυχίες. Κοινό γνώρισμα των αεροπλάνων του η προκλητικά πρωτότυπη γραμμή τους. Το P-38 Lightning και το SR-71 Blackbird, δύο ακραίες χρονικά δημιουργίες του, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Απομονωμένοι, μακριά από “αδιάκριτα” μάτια στα σχεδιαστήρια της Lockheed, άρχισαν να σχεδιάζουν ένα μαχητικό με βάση τα αιτήματα των χειριστών των μαχητικών της Κορέας. Αυτά ήσαν δύο: ταχύτητα και ύψος. Η ομάδα δούλεψε εντατικά γιατί μελέτησαν περισσότερα από 300 σχέδια. Τελικά κατέληξαν σ” αυτό που είχε την ονομασία “Model 083“. Εντελώς ριζοσπαστικό στη σύλληψή του. Ουσιαστικά δεν ήταν παρά ο κινητήρας Wright J65-W-6 Saphire με δυο μικρά φτερά και μια θέση για τον χειριστή.
Όμως παρόλη την αντισυμβατικότητά του κίνησε το ενδιαφέρον της USAF που τον Μάρτιο του 1953 προχώρησε στην υπογραφή συμβολαίου για την κατασκευή δύο αεροπλάνων. Τότε πήρε τον κωδικό XF-104 και την ονομασία Starfighter. Έντεκα μήνες αργότερα, στις 7 Φεβρουαρίου 1954, πέταξε το πρώτο από αυτά. Ήταν το 53-7786 με αριθμό κατασκευής 083-10013. Χειριστής του o Tony Le Vier, γνωστός δοκιμαστής και τόπος η Αεροπορική Βάση Edwards. Τα επόμενα δύο χρόνια ο Tony Le Vier και ο Herman “Fish” Salmon πέταξαν εντατικά με τα δύο πειραματικά αεροσκάφη.
Εν τω μεταξύ είχε υπογραφεί και νέο συμβόλαιο με την USAF για δεκαεφτά YF-1044. Το πρώτο από αυτά το πέταξε ο Herman “Fish” Salmon στις 17 Φεβρουαρίου 1956. Οι διαφορές από τα XF-104 ήσαν αρκετές με δύο τις πιο εμφανείς: Στις εισαγωγές υπήρχαν τα χαρακτηριστικά ημικώνια ρύθμισης ροής. Οι κινητήρες δεν ήσαν πια οι Wright J65-W-6 Saphire αλλά οι κατά πολύ ισχυρότεροι General Electric J79-GE-3. Πολύ σύντομα, στις 2 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, το YF-104A “έπιασε” τα 2 Mach.
Αμέσως υπογράφτηκε συμβόλαιο με την USAF για 153 F-104A, 56 Δίωξης-Βομβαρδισμού F-104C και 18 αναγνωριστικά RF-104A5. Τα 153 πρώτα θα πήγαιναν στην Air Defence Command (ADC) ενώ τα υπόλοιπα προορίζονταν για την Tactical Air Command (TAC)6. Όπως είπαμε και πιο πάνω το F-104 βασιζόταν σε ριζοσπαστικές και αντισυμβατικές λύσεις των ζητημάτων που είχε να αντιμετωπίσει.
Το σχήμα της ατράκτου θύμιζε πολύ περισσότερο πύραυλο και λιγότερο αεροπλάνο. Τα φτερά όλων των άλλων υπερηχητικών της εποχής του, για να μειώνεται στο ελάχιστο δυνατό η οπισθέλκουσα, ήσαν οπισθοκλινή. Εδώ αντίθετα δεν είχαν την παραμικρή κλίση και είχαν τραπεζοειδές σχήμα, μικρή επιφάνεια7 και ήσαν εξαιρετικά λεπτά. Το μέγιστο πάχος ήταν 10,668cm (4,2in) ενώ το χείλος προσβολής είχε ακτίνα μόλις 0,41mm! Σκέτο μαχαίρι δηλαδή.
Σχημάτιζαν αρνητική δίεδρο 10 μοιρών. Τέλος η ουρά είχε σχήμα “Τ”. Αυτό ήταν η αιτία για μια άλλη πρωτοτυπία. Το κάθισμα του χειριστή δεν εκτινασσόταν προς τα πάνω, σπάζοντας την καλύπτρα, αλλά προς τα κάτω μέσω ειδικής καταπακτής που υπήρχε στο δάπεδο του cockpit. Εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει να εμφανίζονται διάφορα προβλήματα ως προς τις επιχειρησιακές επιδόσεις του F-104A. Είχε κερδίσει μεν το ρεκόρ ύψους και ταχύτητας, υστερούσε όμως σημαντικά σε ακτίνα δράσης.
Στην USAF δεν άργησαν καθόλου να καταλάβουν ότι είχαν ένα καταπληκτικό αεροπλάνο αλλά ένα πολύ μέτριο οπλικό σύστημα. Το ραντάρ του είχε περιορισμένες δυνατότητες. Το εξάκανο πυροβόλο Vulcan Μ61 των 20mm ήταν ακόμα αναξιόπιστο. Όσο για τους δύο Sidewinder ήσαν “λίγοι”. Στις 26 Ιανουαρίου 1958 παραδόθηκε το πρώτο F-104A στην ADC. Αντικατέστησε τα F-86D Dog Sabre της 83rd FIS, στη Hamilton AFB9 της Καλιφόρνια. Πολύ σύντομα, μόλις μετά τρεις μήνες, προβλήματα κυρίως στον κινητήρα, οδήγησαν στο σταμάτημα των πτήσεων.
Σε πολύ λίγο χρόνο αυτές επαναλήφθηκαν όμως η USAF είχε πάρει την απόφαση ότι το F-104A δεν ήταν κατάλληλο για την ADC. Έτσι εφοδιάστηκαν με F-104A μόνο τρεις ακόμα μοίρες. Η 56th, η 337th και η 538th, όλες τους FIS. Τα κράτησαν μόνο ως το καλοκαίρι του “60 οπότε τα F-104A αποσύρθηκαν από το δυναμικό της ADC. Όχι όμως οριστικά. Τρία περίπου χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1963, η 319th FIS στη Homestead AFB της Φλόριντα και η 331st FIS στη Webb AFB του Τέξας, εφοδιάστηκαν με F-104A.
