Η τηλεοπτική σειρά Fauda (ήδη 4 σεζόν έχουν γυριστεί), ισραηλινής παραγωγής, είναι μια από τις πιο μεγάλης τηλεθέασης κατασκοπευτικές σειρές των τελευταίων ετών. Περιγράφει τις περιπέτειες μιας ειδικής μυστικής αντιτρομοκρατικής μονάδας του Ισραήλ (Mista’arvim), η οποία, με πολλές περιπέτειες βέβαια σε κάθε σεζόν, καταφέρνει το στόχο της, να συλλάβει-αντιμετωπίσει τον «κακό παλαιστίνιο».
Κεντρικός ήρωας, ο Doron, που τον υποδύεται ο ισραηλινός ηθοποιός Lior Raz, που έχει και ρόλο παραγωγού της σειράς και εν μέρει σεναριογράφου. Με σοβαρές εμπειρίες όμως ο ίδιος από τον πυρήνα των ισραηλινών μυστικών μονάδων, καθώς είχε υπηρετήσει χρόνια στην Sayeret Duvdevan (μια από τις πάρα πολλές τέτοιες), ενώ και ο πατέρας του ήταν στην Shin Bet (την κεντρική υπηρεσία εσωτερικής ασφαλείας του Ισραήλ).
Ο Raz λοιπόν ξέρει γιατί «μιλά» και μαζί με άλλους συμβούλους παραγωγής της σειράς, έχει καταφέρει να δώσει μεγάλη αληθοφάνεια στο σενάριο. Το οποίο δείχνει πολλές αποτυχίες των Ισραηλινών, αστοχίες, ασυνεννοησία, ανταγωνισμούς μεταξύ μυστικών υπηρεσιών, απώλειες, και ότι ότι άλλο χρειάζεται για να κρατήσει το ενδιαφέρον του κοινού. Είπαμε όμως, το Fauda (όπως και το πιο πρόσφατο Tehran που γυρίστηκε στην Αθήνα, και περιγράφει δράση ισραηλινών πρακτόρων στο Ιράν, αλλά και άλλες παρόμοιες τηλεοπτικές σειρές), στο τέλος συνήθως καταλήγουν σε μια «νίκη των καλών» έστω και με φοβερές δυσκολίες.
To Fauda και η πραγματικότητα
Τι μας έδειξε η επίθεση της Χαμάς πριν λίγες μέρες; Μα πως η πραγματική ζωή είναι… και δεν είναι Fauda. Πως δηλαδή πράγματι και οι καλύτερες μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, και αυτές που δρουν «βαθιά» εντός των αραβικών κοινοτήτων, με αραβόφωνους πράκτορες που περνάνε μεγάλα χρονικά διαστήματα τελείως αποκομμένοι και σε συνεχή ρίσκο να ανακαλυφθούν, μπορεί να κάνουν λάθος και τρομακτικό.
Το ερώτημα παραμένει: Είναι δυνατόν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες και μονάδες, που μέχρι χθες θεωρούνταν οι καλύτερες στον κόσμο, με τη Μοσάντ ειδικά (την υπηρεσία πληροφοριών) να είναι στα όρια του θρύλου, να αστοχήσουν τόσο πολύ; Η απάντηση είναι κατηγορηματική: «Ναι και δεν είναι η πρώτη φορά». Ας θυμηθούμε μια σειρά παρόμοιων αποτυχιών.
- 1960-1980, αεροπειρατείες, πειρατείες, βομβιστικές ενέργειες: Είναι πολλές δεκάδες τα συμβάντα, πολλά από αυτά και αιματηρά, όπου παλαιστινιακές, αραβικές γενικότερα, αλλά και ευρωπαϊκές τρομοκρατικές οργανώσεις χτύπησαν μέσα σε 3 καυτές δεκαετίες. Αεροπειρατείες, πειρατείες, βομβιστικές επιθέσεις, αρκετές αυτοκτονίας κιόλας, σάρωσαν κυρίως την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, χωρίς να μπορεί να προβλεφθούν και να αναχαιτιστούν. Είναι μια περίοδος που ίσως την έχουμε ξεχάσει, αλλά κλόνισε το δυτικό κόσμο. Και από αυτή την εμπειρία ξεκίνησαν να «χτίζονται» εκ νέου οι σύγχρονες μυστικές υπηρεσίες σε Δύση και Ανατολή, αξιοποιώντας δηλαδή την αποτυχία να προβλέψουν και να ανιχνεύσουν, ως μάθημα.
