Ένα από τα πολλά «ευφυολογήματα» που έχουν κυκλοφορήσει για τον πόλεμο στην Ουκρανία (αν και κανένας πόλεμος δεν είναι πεδίο για εξυπναδισμούς) λέει το εξής: «Η Ρωσία υφίσταται ναυτικές ήττες από μια χώρα που δεν έχει ναυτικό». Εμείς συζητήσαμε το θέμα με δύο ειδήμονες του Πολεμικού Ναυτικού, τους αντιναυάρχους ε.α. Σπύρο Κονιδάρη και Δημήτρη Καβουλάκο, οι οποίοι έχουν και μεγάλη εμπειρία αλλά και ειδικά εμπειρία διοίκησης φρεγατών, οπότε γνωρίζουν καλά από τακτικές και προκλήσεις του σύγχρονου πολέμου επιφανείας. Πριν προχωρήσουμε όμως στις διαπιστώσεις τους, να απαριθμήσουμε τις κύριες ναυτικές απώλειες μέχρι τώρα στον συγκεκριμένο πόλεμο, ξεκινώντας από τη Ρωσία:
Αρχικά η μεγαλύτερη απώλεια είναι η βύθιση του καταδρομικού Moskva, 10.000 τόνων, στις 13 Απριλίου από παράκτιους ουκρανικούς αντιπλοϊκούς πυραύλους Neptune, πιθανότατα με ταυτόχρονη παρενόχληση από ουκρανική μη επανδρωμένα, Bayraktar TB2 και με τον εντοπισμό του πλοίου να παρέχεται από αμερικανικό αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας P-8. Τo Moskva, ναυαρχίδα του στόλου της Μαύρης Θάλασσας ήταν το μεγαλύτερο ρωσικό πολεμικό στην περιοχή, και η μεγαλύτερη απώλεια για το Ρωσικό Ναυτικό από το Β’ Παγκόσμιο…
Πιο πριν χρονικά είχαμε τη βύθιση του αποβατικού Saratov, 3.400 τόνων, κλάσης Alligator που ήταν αραγμένο στο λιμάνι του Μπερντιάνσκ. Το σκάφος χτυπήθηκε στις 24 Μαρτίου από ουκρανικό βαλλιστικό πύραυλο. Στο ίδιο περιστατικό δύο ακόμη ρωσικά αποβατικά κλάσης Ropucha των 2.800 τόνων, υπέστησαν ζημιές, τα Caesar Kurnikov και Novocherkassk.
Ακόμη είχαμε απώλεια πέντε περιπολικών σκαφών κλάσης Raptor (23 τόνων) και ενός μικρού αποβατικού κλάσης Serna (60 τόνων) τα οποία καταστράφηκαν αραγμένα ή γύρω από το νησί των Φιδιών, σε μάχες κατά την 1η εβδομάδα του Μάιου. Στο νησί συνεχίζεται η σύγκρουση Ρωσίας και Ουκρανίας, καθώς η Μόσχα προσπαθεί να εδραιώσει εκεί παρουσία και η Ουκρανία με χρήση μη επανδρωμένων (κυρίως Bayraktar TB2) αλλά και μαχητικών, αρνείται αυτή την παρουσία με συνεχείς βομβαρδισμούς.
Ουκρανικό Bayraktar TB2 εναντίον ρωσικών ταχύπλοων στη Μαύρη Θάλασσα
Αναφέρουμε εδώ και την υπόθεση της φρεγάτας Admiral Makarov, η τύχη της οποίας μέχρι σήμερα παραμένει αδιευκρίνιστη. Οι αρχικές ουκρανικές αναφορές για χτύπημα της, στις 5 και 6 Μαΐου (πάλι από αντιπλοϊκούς πυραύλους) δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Αλλά το σκάφος είναι «φάντασμα» από ρωσικής πλευράς, καθώς τόσες μέρες τώρα δεν το εμφανίζει πουθενά! Στην παραδοξότητα συνεισφέρουν αναφορές ανεξάρτητων παρατηρητών, που εντοπίζουν σκάφη της ίδιας κλάσης με το Makarov να κινούνται στη Μαύρη Θάλασσα κοντά στη Σεβαστούπολη (μελετώντας δορυφορικές εικόνες), χωρίς όμως να μπορεί να διαπιστωθεί με ακρίβεια αν ένα από αυτά είναι πράγματι το Makarov. Έτσι ναι μεν δεν καταγράφεται το Makarov ως ρωσική απώλεια, ενώ ούτε οι Ουκρανοί επιμένουν, αλλά σίγουρα ο χειρισμός της Μόσχας από πλευράς δημόσιας εικόνας και κύρους του Ναυτικού της είναι «απώλεια», καθώς άφησε τις φήμες περί χτυπήματος του να κυκλοφορούν χωρίς να τις διαψεύδει πειστικά.