Αιτία ήταν η κρίση της Κούβας που είχε μόλις λήξει. Οι σοβιετικοί πύραυλοι μπορεί να είχαν αποσυρθεί αλλά ένα βομβαρδιστικό που θα απογειωνόταν από την Κούβα θα μπορούσε μέσα σε ελάχιστα λεπτά να πλήξει οποιοδήποτε στόχο στις νότιες ΗΠΑ. Χρειαζόταν λοιπόν ένα γρήγορο μαχητικό που θα αντιμετώπιζε σε πρώτη φάση τον επίδοξο εισβολέα. Εκεί το F-104A ήταν ασυναγώνιστο.
Στην 319st FIS έμεινε ως τον Δεκέμβριο του 1969, ενώ στην 331st FIS ως το Μάρτιο του 1967. Αλλά και το F-104C δεν τα πήγε καλύτερα στην TAC. Πρωτοπέταξε στις 17 Ιουνίου 1958. Διέθετε τον βελτιωμένο κινητήρα J79-GE-7, σύστημα ανεφοδιασμού εν πτήσει και αναρτήρες για οπλισμό στα φτερά. Κατασκευάστηκαν μόνο 77 και όλα πέταξαν με την 479th TFW10, που άρχισε να τα παραλαμβάνει τον Οκτώβριο του 1958.
Αυτά τα F-104C πολέμησαν και στο Βιετνάμ, πέρασαν αργότερα στην ANG του Πουέρτο Ρίκο όπου κι έμειναν ως το 1975. Στη Lockheed είχαν αντιληφθεί ότι το Starfighter παρά τις αρετές του ήταν μια αποτυχία. Δεν το έβαλαν κάτω και συνέχιζαν τις προσπάθειες για βελτιώσεις. Αλλά οι προοπτικές δεν ήσαν και τόσο ευοίωνες. To F-106 Delta Dart της Convair και το F-105 Thunderchief της Republic είχαν δείξει τις ικανότητές τους και είχαν αρχίσει να καλύπτουν το κενό που είχε αφήσει το F-104 στην ADC και την TAC αντίστοιχα.
Όμως το άστρο του Starfighter όχι μόνο δεν είχε δύσει αλλά αντίθετα μόλις ανέτειλε. Τον Μάιο του 1955 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, αναγνωρίστηκε ως κυρίαρχο κράτος και πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτό με απλά λόγια σήμαινε ότι έπρεπε να αποκτήσει και Ενοπλες Δυνάμεις και επομένως Αεροπορία. Αεροπορία βεβαίως σημαίνει μαχητικά αεροσκάφη και τέτοια δόθηκαν από τις ΗΠΑ. Ήσαν κυρίως F-86 Sabre και F-84F Thunderstreak. Πρωθυπουργός (12) της Δ.Γερμανίας ήταν ο Konrad Adenauer (13).
Πίστευε ότι η Γερμανία έπρεπε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα ευρωπαϊκά θέματα κι επομένως στο ΝΑΤΟ. Χρειαζόταν λοιπόν ένα σύγχρονο αεροπλάνο που θα ήταν σύμβολο της γερμανικής συμμετοχής στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Δεν αρκούσε να υπερασπιζόταν αποτελεσματικά τη χώρα του. Έπρεπε να είχε τη δυνατότητα να φέρει τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα, που ήσαν αποθηκευμένα στη Γερμανία, σε περίπτωση σύρραξης αλλά και να το συναρμολογούσαν εκεί.
Έτσι λοιπόν το 1958 ο ομοσπονδιακός Υπουργός ‘μυνας, ο Franz Jose Strauss (14) από την Μπαβαρία (15), άρχισε να ψάχνει το κατάλληλο μαχητικό για τη χώρα του. Οι υποψηφιότητες ήσαν αρκετές. Τα πιο γνωστά ήσαν: Το Sauders-Roe SR.177 και το British Electric Lightning από τη Μ. Βρετανία. Το Dassault Mirage III από τη Γαλλία. To Grumman F11F-1F Super Tiger και το Lockheed F-104G Super Starfighter από τις ΗΠΑ.
Το πρώτο έφυγε σχεδόν αμέσως όταν το βρετανικό Υπουργείο Αμυνας αποφάσισε να μην προχωρήσει στην κατασκευή του SR.177 επειδή κάποιοι “εγκέφαλοι” σε αυτό αποφάσισαν ότι στο μέλλον η Μ. Βρετανία δε θα χρειαζόταν αεροπλάνα αναχαίτισης επειδή τη δουλειά αυτή θα την έκαναν διάφοροι αντιαεροπορικοί πύραυλοι! Μια ιδέα που, ευτυχώς, δεν άργησε να αποδειχτεί πόσο βλακώδης ήταν, όταν δυστυχώς είχε ήδη κάνει τις ζημιές της. Το Lightning δεν είχε δυνατότητες προσβολής. Το Super Tiger ήταν ανεπαρκές. Έμειναν λοιπόν τα άλλα δύο για έναν αγώνα “μέχρι τελικής πτώσεως”.
Μπορεί να ήταν μόνο η Δ. Γερμανία που θα διάλεγε εκείνη την ώρα αεροπλάνο, όλοι όμως γνώριζαν ότι σύντομα θα ακολουθούσαν κι άλλες. Η Ιταλία, η Ολλανδία, η Δανία, η Νορβηγία, το Βέλγιο και ο Καναδάς για λόγους τυποποίησης αλλά και οικονομίας θα προτιμούσαν το αεροπλάνο που θα είχε επιλέξει η Δ. Γερμανία. Από την αρχή οι Γάλλοι δεν πήραν και τόσο “ζεστά” την υπόθεση.