- 1972, Σφαγή του Μονάχου: Παλαιστίνιοι πιάνουν ομήρους ισραηλινούς αθλητές και προπονητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, με τελικό αποτέλεσμα 17 νεκρούς. Πλήρης εδώ η αποτυχία των Ισραηλινών να διαγνώσουν την σχετική προετοιμασία που σόκαρε τον κόσμο, αν και μετά η Μοσάντ εξαπέλυσε εκτελεστές σε όλη την Ευρώπη κατά των υπευθύνων, παίρνοντας αιματηρή εκδίκηση.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 5 Σεπτεμβρίου 1972: H «Σφαγή του Μονάχου» στους Ολυμπιακούς Αγώνες
- 1973, Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ: Στις 6 Οκτωβρίου Αιγύπτιοι, Σύριοι και πολλές ακόμη αραβικές χώρες εισβάλουν στο Ισραήλ πιάνοντας κυριολεκτικά στον ύπνο τους πάντες, στην μεγαλύτερη αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών της χώρας, που δεν μπόρεσαν να δουν (να αντιληφθούν πιο σωστά) την τεράστια κινητοποίηση που είχε ξεκινήσει στα σύνορα τους. Ο πόλεμος σε κάποιο σημείο κόντεψε να απειλήσει την ύπαρξη του Ισραήλ (θρυλούμενη είναι η απελπισία της ηγεσίας της χώρας, που έφθασε να συζητήσει τη χρήση πυρηνικών όπλων). Να πούμε εδώ πως οι ισραηλινοί είχαν αφθονία στοιχείων, πηγή ακόμη και δίπλα στον πρόεδρο Σαντάτ της Αιγύπτου (τον Ashraf Marwan, ένα γαμπρό του πρώην προέδρου της χώρας, του Νάσερ!), είχαν ηλεκτρονικά δεδομένα, είχαν φωτογραφίες από αναγνωριστικά αεροσκάφη τους από τα μετόπισθεν. Κι όμως δεν κατάφεραν όλα αυτά να τα συνδυάσουν ή να τα πιστέψουν, για να «δουν» τα επερχόμενα.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 6 Οκτωβρίου 1973: Yom Kippur, η μεγάλη αραβική επίθεση στο Ισραήλ
- 2001, 11η Σεπτεμβρίου: Το γνωστό κοσμογονικό χτύπημα της Αλ Κάιντα στις ΗΠΑ. Και εδώ οι ισραηλινές υπηρεσίες, παρότι όχι στο επίκεντρο, και αυτές απέτυχαν να «οσμιστούν», τη μεγάλη τρομοκρατική επιχείρηση, συνεισφέροντας με τον τρόπο τους στη γενική αποτυχία των αμερικανικών υπηρεσιών. Και εδώ, εκ των υστέρων διαφάνηκε πως στοιχεία υπήρχαν, αλλά κανείς δεν είχε καταφέρει να κάνει τη σύνθεση τους.
- 2006, 2ος Πόλεμος του Λιβάνου: Εδώ το Ισραήλ εισβάλλει για 2η φορά στο Λίβανο, μόνο και μόνο για να βρεθεί ξαφνιασμένο μπροστά σε σκληρή αντίσταση της οχυρωμένης και καλά προετοιμασμένης Χεζμπολάχ. Κάτι που οδήγησε στην απεμπλοκή, καθώς δεν μπορούσε καμία πλευρά να πετύχει «καθαρή νίκη». Σοβαρή αποτυχία εδώ των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών.
