Το F-15EX Eagle II αποτελεί την πιο πρόσφατη εξέλιξη της οικογένειας μαχητικών αεροσκαφών F-15, ενός σχεδιασμού που πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970 και συνεχίζει να κατέχει κεντρική θέση στις αεροπορικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η ανάπτυξή του συνδέεται με την ανάγκη της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF) να αντικαταστήσει τα γερασμένα F-15C/D, τα οποία, μετά από δεκαετίες υπηρεσίας, αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα δομικής φθοράς και τεχνολογικής υστέρησης. Το F-15EX, που πέταξε για πρώτη φορά το Φεβρουάριο του 2021, συνδυάζει την αποδεδειγμένη αξιοπιστία της πλατφόρμας με σύγχρονες τεχνολογίες, προσφέροντας μια οικονομικά αποδοτική λύση για αποστολές αεροπορικής υπεροχής, επιθέσεων κρούσης/βαθιάς διείσδυσης, και συνεργασίας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Η ιστορία του F-15EX ξεκινά από το πρόγραμμα F-15 Silent Eagle (F-15SE), μια προτεινόμενη μετεξέλιξη του F-15E Strike Eagle που παρουσιάστηκε από την Boeing το 2009. Το Silent Eagle σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις διεθνών πελατών, όπως η Νότια Κορέα, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και η Ιαπωνία, οι οποίοι αναζητούσαν ένα μαχητικό με χαμηλότερο ραντάρ ίχνος (radar cross-section) χωρίς το υψηλό κόστος του F-35.
Το F-15SE εισήγαγε καινοτομίες όπως “σύμμορφους” χώρους όπλων (conformal weapons bays – CWB), οι οποίοι αντικατέστησαν τις γνωστές από το F-15E σύμμορφες δεξαμενές καυσίμων στις πλευρές του αεροσκάφους, επιτρέποντας την εσωτερική μεταφορά πυραύλων AIM-120 AMRAAM και AIM-9X Sidewinder. Επιπλέον, τα κάθετα ουραία απέκτησαν κλίση 15 μοιρών για να μειωθεί το ίχνος τους στο ραντάρ, ενώ εφαρμόστηκαν ειδικές επικαλύψεις απορρόφησης ραδιοκυμάτων (radar-absorbing materials – RAM). Το πρωτότυπο F-15E1, που πέταξε τον Ιούλιο του 2010, απέδειξε τη δυνατότητα εκτόξευσης πυραύλου AMRAAM από τον CWB, επιβεβαιώνοντας τη λειτουργικότητα του συστήματος.
Παρά τις δυνατότητές του, το Silent Eagle δεν προχώρησε σε παραγωγή. Η Νότια Κορέα επέλεξε το F-35A, ενώ η Σαουδική Αραβία προτίμησε το F-15SA (Saudi Advanced), μια έκδοση με λιγότερο φιλόδοξες βελτιώσεις stealth αλλά σημαντικές αναβαθμίσεις σε ηλεκτρονικά και όπλα. Το Ισραήλ και η Ιαπωνία, αν και εξέφρασαν ενδιαφέρον, δεν προχώρησαν σε παραγγελίες, με το Ισραήλ να επικεντρώνεται σε προσαρμοσμένες στις δικές της ανάγκες εκδόσεις του F-15I Ra’am και την Ιαπωνία να αναβαθμίζει τα F-15J σε διαμόρφωση JSI.
Παρόλο που το Silent Eagle δεν υλοποιήθηκε, οι τεχνολογίες του, όπως το ψηφιακό σύστημα ελέγχου πτήσης (fly-by-wire) και τα προηγμένα ηλεκτρονικά, αποτέλεσαν τη βάση για την οικογένεια Advanced Eagle, που περιλαμβάνει τα F-15SA, F-15QA (Qatar Advanced) και, τελικά, το F-15EX.
Η διατήρηση της γραμμής παραγωγής της Boeing στο Σαιντ Λούις του Μιζούρι ήταν κρίσιμη για την ανάπτυξη του F-15EX. Οι παραγγελίες από τη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Το 2010, η Σαουδική Αραβία υπέγραψε σύμβαση 29,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για 84 νέα F-15SA και την αναβάθμιση 70 υπαρχόντων F-15S, με την πρώτη πτήση του F-15SA να πραγματοποιείται το 2013.
