Εκστρατεία εμβάθυνσης των στρατηγικών σχέσεων της Ελλάδας με σημαντικές χώρες της μεσογειακής λεκάνης και της Μέσης Ανατολής, με τη σύγκληση τριών κορυφαίων διακυβερνητικών συμβουλίων μόλις τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, υλοποιεί η κυβέρνηση, σύμφωνα με στελέχη του Μεγάρου Μαξίμου.
Τα Ανώτατα Συμβούλια Συνεργασίας (ΑΣΣ) πραγματοποιούνται παράλληλα με τις επαφές του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι, τον Μάρτιο, και τον νεοεκλεγέντα καγκελάριο της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς στο Βερολίνο στις αρχές αυτού του μήνα, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγινε ο πρώτος ηγέτης που έγινε δεκτός στην καγκελαρία μετά τη συγκρότηση της νέας γερμανικής κυβέρνησης.
Η αρχή έγινε τον Ιανουάριο, όταν συνεδρίασε το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον de facto ηγέτη του βασιλείου τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, που είναι ένας από τους ισχυρότερους πολιτικούς παράγοντες στη Μέση Ανατολή.
Κυβερνητικά στελέχη χαρακτήρισαν τη συνεδρίαση του ΑΣΣΣ επιστέγασμα της συστηματικής προσπάθειας οικοδόμησης της διμερούς σχέσης από την ελληνική κυβέρνηση και διπλωματία, με στόχο την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων και την αύξηση της ελληνικής επιρροής στον αραβικό κόσμο. Το έδαφος προετοιμάστηκε χάρη στις επαφές μεταξύ των δύο χωρών τα προηγούμενα χρόνια, με τον πρωθυπουργό να συναντά τον πρίγκιπα διάδοχο το 2021, το 2022 και το 2023, ενώ το ίδιο διάστημα οι δύο ηγέτες επικοινώνησαν τηλεφωνικά τουλάχιστον δύο φορές.
Οι ίδιες πηγές υπογράμμισαν τη σημασία που είχε για τη σχέση της Αθήνας με το Ριάντ η απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη πριν από τέσσερα χρόνια να δανείσει μία συστοιχία Patriot για την αεράμυνα της Σαουδικής Αραβίας έναντι των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι από την Υεμένη, οι οποίοι είχαν στοχοποιήσει επανειλημμένα σαουδαραβικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Όπως είπαν, η βούληση της ελληνικής πλευράς να βοηθήσει τη Σ. Αραβία άνοιξε τον δρόμο για τη σύσφιξη των σχέσεων σε άλλη βάση σε σχέση με το παρελθόν.
Η Σαουδική Αραβία αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό εταίρο για την Ελλάδα, όχι μόνο λόγω του «ειδικού βάρους» του Ριάντ στον σουνιτικό και αραβικό κόσμο, αλλά και καθώς αποτελεί το ισχυρότερο αντίβαρο στην προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει τη μεταπολεμική Συρία στη σφαίρα επιρροής της. Η Σαουδική Αραβία έχει τοποθετηθεί, ώστε να αναλάβει τη χρηματοδότηση της ανακατασκευής κρίσιμων υποδομών της Συρίας, αλλά και την παροχή αναγκαίων αγαθών.
Ενδεικτικό της πολυδιάστατης και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με τη Σαουδική Αραβία είναι ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν στη σύσταση επτά επιτροπών για την περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας τους. Μεταξύ αυτών βρίσκονται επιτροπές ασφάλειας και άμυνας, αλλά και επενδύσεων και εμπορίου.
Στις 7 Μαΐου ακολούθησε το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Αιγύπτου, όπου επισφραγίστηκε η αναβάθμιση της διμερούς σχέσης σε στρατηγικό επίπεδο. Είχε προηγηθεί διψήφιος αριθμός συναντήσεων του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ Ελ Σίσι, είτε σε διμερές είτε σε πολυμερές επίπεδο.
Η ελληνική κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη αξία στη συνεργασία με το Κάιρο, αφενός διότι θεωρεί ότι η Αίγυπτος αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην ταραγμένη περιοχή της βορειοανατολικής Αφρικής και αναντικατάστατο «κυματοθραύστη» έναντι μεταναστευτικών ροών από την υποσαχάρια ζώνη, αφετέρου διότι η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την κυβέρνηση Σίσι το 2020 ήταν υποδειγματική συμφωνία για την περιοχή στη διεθνούς δικαίου και της σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας, σε αντίθεση με το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο.
Η αναβάθμιση της ελληνο-αιγυπτιακής σχέσης και η διοργάνωση του πρώτου ΑΣΣ ουσιαστικά δίνουν συνέχεια στην προσπάθεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη να οικοδομήσει μία ακόμα εταιρική συνεργασία που θωρακίζει έμπρακτα τα ελληνικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή. Πέραν της γεωπολιτικής αξίας, το ΑΣΣ προσέφερε μία ακόμα ευκαιρία να γίνει ανταλλαγή απόψεων για την ενεργειακή συμπόρευση των δύο χωρών, μέσω του σχεδιαζόμενου καλωδίου GREGY και της αξιοποίησης της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας για αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.
Ο κύκλος έκλεισε με το δεύτερο ΑΣΣ Ελλάδας – Ιταλίας, που φιλοξενήθηκε στη Ρώμη στις αρχές της εβδομάδας. Η Ιταλία είναι η έτερη χώρα με την οποία η Ελλάδα κατέληξε σε συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ το 2020, πάντα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Πηγές με γνώση του σχεδιασμού για το ΑΣΣ επισήμαναν πως η κυβέρνηση Μελόνι αποτελεί πολύτιμο εταίρο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε μία σειρά ζητημάτων, όπως η αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης, με έμφαση στην προστασία των εξωτερικών συνόρων και τη θέσπιση κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την αύξηση των επιστροφών όσων δεν δικαιούνται άσυλο.
Η συνεδρίαση κατέληξε σε 14 συμφωνίες, περιλαμβανομένου του μνημονίου με τους κρατικούς ιταλικούς σιδηρόδρομους για επενδύσεις ύψους 360 εκατομμυρίων ευρώ εκ μέρους της ιταλικής πλευράς, ώστε η Hellenic Train να αποκτήσει νέες αμαξοστοιχίες και αμαξοστάσια. Υπογράφηκε ακόμα μνημόνιο για τον τριπλασιασμό της δυνατότητας της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, ώστε να φτάσει στα 1.500 MW.
Κυβερνητικές πηγές με γνώση του σχεδιασμού που γίνεται στο Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών σχολίασαν ότι η Ελλάδα έχει ανακτήσει το διπλωματικό κεφάλαιο που έχασε την προηγούμενη δεκαετία και αποτελεί αξιόπιστο συνομιλητή όλων των χωρών της περιοχής ενώ, χωρίς να ετεροκαθορίζεται, χτίζει πολύπλευρες σχέσεις στρατηγικού βάθους με ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις.