Τα παραπάνω βέβαια είναι μόνο ενδεικτικά. Καθώς οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες έχουν αστοχήσει πολλές δεκάδες φορές στα ενδιάμεσα και έκτοτε. Χωρίς να μπορούν να προβλέψουν τις δεκάδες επιθέσεις της Χαμάς και της Χεζμπολάχ με ρουκέτες, χωρίς να μπορούν να σταματήσουν τις δεκάδες μεμονωμένες επιθέσεις τρομοκρατών, χωρίς να μπορούν να σταματήσουν τη ροή όπλων και εκρηκτικών στη Γάζα, χωρίς να μπορούν να εντοπίσουν όλα τα μεγάλου μήκους και περίπλοκα τούνελ που τη συνδέουν με την Αίγυπτο. Χωρίς ακόμη, να μπορούν να ελέγξουν αποτελεσματικά τη δράση του Ιράν εναντίον τους, χωρίς να έχουν σαφή εικόνα των τεκταινομένων στη Συρία, στο Ιράκ, στο Λίβανο, στην Υεμένη, στα Εμιράτα, στην Αίγυπτο, στη Λιβύη.
Είναι λοιπόν αποτυχημένες οι Ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες; Το αντίθετο. Είναι επιτυχημένες και ικανές, εντός ρεαλιστικών προσδοκιών όμως, και όχι σε πλαίσιο «είμαστε αλάνθαστοι». Καθώς το Ισραήλ αντιμετωπίζει όχι «έναν εχθρό», αλλά πολλές δεκάδες τρομοκρατικές οργανώσεις και ομάδες, με βάσεις και καταφύγια σε πολλές χώρες γύρω του. Και με πολλές διάσπαρτες ομάδες συμφερόντων να τις στηρίζουν, ακόμη και κρατικές οντότητες και πολιτικές συσπειρώσεις και ξένες μυστικές υπηρεσίες και δίκτυα λαθρεμπόρων όπλων και ναρκωτικών και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Με τους αντιπάλους του Ισραήλ να έχουν και μεταξύ τους αντιπαραθέσεις, στεγανά, έλλειψη συνεργασίας, όπως και ανοιχτό πόλεμο.
Έτσι η πρόσφατη αποτυχία πρόβλεψη της επίθεσης της Χαμάς είναι μεν μια φανερή «συστημική» αστοχία τεράστιου μεγέθους, αλλά δεν μπορεί να χαρακτηριστεί πρωτοφανής, ούτε και μη αναμενόμενη.
Πως μπορεί να έδρασε η Χαμάς
Η νέα επίθεση που εκδηλώθηκε σε βάθος στο Ισραήλ είχε αρκετά νέα χαρακτηριστικά. Πολλαπλά σημεία κρούσης, χρήση καινούργιων μεθόδων (ανεμόπτερα και αλεξίπτωτα, πολλά drones, βαριά μηχανήματα που γκρέμισαν τους φράχτες γύρω από τη Γάζα κ.λπ.), όπως και μαζική εισβολή πολλών εκατοντάδων μελών της Χαμάς, ανάμεσα τους και πολύ καλά οργανωμένων «ειδικών δυνάμεων της», βαριά οπλισμένων και καλά εκπαιδευμένων. Πως κρύβεται λοιπόν όλο αυτό; Να προτείνουμε μερικές απαντήσεις.
Α. Το Ισραήλ διατηρεί πολύ ισχυρή ηλεκτρονική παρακολούθηση της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, του Νοτίου Λιβάνου κ.ο.κ. Κινητά τηλέφωνα, ίντερνετ, σταθερές γραμμές, προφανώς όλες οι διαδικτυακές υπηρεσίες επικοινωνίας (μέσω messengers, social media, κρυπτογραφημένων εφαρμογών), παρακολουθούνται μεθοδικά και με χρήση τεχνητής νοημοσύνης, που μπορεί να ανιχνεύσει και «τάσεις» και «αλλαγές συμπεριφοράς» και «χρήση κωδικών λέξεων» στους παρακολουθούμενους. Π.χ. τα κινητά τηλέφωνα πολλών υπόπτων παρακολουθούνται όχι μόνο στο τι μεταδίδουν αλλά και που βρίσκονται ως συσκευές, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει πιθανή συνάντηση, συγκέντρωση, οργάνωση τους.