Το F-15SA ενσωμάτωνε ψηφιακό fly-by-wire, το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου AN/ALQ-239 DEWS και αναθεωρημένη δομή πτέρυγας για αυξημένη διάρκεια ζωής. Το 2016, το Κατάρ παρήγγειλε 36 F-15QA, με πρώτη πτήση το 2020, εισάγοντας περαιτέρω βελτιώσεις, όπως τον υπολογιστή αποστολής ADCP II και μεγάλες οθόνες πιλοτηρίου. Αυτές οι εξαγωγικές παραγγελίες διατήρησαν τη γραμμή παραγωγής ενεργή, επιτρέποντας στη Boeing να προσφέρει και το F-15EΧ.
Το αεροσκάφος που αγάπησε ο Τραμπ
Η απόφαση για την απόκτηση του F-15EX από τις ΗΠΑ ελήφθη το 2018, όταν η USAF αναγνώρισε την ανάγκη ταχείας αντικατάστασης των F-15C/D, τα οποία είχαν φτάσει κατά μέσο όρο τις 8.300 ώρες πτήσης, υπερβαίνοντας τη σχεδιασμένη διάρκεια των 4.000 ωρών. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε το 2019, με την πρώτη σύμβαση για οκτώ αεροσκάφη να υπογράφεται το 2020, αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η πρώτη παράδοση πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2021 στη βάση Eglin της Φλόριντα για δοκιμές. Το F-15EX επωφελήθηκε από την υπάρχουσα υποδομή των F-15, συμπεριλαμβανομένων εξοπλισμού εδάφους, προσομοιωτών και διαδικασιών συντήρησης, μειώνοντας το κόστος ενσωμάτωσης.
Η σύνδεση του F-15EX με τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ είναι σημαντική. Η κυβέρνηση του υποστήριξε το πρόγραμμα ως μέρος μιας ευρύτερης ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων των ΗΠΑ. Και το ίδιο συνέβη στην δεύτερη θητεία του, δηλαδή τώρα, καθώς ο υπό μελέτη νέος αμερικανικός αμυντικός προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση του στόλου των F-15EX από 98 σε 129 αεροσκάφη, με χρηματοδότηση 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την επιτάχυνση της παραγωγής.
Ραντάρ – Σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου
Το F-15EX ενσωματώνει μια προηγμένη σουίτα ηλεκτρονικών που το καθιστούν ικανό να αντιμετωπίζει τις σύγχρονες απειλές. Το ραντάρ είναι το Raytheon AN/APG-82(V)1, τεχνολογίας AESA που συνδυάζει την κεραία του AN/APG-63(V)3 με τον επεξεργαστή του AN/APG-79, που χρησιμοποιείται στο F/A-18E/F Super Hornet.
Το AN/APG-82(V)1 προσφέρει ανώτερη ικανότητα ανίχνευσης και παρακολούθησης πολλαπλών στόχων, τόσο στον αέρα όσο και στην επιφάνεια, σε αποστάσεις που ξεπερνούν τα 200 χιλιόμετρα για στόχους μεγέθους μαχητικού. Η τεχνολογία AESA επιτρέπει τη γρήγορη εναλλαγή λειτουργιών, όπως η σάρωση αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους, χωρίς μηχανική κίνηση της κεραίας, ενώ η αντοχή του σε ηλεκτρονικές παρεμβολές ενισχύει την επιβιωσιμότητα σε περιβάλλοντα υψηλής απειλής. T
Το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου είναι το AN/ALQ-250 Eagle Passive/Active Warning Survivability System (EPAWSS), που αναπτύχθηκε από την BAE Systems. Το EPAWSS αντικαθιστά το παλαιότερο AN/ALQ-239 DEWS, που χρησιμοποιείται στα F-15SA και F-15QA, και προσφέρει προηγμένες δυνατότητες όπως ανίχνευση, εντοπισμό και παρεμβολή ραδιοσυχνοτήτων και υπέρυθρων απειλών.