Οι πολιτικές συνθήκες δεν ήσαν και τόσο ομαλές, κατέρρεε η Δ. Δημοκρατία. Στρατηγός Ντε Γκολ, που μόλις επανέκαμπτε στην εξουσία, είχε σαφώς δείξει τις προθέσεις του κατά του ΝΑΤΟ. Τέλος και ο ίδιος ο Marcel Dassault δεν ήταν και υπόδειγμα επιχειρηματία που προσπαθεί να πουλήσει τα προϊόντα του. Αρνιόταν, με παιδιάστικο πείσμα, κάθε πρόταση επανασχεδιασμού του Mirage III ώστε αυτό να αποκτήσει δυνατότητα να φέρει πυρηνικά όπλα.
Και αυτό ήταν κάτι που το ήθελαν οι Γερμανοί. Η γαλλογερμανική φιλία δεν είχε εδραιωθεί και ίσως ο Dassault δεν είχε ακόμα ξεπεράσει τα προσωπικά προβλήματα που αντιμετώπισε κατά τον Β’ Π.Π. όντας Εβραίος με το όνομα Marcel Bloch. Αντίθετα οι Αμερικανοί “μπήκαν δυνατά στο παιχνίδι”. Ήσαν αποφασισμένοι να μη χάσουν. Οι είκοσι καλύτεροι πωλητές της Lockheed στρατοπέδευσαν στο ξενοδοχείο “Kaiserhof” της Βόνης και άρχισαν τις ομιλίες, τις ενημερώσεις πάνω σε τεχνικές λεπτομέρειες, τις δεξιώσεις και ό,τι ήταν δυνατόν να επηρεάσει τους βουλευτές και τους άλλους αρμόδιους.
Δεν άργησαν στη Βόνη το “Kaiserhof” να το αποκαλούν “Lockheedshof”(16). Οι προσπάθειες, όχι όλες νόμιμες, απέδωσαν και τα αναμενόμενα. Στις 6 Φεβρουαρίου 1959 ο Strauss ανακοίνωσε ότι η Luftwaffe παράγγειλε 69 F-104G 30 F-104F (17) στην τιμή των 4,5 εκκατομυρίων μάρκων το καθένα. Ακόμα ανακοίνωσε ότι εξασφαλίστηκαν και τα δικαιώματα κατασκευής του F-104G στη Γερμανία.
Η Messerschmitt, η Dornier, η Heinkel και η Siebel δημιούργησαν μια εταιρία που μετά ένα μήνα πήρε μια παραγγελία για 210 αεροπλάνα. Έπειτα από αυτό οι παραγγελίες έπεσαν βροχηδόν. Στα τέλη του “59 μια σειρά από χώρες αποφάσισαν να εφοδιαστούν με F-104G που θα κατασκεύαζαν οι αεροπορικές βιομηχανίες τους. Στο Βέλγιο ήταν επικεφαλής η SABCA. Στην Ολλανδία η Fokker. Στην Ιταλία η FIAT.
Atomic Thunder: Τα «πυρηνικά» F-84F των Μοιρών Κρούσης της Πολεμικής Αεροπορίας
Στον Καναδά η Canadair και στην Ιαπωνία η Mitsubishi. Και δεν έφτανε μόνο αυτό. Στις 20 Ιανουαρίου 1961 η Κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι το F-104G ήταν το νέο μαχητικό με το οποίο θα εφοδιάζονταν, μέσω MAP (18), η Νορβηγία, η Δανία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Τουρκία. Τι είχε όμως γίνει; Γιατί έτρεχαν όλοι να αγοράσουν ένα αποτυχημένο, ως εκείνη την ώρα, αεροπλάνο; Είχαν όλοι τους τρελαθεί ή το επιστημονικό marketing, με το σχετικό “λιπαντικό” είχαν κάνει το θαύμα τους;
Η απάντηση είναι ναι. Ναι, αλλά όχι μόνο. Κι αυτό το “όχι μόνο” ήταν ότι το F-104G ήταν ένα πολύ διαφορετικό αεροπλάνο από τα ως τότε μοντέλα του. Ο Kelly Johnson και η παρέα του είχαν στρωθεί και πάλι στη δουλειά και ουσιαστικά ξανασχεδίασαν το F-104. Η πιο ορατή μεταβολή ήταν η αύξηση της επιφάνειας στο κάθετο της ουράς. Ενισχύθηκαν ο σκελετός, οι ενώσεις, τα φτερά και αρκετές εξωτερικές επιφάνειες για να αντέχουν στις κοπώσεις που υφίσταται το αεροπλάνο όταν πετά σε χαμηλά και πολύ χαμηλά ύψη. Μπήκε μεγαλύτερο αλεξιπροχώριο (19) επειδή τα αεροδρόμια της Ευρώπης ήσαν μικρότερα από αυτά των ΗΠΑ.
Το διαβόητο εκτινασσόμενο προς τα κάτω κάθισμα φυσικά και αντικαταστάθηκε. Μπήκε το κάθισμα C-2 που εκτινάσσονταν προς τα πάνω ενώ το αεροπλάνο ήταν προσγειωμένο αλλά χρειαζόταν ελάχιστη ταχύτητα 120 κόμβοι. Ο κινητήρας του ήταν ο General Electric J79-GE-11A με πολεμική ώση 10,000lbs που με μετάκαυση έφτανε τις 15,800lbs.
Το Super Starfighter μπορούσε να επιχειρεί χωρίς πρόβλημα στα 2 Mach με AIM-9 Sidewinder στα ακροπτερύγια και τους αναρτήρες της ατράκτου. Η Jagdbombergeschwader 31, ή JGB3120 από τα αρχικά της, της Luftwaffe ήταν η πρώτη μονάδα ευρωπαϊκής Αεροπορίας που εφοδιάστηκε με F-104G Starfighter. To πρόθεμα “Super” δε χρησιμοποιήθηκε παρά μόνο ελάχιστα. Στην αρχή όλα ήσαν “όμορφα κι ωραία” και δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα.
