Στο Βασίλη Νέδο, από την “Καθημερινή”
Συνέντευξη έδωσε στη “Καθημερινή” ο υπουργός Άμυνας κ. Ν. Παναγιωτόπουλος τονίζοντας την συνεχιζόμενη εξέλιξη των εξοπλιστικών προγραμμάτων, κορβετών, εκσυγχρονισμού ΜΕΚΟ, αναβάθμισης των F-16 Block 50 αλλά και την αγορά ισραηλινών βλημάτων. Ακόμη στο ουκρανικό ζήτημα ο ίδιος τόνισε πως αυτό “αναδεικνύει την ανάγκη για ουσιαστική ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία”.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλάζει άρδην τις μεταψυχροπολεμικές ισορροπίες. Πως πιστεύετε ότι επηρεάζεται η Ελλάδα από αυτές;
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν έφερε απλά μόνο τον πόλεμο στην Ευρώπη του 21ου αιώνα με όρους κατάφορης παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας, αποτελεί επιπλέον κι ένα καίριο πλήγμα στην αρχιτεκτονική ασφαλείας του ευρωπαϊκού χώρου. Ως τούτο, η Ελλάδα σαφώς κι επηρεάζεται λόγω της τεράστιας γεωπολιτικής αποσταθεροποίησης με ορατό τον κίνδυνο κλιμακώσεως και διαχύσεως αυτής της κρίσης στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και λόγω των δυσμενών οικονομικών επιπτώσεων που αναπόφευκτα θα επέλθουν λόγω του πολέμου. Και βέβαια να μην ξεχνάμε το αναπόφευκτο οικονομικό κόστος εξαιτίας των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία. Εδώ όμως δεν υπάρχουν περιθώρια βολικών υπολογισμών.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να καταστήσει απολύτως σαφές ότι στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν πρόκειται να υπάρξει αποδοχή τετελεσμένων. Η αποκατάσταση της νομιμότητας αποτελεί μοναδική και απαραίτητη προϋπόθεση για την όποια επίτευξη λύσης.
Πέρα από την κινητοποίηση του ΝΑΤΟ, σε επίπεδο ΕΕ αλλά και κρατών-μελών με παραδοσιακά συγκρατημένες αντιλήψεις περί άμυνας, όπως η Γερμανία, έγιναν τις τελευταίες ημέρες πολύ σημαντικές ανακοινώσεις. Θεωρείτε ότι η Ευρώπη προχωρά σε στενότερη αμυντική συνεργασία; Και αν ναι, πως μπορεί να επωφεληθεί από αυτό η Ελλάδα;
Η Ελλάδα ήταν πάντα πρωτοπόρος για την Ευρώπη της Άμυνας. Υποστήριξε από την αρχή τις αμυντικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ως μέλος της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO), έχει αναλάβει, ως επικεφαλής, την υλοποίηση 6 σημαντικών προγραμμάτων PESCO, ενώ αμυντικά προγράμματα με consortia, στα οποία έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο ελληνικές εταιρείες, χρηματοδοτούνται ήδη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF).
Την τελευταία διετία, η Ελλάδα αναγκάστηκε να δαπανήσει δισεκατομμύρια ευρώ για να βελτιώσει τη μαχητική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς είμαστε αναγκασμένοι λόγω των στρατηγικών προκλήσεων ασφαλείας που αντιμετωπίζουμε στην άμεση γειτονιά μας, αλλά και πέραν αυτής. Η Ε.Ε. κρατά το κλειδί του προϋπολογισμού των χωρών, καθώς μπορεί να καθορίζει σε δημοσιονομικό επίπεδο το ύψος των δαπανών, συμπεριλαμβανομένων και των αμυντικών. Η Ευρώπη, ως οντότητα, θα πρέπει να κατανοήσει αυτήν την πραγματικότητα καθώς ξοδεύουμε για την Άμυνά μας, προκειμένου να προστατέψουμε και να υπερασπιστούμε τα σύνορα της Ε.Ε. Αυτό πρέπει να αναγνωριστεί.
Ταυτόχρονα όμως είναι πλέον καιρός τα Κράτη – Μέλη της Ε.Ε. να δαπανήσουν περισσότερα για τη συλλογική Άμυνα της Ε.Ε. Θεωρώ ότι είναι θετική εξέλιξη προς τούτο το ό,τι αρκετά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, δήλωσαν την πρόθεσή τους να αυξήσουν τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς.