Από την άλλη το μικρό ουκρανικό ναυτικό έχει μεν εξαϋλωθεί αλλά το μεγαλύτερο μέρος του όχι σε ναυτική μάχη. Καθώς η ουκρανική ναυαρχίδα, η φρεγάτα κλάσης Krivak III, Hetman Sahaidachny αυτοβυθίστηκε στο λιμένα του Μικολάγιεφ για να μην καταληφθεί από τους Ρώσους, ενώ τα περισσότερα ουκρανικά σκάφη, περιπολικά, αποβατικά, πυραυλοφόρα, βοηθητικά, αιχμαλωτίστηκαν αραγμένα στα λιμάνια του Μπερντιάνσκ και της Μαριούπολης. Κάποια καταστράφηκαν από αεροπορικούς βομβαρδισμούς τις πρώτες μέρες του πολέμου.
Αναφορά για αυτοβύθιση ουκρανικής φρεγάτας, του μεγαλύτερου σκάφους του Ναυτικού τους
Το ισοζύγιο λοιπόν απωλειών τουλάχιστον ως τονάζ και κυρίως ως πολεμικές ενέργειες, είναι σαφώς υπέρ της Ουκρανίας. Η οποία έχει αξιοποιήσει τα εναπομείναντα όπλα της, δηλαδή τους λιγοστούς αντιπλοϊκούς πυραύλους Neptune που είχε προλάβει να παράγει και να παραλάβει (εκτιμώνται σε 16 έως 20 βλήματα το πολύ), τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της, αλλά και τη «διακριτική» δυτική βοήθεια που δίνει τις γεωγραφικές θέσεις των ρωσικών πλοίων και μετά «νίπτει τα χείρας» για το τι ακολουθεί.
Η κρίση των ειδικών
Στη συζήτηση με τους ναυάρχους κ. Κονιδάρη και Καβουλάκο ξεκινήσαμε από την ερώτηση το κατά πόσο ένα πλοίο μπορεί να παραμείνει σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα. Καθώς ειδικά το Moskva, όπως φάνηκε από τις φωτογραφίες μετά το χτύπημα του, είχε ραντάρ αεράμυνας και πυραυλικά συστήματα σε φάση αναμονής ή κλειστά. Άρα το χτύπημα το βρήκε σε κάποια στιγμή όχι πλήρους συναγερμού.
Εδώ ο κ. Κονιδάρης ήταν απόλυτος. «Ούτε τα συστήματα, ούτε το πλήρωμα αντέχουν σε συνεχή ετοιμότητα πολλών ημερών. Τα ηλεκτρονικά δεν είναι για αδιάλειπτη χρήση, άρα θα υπάρξουν περίοδοι, συντήρησης, βλαβών, κλεισίματος τους για κάποιες ώρες, οπότε σταδιακά μειώνεται η δυνατότητα πλήρους ετοιμότητας. Και στην κρίση των Ιμίων το αντιμετωπίσαμε αυτό το θέμα». Ο ίδιος μας εξήγησε πως ακριβώς αυτή η σταδιακή «εκφύλιση», σε διάστημα αρκετών ημερών, της συμπεριφοράς των ηλεκτρονικών ενός σκάφους, μπορεί να γίνει αντιληπτή από παρακολούθηση. Θα μπορούσε έτσι στη Μαύρη Θάλασσα η αμερικανική εποπτεία μέσω αεροσκαφών, ραντάρ κ.λπ. να καταλάβει ότι το Moskva είναι σε φάση «καθοδική» από το πως εκπέμπει, άρα να ειδοποιηθούν οι Ουκρανοί για την κατάλληλη στιγμή να επιτεθούν.
Για τον κ. Κονιδάρη η κόπωση του προσωπικού είναι εξίσου κρίσιμη, αλλά δεν διαπιστώνεται το ίδιο εύκολα, οπότε εδώ το βασικό είναι -εφόσον μπορείς- να αποσύρεις το όποιο πλοίο ώστε να ξεκουράσεις προσωπικό και υλικό.