Πως διαφεύγει κανείς από αυτό το πλέγμα παρακολούθησης; Η απάντηση είναι η πιο βασική: μη χρήση ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Επιστροφή δηλαδή σε πιο παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας, μέσω προσωπικών συναντήσεων, αγγελιοφόρων ή ότι άλλο. Και αν το δίκτυο των ανθρώπων είναι μικρό και μόνο «γνωστοί μεταξύ τους», είναι και πολύ δύσκολο να σπάσει.
Β. Η μαζική προετοιμασία μονάδων της Χαμάς (η οποία έχει σοβαρή στρατιωτική οργάνωση και με επιμέρους δομές, έως και μηχανικού, πυροβολικού με ρουκέτες, διαβιβαστών κ.λπ.) προφανώς μπορεί να σημάνει συναγερμό. Αλλά εδώ δεν είναι καθόλου απαραίτητο να υπήρξε τέτοια μαζική οργάνωση. Αντίθετα, υποθέτουμε πως η προετοιμασία έγινε σε πολύ κλειστό κύκλο, λίγων δεκάδων ανθρώπων, που έκαναν τον κεντρικό προγραμματισμό. Οπότε να είχαν δοθεί σε κάποιες «κλειστές» μονάδες της Χαμάς, με μεγάλη συνάφεια μεταξύ των μελών τους και φανατισμό, άρα με σχεδόν μηδανική πιθανότητα διαρροών, εντολές για προετοιμασία (π.χ. αυτοί που εμφανίστηκαν με αλεξίπτωτα), χωρίς όμως ορισμένο χρόνο δράσης. Και αυτές οι μονάδες να ενημερώθηκαν την τελευταία στιγμή, π.χ. 24-48 ώρες πριν.
Από τις εικόνες των επιθέσεων διαπιστώνουμε και το εξής: Πως μετείχαν όπως είπαμε εκπαιδευμένες ομάδες της Χαμάς με στρατιωτικές στολές, καλό ατομικό οπλισμό, κίνηση σε κομβόι με μοτοσικλέτες ή φορτηγά, καλυμμένα πρόσωπα, κ.λπ. Αυτές οι μονάδες είχαν συγκεκριμένο στόχο, δολοφονική μέθοδο, αποστολή σύλληψης αμάχων κ.ο.κ.
Αλλά ταυτόχρονα εμφανίζονται και εκατοντάδες άλλοι, με πολιτικά χωρίς τίποτα άλλο για προστασία, με ένα καλάσνικοφ στο ένα χέρι και ένα κινητό στο άλλο, φωνάζοντας, γιορτάζοντας την επίθεση, λεηλατώντας, σκυλεύοντας, κακοποιώντας αμάχους, χωρίς καμία εμφανή οργάνωση. Υποθέτουμε λοιπόν εδώ πως το αρχικό κύμα κρούσης των κάποιων εκατοντάδων, ακολούθησε μετά ένα δεύτερο, ένα “ασκέρι”, που κινητοποιήθηκε επιτόπου. Καθώς η Χαμάς έχει χιλιάδες συμπαθούντες οπλοφόρους, οργανωμένους σε τοπικές-συνοικιακές-φυλαρχικές ομάδες. Οι οποίοι στο μικρό γεωγραφικό χώρο της Λωρίδας της Γάζας και δίπλα ακριβώς στο Ισραήλ, συνεχώς σε εγρήγορση, είναι πολύ εύκολο να ακολουθήσουν την τελευταία στιγμή σε ένα γενικό κάλεσμα.
Γ. Η μαζική χρήση ρουκετών (πάνω από 3.500 εκτοξεύθηκαν όπως αναφέρουν οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις), επίσης θα έπρεπε να έχει «ερεθίσει» τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες στην προετοιμασία της. Αλλά εδώ έχουμε πάγιο πρόβλημα. Καθώς στο πρόσφατο παρελθόν, ανάλογα κύματα επιθέσεων επίσης δεν είχαν προβλεφθεί. Η Χαμάς έχει καταφέρει να στήσει ένα δίκτυο εργαστηρίων σχεδόν βιομηχανικής παραγωγής ρουκετών (πολλά από αυτά υπόγεια), τα οποία λειτουργούν συνεχώς και στοκάρουν αντίστοιχα όπλα. Άρα η συνεχής παραγωγή, δύσκολα μπορεί να εντοπισθεί ή να αξιολογηθεί ως κάτι το χρονικά ειδικό.