Οι εξελίξεις στην Ουκρανία αναδεικνύουν την ανάγκη για ουσιαστική ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία: αυτονομία στη λήψη αποφάσεων, αυτονομία στις επιλογές, αυτονομία στη δράση. Πρέπει να ενεργήσουμε ως ισχυρός και συνεκτικός πολιτικός παράγοντας για να υποστηρίξουμε τις αξίες και τις αρχές, που στηρίζουν τις δημοκρατίες μας, να αναλάβουμε μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά μας και να υποστηρίξουμε τη διεθνή ειρήνη μαζί με τους εταίρους μας. Τώρα είναι η ώρα να δράσουμε, μαζί!
Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε στέλνοντας αμυντικό υλικό στην Ουκρανία. Πως ελήφθη αυτή η απόφαση;
Η Ουκρανία απέστειλε επίσημο αίτημα για παροχή βοήθειας προς όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Κατόπιν συνεννόησης με τους εταίρους και συμμάχους μας, και σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για παροχή συνδρομής στην Ουκρανία, αποφασίστηκε από το ΚΥΣΕΑ η αποστολή αμυντικού υλικού, ιατρικών προμηθειών και σημαντικής ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω Πολωνίας.
Όπως ανέφερε και ο κ. Πρωθυπουργός στη Βουλή, για την Ελλάδα δεν υπάρχουν διλήμματα. Είμαστε με το πλευρό της Ουκρανίας, είμαστε στο πλευρό της ειρήνης, της νομιμότητας και της δημοκρατίας. Η Ελλάδα συμπαρατάσσεται με όλες τις δυτικές πρωτεύουσες στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Μεριμνούμε για την προστασία της ελληνικής ομογένειας, κι ενισχύουμε την Ουκρανία διπλωματικά, ανθρωπιστικά και αμυντικά.
Εξάλλου, για πρώτη φορά, η Ε.Ε. θα χρηματοδοτήσει την προμήθεια εξοπλισμού, αξίας 450 εκατ. ευρώ, στην Ουκρανία, σε μία χώρα που δέχεται επίθεση και μάχεται για την επιβίωσή της. Συντασσόμαστε με αυτή την απόφαση που σηματοδοτεί την αφύπνιση της Ε.Ε. απέναντι σε μία εκδηλωθείσα απειλή ασφαλείας. Έχει ξεσπάσει πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος, δεν γίνεται να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πραγματικότητα στη λογική του «ναι μεν, αλλά»…
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια η Κυβέρνηση έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα αναβάθμισης και ανανέωσης των Ενόπλων Δυνάμεων. Μετά τα Rafale και τις Φρεγάτες, ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Η ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη θωράκιση της χώρας. Ασφαλώς και δεν έχει ολοκληρωθεί με τις Φρεγάτες Belharra και τα Αεροσκάφη Rafale. Συνεχίζουμε την πορεία μας και καταγράφουμε απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα.
Από το Σεπτέμβριο του 2020 έχει ενεργοποιηθεί αριθμός υποπρογραμμάτων και για τους τρεις κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εν συνεχεία υποστήριξη των «Mirage 2000-5» που είχε «παγώσει» από το 2012, τη σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης μεταγωγικών αεροσκαφών C-130 και C-27, καθώς και ελικοπτέρων CH-47D (Chinook) και NH-90 και την προμήθεια σύγχρονων τορπιλών για τα υποβρύχιά μας, ενώ υλοποιείται εντατικά η αναβάθμιση 83 μαχητικών F-16 στην εκδοχή ”Viper”.
Η προσπάθειά μας είναι διαρκής και έχει ως στόχο την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες είναι ήδη ικανές, αξιόμαχες και αποτρεπτικές, να μην το ξεχνάμε. Αλλά όσο ο χρόνος περνά, τόσο τα συστήματα χρειάζονται αναβάθμιση, υποστήριξη, συντήρηση, παράλληλα με την πρόσκτηση καινούριων με τεχνολογίες αιχμής.
Ακριβώς για το λόγο αυτό, στο επόμενο χρονικό διάστημα θα προχωρήσουμε σε αποφάσεις σχετικά με την πρόσκτηση νέων μονάδων επιφανείας –πιθανότατα τύπου κορβέτας-, με τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ για το Πολεμικό Ναυτικό, την απόκτηση κατευθυνόμενων βλημάτων προηγμένης τεχνολογίας από το Ισραήλ και την υλοποίηση προγράμματος αναβαθμίσεως για τα αεροσκάφη F-16 Block50. Παράλληλα δρομολογούνται προγράμματα για την ενίσχυση των δυνατοτήτων του Στρατού Ξηράς.