Στο ίδιο θέμα συναινεί και ο κ. Καβουλάκος. Όπως μας είπε «ένα καράβι αν είναι πλήρως στελεχωμένο και σε συναγερμό δουλεύει με 6ωρίες (όπου το πλήρωμα ακολουθεί ένα κύκλο 6 ωρών υπηρεσίας και 6 ωρών διακοπής όπου όμως είναι σε σχετική ετοιμότητα να αναλάβει άμεσα). Μια φρεγάτα π.χ. θα αντέξει με δυσκολία ένα τέτοιο ρυθμό για 10 ημέρες περίπου, εφόσον υπάρχει καλή διαχείριση. Μετά θα πρέπει να την τραβήξεις ‘πίσω’, εφόσον έχεις το περιθώριο». Ο ίδιος όμως τόνισε πως το Ρωσικό Ναυτικό στη Μαύρη Θάλασσα, θεωρητικά είχε αυτή την πολυτέλεια να αλλάζει πλοία σε επιφυλακή, καθώς δεν υπήρχε άμεση ουκρανική ναυτική απειλή. Γιατί δεν το έκανε όμως;
ΑΠΟΨΗ: Το Moskva δεν θα είναι το τελευταίο ρωσικό πλοίο που θα χαθεί στη Μαύρη Θάλασσα
«Θάνατος» σε 2 λεπτά
Επόμενο θέμα: Ποιο είναι το χρονικό περιθώριο που έχει ένα σύγχρονο πολεμικό πλοίο να αντιμετωπίσει ένα αντιπλοϊκό πύραυλο με ικανότητα sea skimming; Δηλαδή με προφίλ πτήσης λίγα μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας; Και οι δύο ναύαρχοι συμφώνησαν πως αυτό είναι ελάχιστο, καθώς τα ραντάρ του πλοίου -εφόσον είναι ενεργοποιημένα- θα εντοπίσουν ένα τέτοιο πύραυλο σε περίπου 30 χιλιόμετρα απόσταση. Αν μιλάμε για υποηχητικό πύραυλο που κινείται με 700-800 χιλιόμετρα την ώρα, τότε το πλοίο έχει ένα περιθώριο 2-3 λεπτών να εντοπίσει, στοχεύσει και εξαπολύσει πυρά αναχαίτισης. Άρα κάθε καθυστέρηση, έστω και λίγων δευτερολέπτων μπορεί να είναι θανάσιμη. Ενώ όπως μας είπε ο κ. Κονιδάρης αν είναι πλοίο δεν είναι σε ετοιμότητα θέλει τουλάχιστον ένα πεντάλεπτο για να «ενεργοποιηθεί» από τον συναγερμό του, οπότε μια τέτοια επίθεση θα το βρει απροετοίμαστο.
Kαι οι δύο μας θύμισαν το περιστατικό της βρετανικής φρεγάτας HMS Sheffield, η οποία χτυπήθηκε στον πόλεμο των Φώκλαντ το 1982 από πύραυλο Exocet, των Αργεντινών. Όπου έτυχε τη στιγμή του εντοπισμού των επερχόμενων βλημάτων, ο υπεύθυνος αξιωματικός αεράμυνας να μην είναι στο πόστο του, και ο βοηθός του να έχει πάει στην τουαλέτα! Έτσι την κρίσιμη ώρα οι αρμόδιοι δεν ήταν παρόντες στο κέντρο μάχης. Στη συνέχεια ο πύραυλος που χτύπησε το Sheffield κατέστρεψε -ανάμεσα στις ζημιές που προκάλεσε- και τον κύριο αγωγό ύδατος του πλοίου που τροφοδοτούσε τα συστήματα πυρόσβεσης. Έτσι το πλήρωμα δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την φωτιά που ξέσπασε. Σύμφωνα με τους δύο ναυάρχους, είναι απόλυτα κρίσιμο να υπάρχει σε κάθε πλοίο μια αυστηρή, συνεχής και συστηματική εκπαίδευση του πληρώματος, ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται τόσο την αεράμυνα (αλλά και κάθε οπλικό σύστημα) αλλά και ακόλουθα τη διαδικασία πυρόσβεσης, επισκευών κ.λπ. ώστε το πλοίο να έχει πιθανότητες επιβίωσης.
Άλλωστε όπως μας είπε ο κ. Κονιδάρης τα σύγχρονα σκάφη είναι δεδομένα ευάλωτα σε αντιπλοϊκούς πυραύλους, οι οποίοι…
Η συνέχεια στο Naval Defence