Hamas showed a video how rockets are being launched into Israel. pic.twitter.com/kLGAJqxBMU
— NOELREPORTS 🇪🇺 🇺🇦 (@NOELreports) October 9, 2023
Εδώ η χρήση των ισραηλινών συστημάτων Iron Dome, που εντοπίζουν και καταρρίπτουν τέτοιες ρουκέτες, ίσως έδωσε στην ισραηλινή πλευρά και μια ψευδαίσθηση ασφαλείας. Ότι… «ναι μεν κατά καιρούς δεχόμαστε κύματα ρουκετών, αλλά έχουμε ισχυρή αεράμυνα, έχουμε δίκτυο προειδοποίησης του πληθυσμού μας με σειρήνες, τα περισσότερα σπίτια στο νότιο Ισραήλ έχουν και δωμάτιο ασφαλείας (θωρακισμένο), οι ρουκέτες έτσι κι αλλιώς δεν είναι κατευθυνόμενες οι περισσότερες και πέφτουν στην πλειονότητα τους σε χωράφια». Μια εικόνα δηλαδή που το Ισραήλ έχει ζήσει ξανά και ξανά εδώ και χρόνια και ξέρει να το αντιμετωπίζει. Μέχρι μια μέρα να έρθει ο κορεσμός του συστήματος.
Μια παρέκβαση εδώ, καθώς γράφηκαν αρκετά για «αποτυχία του Iron Dome». Αυτό δεν στοιχειοθετείται ακόμη. Δεν έχουν ανακοινώσει οι Ισραηλινοί -και δύσκολα θα το κάνουν- πόσες εισερχόμενες ρουκέτες κατέρριψαν και τι ποσοστό ευστοχίας είχαν οι συστοιχίες αεράμυνας. Είναι πιθανό λοιπόν το Iron Dome και όλα τα συναφή συστήματα να λειτούργησαν εντός παραμέτρων τους, αλλά χωρίς να μπορούν να διαχειριστούν τον κορεσμό που πέτυχε η Χαμάς. Αυτό όμως ισχύει για κάθε αεράμυνα, σε όλους τους πολέμους και τις συγκρούσεις. Δεν υπάρχει «αεροστεγές», παρά τις κατά καιρούς φαντασιώσεις (που κυκλοφορούν και στην Ελλάδα…)
Άλλωστε το Iron Dome δεν κατασκευάστηκε να αναχαιτίζει τα πάντα. Κρίσιμο στοιχείο της λειτουργίας του είναι η αξιολόγηση των εισερχόμενων βλημάτων, η πρόγνωση (φυσικά όχι τέλεια), ποιοι είναι οι πιο επικίνδυνοι να πέσουν σε κατοικημένες περιοχές και η αναχαίτιση, ειδικά των τελευταίων. Άρα οι πράγματι συγκλονιστικές εικόνες με εκατοντάδες ρουκέτες σε κάθε κύμα να «σκεπάζουν το ουρανό», δεν είναι αντιπροσωπευτικές του τι συμβαίνει στο έδαφος. Πέρα βέβαια από τις αρκετές ζημιές, η τρομοκράτηση του ισραηλινού πληθυσμού είναι σίγουρο ότι έγινε.
Δ. Το Ισραήλ διατηρεί ένα πυκνό δίκτυο φυσικής παρακολούθησης στην περίμετρο της Γάζας. Άλλωστε η ίδια η Λωρίδα είναι «χτισμένη» στην κυριολεξία στην περίμετρο της, σε μεγάλο μήκος με τσιμεντένιο φράκτη και αλλού με συρμάτινο, από τους Ισραηλινούς. Οι οποίοι έχουν φυλάκια κατά μήκος της περίφραξης (η οποία βέβαια δημιουργεί συνθήκες φυλακής για πάνω από 2 εκατομμύρια παλαιστινίους…), με κάμερες, αισθητήρες, περιπόλους κ.λπ.