Το σύστημα περιλαμβάνει ψηφιακούς δέκτες και πομπούς, οι οποίοι επιτρέπουν την ταυτόχρονη διαχείριση πολλαπλών απειλών, ενώ ενσωματώνεται με το σύστημα διανομής αντιμέτρων AN/ALE-47, το οποίο χρησιμοποιεί chaff και flares. Το EPAWSS ολοκλήρωσε τις δοκιμές του τον Απρίλιο του 2024, με την USAF να εγκρίνει την πλήρη παραγωγή μέσω σύμβασης 615,8 εκατομμυρίων δολαρίων στην Boeing για την εγκατάσταση του συστήματος σε όλα τα F-15EX.
Για παθητική ανίχνευση, το F-15EX φέρει το Lockheed Martin Legion Pod με τον αισθητήρα AN/ASG-34(V)1 IRST21 (Infrared Search and Track), που αντικαθιστά το παλαιότερο AN/AAS-42 “Tiger Eyes”. Το IRST21 επιτρέπει την ανίχνευση και παρακολούθηση στόχων χαμηλής παρατηρησιμότητας, όπως μαχητικά stealth, μέσω της υπέρυθρης υπογραφής τους. Το σύστημα παρέχει εμβέλεια ανίχνευσης έως 100 χιλιόμετρα για μαχητικά αεροσκάφη και υποστηρίζει τη εξαπόλυση πυραύλων αέρος-αέρος χωρίς την ανάγκη ενεργοποίησης του ραντάρ, μειώνοντας την πιθανότητα ανίχνευσης του F-15EX. Επιπλέον, το αεροσκάφος υποστηρίζει pod στοχοποίησης όπως το AN/AAQ-33 Sniper XR, τα οποία παρέχουν δυνατότητες κρούσης σε όλες τις καιρικές συνθήκες.
Η αρχιτεκτονική ανοιχτών συστημάτων αποστολής (Open Mission Systems – OMS) αποτελεί κρίσιμο στοιχείο του F-15EX. Η OMS επιτρέπει τη γρήγορη ενσωμάτωση νέων αισθητήρων, όπλων και λογισμικού χωρίς την ανάγκη εκτεταμένων τροποποιήσεων, εξασφαλίζοντας μακροχρόνια προσαρμοστικότητα. Το σύστημα επικοινωνιών περιλαμβάνει το Multifunctional Information Distribution System (MIDS-JTRS), το οποίο υποστηρίζει ασφαλείς συνδέσμους δεδομένων, όπως το Link 16, για την ανταλλαγή πληροφοριών με άλλες πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών και συστημάτων διοίκησης και ελέγχου. Η σουίτα ηλεκτρονικών συστημάτων καθιστά το F-15EX ικανό να λειτουργεί ως κόμβος σε δικτυοκεντρικά πεδία μάχης, ενισχύοντας τη συνεργασία με άλλες δυνάμεις.
Κινητήρες – επιδόσεις
Το F-15EX διαθέτει δύο κινητήρες General Electric F110-GE-129, καθένας από τους οποίους παράγει ώση 29.000 λιβρών (129 kN) με μετάκαυση. Αυτοί επιτρέπουν στο αεροσκάφος να επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα Mach 2,5 (περίπου 3.100 χιλιόμετρα την ώρα), καθιστώντας το, το ταχύτερο μαχητικό της USAF. Η αναλογία ώσης προς βάρος είναι περίπου 0,93 σε πλήρες φορτίο μάχης, εξασφαλίζοντας εξαιρετική ευελιξία. Ο ρυθμός ανόδου υπερβαίνει τα 15.240 μέτρα ανά λεπτό, ενώ το μέγιστο ύψος πτήσης φτάνει τα 18.300 μέτρα, επιτρέποντας στο F-15EX να επιχειρεί σε μεγάλα υψόμετρα για αποστολές αεροπορικής υπεροχής.
Η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμων του F-15EX είναι 6.150 κιλά, η οποία μπορεί να επεκταθεί σε 16.100 κιλά με τη χρήση δύο σύμμορφών δεξαμενών καυσίμων (conformal fuel tanks – CFT) και τριών εξωτερικών δεξαμενών. Αυτή η διαμόρφωση παρέχει εμβέλεια μάχης 1.270 χιλιομέτρων χωρίς εναέριο ανεφοδιασμό και μέγιστη εμβέλεια άνω των 3.900 χιλιομέτρων. Προφανώς παραμένει η ικανότητα εναέριου ανεφοδιασμού.
