του Marc Bassets αρθρογράφου της El Pais
Η αύξηση των μεθοριακών ελέγχων στη γέφυρα του Ιωάννη Παύλου Β’, που συνδέει τη γερμανική πόλη Γκέρλιτζ με την πολωνική Ζγκόρζελεκ, θυμίζει την ένταση που επικρατούσε παλιότερα μεταξύ των δύο αυτών χωρών και θέτει σε δοκιμασία την ίδια την ιδέα μιας Ευρώπης χωρίς εσωτερικά σύνορα.
Στη μία άκρη της γέφυρας, που έχει μήκος περίπου εκατό μέτρων, τέσσερις Πολωνοί στρατιώτες παρακολουθούν τα αυτοκίνητα που έρχονται από τη Γερμανία. Στην άλλη άκρη, τρεις Γερμανοί αστυνομικοί κάνουν το ίδιο με τα αυτοκίνητα που έρχονται από την Πολωνία.
Την περασμένη Παρασκευή, τα αυτοκίνητα κινούνταν με 15 χιλιόμετρα την ώρα και κάθε τόσο οι Πολωνοί στρατιώτες σταματούσαν ένα από αυτά και ήλεγχαν ποιος επέβαινε σε αυτό. Όσο ήταν εκεί η El Pais, οι Γερμανοί δεν σταμάτησαν κανένα. Σε κάθε περίπτωση, για κανένα αυτοκίνητο δεν διαπιστώθηκε ότι μετέφερε μετανάστες.
Στο τέλος της γέφυρας, κοντά σε μια αναμνηστική πλάκα για τον Πολωνό Πάπα, ένα πανό γράφει «Στοπ στη μετανάστευση». Το τοποθέτησε εκεί το λεγόμενο Κίνημα για την Υπεράσπιση των Συνόρων, που αποφάσισε να δράσει αυτοβούλως για να εμποδίσει την παράτυπη επιστροφή μεταναστών από τη Γερμανία στην Πολωνία.
«Κάποιος φαίνεται να σκέφτηκε πως είναι καλή ιδέα να επιστρέψουν οι μεθοριακοί έλεγχοι, όπως στον Ψυχρό Πόλεμο ή σε μια κατεχόμενη ζώνη», λέει ο Γιακούμπ Βολίνσκι, ένας 37χρονος Πολωνός που εργάζεται στη γερμανική πλευρά ως αναλυτής δεδομένων σε μια μεγάλη επιχείρηση και περνάει καθημερινά στην Πολωνία για να επισκεφθεί τους γονείς του. Αυτός ο «κάποιος» είναι οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, πρώτα, και της Πολωνίας, στη συνέχεια, που έστειλαν δυνάμεις ασφαλείας στα σύνορα των δύο χωρών που εκτείνονται σε μήκος 500 χιλιομέτρων.
Σε τι χρησιμεύει αυτό κανείς δεν ξέρει, ούτε πόσο θα κρατήσει. Μπορεί να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα: οι διακινητές γνωρίζουν ότι θα πέσουν σε ελέγχους και επιλέγουν εναλλακτικές οδούς. Μπορεί και όχι. «Υπάρχει μεγάλη δυσπιστία, μικρή επικοινωνία και καμιά διάθεση να αναζητηθούν λύσεις», λέει από τη Βαρσοβία η Γιοάνα Μαρία Στολάρεκ, ειδικός για τις γερμανοπολωνικές σχέσεις στο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ. «Τόσο ο Μερτς όσο και ο Τουσκ είναι ευρωπαϊστές και το λένε, αλλά αφήνονται να παρασυρθούν από την εσωτερική πολιτική στις χώρες τους. Ο πρώτος φοβάται το AfD και ο δεύτερος το Pis. Έχουν στο μυαλό τους τις επόμενες εκλογές. Θέλουν να δείξουν ότι κάνουν κάτι. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ σκέφτονται με ευρωπαϊκό τρόπο, δεν ενεργούν με ευρωπαϊκό τρόπο».
Η εθνικιστική Δεξιά της Πολωνίας, που κυβέρνησε από το 2015 ως το 2023 και τον Ιούνιο κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, υποκινεί τα αντιγερμανικά αισθήματα. «Αυτό που βλέπουμε είναι μια νέα προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν αντιγερμανικά αισθήματα και τραύματα, που είναι παρόντα στην πολωνική κοινωνία ως κληρονομιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», λέει ο ιστορικός Πάβελ Μάσκεβιτς. «Αυτό που είναι σχετικά καινούργιο είναι ο συνδυασμός των αντιγερμανικών αισθημάτων και ο φόβος της μετανάστευσης».