Το προφανές ερώτημα εδώ: Όλα αυτά γιατί δεν λειτούργησαν; Η απάντηση μάλλον φάνηκε από τον σχεδιασμό της Χαμάς. Καθώς η επίθεση της δεν εκδηλώθηκε σε ένα ή δύο σημεία, αλλά πολλαπλά σε όλη την περίμετρο. Κάτι που δεν έχει ξαναγίνει, με τόσο χρονικό συντονισμό. Ταυτόχρονα η χρήση βαρκών που αποβίβασαν ομάδες σε παράλια του Ισραήλ (όχι πολλούς, γιατί εδώ υπήρχε αντίδραση του Ισραηλινού Ναυτικού που είναι συνεχώς σε περιπολία στα ανοιχτά της Γάζας), αλλά και η πρωτότυπη χρήση ανεμοπτέρων, αλεξιπτώτων κ.λπ. που έφερε στα μετόπισθεν των Ισραηλινών γραμμών τρομοκράτες, κατάφερε την κατάρρευση του συστήματος.
Κάνουμε την εξής υπόθεση: Τα ισραηλινά φυλάκια και τα μικρά στρατόπεδα στην περίμετρο της Γάζας πρέπει να ήταν υποεπανδρωμένα. Η επιλογή της ημέρας ήταν κρίσιμη καθώς το Σάββατο είναι η εβδομαδιαία αργία για το Ισραήλ, αλλά η συγκεκριμένη μέρα ήταν και η τελευταία της γιορτής του Sukkot, που κράτησε μια εβδομάδα και είναι από τις σημαντικές θρησκευτικές παραδόσεις στη χώρα. «Διπλή» αργία λοιπόν (δείτε το παρακάτω βίντεο του Ισραηλινού Στρατού πριν βέβαια την επίθεση), με την Γάζα να είναι αρκετά ήρεμη για εβδομάδες, με την ισραηλινή προσοχή στραμμένη περισσότερο στα βόρεια στα σύνορα με το Λίβανο, αλλά και στα κεντρικά της χώρας όπου υπήρχαν ταραχές, στην Ιερουσαλήμ.
Εκεί τις προηγούμενες ημέρες του Sukkot, ορθόδοξοι Εβραίοι έκαναν «εισβολές» στο τέμενος Αλ Ακσά, από τα ιερότερα του Ισλάμ, ότι δηλαδή χειρότερο από πλευράς θρησκευτικής πρόκλησης, και σημείο μόνιμης αντιπαράθεσης μεταξύ Ισραήλ και των τοπικών αραβικών πληθυσμών στη Δυτική Όχθη. Οπότε εκεί μάλλον περίμεναν οι Ισραηλινοί αντιδράσεις και όχι στο Νότο.
Αν λοιπόν σε αυτό το φαινομενικά «ελεγχόμενο» κλίμα, ξαφνικά ξέσπασε ένα κύμα ρουκετών, ένα κύμα εισβολών, με αναφορές να έρχονται από όλες τις διευθύνσεις, με χιλιάδες κινητά τηλέφωνα να κάνουν μαζικά και απότομα κλήσεις τρόμου, ζητώντας βοήθεια καθώς είχαν ξεκινήσει οι σφαγές, εμφανίστηκαν και drones να ρίχνουν βομβίδες στους ισραηλινούς πύργους με τις κάμερες γύρω από τη Γάζα, μπλοκάροντας τη μετάδοση της εικόνας, αν υπήρχε υποεπάνδρωση φυλακίων, αλλά και χαλάρωση τους μετά από την αργία, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τι χάος επικράτησε. Που από μόνο του αποσυναρμολόγησε για κάποιες κρίσιμες ώρες, κάθε ισραηλινή αντίδραση.
Και εδώ όμως βγαίνουν στην επιφάνεια μικρές τοπικές ιστορίες αντίστασης, μονάδες ισραηλινών εφέδρων να κινητοποιούνται αυτόνομα, άλλες μονάδες τεθωρακισμένων και αστυνομίας να κινούνται επίσης χωρίς συντονισμό, αλλά μπλοκάροντας την περαιτέρω διείσδυση. Υπήρξε δηλαδή αντίδραση, πράγμα που πρέπει να πιστωθεί στην ισραηλινή προεργασία. Που έχει κορυφαίο σύστημα επιστράτευσης και κινητοποίησης και κυρίως πνεύμα αυτενέργειας χωρίς να περιμένει κανείς «κεντρική εντολή». Παρόλα αυτά χρειάστηκαν 2 μέρες, ώστε οι Ισραηλινές δυνάμεις να εκκαθαρίσουν τελείως τις περιοχές κοντά στη Γάζα.