Η θαυμάσια όμως αυτή εικόνα έμελλε σύντομα να εξαφανιστεί. Με τρόμο οι επικεφαλής του γερμανικού Υπουργείου Αμυνας παρατήρησαν ότι τα Starfighter έπεφταν με ρυθμό επικίνδυνο. Το θέμα φυσικά δεν πέρασε απαρατήρητο και τότε εμφανίστηκαν στον γερμανικό τύπο τα παρατσούκλια “ιπτάμενο φέρετρο” και “παραγωγός χηρών“. Τι γινόταν όμως στην Ελλάδα.
Το 1960 η Κυβέρνηση, ύστερα από ομόφωνη απόφαση του ΑΣΑ (21) της Αεροπορίας, υπέβαλε το αίτημα στις ΗΠΑ να εφοδιαστούν 5 Μοίρες με F-104G Starfighter. Ο εφοδιασμός θα γινόταν μέσω MAP, όπως γίνονταν άλλωστε και όλες οι προμήθειες πολεμικού υλικού. Όπως είπαμε και πιο πάνω οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι έκαναν δεκτό το αίτημα αυτό στις 20 Ιανουαρίου 1961. Ήταν μια από τις τελευταίες αποφάσεις της προεδρίας Eisenhower.
Κάποια στιγμή όμως, το 1962 όταν πρόεδρος ήταν ο J.F.Kennedy, το πρόγραμμα τροποποιείται και γίνεται γνωστό στην Ελλάδα ότι τελικά δύο μόνο Μοίρες θα πάρουν F-104G ενώ οι άλλες τρεις θα εφοδιαστούν με Northrop F-5A και B Freedom Foghter. Το Δεκέμβριο του 1962 στέλνονται στις ΗΠΑ 63 τεχνικοί αξιωματικοί και υπαξιωματικοί για να εκπαιδευτούν στα νέα αεροσκάφη. Τον Απρίλιο του 1963 πηγαίνουν στις ΗΠΑ προκειμένου να εκπαιδευτούν ως εκπαιδευτές οι Επισμηναγοί Παναγιώτης Αναγνώστου και Πέτρος Μαρίνος.
Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς θα φτάσουν εκεί, για τον ίδιο λόγο, οι επίσης Επισμηναγοί Χρήστος Ευσταθίου και Εμμανουήλ Παπαδημητρόπουλος. Είχε αποφασιστεί ότι οι Μοίρες που θα εφοδιάζονταν θα ήταν η 335 και 336 Μοίρες Κρούσης που ως τότε πετούσαν με Republic F-84F Thunderstreak. Και οι δύο θα υπάγονταν στην 114 Πτέρυγα Μάχης. Στα μέσα Μαρτίου του 1964 φτάνει στον Φαληρικό όρμο ένα μάλλον παράξενο στην όψη πλοίο. Έχει αμερικανική σημαία και το γκρίζο χρώμα των πολεμικών.
Δεν είχε κανενός είδους οπλισμό. Είχε κατάστρωμα όπως τα αεροπλανοφόρα που ήταν ασφυκτικά γεμάτο με αεροπλάνα σε περιτύλιγμα… Λεγόταν USNS Croatan είχε κωδικό AKV 4322 και ανήκε στην Military Sea Transport Service του Ναυτικού των ΗΠΑ. Ήταν ένας παλαίμαχος του Β” Π.Π. Αεροπλανοφόρο συνοδείας της κλάσης Bogue, με εκτόπισμα 9,800tons.
Το πλοίο αυτό έφερνε στην Ελλάδα τα πρώτα F και TF-104G Starfighter. Τα αεροπλάνα τα ξεφόρτωνε σε μαούνες που τις έπαιρναν ρυμουλκά και τις έφερναν στο μικρό τότε λιμανάκι του Δέλτα του Φαλήρου. Με ελκυστήρες πήγαιναν στο διπλανό Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων. Στο ΚΕΑ τους αφαιρούσαν την προστατευτική επικάλυψη και τα έστελναν, πάλι βέβαια οδικώς, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού (23). Από εκεί, μετά τις τελικές ρυθμίσεις, απογειώνονταν με προορισμό την 335 ΜΚ στην Τανάγρα. Στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου εκείνης της χρονιάς, μια έκπληξη περίμενε τους Αθηναίους. Ένας οξύς και δυνατός θόρυβος τους έκανε να στρέψουν το κεφάλι προς τον ουρανό. Ήταν το ΤF-104G με τα στοιχεία 62-12272/FG-272 που έκανε διελεύσεις πάνω από τον άξονα Σύνταγμα-Ομόνοια. Ήταν η πρώτη δημόσια εμφάνιση ελληνικού Starfighter.
Την Πέμπτη 16 Απριλίου 1964 γίνεται στο Ελληνικό η τελετή ένταξης των F-104G. Πιο επίσημη δεν μπορούσε να γίνει. Παρόντες ήσαν: ο τότε Βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο Πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, οι περισσότεροι Υπουργοί και φυσικά ο Πρεσβευτής των ΗΠΑ. Στις 6 ΜαΪου επιστρέφουν από τις ΗΠΑ οι Ευσταθίου και Παπαδημητρόπουλος. Δύο ημέρες αργότερα -στις 8- κοντά στην Οινόη πέφτει το πρώτο ελληνικό Starfighter. Ήταν το 62-12272/FG-272, το ΤF-104G δηλαδή που είχε κάνει την πρώτη δημόσια εμφάνιση. Σκοτώνονται και οι δύο χειριστές του, οι Επισμηναγοί Παναγιώτης Αναγνώστου και Πέτρος Μαρίνος, Διοικητής και Αξιωματικός Επιχειρήσεων αντίστοιχα της 335 Μοίρας Κρούσης. Μένουν έτσι μόνο δύο εκπαιδευτές.
