Του αναγνώστη μας, Musashi
Καθώς πληθαίνουν τα άρθρα της «Π» σχετικά με τα σχέδια παλινόρθωσης του ΠΝ, παρακαλώ να μου επιτραπεί να καταθέσω με κάθε ειλικρίνεια και παρρησία την περίληψη ενός «ημερολογίου του καπετάνιου» που κράτησα την τελευταία τριετία. Εξετάζω το ιστορικό βάσει στοιχείων που ο ίδιος ήμουν σε θέση να συλλέξω, ενώ παράλληλα διερευνώ αυτά που θεωρώ ως αίτια και αιτιατά. Τα γεγονότα είναι αδιαμφισβήτητα, αλλά οι απόψεις προσωπικές μου.
Αρχικά λοιπόν, τον Οκτώβριο του 2020, ελήφθη απόφαση από το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) με την οποία ενεκρίθη η LCS/HF2 ως δόκιμη λύση και υπεβλήθη εισήγηση αποστολής Αιτήματος για Διακρατική Συμφωνία με τις ΗΠΑ («Letter of Request for Letter of Offer and Acceptance «LOR for LOA»). Η εισήγηση του ΑΝΣ ενεκρίθη στη συνέχεια από το ΣΑΓΕ και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, οπότε το ΓΕΝ απέστειλε LOR for LOA για τα εξής:
- Τέσσερα πλοία-παράγωγα της LCS
- Αίτημα για ενδιάμεση λύση (για καταδρομικά Ticonderoga ή/και αντιτορπιλικά Arleigh Burke)
- Πρόταση για εκσυγχρονισμό των φρεγατών ΜΕΚΟ σε όλα τα επίπεδα
- Πλήρες πρόγραμμα Εν Συνεχεία Υποστηρίξεως (Follow-On Support, FOS)
- Αίτημα συμμετοχής στο πρόγραμμα της νέας αμερικανικής φρεγάτας κλάσης Constellation (FFG-62/τέως FFG-X)
Σημαντικό εδώ (θα δούμε παρακάτω γιατί) είναι να σημειωθούν τα εξής:
- Ο χρόνος αποκρίσεως σε ένα τέτοιο αίτημα είναι της τάξεως των 9-12 μηνών, με διευκρινιστικές επαφές, επισκέψεις και αναλύσεις στο μεσοδιάστημα. Λογικό, διότι δεν είναι δυνατόν να είναι γνωστές όλες οι πτυχές ενός προγράμματος, ούτε να περιγραφούν με ακρίβεια όλες οι τεχνικές απαιτήσεις μέσα στις 5-10 σελίδες ενός LOR for LOA.
- Από τη στιγμή που κάποια κυβέρνηση απευθύνει LOR for LOA στην κυβέρνηση των ΗΠΑ απαγορεύεται τεχνικός ή εμπορικός διάλογος για το ίδιο αντικείμενο με αμερικανικές εταιρείες που συμμετέχουν στο τελικό προϊόν. [Η αμερικανική νομοθεσία θεωρεί αθέμιτο ανταγωνισμό την παράλληλη παροχή τεχνο-οικονομικών πληροφοριών από τις εταιρείες προς τον αιτούντα διακρατική σύμβαση. (Αντίθετα, οι διακρατικές συμφωνίες εξοπλισμών με χώρες της Ευρώπης και το Ισραήλ είναι ουσιαστικά συμβάσεις που συμφωνούνται με το εργοστάσιο παραγωγής, αλλά φέρουν υπογραφές των Κρατών του προμηθευτή και του πελάτη, με την οποία αναγνωρίζεται ως έγκυρη η συμφωνία που έχει συναφθεί. Η χώρα του προμηθευτή παρέχει – στην καλύτερη περίπτωση- δωρεάν ποιοτική εξασφάλιση, βάσει συμφωνιών ΝΑΤΟ).
Πριν ακόμη πέσει στο τραπέζι η πρόταση των Αμερικανών, οι τότε κύκλοι ταγών του ΠΝ είχαν ήδη αρχίσει νέα σειρά απαξιωτικών αναφορών, λέγοντας ακόμη κι ότι «οι LCS είναι… πειραματικά πλοία». Αδιαφορώντας για το ότι έπρεπε να υπηρετήσουν την πρώτη συντεταγμένη προσπάθεια της Ελλάδος για πραγματική διακλαδικότητα με πλοία διαφόρων (προσοχή: όχι πολλαπλών) ρόλων.