Η ζωή μετά το Fauda
H ισραηλινή αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών, μπορεί να εξηγηθεί και από άλλους λόγους. Είπαμε στην αρχή πως είναι πολλές, έως υπερβολικά πολλές. Αρχικά οι 3 κεντρικές, η Μοσάντ, η Shin Bet, και η Aman των Ενόπλων Δυνάμεων. Μετά οι άλλες ειδικές υπηρεσίες των 3 κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, η αντίστοιχη μονάδα πληροφοριών της Αστυνομίας, η μονάδα 8200 για ηλεκτρονική παρακολούθηση, η Sayeret Matkal που είναι αντιτρομοκρατική μονάδα των Ενόπλων Δυνάμεων συνδεδεμένη μεν με την Aman, αλλά και με δικό της επίπεδο αυτονομίας. Συν διάφορες ακόμη πιο κρυφές και ολιγομελείς μονάδες και υπομονάδες δράσης, παρακολούθησης, επέμβασης, ανάλυσης κ.ο.κ. Με τα μεταξύ τους στεγανά, με τις διαφορετικές αντιλήψεις και μεθόδους λειτουργίας, με διαφορετικά ίσως πρωτόκολλα επικοινωνίας και επιχειρησιακές ατζέντες.
Σε αυτό τον κυκεώνα λοιπόν δεν είναι αδύνατο να παρεισφρήσει το συστημικό λάθος. Και εδώ έχουμε τις πρώτες αναφορές πως υπήρχαν προειδοποιήσεις, πως υπήρξαν νύξεις από ξένες υπηρεσίες, (π.χ. κάτι τέτοιο λένε οι Αιγύπτιοι που επίσης παρακολουθούν συστηματικά τα τεκταινόμενα στη Γάζα), πως υπήρχαν ενδείξεις.
Ξανά το ερώτημα αναδύεται: Αν αστόχησαν οι Ισραηλινοί, αστόχησαν οι Αιγύπτιοι, αστόχησαν και οι Αμερικανοί; Αστόχησαν και άλλες αραβικές χώρες, που κι αυτές έχουν «στήσει το αυτί τους» στην περιοχή, και δεν θέλουν την ενίσχυση της Χαμάς; Δεν υπάρχει απάντηση. Αλλά αυτή είναι και η ιδιομορφία του συστημικού λάθους. Πως όταν συμβεί, μετά φανερώνεται στην διερεύνηση τι «στράβωσε», τι θα πρέπει να διορθωθεί, τι ριζικά πρέπει να αλλάξει. Εντωμεταξύ με τις εντάσεις στην Ουκρανία, στην Κεντρική Ασία, στη Συρία, είναι αναμενόμενο πως η στόχευση των διαφόρων μυστικών υπηρεσιών διεθνώς είναι πολυδιασπασμένη.
Μια τελευταία διαπίστωση: Ήδη κυκλοφορεί η θεωρία συνωμοσίας πως «το Ισραήλ ήξερε ότι ερχόταν η επίθεση και την άφησε να εκδηλωθεί, ώστε να συσπειρωθούν όλοι γύρω από την κλονισμένη κυβέρνηση Νετανιάχου, αλλά και για να τους δοθεί η αφορμή να ξεκαθαρίσουν τη Λωρίδα της Γάζας μια και καλή». Δεν την ασπαζόμαστε αυτή την άποψη. Γιατί εμπεριέχει το ακόμη πιο απίθανο. Μια συνωμοσία τόσων πολλών που δεν μπορεί να γίνει.