Βρίσκεστε σε συζητήσεις με Γερμανικές εταιρείες για τη δημιουργία γραμμής υποστήριξης και παραγωγή αρμάτων Leopard. Σε τι φάση βρίσκεται αυτό το σχέδιο;
Στο πλαίσιο ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, συνεργαζόμαστε τόσο με Γερμανικές εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας, όσο και με εταιρείες άλλων χωρών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνεργασίας με Γερμανικές εταιρείες αποτελεί η σύμβαση που κυρώθηκε πρόσφατα από τη Βουλή και αφορά στην προμήθεια 44 νέων τορπιλών του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίες θα αναβαθμίσουν πλήρως τις επιχειρησιακές δυνατότητες των υποβρυχίων μας.
Επιπλέον, στο περιθώριο της πρόσφατης Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, συναντήθηκα με τη Γερμανίδα ομόλογό μου και συμφωνήσαμε για την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας – Γερμανίας, σε τομείς που θα είναι αμοιβαία επωφελείς για τις αμυντικές βιομηχανίες των δύο χωρών. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να ενταχθούν προγράμματα για τα άρματα μάχης Leopard, τα οποία αντιμετωπίζουν άμεσης ανάγκης αναβάθμισης.
Εδώ και αρκετό καιρό βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις με μεγάλες εταιρείες της Γερμανικής αμυντικής βιομηχανίας για την κάλυψη των άνω αναγκών με ευνοϊκούς όρους τόσο για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων σε επίπεδο Στρατού Ξηράς, όσο και για τη συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Εκτιμώ δε, ότι η παρούσα συγκυρία συνιστά μια εξαιρετική ευκαιρία ώστε να έχουμε σύντομα επωφελή αποτελέσματα.
Πρόσφατα είχατε τετ-α-τετ με τον Τούρκο ομόλογό σας, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Ο δίαυλος με το Χουλουσί Ακάρ είναι ανοιχτός; Έχει βοηθήσει η επικοινωνία να ξεπεραστούν οι κρίσεις;
Θεωρώ ότι είναι πάντοτε καλό να υπάρχει ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας και σε επίπεδο Υπουργών Άμυνας. Η συνάντησή μου με τον Τούρκο ομόλογό μου προ ημερών στις Βρυξέλλες εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Υπάρχει εκατέρωθεν δέσμευση να ενεργοποιείται άμεσα αυτό το κανάλι απευθείας επικοινωνίας προς το σκοπό της εκτόνωσης κάποιας έντασης που ήθελε προκύψει στο μέλλον.
Από πλευράς μου, στις συναντήσεις μου με τον κ. Ακάρ τονίζω πάντα ότι δεν μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα μπροστά και στη συνέχεια να πηγαίνουμε δύο βήματα πίσω, λόγω προκλητικών ενεργειών των γειτόνων μας. Το ζητούμενο κατ’ εμέ είναι να έχουμε κάποιες απτές αποδείξεις, με μικρά έστω βήματα προς τα εμπρός, προς την εκτόνωση του κλίματος έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Η αποκλιμάκωση στις σχέσεις μας με την Τουρκία επιβάλει σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της κάθε χώρας, καθώς και της αρχής της καλής γειτονίας. Μόνον αν συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις μπορούμε να συζητήσουμε για δραστηριότητες στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Η MDCA αλλά και τα προγράμματα παροχής υλικού από τις ΗΠΑ πως μπορούν να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση συγκεκριμένων ελλείψεων των Ενόπλων Δυνάμεων; Θα έχουμε εξελίξεις το 2022;
Η στρατηγική σχέση μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, μετά και την πρόσφατη αναθεώρηση της MDCA, έχει γνωρίσει μία άνευ προηγουμένου ενίσχυση και διεύρυνση, ενώ, ταυτόχρονα, δημιουργούνται νέες προοπτικές για την περαιτέρω προώθηση της διμερούς συνεργασίας.
Όπως γνωρίζετε, η Αμερικανική πλευρά έχει εκφράσει την ετοιμότητα να μας υποδεχθεί στο πρόγραμμα του μαχητικού αεροσκάφους 5ης γενιάς F-35. Παράλληλα επιδεικνύει ενδιαφέρον για τα εξοπλιστικά μας προγράμματα, όπως ο εκσυγχρονισμός των Φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, και η περαιτέρω ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού με νέες μονάδες επιφανείας, ενώ από πλευράς μας εξετάζουμε τη δυνατότητα πρόσκτησης μη επανδρωμένων αεροσκαφών και άλλων, υψηλής επιχειρησιακής αξίας, όπλων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται επίσης και η απόκτηση των ελικοπτέρων ανθυποβρυχιακού πολέμου MH-60R από το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και η ένταξη στις δομές του Στρατού Ξηράς 1.200 τεθωρακισμένων Μ-1117 από το πλεονάζον υλικό των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι Αμερικανοί θεωρούν πλέον την Ελλάδα πυλώνα σταθερότητας και αξιόπιστο εταίρο στην περιοχή. Ως εκ τούτου, είναι ανοικτοί σε κάθε συζήτηση ενίσχυσης της συνολικής δυνατότητας των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας μας.