Παραγνωρίζοντας το ηλίου φαεινότερο μέλλον που δείχνει τις FFG-62 (κλάση Constellation). Και αγνοώντας την αμεσότητα πραγματικών και υπαρκτών – έτοιμων – δοκιμασμένων λύσεων υπό καθεστώς πλήρους ασφάλειας σύμβασης, ασφάλειας εφοδιασμού, ομοιοτυπίας και ανασυγκρότησης υποδομών και υποστηρικτικής βιομηχανίας, δηλαδή τεχνικής ασφάλειας.
Χωρίς πρόδηλη συναίσθηση των συγκυριών που θέλουν τη δεκαετία που διανύουμε να είναι ταυτόχρονα περίοδος που θέλει έξυπνες και γρήγορες κινήσεις με δοκιμασμένες λύσεις για να υπάρχουν «αξιόμαχες πλώρες», αλλά και δεκαετία ανασχεδιασμού του δόγματος σε διεθνές επίπεδο και επομένως των πλοίων και των όπλων τους (αυτό συμβαίνει γιατί το ΠΝ ποτέ δεν είχε δικό του δόγμα.)
Επιστρέφοντας στο ημερολόγιο: Υπήρχε και μια προηγούμενη απόφαση του ΑΝΣ (του Απριλίου του 2020) για 2 Belh@rra, οπότε η τότε ηγεσία του ΠΝ ενήργησε ως εξής: Απέστειλε και άτυπο Αίτημα Πληροφοριών/Request for Information (RFI) για φρεγάτες τύπου FDI, το Δεκέμβριο 2020.
Προκειμένου να αποσοβηθούν σχόλια και ενστάσεις ή διαβήματα, η τότε ηγεσία του ΠΝ έκανε και διεύρυνση του RFI και σε άλλες χώρες: Ολλανδία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία. Προτίμησε δηλαδή να δώσει μια επίφαση τεχνικού διαγωνιστικού διαλόγου με όλα ανεξαιρέτως τα ναυπηγεία της Ευρώπης. Σε αντίθεση όμως με το άτυπο αλλά συγκεκριμένο RFI για «FDI» προς τους Γάλλους, οι υπόλοιπες πρεσβείες και εταιρείες έλαβαν γενικόλογα RFI, στα οποία οι περισσότεροι απήντησαν ωσαύτως συγκεχυμένα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όλα τα RFIs είχαν απαιτήσεις που ακόμη και στην τελική σύμβαση για τις FDI δεν καλύπτονται, λ.χ. σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου και δοκιμές παραλαβών όπλων (firing tests).
Ν. Δένδιας: Εξετάζουμε για 4η FDI και 4 κορβέτες, ενώ οι όποιες προσφορές θα αξιολογηθούν
Ο συνδυασμός της υποχρεωτικής σιγής από πλευράς ΗΠΑ με την ως άνω «διαγωνιστική διαδικασία», έδωσε άπλετο χρονικό περιθώριο και κυρίως βήμα σε διάφορους παράγοντες -με ένα υποδειγματικό marketing plan- να προωθήσουν την πασίγνωστη εικόνα της δήθεν «αλουμινότρατας» (sic) ανάγοντας ένα τεχνικό πρόβλημα του μειωτήρα (που ήδη είχε επιλυθεί όταν βρισκόμασταν στο τελικό στάδιο διαπραγματεύσεων για τις 3 FDI) σε αντικείμενο διδακτορικής διατριβής παντός ασχέτου. Οπότε η αμερικανική πρόταση ετάφη επικοινωνιακώς πριν δούμε το LOA, χωρίς παράσταση συνηγόρου και φυσικά χωρίς περιθώρια στον «κατηγορούμενο» να «απολογηθεί».
Οι δύο αντίθετες αξιολογήσεις
Εν τω μεταξύ έφθασε και το LOA από το Αμερικανικό Ναυτικό. Την άνοιξη του 2021 έγινε πρώτη «σούμα»: μια αξιολόγηση προτάσεων, όπου η… αλουμινότρατα πήρε «χάλκινο μετάλλιο» περνώντας μια θέση πάνω από την FDI! Η πρώτη αυτή αξιολόγηση, ως εκ των εξελίξεων απεδείχθη, πως «μπήκε στο αρχείο».