Είπαμε πόσες ειδικές υπηρεσίες πληροφοριών έχει το Ισραήλ από μόνο του. Με διοικούντες και υπηρετούντες να είναι χιλιάδες και όχι βέβαια όλοι υποστηρικτές του Νετανιάχου. Το αντίθετο έχουμε δει εδώ και μήνες: Το Ισραήλ να ταράσσεται από τεράστιες διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης, που κατηγορείται για αυταρχισμό και αντισυνταγματική συμπεριφορά, με δεκάδες υψηλόβαθμους στρατιωτικούς, να δηλώνουν ανοιχτά την αντίθεση τους. Πιστεύει κανείς πως σε μια τέτοια κοινωνία σε εσωτερική διάσταση, με σημαντικό βαθμό αυτονομίας και ανεξαρτησίας στις κρατικές δομές της, με πολλαπλές προσεγγίσεις (εντός Ισραηλινής κοινωνίας συνυπάρχουν και όχι εύκολα, όλες οι αντιλήψεις, από υπερορθόδοξους Εβραίους, έως τους πιο φιλελεύθερους) θα μπορούσε να συγκροτηθεί μια μαζική συνωμοσία «σιωπής» και με ρίσκο μάλιστα εκατοντάδων νεκρών τους; Που η ίδια η χώρα έχει πολλές φορές κάνει τεράστια κινητοποίηση γιατί είχαν 2-3 νεκρούς από κάποιο τρομοκρατικό χτύπημα;
Το συμπέρασμα μας: Το Ισραήλ αλλά και όλες οι διεθνείς δομές πληροφοριών θα ενσκήψουν σε αυτή τη μεγαλειώδη αποτυχία πρόβλεψης και θα αναζητήσουν τα δεδομένα όρια τους. Καλός ο ηλεκτρονικός μανδύας, καλή η τεχνητή νοημοσύνη, καλοί οι χιλιάδες αισθητήρες, οι δορυφόροι, οι παρακολουθήσεις, οι μυστικοί πράκτορες, οι πληροφοριοδότες. Αλλά όλα αυτά μπορεί να τα ανατρέψει ένας μεθοδικός αντίπαλος, με λιγότερα μέσα αλλά καλύτερη, έστω και περιστασιακά, οργάνωση, που έχει και το «πλεονέκτημα» να τα ρισκάρει όλα και σε μια… ζαριά.
Γιατί αυτό έκανε πριν λίγες μέρες η Χαμάς, ποντάροντας σχεδόν τα πάντα σε μια κίνηση υψηλών συμβολισμών (διαλέγοντας μέχρι και την επέτειο του Γιομ Κιπούρ για να επιτεθεί εκ νέου), με κτηνώδη τρομοκρατική δράση αλλά και θυσιάζοντας χιλιάδες μέλη της, σε μια προσπάθεια να νικήσει το Ισραήλ. Όχι στο πεδίο της μάχης (εκεί είναι αδύνατο), αλλά στο πεδίο των εντυπώσεων, του διεθνούς κύρους, της λαϊκής επιδοκιμασίας, της κινητοποίησης των μαζών, της εθνεγερτικής και θρησκευτικής ρητορείας σε ένα “περίκλειστο χώρο”, εκατομμυρίων Παλαιστινίων και Αράβων στις γειτονικές χώρες, με πλήρη αδιαφορία για την διεθνή καταδίκη.
EKTAKTO: 1.500 τρομοκράτες της Χαμάς νεκροί εντός Ισραήλ, στις μάχες με τον Ισραηλινό Στρατό
Να κλείσουμε με μια αναφορά στη σειρά Fauda, όπως ξεκινήσαμε. Στο καταληκτικό επεισόδιο της 4ης σεζόν, δηλαδή ότι πιο τελευταίο, ο ήρωας, ισραηλινός πράκτορας Doron, είναι βαριά τραυματισμένος μετά από σύγκρουση με τρομοκράτες. Και ακούγεται, αν και Εβραίος, να προσεύχεται στα αραβικά, καθώς νιώθει τη ζωή του να τελειώνει. Αυτό είναι το αξεδιάλυτο της Μέσης Ανατολής, ένας βαθύς και διάχυτος μυστικισμός, μια πίστη στο μεταφυσικό, μια βεβαιότητα «μετέπειτα ζωής», που ωθεί τους πάντες στο να αναζητούν το αδύνατο, το απίθανο, το αναπάντεχο, αλλά και να αντλούν δύναμη να το αντέξουν. Και αρκετές φορές να το καταφέρνουν.
