H ανακοίνωση της γερμανικής εταιρείας Diehl Defence στις 30 Ιανουαρίου 2025 σχετικά με την έναρξη της ανάπτυξης και της προετοιμασίας παραγωγής του πυραύλου αέρος-αέρος IRIS-T Block 2, δηλαδή της επόμενης βελτιωμένης γενιάς του, μάλλον προκάλεσε αναστάτωση στην Ελλάδα. Ο λόγος ήταν γιατί ενώ η χώρα μας συμμετείχε στην ανάπτυξη και την κατασκευή του αρχικού βλήματος, με 3 μεγάλες αμυντικές εταιρείες (ΕΑΣ, ΕΑΒ και Intracom Defense), εντούτοις, βρίσκεται εκτός του προγράμματος μετεξέλιξης, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.
ΕΞΕΛΙΞΗ: Η Diehl ανέλαβε την ανάπτυξη του IRIS-T Block 2, η Ελλάδα είναι εκτός παραγωγής!
Δεν κρύβουμε πως η απουσία της Ελλάδας από το πρόγραμμα του IRIS-T Block 2 είναι αν μη τι άλλο περίεργη, καθώς η ύπαρξη του Block 1, στο οπλοστάσιο των ελληνικών F-16 είναι ένα αξιολόγο πλεονέκτημα της Πολεμικής Αεροπορίας απέναντι στην τουρκική. Ο IRIS-T θεωρείται ανώτερος του ΑΙΜ-9Χ, και μάλιστα προσφέρει τη μοναδική δυνατότητα κατάρριψης εχθρικών πυραύλων αέρος-αέρος ή εδάφους-αέρος που κατευθύνονται προς τα ελληνικά αεροσκάφη. Ενώ, η Νορβηγική Αεροπορία έχει κάνει επιτυχημένη βολή και κατά ναυτικών στόχων με τα ίδια βλήματα.
Σημειώνουμε πως σε πολεμική χρήση η απόδοση των ΑΙΜ-9Χ στη Συρία δημιούργησε προβληματισμούς, ενώ οι IRIS-T στην Ουκρανία, στην έκδοση τους ως αντιαεροπορικών με εξαπόλυση από το έδαφος, έχουν αναφορές για επιτυχία αναχαίτισης σχεδόν 100% και σε δύσκολες συνθήκες.
O IRIS-T Block 2 τώρα θα είναι η επόμενη γενιά του βλήματος, με βελτιωμένο αισθητήρα υπέρυθρής κατεύθυνσης, και με εξέλιξη στο λογισμικό με χρήση τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να μειώσει ακόμη περισσότερο την πιθανότητα παραπλάνησης του πυραύλου από αντίμετρα.
Εμείς επισημάναμε την ελληνική “απουσία” στο πρόγραμμα εξέλιξης του Βlock 2, αλλά το ρεπορτάζ μας επιτρέπει να επανέλθουμε, σχετικά για τους λόγους που την έχουν προκαλέσει. Έτσι, μάθαμε πως ήδη από το 2023 η κατασκευάστρια εταιρεία και επικεφαλής του consortium, είχε στείλει στην Ελλάδα επιστολές (πληθυντικός) που ενημέρωνε για το νέο πρόγραμμα και ζητούσε τη συμμετοχή μας.
Μετά το καλοκαίρι του 2023, η ελληνική Πολεμική Αεροπορία είχε πειστεί για την σημασία της εξέλιξης του Block 2, οπότε ξεκίνησε τις διαδικασίες για την εθνική συμμετοχή στο πρόγραμμα ανάπτυξης, όπως και των σχετικών ελληνικών εταιρειών. Σημειώνουμε, πως η χώρα μας στην προηγούμενη φάση, για τον Block 1, είχε πάρει επιστροφές 150% παραπάνω από όσα πλήρωσε, κάτι που αναμενόταν να γίνει και τώρα. Μάλιστα, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που στράφηκαν οι Γερμανοί για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, προσφέροντας αυτή τη φορά όχι μόνο κατασκευαστικό έργο, αλλά και ερευνητικό/αναπτυξιακό.