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΓΕΝ ήταν διαδικαστικό, δεδομένου ότι δεν υπήρχε θεσμικό έγγραφο απαιτήσεων-περιγραφών για διαγωνιστική διαδικασία. Οπότε τότε δημιούργησε μια μέθοδο βαθμολόγησης-αξιολόγησης που συνέχεε τις προδιαγραφές που είχαν γραφεί στα μέτρα της Belh@rra την περίοδο 2015-18, με την πρόσκτηση των νέων φρεγατών. Αλλά με «κάμψη» όποιων τεχνικών χαρακτηριστικών ήταν μειονεκτικά (δηλαδή δεν πληρούνταν αρκετοί από τους όρους της παλιάς μελέτης, με κορυφαία τον ηλεκτρονικό πόλεμο και τις δοκιμές προ παραλαβής, που στα αρχικά κριτήρια επιλογής των Belh@arra ήταν – εάν δεν απατώμαι – απαράβατοι ή κατ’ ελάχιστον σημαίνοντες όροι).
Έτσι, μετά την απόφαση για απόρριψη της Ισπανικής πρότασης με συνοπτικές διαδικασίες, η βαθμολόγηση αντικαταστάθηκε από μία λιγότερο αναλυτική και απολύτως εκλαϊκευμένη μελέτη: για να ανακοινωθεί ο «θάνατος» της LCS/MMSC/HF2, που ήταν και η πρώτη μεταξύ των υπολοίπων που εξοστρακίστηκαν. Ταυτόχρονα έγινε και πλήρης ανατροπή της προ τριμήνου (αλλά παραγούσης ανεπιθύμητο αποτέλεσμα) αξιολόγησης που είχε φέρει την FDI τέταρτη αντί για πρώτη. Σημειώστε παρακαλώ ότι αυτά γίνονται το καλοκαίρι του 2021, πριν την AUKUS.
Ακόμη, δεν αναλύθηκαν σε πολιτικούς προϊσταμένους τα μειονεκτήματα των FDI: ότι το πλοίο είναι γυμνό κι απροστάτευτο σε ηλεκτρονικό πόλεμο (σσ: δυστυχώς είναι πολύ λίγοι αυτοί που «νοιώθουν» τι σημαίνει αυτό), ότι τα όπλα τους είναι πανάκριβα και θα πρέπει να ξοδεύουμε κοντά 5 εκατομμύρια σε κάθε βλήμα που θα καταρρίπτει ένα drone των 300 χιλιάδων. Ότι δεν υπάρχουν διαδικασίες δοκιμών παραλαβής (ας μην ξεχνάμε ότι τότε η FDI ήταν paper ship), που φυσικά δεν υπάρχουν ούτε στη σύμβαση, ότι δεν έχουν εξασφαλισθεί ουσιώδη τεχνικά δεδομένα, ότι δεν έχει προβλεφθεί ενσωμάτωση τεχνικών βελτιώσεων (ECP), και πολλά άλλα, απόρρητα και μη.
Και δεν δόθηκε ούτε στον ίδιο τον Πρωθυπουργό το δικαίωμα της επίγνωσης, ότι εγκρίνει μια καλή, πλην ελλιπή σε καίρια σημεία επιλογή, που μόνη της η ηγεσία του ΠΝ αφέθηκε να κάνει. Και άρα, πριν δώσει τη συγκατάθεσή του, να έχει καταλάβει ότι πρέπει να συμπληρώσει τις FDI με ετοιμοπόλεμες και δοκιμασμένες πλώρες και να ζητήσει από το ΠΝ να βρει τους τρόπους. Ίσως γιατί έτσι θα προλάβαινε και κάποιες ευκαιρίες που σήμερα έχουν πια χαθεί, χωρίς να αλλάξει το αποτέλεσμα επιλογής των FDI, αλλά στρέφοντας σημαντικό τμήμα του budget σε κάποιες άλλες λύσεις.