Τότε θα έλθουν δύο αμερικανοί εκπαιδευτές, οι Crenshaw και Mumme. Το Δεκέμβριο του 1964 το Croatan φέρνει άλλο ένα φορτίο F-104G που θα δοθούν στην 336 ΜΚ. Στις 19 Ιουνίου 1965 σκοτώνεται στην Τανάγρα ο Υποσμηναγός Στυλιανός Νικολάου της 335 ΜΚ. Το αεροπλάνο του ήταν το 63-12726/FG-726. Έναν περίπου μήνα αργότερα, στις 15 Ιουλίου, θα υπάρξει ένα άλλο πλήγμα για την 335. Ο Διοικητής της Αντισμήναρχος Χρήστος Ευσταθίου θα χάσει τη ζωή του όταν βρισκόταν στην τελική φάση της προσέγγισης, με το 63-12704/FG-704, στην Τανάγρα.
Τον Δεκέμβριο του ’65 έχουμε άλλη μία πτώση F-104G, ήταν το 63-12304/FG-304. Ευτυχώς αυτή τη φορά ο χειριστής του Υποσμηναγός Παπαθανασίου θα χρησιμοποιήσει με επιτυχία το κάθισμα C-2. Τέσσερα δυστυχήματα, τα τρία θανατηφόρα, με τέσσερις νεκρούς, μέσα σε δεκαεννέα μήνες, για ένα νέο αεροπλάνο, είναι οπωσδήποτε πολλά. Τι στιγμή μάλιστα που η πανευρωπαϊκή κατακραυγή εναντίον του είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της.
Ο ελληνικός Τύπος χωρίς πολλά πολλά -ποτέ άλλωστε δεν ισχυρίσθηκε ούτε ο ίδιος ότι τα δημοσιεύματά του αποτελούν υποδείγματα πρωτοτυπίας ή πλήρως τεκμηριωμένης άποψης- υιοθέτησε τους χαρακτηρισμούς “ιπτάμενα φέρετρα” κ.λπ. Πρέπει βεβαίως να πούμε ότι η διαμάχη που είχε ξεσπάσει ποτέ δεν έγινε πρώτο θέμα. Σ” αυτό βοήθησαν η όχι και τόσο ομαλή πολιτική κατάσταση που υπήρχε τότε, όσο και το ότι και τα δύο μεγάλα κόμματα της εποχής, η Ένωση Κέντρου και η ΕΡΕ, είχαν δείξει εμπράκτως ότι προτιμούσαν το Starfighter από το Freedom Fighter.
Την Τρίτη 9 και την Τετάρτη 10 Ιουνίου 1964 συζητήθηκαν δύο επερωτήσεις βουλευτών σχετικά με τα δύο αυτά αεροπλάνα. Στην πρώτη επερωτών ήταν ο βουλευτής Λασιθίου της Ένωσης Κέντρου, Κωνσταντίνος Κωνιωτάκης. Ήταν Υποπτέραρχος ε.α., είχε διατελέσει Αρχηγός ΑΤΑ αλλά και μετείχε στην ελληνική αντιπροσωπεία στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ24 όταν είχαν ζητηθεί τα F-104G. Ρωτούσε λοιπόν τον υπουργό Εθνικής ‘μυνας γιατί η Κυβέρνηση, της Ένωσης Κέντρου, δέχτηκε να εφοδιασθούν δύο Μοίρες της Αεροπορίας με Starfighter και τρεις με Freedom Fighter. Όπως είπαμε και πιο πάνω ο αρχικός σχεδιασμός ήταν για πέντε Μοίρες με Starfighter. Ο υπουργός -ήταν ο Πέτρος Γαρουφαλιάς- πιστός στην παράδοση, που και σήμερα καλά κρατεί, ουσιαστικά δεν απάντησε επικαλούμενος τις τεταμένες σχέσεις με την Τουρκία.
Από την αγόρευσή του όμως βγαίνει σαφώς το συμπέρασμα ότι αυτός και η Κυβέρνηση προτιμούσαν το Starfighter αλλά… “Δεν έχει σχέσιν η Κυβέρνησις, διότι δεν είναι ο προϋπολογισμός εκείνος ο οποίος παρέχει την πίστωσιν διά την αγοράν των αεροπλάνων. Είναι υλικόν το οποίον προσφέρεται δωρεάν από την Αμερικήν. Ή θα το δεχθώμεν το υλικόν αυτό ή θα διατυπώσωμεν παράκλησιν αλλαγής η οποία εάν δεν γίνη δεκτή, θα μας τεθή το δίλημμα να πάρωμεν αυτά που μας δίδουν.“(25).
Την επομένη ημέρα ήταν η σειρά του βουλευτή Δράμας της ΕΡΕ, Κλέαρχου Δαμιανού, με το ίδιο θέμα. Ανήκοντας στην Αντιπολίτευση προσπαθεί να δώσει στο θέμα και κομματική χροιά. Αναφέρει ότι από το 1963 εφημερίδες φιλικές προς την Ένωση Κέντρου, είχαν αρχίσει να εκθειάζουν τα F-5. Μάλιστα “κατήγγειλε” ότι ένας εκπρόσωπος της Northrop, κάποιος Στέργιος Δημητριάδης, “…ήλθεν εις την Ελλάδαν και ότι διέθετε 500 χιλ. δολ. διά να επηρεάση.”(26).
Ο υπουργός και πάλι κατέφυγε σε αοριστολογίες. Μάλιστα προσπάθησε να μεταθέσει τις ευθύνες στην Αντιπολίτευση. Την εποχή που αυτή ήταν Κυβέρνηση, το 1963, ανέχτηκε τις ενέργειες του Αντιπτεράρχου Κωνσταντίνου Μαργαρίτη όταν αυτός ήταν Αρχηγός του ΓΕΑ και, μετά την αποστρατεία του, Αεροπορικός Ακόλουθος στις ΗΠΑ, που αποσκοπούσαν στην προμήθεια των F-5. Κανένας δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι ήταν μια απόφαση καθαρά του Υπουργείου ‘μυνας των ΗΠΑ. Υπουργός τότε ήταν ο Robert S. McNamara. Πριν γίνει υπουργός ήταν πρόεδρος της Ford, ο πρώτος που δεν ανήκε στην ομώνυμη οικογένεια, έχοντας φτάσει τόσο ψηλά εφαρμόζοντας σκληρές μεθόδους περιορισμού του κόστους που είχαν αποτέλεσμα την ανάκαμψη αυτού του κολοσσού.