Επίσης οι ελληνικές εταιρείες και ειδικά τα ΕΑΣ που κατασκευάζουν την πολεμική κεφαλή, είχαν εξαιρετικό περιθώριο κέρδους από την κατασκευή των υποσυστημάτων. Ενώ οι Γερμανοί είχαν δεσμευτεί για περαιτέρω επένδυση στα ΕΑΣ ύψους 5 εκατ. ευρώ, στο εργοστάσιο στο Λαύριο, προκειμένου να αυξηθεί η δυνατότητα παραγωγής κεφαλών μάχης για τους IRIS-T.
Το ΓΕΑ και το ΓΕΕΘΑ επέλεξαν να προωθήσουν το πρόγραμμα ως ερευνητικό, καθώς δεν αφορούσε άμεσα προμήθεια του όπλου, αλλά ανάπτυξη τεχνογνωσίας και συμμετοχής στην εξέλιξη του, ενώ αργότερα θα ήταν δυνατή και η αγορά των νέων βλημάτων από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Και περιλαμβανόταν στην πρόταση η πρόβλεψη για συμμετοχή στο υπό ανάπτυξη πρόγραμμα MLU (Mid Life Upgrade, Αναβάθμιση Μέσης Ζωής), των υπαρχόντων πυραύλων IRIS-T της Πολεμικής Αεροπορίας, ώστε να παραμείνει απολύτως λειτουργικό το τρέχον απόθεμα.
Έτσι, η πρόταση των Επιτελείων ήταν να εγκριθεί η χρηματοδότηση που ζητούσε η Diehl, γύρω στα 40 εκατ. ευρώ, από τα κονδύλια Έρευνας και Ανάπτυξης του προϋπολογισμού του υπουργείου Εθνικής Αμύνης. Τα χρήματα αυτά, κάθε έτος αντιστοιχούν στο 1% του εξοπλιστικού προϋπολογισμού. Πλέον όμως ο προϋπολογισμός αυτός έχει μεταφερθεί στο Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), το νεοσύστατο οργανισμό που αναλαμβάνει όλο το ερευνητικό έργο στο χώρο της άμυνας.
Όπως φαίνεται όλα τα παραπάνω δεν ήταν αρκετά πειστικά ώστε να μετέχει η Ελλάδα στο πρόγραμμα εξέλιξης του Block 2. Με την πρόταση του ΓΕΑ να απορρίπτεται και γιατί υπάρχει έλλειψη κονδυλίων ενώ έχει μεταφερθεί το υπόλοιπο προϋπολογισμού στο ΕΛΚΑΚ.
Οπότε δεν καταφέραμε να βρούμε 40 εκ. ευρώ, τα οποία θα επενδύοταν κιόλας σε βάθος ετών (δεν έπρεπε να δoθούν όλα μαζί). Έτσι, αν κάποτε η Πολεμική μας Αεροπορία αποφασίσει να αγοράσει τους IRIS-T Block 2, θα το κάνει ως απλός πελάτης και όχι εταίρος, ενώ και η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα μείνει εκτός, από ένα ακόμη μεγάλο πολυεθνικό πρόγραμμα.
Είναι λοιπόν απογοητευτικό από τη μια να διαφημίζεται η προσπάθεια ενοποίησης και συντονισμού των ελληνικών αμυντικών ερευνητικών προσπαθειών, να αναλαμβάνει το ΕΛΚΑΚ τη γενική διαχείριση τους και με ευρείες αρμοδιότητες, έως και ανάθεσης έργου και με στόχο την εμπορευματοποίηση των σχετικών μελετών, ώστε να ενισχυθεί και η εγχώρια αμυντική βιομηχανία και όλο αυτό, με το… καλημέρα, να “χάνει” την κρίσιμη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα εξέλιξης του IRIS-T. Το οποίο είναι από τα λίγα όπου είχαμε έως τώρα και τοπική παραγωγική συμμετοχή και αμυντική επένδυση και υψηλή απόδοση!
Αναρωτιόμαστε μάλιστα, αν η απόρριψη του γερμανικού προγράμματος, έχει να κάνει με τις πληροφορίες που έχουμε δημοσιεύσει, σχετικά με την επιλογή μιας ισραηλινής πρότασης για τον υπό σχεδίαση ελληνικό “θόλο αεράμυνας”, αγνοώντας όμως τη λύση των γερμανικών IRIS-T, των γαλλικών MICA NG και Aster 30, όπως και των ισραηλινών Barak MX.