Θεωρείτε ότι το Ουκρανικό επηρεάζει καθ’ οποιονδήποτε τρόπο τα Ελληνοτουρκικά;
Με δεδομένο τον αποσταθεροποιητικό αντίκτυπο του πολέμου στην Ευρώπη αλλά και στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον, Ελλάδα και Τουρκία δεν μπορούν να μένουν ανεπηρέαστες από τις εξελίξεις, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι μεταξύ μας σχέσεις θα διολισθήσουν προς το χειρότερο λόγω του Ουκρανικού.
Να μην ξεχνούμε ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να υφίσταται κάτω από την ομπρέλλα προστασίας τόσο της Ε.Ε., όσο και του ΝΑΤΟ, που πρωτίστως είναι μια αμυντική – στρατιωτική συμμαχία. Η ρωσική εισβολή και ο πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος αφ’ ενός οδήγησαν σε επανασυσπείρωση το ΝΑΤΟ, αλλά και αφ’ ετέρου σε μία επιβεβλημένη αφύπνιση της Ε.Ε. έναντι του αναθεωρητισμού του Πούτιν, αλλά και κάθε αναθεωρητική προσέγγιση στην περιοχή. Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα, η Ελλάδα βρίσκεται σε εγρήγορση και αισθάνεται ασφαλής. Όσοι ανησυχούν «μήπως ο Ερντογάν μιμηθεί τον Πούτιν», ας τα έχουν αυτά υπ’ όψιν.
Η αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία πως μεταφράζεται σε επίπεδο συνεργασίας των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών; Θα δούμε εκτεταμένη Γαλλική στρατιωτική παρουσία στην Ελλάδα και αν ναι τι μορφή θα έχει;
Τον προηγούμενο Σεπτέμβριο υπογράφηκε μεταξύ της Ελληνικής και της Γαλλικής κυβέρνησης η «Συμφωνία για την Εγκαθίδρυση Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης για τη Συνεργασία στην Άμυνα και την Ασφάλεια», η οποία αναβάθμισε τη στρατηγική σχέση των δύο χώρων στο ανώτατο επίπεδο, περιλαμβάνοντας τη «Ρήτρα Αμοιβαίας Συνδρομής», η οποία θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση που μία από τις δύο χώρες δεχθεί επίθεση στην επικράτειά της, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτός ο τόσο σημαντικός σταθμός στην αμυντική μας Συνεργασία, αντανακλά την ισχυρή θέληση Ελλάδας και Γαλλίας τόσο διμερώς, αλλά και ως εταίροι στην Ε.Ε. και σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, να εμβαθύνουμε και να διευρύνουμε την αμυντική μας Συνεργασία, όπως άλλωστε προβλέπεται στην Συμφωνία. Μας ενώνει, εκτός της παραδοσιακής συμμαχικής σχέσης, και η κοινή μας επιδίωξη για ειρήνη και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Στο πλαίσιο υλοποίησης της Συμφωνίας, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και ο Αρχηγός του Επιτελείου Άμυνας της Γαλλίας υπέγραψαν τον Ιανουάριο το κείμενο «Κατευθυντήριων Οδηγιών για την Αναβάθμιση της Ελληνογαλλικής Στρατιωτικής Συνεργασίας», το οποίο καθορίζει και εξειδικεύει την υλοποίηση της Στρατιωτικής Συνεργασίας Ελλάδας – Γαλλίας στους τομείς των Επιχειρήσεων, της Επιχειρησιακής Εκπαίδευσης, της ανταλλαγής προσωπικού μεταξύ Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Σχολών, του Διαστήματος, της Κυβερνοασφάλειας, των Πληροφοριών, της συνεκπαίδευσης Μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων, καθώς και σε ό,τι αφορά στην συνεργασία μεταξύ των επιμέρους Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών.
Συνεπώς η συνεργασία των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας και Γαλλίας απέκτησε έναν οδικό χάρτη, του οποίου η εφαρμογή έχει ήδη αρχίσει. Στα τέλη Μαρτίου αναμένουμε την άφιξη του γαλλικού αεροπλανοφόρου «Charles de Gaulle» στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ γαλλικά αεροσκάφη θα συμμετάσχουν στην πολυεθνική διακλαδική άσκηση «ΗΝΙΟΧΟΣ-22». Οι κοινές δράσεις μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών συνεχίζονται και ενισχύονται.