Την ίδια πολιτική εφάρμοσε και στο Υπουργείο του. Αποτέλεσμα ήταν η αναθεώρηση του εξοπλισμού που θα δινόταν μέσω MAP. Όταν λοιπόν το F-104G Starfighter είχε κόστος $ 1,359,000 ενώ το F-5 Freedom Fighter μόνο $ 756,000, είναι προφανές τι θα γινόταν. Πολύ γρήγορα όμως η εικόνα που είχε δημιουργηθεί με τα πρώτα ατυχήματα ανατράπηκε. Η Αεροπορία πήρε δραστικά μέτρα που έφεραν το επίπεδο των ατυχημάτων με F-104G σε όρια όχι απλώς αποδεκτά αλλά και υποδειγματικά για όλες τις Αεροπορίες που το χρησιμοποιούσαν. Αυτό είναι ένα ακόμα επίτευγμα της Ελληνικής Αεροπορίας που έχει περάσει “στη ζούλα”. Στον επιχειρησιακό τομέα τώρα. Στις 19 Δεκεμβρίου 1966 η 336 ΜΚ φεύγει από την 114 ΠΜ και την Τανάγρα και πηγαίνει στην 116 Σμηναρχία Μάχης, στον Άραξο.
Το 1972 παραχωρούνται, πάλι μέσω MAP, εννέα F-104G και ένα TF-104G. Δεν ήταν καινούρια. Υπηρετούσαν ως τότε με την ισπανική Αεροπορία. Στις 30 Ιουνίου 1977 η 335 ΜΚ μεταστάθμευσε, και αυτή, στην 116 Πτέρυγα Μάχης. Από το 1981 αρχίζουν να παραλαμβάνονται γερμανικά F, RF και TF-104G. Είναι η εποχή που αρχίζουν να αποσύρονται από τη Luftwaffe. Την άνοιξη του 1983 παραλαμβάνονται δέκα F-104G από την Ολλανδία. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του “80 ο Άραξος κυριολεκτικά θα πλημμυρίσει από πρώην γερμανικά Starfighter. Πολλά θα πάνε κατευθείαν για ανταλλακτικά.
Όλα τα RF-104G27 υπάγονται στην 335 ΜΚ όπου και θα αποτελέσουν το ένα από τα δύο Σμήνη της. Τα ελληνικά Starfighter θα “ταράξουν τα νερά” σε δύο περιπτώσεις: Στις 14 Δεκεμβρίου 1991 στη γιορτή που έγινε στον ‘ραξο για τα πεντηκοστά γενέθλια της 335, εμφανίστηκε το 63-12720/FG-720 βαμμένο σύμφωνα με το έμβλημα της Μοίρας δηλαδή “Τίγρης”. Το αεροπλάνο αυτό είχε κατασκευαστεί από την Canadair και είχε πετάξει με ισπανικά χρώματα, ως C.8-05, πριν γίνει ελληνικό.
Στις 31 Μαρτίου 1993 ένα άλλο F-104G κέρδισε τις εντυπώσεις. Ήταν το 7151, πρώην γερμανικό “22+70”, που εντάχθηκε στην Πολεμική Αεροπορία το 1982. Βασίζεται και αυτό στο έμβλημα της 336. Το όνομά του είναι “Όλυμπος”. Έργα του Σμηνάρχου Νίκου Μανουσάκη, που πετούσε Starfighter ως την απόσυρσή τους, αποτελούν αντικείμενα θαυμασμού. Είναι κρίμα που τα αεροπλάνα αυτά δε χρησιμοποιήθηκαν για να προβάλουν την Πολεμική Αεροπορία σε διεθνές επίπεδο, μετέχοντας σε διεθνείς αεροπορικές επιδείξεις. Μόνο ο “Όλυμπος” τον Σεπτέβριο του 1992 πέταξε, σε μία ανταλλαγή Μοιρών, ως την Ιταλία. Αμέσως οι φωτογραφίες του κυκλοφόρησαν σε όλα τα αεροπορικά περιοδικά με κολακευτικότατα λόγια. Και τα δύο βρίσκονται σήμερα στο Τατόι. Συγκαταλέγονται στα εκθέματα του Μουσείου της Αεροπορίας. Από την άνοιξη του 1964 ως την άνοιξη του 1993, επί 29 δηλαδή χρόνια, τα ελληνικά Starfighter συμπλήρωσαν 224,489 ώρες πτήσης.
Την περίοδο αυτή σκοτώθηκαν 16 χειριστές τους. Μια από τις καλύτερες αν και πάντοτε τραγικές αναλογίες διεθνώς. Όμως η ιστορία του Starfighter έχει και τις σκοτεινές της πλευρές. Το 1975, o Ernest F.Hauser, πρώην υπάλληλος της Lockheed και στενός φίλος του Franz Josef Strauss, δήλωσε ότι η πώληση των F-104G δεν ήταν καθόλου καθαρή υπόθεση. Πιο συγκεκριμένα είπε ότι η Lockheed είχε καταθέσει στους τραπεζικούς λογαριασμούς της Μπαβαρικής Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης το ποσό των 12 εκατομμυρίων δολαρίων, προκειμένου να επιλεγεί το αεροπλάνο της. Φυσικά ξέσπασε σκάνδαλο και άρχισαν, σε παγκόσμιο επίπεδο έρευνες.