Η δομή του F-15EX έχει σχεδιαστεί για διάρκεια ζωής 20.000 ωρών, υπερδιπλάσια από αυτή των παλαιότερων F-15C/D, εξασφαλίζοντας αξιοπιστία έως το 2050. Η ενισχυμένη δομή πτέρυγας, που δοκιμάστηκε στα F-15SA και F-15QA, υποστηρίζει τη μεταφορά βαρέων όπλων και επιπλέον πυλώνων φόρτου, αυξάνοντας τη συνολική χωρητικότητα μεταφερόμενων φορτίων, που δεν έχει αυτή τη στιγμή αντίπαλο διεθνώς, τουλάχιστον από μαχητικά.
Έτσι το F-15EX μπορεί να φέρει έως 13.400 κιλά εξωτερικού φόρτου σε 23 πυλώνες, συμπεριλαμβανομένων 12 πυραύλων αέρος-αέρος (AIM-120 AMRAAM, AIM-9X Sidewinder), βομβών ακριβείας όπως GBU-39 Small Diameter Bomb και GBU-31 JDAM, και πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς όπως ο AGM-158 JASSM. Ενώ η ικανότητα να μεταφέρει όπλα μεγάλου μεγέθους, όπως τους υπό εξέλιξη πολυηχητικούς πυραύλους AGM-183A ARRW, ενισχύει τη στρατηγική του αξία.
Προηγμένο διθέσιο κόκπιτ
Το πιλοτήριο του F-15EX αντιπροσωπεύει σημαντική πρόοδο σε σχέση με τα προηγούμενα μοντέλα F-15. Διαθέτει δύο μεγάλες οθόνες αφής 25×48 εκατοστών, μία για τον πιλότο και μία για τον χειριστή συστημάτων όπλων (Weapon Systems Officer – WSO), που υποστηρίζονται από τον προηγμένο υπολογιστή αποστολής ADCP II (Advanced Display Core Processor II). Οι οθόνες αυτές παρέχουν ολοκληρωμένη εικόνα του πεδίου μάχης, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων από το ραντάρ, το IRST, το EPAWSS και τα συστήματα επικοινωνιών. Η διεπαφή ανθρωπομηχανικής αλληλεπίδρασης έχει σχεδιαστεί για να μειώνει τον φόρτο εργασίας του πληρώματος, επιτρέποντας την ταχεία λήψη αποφάσεων σε πολύπλοκες αποστολές.
Το σύστημα Digital Joint Helmet Mounted Cueing System (D-JHMCS), δηλαδή η προβολή δεδομένων και συμβόλων στη κάσκα των χειριστών, αποτελεί βασικό στοιχείο του. Το D-JHMCS επιτρέπει στο πλήρωμα να εξαπολύει όπλα σε μεγάλες γωνίες προσβολής από το εμπρόσθιο τεταρτημόριο, όπως πυραύλους AIM-9X, παρακολουθώντας την κίνηση του κεφαλιού του πιλότου.
Το χαμηλού προφίλ head-up display (HUD) υποστηρίζει την προβολή βασικών δεδομένων πτήσης, αλλά η εξάρτηση από αυτό έχει μειωθεί, καθώς τα περισσότερα στοιχεία προβάλλονται μέσω του D-JHMCS και της μεγάλης οθόνης στο πιλοτήριο. Η διαμόρφωση δύο θέσεων ενισχύει την ευελιξία του F-15EX, επιτρέποντας τη λειτουργία του με έναν πιλότο για αποστολές αεροπορικής υπεροχής ή και με WSO για σύνθετες αποστολές, όπως κρούση εδάφους και συντονισμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Συνεργασία με μη επανδρωμένα XQ-58A
Το F-15EX έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί ως κόμβος διοίκησης και ελέγχου σε αποστολές συνεργασίας επανδρωμένων-μη επανδρωμένων αεροσκαφών (Manned-Unmanned Teaming – MUM-T), με έμφαση στο XQ-58A Valkyrie.