Ο τότε Α/ΓΕΝ φέρεται να σπεύδει να παρουσιάσει κατ’ ιδίαν στον Πρωθυπουργό το dream flagship, χωρίς όμως να αναλύονται οι σελίδες με τα σχόλια επί της χαμηλής ταχύτητας πλεύσεως, επί ελλείψεων σε συστήματα, τεχνικών βελτιώσεων, εξοπλισμού σε όπλα/βλήματα και προγράμματος υποστήριξης. Άλλωστε αυτά ήταν θέματα που θα απασχολούσαν κάποια επόμενη «διοικούσα» του ΠΝ, που θα πρέπει να παραλάβει τα πλοία.
Εν τω μεταξύ δεν έγινε καν σοβαρή συζήτηση για εγχώρια συμμετοχή. Για να λέμε την αλήθεια είχε υποβληθεί στην ΓΔΑΕΕ ένα πόνημα επιπέδου 3ου Έτους της Σχολής Ναυπηγών ΕΜΠ με αποδελτίωση ευχολογίων περί μερικών δεκάδων εταιρειών που «θα…» συμμετείχαν. Ενώ κατόπιν εορτής είδαμε φιέστες για προγράμματα αξίας περίπου 60 εκατ. ευρώ (μετά βίας), σε ένα πρόγραμμα άνω των 3 δις.
Πρώτη ελληνική FDI: Στη ναυπήγηση της και ομάδα Ελλήνων τεχνικών
Επικειμένης της – πράγματι υψίστης γεωστρατηγικής και πολιτικής σημασίας – συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας Ελλάδος-Γαλλίας και στον απόηχο των Rafale (των οποίων η διαδικασία συμβασιοποιήσεως έγινε copy-paste, αλλά έμειναν κάποια κενά λόγω βιασύνης), υπήρχε μεγάλη ροπή προς τη γαλλική λύση. Ενώ η υπόθεση των υποβρυχίων με τη συμφωνία AUKUS και η ανάγκη στήριξης του Γάλλου Προέδρου εν όψει γαλλικών εκλογών δημιούργησε αφ’ εαυτής ζεύγος δυνάμεων με ροπή επίσπευσης.
Σε σημείο που ακόμη και οι όροι προμηθείας των FDI να έχουν εγκριθεί λίγες ώρες προ της υπογραφής της αμυντικής συμφωνίας, δηλαδή είχε συμφωνηθεί κατ’ ουσία η κατακύρωση πριν την διαπραγμάτευση. Ακολούθησε μια τύποις διαπραγμάτευση, που στην πραγματικότητα ήταν μια προσπάθεια να γίνει collage των επιχειρησιακών, τεχνικών και οικονομικών στοιχείων, σε ένα θεσμικό οιονεί έγγραφο που να περάσει την έγκριση της Βουλής των Ελλήνων.
Παράλληλα, στην φρενίτιδα για εξαφάνιση και του τελευταίου ίχνους αμερικανικού DNA εντός του ΠΝ, εξορκίστηκε και η αμερικανική πρόταση για ΕΜΖ των ΜΕΚΟ στη βάση της σχετικής (θνησιγενούς) LOA, που ήταν πλήρης και θα μπορούσε να έχει υπογραφεί ήδη από τις αρχές του 2022. Αντ’ αυτής έχουμε εμπλακεί σε μία ατέρμονη διαδικασία με Γερμανό-ολλανδική κοινοπραξία και αμφίβολη κατάληξη.
Τέλος σοβαρότατη κατά την ταπεινή μου άποψη ήταν και η αμέλεια/παράλειψη εξευρέσεως αξιόλογων ενδιαμέσων λύσεων που παρουσιάζονταν από διάφορους, πλην των Γάλλων. Ίσως γιατί το σενάριο έδειχνε πρόσκτηση: 3 FDI + 1 FDI ως option + Βελτιώσεις-Engineering Change Proposals + σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου + FOS = περίπου 5,5 δις ευρώ, που συμπίπτει με την οροφή προϋπολογισμού του όλου προγράμματος κυρίων μονάδων επιφανείας του ΠΝ. Και μόλις αυτό δεν λειτούργησε, έπρεπε να δούμε τις κορβέτες…
Φτάνουμε πια στο 2023:
Η συνέχεια στο Naval Defence