Στη Γερμανία δεν αποδείχτηκε τίποτε σε βάρος του Strauss. Οι περισσότεροι φάκελοι που αφορούσαν την αγορά των F-104, είχαν καταστραφεί. Διαπιστώθηκε πάντως ότι είχαν γίνει τρομερές σπατάλες γύρω από αυτά. Μια ήταν ότι είχαν αγοραστεί ανταλλακτικά που επαρκούσαν για 100 χρόνια! Στην Ολλανδία οι έρευνες άγγιξαν τον πρίγκιπα Βερνάρδο, σύζυγο της βασίλισας Τζουλίανα. Παραδέχτηκε ότι είχε δεχτεί κάποια “δώρα” από τους ανθρώπους της Lockheed προκειμένου να “σπρώξει” την υπόθεσή τους. Παραιτήθηκε από τα στρατιωτικά του αξιώματα και γλίτωσε τη δίκη λόγω ασυλίας.
Στην Ιταλία και το Βέλγιο πολιτικοί είδαν τις σταδιοδρομίες τους να καταστρέφονται, κάποιοι πήγαν φυλακή, λόγω του “σκανδάλου Lockheed”. Στην Ιαπωνία ο πρωθυπουργός της Τακουέι Τανάκα παραιτήθηκε και καταδικάστηκε. Στις ΗΠΑ η Lockheed καταδικάστηκε σε βαριά πρόστιμα, ενώ στελέχη της φυλακίστηκαν. Στην Ελλάδα οι έρευνες πολύ γρήγορα έδειξαν ότι δεν υπήρξε χρηματισμός ή άλλου είδους παρανομία σχετικά με τα F-104.
Τι ήταν όμως αυτό το αεροπλάνο που τόσο θόρυβο ξεσήκωσε; Κάποιοι το αντιπαθούσαν. Οι χειριστές του το λάτρευαν. Όλοι συμφωνούσαν ότι ήταν ένα καταπληκτικό αεροπλάνο που είχε ένα, αλλά για πολλούς μοιραίο, ελάττωμα: Δε συγχωρούσε λάθη. Όπως και να έχει το πράγμα γεγονός είναι ότι επί 20 χρόνια βασίστηκε πάνω του, με επιτυχία μάλιστα, η αεροπορική άμυνα της Ευρώπης.
Υ.Γ.: Ένα μεγάλο ευχαριστώ στις Δημόσιες Σχέσεις του ΓΕΑ και στους ανθρώπους της Υπηρεσίας Ιστορίας της Αεροπορίας που με επικεφαλής τον Διευθυντή της Σμήναρχο Αριστείδη Τσούμαρη, βοήθησαν αποτελεσματικά. Ακόμα να ευχαριστήσω τους Βαγγέλη Δρακόπουλο, Παντελή Καλογεράκο, Ηλία Κορομπίλη, Νίκο Μανουσάκη και Νίκο Σπανό. Με τη βοήθειά τους ολοκληρώθηκε αυτό το άρθρο που αφιερώνεται στη μνήμη των 16 που έπεσαν με Starfighter.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ήσαν τόσο απροσπέλαστα, ώστε τα αποκαλούσαν “Skunks Works” = “Εργαστήρια των Μεφίτων”. Μεφίτις (Skunk) είναι ένα σαρκοφάγο μικρό θηλαστικό της Β. Αμερικής. Συγγενεύει με τη νυφίτσα και το κουνάβι. Μαύρο με μια λευκή γραμμή στη ράχη και χαρακτηριστική αποπνιχτική δυσοσμία. Οι φίλοι των κινουμένων σχεδίων σίγουρα τα γνωρίζουν, αφού τα ζώα αυτά δε λείπουν από τα σχετικά έργα.
2. Το πλήρες όνομα των δύο αυτών αεροπλάνων ήταν Lockheed XF-104-LO Starfighter. Σύμφωνα με την ονοματολογία της USAF το X για να δηλώσει ότι ήταν Εxperimental=Πειραματικό. Το F για το Fighter=Μαχητικό. Το 104 επειδή ήταν το εκατοστό τέταρτο μαχητικό της USAF (αλλά και των “προγόνων” της United States Army Air Corps και United States Army Air Force) από το 1924. Το LO σημαίνει ότι κατασκευάστηκε από τη Lockheed Burbank. Τέλος το Starfighter ήταν όνομα που έδωσε η ίδια η Lockheed. Είναι παράδοσή της να δίνει στα αεροπλάνα της, πολεμικά ή πολιτικά, ονόματα σχετικά με άστρα ή με ουράνια φαινόμενα.
3. Το δεύτερο είχε τα στοιχεία 53-7787 και 083-1002, αντίστοιχα.
4. Ήσαν τα 55-2955 έως και 55-2971 με αριθμούς κατασκευής 183-1001 έως και 183-1017. Η πλήρης ονομασία τους ήταν Lockheed YF-104A-LO Starfighter. Το Y σημαίνει Prototype.
5. Από αυτά ήσαν: 7 F-104A-1 (56-730/736), 11 F-104A-5 (56-737/747), 16 F-104A-10 (56-748/763), 25 F-104A-15 (56-764/788), 37 F-104A-20 (56-789/825), 52 F-104A-25 (56-826/877) και 5 F-104A-30 (56-878/882). Τα F-104C-5 είχαν αριθμούς 56-883/938 ήσαν αεροσκάφη Δίωξης Βομβαρδισμού και θα πήγαιναν στην Tactical Air Command=Διοίκηση Τακτικής Αεροπορίας. Τέλος τα αναγνωριστικά RF-104A (56-939/956) δεν κατασκευάστηκαν ποτέ επειδή το συμβόλαιό τους ανακλήθηκε.
6. Air Defence Command = Διοίκηση Αεράμυνας. Tactical Air Command = Διοίκηση Τακτικής Αεροπορίας. Μεγάλες Διοικήσεις της USAF με πεδίο δράσης τις ΗΠΑ. Ανάλυση του ρόλου της κάθε μιας δεν είναι δυνατό να γίνει λόγω χώρου. ‘λλωστε αυτό έχει γίνει σε παλαιότερα τεύχη της “Π”. Να προσθέσουμε μόνο ότι σήμερα η δομή και η οργάνωση της USAF είναι εντελώς διαφορετική από την εξιστορούμενη περίοδο.