Το συγκεκριμένο, ανάπτυξης της Kratos Defense, είναι σχετικά χαμηλού κόστους με εμβέλεια 3.200 χιλιομέτρων και ικανότητα μεταφοράς 550 κιλών. Προορίζεται για ρόλους όπως αναγνώριση, ηλεκτρονικός πόλεμος, δοκιμές όπλων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποστολές αυτοκτονίας. Ενώ μπορεί να λειτουργήσει ως προπορευόμενος αισθητήρας, ανιχνεύοντας απειλές ή παρέχοντας δεδομένα στόχευσης, ενώ το F-15EX παραμένει σε ασφαλή απόσταση.
Δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν το 2023 από το Air Force Research Laboratory έδειξαν την ικανότητα του F-15EX να ελέγχει δύο XQ-58A σε σενάρια αερομαχίας, αποδεικνύοντας τη δυνατότητά του να λειτουργεί ως πλατφόρμα διοίκησης.
Μια καριέρα με μέλλον
Το F-15EX προορίζεται κυρίως για την αντικατάσταση των F-15C/D, αλλά υπό μελέτη είναι και η σταδιακή αντικατάσταση των παλαιότερων F-15E Strike Eagle, τα οποία θα πλησιάζουν το τέλος της υπηρεσιακής τους ζωής τη δεκαετία του 2030.
Άλλωστε η μετάβαση από το F-15E στο F-15EX είναι απρόσκοπτη, καθώς χρησιμοποιεί παρόμοια υποδομή, εξοπλισμό εδάφους και προγράμματα εκπαίδευσης, μειώνοντας το κόστος και τον χρόνο ενσωμάτωσης. Ενώ οι κινητήρες F110-GE-129, που χρησιμοποιούνται επίσης στα F-15E και F-16, προσφέρουν κοινή υποδομή συντήρησης, μειώνοντας το κόστος υποστήριξης.
Σύγκριση με τα F-35A
Το F-15EX και το F-35A εκπροσωπούν διαφορετικές φιλοσοφίες σχεδιασμού, με το καθένα να εξυπηρετεί διακριτούς ρόλους στον στόλο της USAF. Το F-35A, ένα μαχητικό πέμπτης γενιάς, εστιάζει στη χαμηλή παρατηρησιμότητα (stealth), την ενσωμάτωση αισθητήρων και την ευελιξία σε αποστολές. Διαθέτει προηγμένη σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου, ικανότητα δικτυοκεντρικού πολέμου και εσωτερικούς χώρους όπλων, που μειώνουν σημαντικά το ίχνος του σε ραντάρ.
Πρόβλεψη για νέες παραγγελίες F-15EX από την Αμερικανική Αεροπορία – $3,1 δις για το 2026
Έτσι το F-35A υπερέχει σε αποστολές που απαιτούν χαμηλή παρατηρησιμότητα και δικτυοκεντρικές δυνατότητες, όπως η διείσδυση σε εχθρικούς εναέριους χώρους και η διαχείριση δεδομένων σε πολύπλοκα πεδία μάχης. Το F-15EX, από την άλλη, είναι πιο κατάλληλο για αποστολές όπου η ικανότητα stealth δεν είναι πρωτεύουσα ανάγκη, όπως η υπεράσπιση εναέριου χώρου, η επιβολή ζωνών απαγόρευσης πτήσεων και η μεταφορά μεγάλων όπλων και μεγάλου φόρτου.
Επιπλέον, το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας του F-15EX, που εκτιμάται σε 20.000+ δολάρια ανά ώρα πτήσης, και η κοινή χρήση υποδομών με τα υπάρχοντα F-15 μειώνουν το κόστος μετάβασης σε σύγκριση με το F-35A, το οποίο απαιτεί εκτεταμένη εκπαίδευση και νέες υποδομές.
F-15EX, ο “πενηντάρης αετός” που αυξάνεται ο ρυθμός παραγωγής του!
Το F-15EX Eagle II αποδεικνύει την αντοχή του αρχικού σχεδιασμού, ο οποίος, πέντε δεκαετίες μετά την πρώτη του πτήση το 1972, παραμένει σύγχρονος σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο και πολύ απαιτητικό πεδίο μάχης.
Η ικανότητά του να ενσωματώνει μελλοντικές αναβαθμίσεις εξασφαλίζει τη μακροχρόνια χρησιμότητά του, οπότε ο “Αετός” συνεχίζει να κυριαρχεί στους ουρανούς με μια κληρονομιά που συνδυάζει αποδεδειγμένη αξιοπιστία και σύγχρονες δυνατότητες.