7. To εμβαδόν των φτερών του F-104 ήταν μόνο 18.22mύ όταν το F-16, που δεν φημίζεται και για τα μεγάλα του φτερά, έχει 28.87ύ
8. Τότε είχαν την κωδική ονομασία GAR-8. GAR από το Guided Air Rocket=Κατευθυνόμενος Αεροπορικός Πύραυλος. Αργότερα ο Sidewinder πήρε τό κωδικό όνομα AIM-9. Το AIM αρχικά του Air Intercept Μissile=Αεροπορικό Βλήμα Αναχαίτισης. Η ονομασία “Γκαρέιτ” χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις πίστες των αεροδρομίων της Πολεμικής Αεροπορίας.
9. FIS αρχικά του Fighter Interceptor Squadron=Μοίρα Μαχητικών Αναχαίτησης. AFB από το Air Force Βase=Αεροπορική Βάση.
10. 0 TFW αρχικά του Tactical Fighter Wing = Πτέρυγα Τακτικών Μαχητικών
11. 1 ANG αρχικά του Air National Guard = Αεροπορική Εθνοφρουρά. Το Πουέρτο Ρίκο είναι νησί της Καραϊβικής και, τυπικά, ανεξάρτητο κράτος. Ουσιαστικά πρόκειται για προτεκτοράτο των ΗΠΑ με τις οποίες είναι πολιτικά συνδεδεμένο. Οι κάτοικοί του είναι Αμερικανοί πολίτες. Οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες, εκτός των άλλων, και για την άμυνά του.
12. 2 Ο Πρωθυπουργός της Γερμανίας αποκαλείται Bundeskanzler (Μπούντες-Κάντζλερ). Στην Ελλάδα έχει καθιερωθεί ο όρος “καγκελάριος”.
13. Conrad Adenauer (1876-1967). Γερμανός πολιτικός που άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία ως Δήμαρχος της Κολωνίας το 1917. Αντιτάχθηκε ενεργώς στον Χίτλερ και τους Νάτζι από τους οποίους φυσικά διώχτηκε αγρίως από το 1933. Εκλέχτηκε, 15.9.1949, πρώτος Καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, θέση που κράτησε ως τις 15.10.1963. Θεωρείται ο δημιουργός της σύγχρονης Γερμανίας και από τους θεμελιωτές της ΕΟΚ (σημερινής Ευρωπαϊκής Ενωσης).
14. Franz Josef Strauss (1915-1988). Γερμανός πολιτικός επί πολλά χρόνια επικεφαλής της Μπαβαρικής Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης, κόμματος αδελφού του Χριστιανοδημοκρατικού. Βουλευτής από το 1949 ανέλαβε υπουργός ‘μυνας το 1956. Τη θέση αυτή την κράτησε ως το 1962 οπότε και αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω της “Υπόθεσης Spiegel” (το γνωστό περιοδικό). Πρωθυπουργός της Μπαβαρίας από το 1978 ως το θάνατό του. Διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη δημιουργία του Ομοσπονδιακών Ενόπλων Δυνάμεων και στην οικονομική ανάπτυξη της Μπαβαρίας.
15. Ίσως η γραφή Μπαβαρία ξενίζει. Όμως είναι πολύ πιο σωστή, από κάθε άποψη, της καθιερωμένης “Βαυαρία”. Όρος που μπήκε στα Ελληνικά με την έλευση του Όθωνα. Οι γλωσσαμύντορες της εποχής χρησιμοποίησαν το Β (βήτα) αντί του ορθού B (Μπε) της λέξης Bavaria επειδή αυτό θεωρήθηκε ως “βάρβαρο”. Έγινε ό,τι και με τον Byron που τον έκαναν Βύρων, αν και αυτός ο κακομοίρης πέθανε για την Ελλάδα…
16. Το “Hof” αποδίδεται ελληνικά με το “Βασιλική Αυλή”. “Kaizerhof” λοιπόν είναι “Η Αυλή του Κάιζερ” και “Η Αυλή της Lockheed” το “Lockheedshof”.
17. To F-104F ήταν διθέσιο εκπαιδευτικό όμοιο με το F-104D. Κατασκευάστηκαν μόνο τα 30 της αρχικής παραγγελίας. Τα TF-104G που ακολούθησαν ήσαν πολύ καλύτερα.
18. MAP = Military Assistance Program (Πρόγραμμα Στρατιωτικής Βοήθειας).
19. Επίσημη, και ορθή, ονομασία του “αλεξίπτωτου” με το οποίο φρενάρουν τα αεροπλάνα.
20. Αυτός ο… σιδηρόδρομος ελληνικά αντιστοιχεί, περίπου, με το Πτέρυγα Δίωξης-Βομβαρδισμού.
21. ΑΣΑ=Ανώτατον Συμβούλιον Αέρος
22. AKV=Cargo Ship and Aircraft Ferry. Στα δικά μας θα το λέγαμε Φορτηγό Πλοίο και Μεταφορικό Αεροσκαφών.
23. Η μεταφορά αυτή γινόταν τις βραδινές ώρες όταν η κίνηση στην παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος ήταν ελάχιστη και δεν είχε καμία σχέση με τα κρατούντα σήμερα. Αντίθετα η μεταφορά από το πλοίο ως το ΚΕΑ γινόταν με το φως της ημέρας.
24. Τότε ήταν στο Παρίσι. Αργότερα, το 1966, μεταφέρθηκε στις Βρυξέλες λόγω της αποχώρησης της Γαλλίας
25. Πρακτικά Βουλής. Συνεδρίαση 9.6.1964, σελ.182-183.
26. Πρακτικά Βουλής. Συνεδρίαση 10.6.1964, σελ.199-200.
27. Διαφέρουν από τα F μόνο στο ότι δεν έχουν πυροβόλο. Στη θέση του έχουν τρεις κάμερες ΤΑ-7Μ και 450lts περισσότερο καύσιμο
